6g I Q u E S N E L L I Di
CAP. II.’ quam defcriptam habes pagina 34. Codicis :
Jfle codex tranfcriptus e /tex vetufiiffimo
exemplars, quo circa deveritate fcriptorum,
nec in ifto primo Capitulo Nicanorum Qa-
nonum, nec in omnibus fequentibus, aliquts
dubitare debet, licet aliter in novellis exem-
plaribus inveniatur ,
Alterum Abfoluta erat hæc diflertatio j jamjamque
Codicis £pfe Codex praelo fubjiciendus ex hoc unico
«x'ßfblio- apographo Oxonienfi, cum mihi Thuaneam
theca Bibliothecam perluftranti ecce occurrit ejuf-
Tfauanea. dem codicis exemplar MS. o&ingentorum
circiter, ni fallor, annormn, ac nota? optima?,
quod affidua manu verfatum depre-
hendo do&iftimorum virorum Sirmondi ,
Salmafii, Chiffletii', Juftelli > Voelli &c.
Ipfe enim eft Codex numero 129. notatus,
cum quo convenire verfionem Canonum
Calchedonenfium prifcæ editionis Latina? ,
annotaverunt Bibliothecas Juris Canonici
colle&ores Voellus & Juftellus tom. 1. pag,
296. Ipfe eft ex quo Jacobus Sirmondus
Tra&atum Gelafii Papæ adverfus Græcos,
& mutilam ejufdem epiftolam ad Orientales
primus edidit poft Appendicem Codicis
Theodofiani. Ex eodem Claudius Salmafius
in fuo adverfus Sirmondum Eucharifticq_de
Ecclefiis fuburbicariis , edidit refçriptum
Imperatorum Honorii & Theodofii contra
Pelagianos, necnon 8c Sacram Conftantii
Augufti, cum duobus Volufiani & Palladii
Praefe&orum edi&is adverfus eofdem hære-
ticos, pagin. 2S3. 288. & 291. Eumdena
codicem laudat Chiffletius in Notis ad Bre-
viationem Canonum Ferrandi pag. 305. Vidimus
certe, inquit , ex Bibliotheca clarijfi-
mi viri Jacobi Augufti Thuani codicem veterem
, in quo, ut apud F errandum tit ulus
XX. Nicanus Dionyfii, non cenfetur in Ca-
nonibus Nicanis : pramijfa autem fide* formula
Nicana pro primo titulo , reliqui Nieteni
Canones XIX. Dionyfiani extenduntur
in XXVI. it a ut omnes tituli N i can't in eo
Codice fint XXVII. exclufo ultimo Dionyfia-
no. Hæc qui cum codice noftro componet,
de alio intelligendum non effe Chifftetium
facile animadvertet.
In quo u- Hoc invento tam egregio monimento
irumque novus labor fubeundus fuit, ac nova cura
différant'. *n lu^ran^° conferendoque codice ponenda.
E D I T O R U M A D
2 Leonis epiftolas , quæ in Thuaneo codi-
ce, aliifqne pluribus & præftantioribus, ficut
& in noftra editione, iplam colleélionem clau-
dunt a cap. 67. ad cap. 98. ejufdem colleâlio-
nis effe portionem , quæ in folo MS. Oxonienfi
aho confilio omifla fuit , oftendimus
not. 1. in cap. 67. ubi etiam explicavimus
adnotationem, quæ videtur contraria , lauda-
ti codicis Oxonienfis . Claufulam vero In no-
mine Domini expliciunt canones alio referendam
probavimus not. 8. in ipfius colleélionis cap. 63.
3 Cum Quefnellus ex una parte crederet
hune fuifle veterem Romanæ Écclefiæ Codicem
publica auéloritate editum , qui viguerit
fub Innocentio I. aliifque ipfius fuccefforibus
I S ERT A T IO XII. 69 2
Quo fafto quid inter utrumque diferiminis CAP.
depr&henderim, etfi fuis locisannotaverim ,
breviter tarnen hie ediffero. Eumdem ti-
tulum in capite Indicis codex uterque habet
. Index ipfe, ft pauca excipias, idem
eft in utroque. Eadem Capitulorum feries
ufque ad quinquagefimum fextum. Reliqua
quinque Oxonienfis MS. capitula diverfoor-
dine numerantur in Thuaneo: quo'd &no-
tatum habes in fine Indicis pag. to. Habet
& hoc amplius Thuaneus codex , quod de«
cretalium epiftolarum fynopfim exhibet ,
quod decretalem habet Gelafii Papa?, & re -
gulam Formatarum. Quod enim attinet epiftolas
fan&i Leonis Pap«, 2 _exas non effe 2
ex corpore Canonum , feu ex codice ifto ,
indicat claufula poft regulam Formatarum
fubfixa, in hunc modum : , , In nomine Do-
„ mini expliciunt Canones. “ Iftud etiam
pro.batur ex diferimine & ordinis & numeri
epiftolarum, qua? in utroque codice jacent:
pauciores enim in Thuaneo, plures in O-
xonienfi} & a recentiori quidem manu fu-
peraddita? funt. Denique titulus Oxonienfis
codicis eafdem epiftolas rejicit a colle&ione
Canonum : C ontinet codex ifle Canones ec-
clefiafiicos & conflituta fanBa Sedis Apo-
fiolica fub Capitulis fexaginta. Qua adjeBa
funt ex fertptis beati Leonis Papa, non funt
ex corpore Canonum , Ita lego in apogra-
pho, quod penes me habeo: cujus tituli
finceritatem probat Catalogus Librorum Ma-
nuferiptoruna Bibliotheca? Collegii Orialen-
fis Oxoni«, Londini editus anno 1600. pag.
43. ubi eadem leguntur . Cetera utriulque
Codicis diferimina ad loci cujufque margi-
nem notata habes .
Diftinguendum porro in Codice Canonum
3 nobis edito inter ea , quibus capitula con-
ftant , & hiftoricas quafdam obfervationes,
quae fparfim & extra capitulorum feriem in-
je6I« leguntur, etfi non frequentes admo-
dum. Iff« enim recentiori ftylo exarata?
funt, nec habentur nifi in folo Oxonienfi
Codice , & ut opinor, e jus opera , qui in
fuperiori annotatione teftatur tranferiptum a
fe Codicem ex vetuftiftimo exemplari: qua?
quidem cum nfon fint pars Codicis , alio
chara&ere excudi curavimus. Sed nec Co-
dicis partes omnes 3 ejufdem effe «tatis ere- 1
den-
N O T A T I O N E S .
ad Gelafium ufque , poft cujus Pontificatum
Dionyfius Exiguus novum codicem digeflit ;
ex alia vero parte perfpiceret, non omnia qua?
in eodem Codice continentur, pofte compete-
re publico Romano Codici fub Innocentio, Z0-
fimo, vel Leone ; ut omnia cum fua fenten-
tiay feu potius pra?judicio aliqua ratione con-
ciliaret , alia documenta Codici diverfis tem-
poribus addita excogitavit, ac ejufmodi addi-
tionum tempora diftinguens , oflo states Codicis
confinxit , qua? nullo furidamento, fed
folo memorató prajudicio innixae fufiori con-
futatione non egent . Si enim hunc Codicem
ad Romanam Ecclefiam non pertinuifte evidenter
demonftrabimus, uti demonftraturi fu-
mus
693 D e C o d i c e C a n o
Çjtfl II. denda? funt. Alia: aliis antiquiores , prio-
rüm temporum codicem compofuerunt ;
alia? , quæ junioris ævi, fubinde per fiucce-
dentia ætatum intervalla annexæ funt prio-
ribus capitulis, ita ut aliquando. tandem ad
fexagenarium numerum codex pervenerit .
Quo vero quæque pars tempore vel codicem
conflare, vel codici accedere cceperit,
ojjfcura res eft , quam utcumque aperire ,
mifi conjefturis, nemo pofiit: quod & nos
periclitabimur inferius.
Indicem qui toti opexi præfigitur, eodem
4 pofteriorem effe clarum eft éx mentione
fexaginta Capitulorum , ac proinde quic-
quam^ ftatui ex eo non poteft pro earum
partium notitia, quæ codicem primo com-
pofuerint,
le De Prologo idem non eft apud-me judi-
0 cium: nihil quippe 5 vetat quin circarquin-
ti fæculi initium editus credatur, præfixuf-
ic que ei codici, quLInnocentii Papæl. tem-
. poribus in ufu exat apud Romanam Ecclefiam:
liber enim decimus Hiftoriæ Ecclefia-
fticæ Eufebii a Rufino adjeftus , qui lau-
datur in ea præfatione , pluribus ante Innocenta
obitum annis in lucem miffus erat.
Si cui nihilominus placuerit Prologum iftum
ad pofteriora tempora differre , contra ego
non contendam. Hoc tamen certum videtur
pauca admodum capitula complexum
effe codicem iftum, cum ei præfatio annexa
eft: turn quia tota fere eft de folo Ni-
ca?no Concilio : turn quod eadem indicet
pauca quædam tantum, décréta Niçænis effe
fuperaddita, vice appendicis.., nec ita
quafi propria Synodorum, a quibus condita
erant, au&oritate locum übi in Codice Romano
vindicarent, fed velut ab Apoftolica
Sede in proprium ufum affumta, & Eccle-
fiæ fuæ adminiftrationi profutura : Nam &
Torn, HL
num E coles- R om. <îp4
. nonnulloe, inquit, 6 régula fubnexa funt , CAP. IL'
quas memorata fufeipiens confirmavit Eccle- ^
fia. Quibus verbis Carthaginenfis maxime
Synodi Canones , qui Nicænis Sardicenfi-
bufque in unum confufis fubjiciuntur., in-
telligi perfuadent verba capituli de gratia
eorum primi quæ Cæleftino olim , nunc
Leoni adfcribqntur » Quæ verba eofdem il 1ns
Carthaginenfis Ecclefiæ Canones tune, ut
olim ante, Codici Romano infertos fuifle
teftantur, fie de pofterioribus habentja :, Ita G*pit. i*
ut etiam Africanorum Conciliorum quafdam ^ratt
fentent tas jungeremus 9 quas utique fuas fe-
cérunt Apoftolici Antifiites, dum illas com-
probarunt ,
Facile igitur in eam fententiam inclino: Prima *-
Romanum Codicem a Nicænæ Sardicenfif- Modique
Synodorum temporibus ad ufque Inno-
Centn Zolimique ætatem , 7 nullos alios y
.Canones regulafve ecclefiafticas complexum
-effe præter Nicæni Sardicenfifque Concilii
Canones ; neque Sardicenfes in illo locum
habuiffe , nifi quia pro Nicænis habitifunt,
eorumque nomine veftiti, ac eis fine ulla
diftin^lione fubjunfti. Clarum eft ea de re
innocenta ipfius teftimonium , cujus verba
-& afferendæ codicis hujus finceritati fuffra-
gantur, & viciffim a codice lucem maxi-
mam recipiunt. Nos enim, inquit Inno- Ep.isJn-
centius in epiftola ad Clerum populumque nocent.Va-
Conftantinopolitanum , quantum ad Cano- paadCle-
num obfervantiam attinet, illis obfequendum rumui ç p
ejfe fcribtmus , qui Nicaie deter minât i funt, exSozoml
quibus folis obtemperare , & fuum fuffra- /. 8. c. 26.
gium addere Ecclefia Ç at hol ica debet. Idem tom. 1.
in. epiftola 16. ad Theophilum Alexandri- Epift.Sum.
num: ,Si confcientia confidis,- tu quoque ju- eM
dicio açcurre ad-Synodurrt progime in Cbri-
fio celfibranàam, & illic juxta Nicani Con- jnnocentii
cilii Canones O* décréta contende. Alios quip- Papa ad
• 3C Kl 2 . r. pe Ca- Tb'eophi-
..vi'.N-x i-/'1 >11-1 1 • , lum.
E D I T O R U M A D N . O T A T I O N E S .
mus in Öbfervationibus poft hanc Diflertatio-
mem fubjiciendis s hæ omnes ætates ex uno
memorato præjüdicio confidlæ , cum eodem
corruent. Confer præterea , quæ circa hanc
ætatum hÿpothefim animadvertemus in Ob-
fervati'onibus cap. r. n. 4. & 5. nec non cap. 2.
n. 8. ubi nonnullæ peculiares incongruentiæ
detegentur . Infignem etiam Quefnelli contrà-
diftionem patefaciemiis not. 21. in cap. 4.
4 Cum index capitulorum operi præfkus ex
Thuaneo codice defignetcapituiaXCVIII.hu-
jus cofieftionis -, qua? fane non tam in Thuaneo,
quam in ceteris Oxonienfi antiquioribus
ac, k præftantioribus ejufdem eolkéfionls exem-
pïaribus inveniuntur ; manifeftum fit eumdem
mdicem primævam colleétionem indicare, ei-
demque efle coævum -, pofteriori autem tem-
pori tribuendam effe adnotationem foliusMS.
Oxonienfis, in qua fit mentio capitulorum fexaginta
. Vide quæ de hac adnotatione dixi-
mus not.' i. in cap. 67.
È 5 hic Prologus circa quinti fæculi initium
feriptus editufque credatur , illud maxime
vetat ,# quod ex Gelafii decreto de libris
apocryphis nonnulla in eum traduéla inveniantur.
Gbnfer^Qbfervationes in hanc dilfer-
tationem cap. 2. n. 3. ubi Quefnelli fententiam
refelîemus, qua Gelafium ex hoc Prologo
exfcripfifls cqntendit. Num vero hic Pro-
logus coævus fit noftræ colledljoni,. an eidem
pofterius accéfferit (’in MS. Vindebonenfi Cæ-
fareo. 39. non legitur ; ) & num præfixus fue-
rit fo'li primo capiti Nicænam Synodum com-
pleftepti, (..de hac enim Synodo tantum in eodem
prôlogo fermo eft,) an aduniverfamcol-
leftionem pertineat, quicquid credatur , nihi-
lum repugnabimus.
6 Solæ Nicænæ régula? fidei fymbolo fubne-
xæ:hoc textu-indicantur , uti oftendemus in
Obfërvationjbus cap. 2. n. 2.,,indeque conje-
élationes , quæ hic a Quefnello proferuntur ,
inanes efle quifque perfpiciet.
7 Nullos*' quidem alios canones præter Ni-
cænos & Sardicenfes Romanam Eçclefiam o-
lim recepifle non folum ufque ad Innocentii
& Zofimi ætatem , fed diutius etiam poftea
probavimus in Traftatu part. 2. c. 1. At Ni-
cænorum verfio diyerfa erat ab ea, quæ in hac
colleéHone a Quefnello édita continetur, ut 0-
ftendemus inObfervationibuscap.i. num.2.ac 3.