C A P I T U I .U M P R IM UM ,
, CJNONES NICJENI CONCILIJ
fub titulis XLVI.
T I T U L U S P R I M U S .
a Incipit expofitio fidei Nicana, vel
fynodica difciplina , & nomina
Epifcoporum CCCXVIII.
3 /^Redimus in unum Deum Patrera
omnipotentem , omnium, vifibilium
& invifibilium fa£lorem / & in unum Dominum
noftrum Jesum-C hristum filium
Dei .* qüi natus eft ex Patre unigenitus ,
hoc eft , de fubftantia Patris .* Deum ex Deo,
lumen ex lumine , Deum verum ex Deo
1 Hanc inferiptionem Quefnellus affixit ex
MS. Oxon. numero autem canonum feu titu.-
loriim XLVI. hanc notam appofuit : Eft in
MS. Oxon. XLVIII. & in Atrebatenfi XLVI I.
quod ex diverfa partitione Sardicenfium natum
eft. Nihil habet Thuaneus. Vide not. ad can.
28. Nican. infra ; qua; infprta eft noftr« ad-
notationi fecund« in eumdem canonem. Nulla
pariter ejufmodi infcriptio legitur in no-
ftro MS, Csfareo Vindebonenfi 37. quod ab-
folute a primo titulo lie exorditur. I. Incipit
expofitio fidei Nicana &c. Tituli vero feu ca-
nones in Vindebonenfi & plerifque hujus col-
le&ionis exemplaribus funt XLv I. ficut etiam
in cod. Vat. Regin« 1997. licet is ad aliam
antiquifiimam & Itaiicam colle&ionem perti-
neat ,• ex qua tamen noftrum colleftorem canonum
divifionem | ficut & alia nohnulla, de?
rivafie, oftendemus not. 1, ad can. 1. Nic«-
num .
2 Quefnellus : Expofitio fidei Nicana , &
quo tempore habitus fit ponventus , & nomina
Epifcoporum : ubi verba quo tempore habitus fit
conventus, hoc loco inepta videntur: tempus
enim Synodi in antecedenti prsfatione defir
gnatur. Hinc noftri codicis Vindebon. leftio-
nem prstulimus. In MS. Capituli Veronenfis
58. verfionem, qu« vulgo Ifidojrianavocatur,
continente hie titulus cum exafta notatione
temporis profertur fie : Incipit fidei expofitio
Concilii, quod faSum eft apud Nicaam Metropo-
lim Bithynia Paullino & Julidno Conjbiibus
XIII.KalJulias, quod eft apud.GracosXVIIII.
dies menfis eorum AECIEI Defii anno Alexari-
dri fexcentefimo XXXVI. Id plane oonvenit
cum cara&eribus chronicis fienatis in Coneilio
Calchedbnenfi a£l. 2. de quibus etiam Socrates
teftatur lib, 1. e. 13. his verbis : Tempus
autem, quo Synodus congregata eft, ficut in no-
tationibus temporis ipfi Synodo prafixis invent ,
fuit confulatu Paulhni & Julian: die XI. Kal.
Junias ( error in diem & menfem'irrepfit )
anno fexcentefimo tricefimo fexto q Regno Ale-
standri Macedonis. Hanc quidem notam temporis
fymbolo pr«fixam innuit. etiam Gelafius
Cyzicenus c. 26. eamdemque riafti fumus in
alia inedita verfione, quam ante ipfum fym-
bolum pariter ex alio vetuftilfimo codice Vq-
ronenfi 55. edemus.
3 Non folos Nicsnos canones, led & fym-
C L E S I A . S T I C O R D M ^
vero y natum , non fa&um » oiiostrior | hoc
eft, ejufdem cum Pâtre fubftantia: : per quem
omnia fafta funt, quæ in c^lo & quæ it*
terra funt . Qui propter nos homines &
propter noftram falutem defeendit, & incar-
natus eft, & homo fa&us paflus eft, & re-
lurrexit tertia d ie , afeendit in c«los unde
venturus eft judicare vivos & mortuos.
Et in Spiritum fan£Ium 4 • ^ os au^em >
qui dicunt ; Erat aliquando quando non
erat, & pfiufquam nafeeretur non erat : &
quia ex nuilis fubfiftentibus 5 faftus^ eft ,
aut qui ex alia fubftantia, vel effentia dicunt
elfe rpéirrov, hoc eft, convertibilcm,
apt commutabilem Filium Dei ; hos ana-
thematizat catholica & apoftolica Ecçlefia,
6 Hæc eft fides , .quam expofuerunt patres,
primum quidem a.dverfus Arrium bla-
fphemantem & dicentemy creatum efte Fi-
lii)m Qei y pofteaquè adverfus omnem hatbolum
antiqui interprètes reddidere verfioni-
bus diverfis , uti ex MSS. diverfarum colleélionum
exemplaribus Dionyfiano-Hadriàneæ ,
Vatican« Regmæ, Ifidorianæ &c. deprehen-
dimus. Quæ tamen verfiones cum in minimis
voeibus différant, a plerifque editoribus hoc
fymbolum omiflum fuit. Nos variantes unius
Vindebonenfis noftr« colleflionis hie adnota*
bimus.
4 Cod. Thuan. addit credimus.
< Ita ex MSS. Thuan. ac Vindebon. Quef-
nellus in textu retinuit exiftentibus cum O-
xon. exemplo. Mox Vindeb. omittit qui, &
poll pauça habet mutabilem.
6 Hanc adnotationem fymbolo Nicæno fub-
jeflam & præmiffam fubferiptionibus Patrum
Nicænorum, Dionyfio Exiguo adferibendam fuf-
picatus-eft P. Joannes Harduinus. At proeter
quam quod in duobus MSS, pure Dionyfianis
Vat. 5845. & Vat. Palat. 577. non apparqt,
immo nec in MSS. Dionyfio Hadrianeis , earn
non e Dionyfio, fçd e Græco fonte originem
ducere, nihil eft ambigendum • Enim vero non
folum legitur in codiçibus hujus coljedlionis ,
quæ a Dionyfio non pendet, nec non in MSS.
Vat. 1342. & Barb. 2888. qui Nicænos canones
ex prifea translatione exhibent j verum etiam
iplam ferme integram reperimus in Ge-
lafio Cyziceno Hb. 2. c. 26., qui fane e Lati-
nis exemplaribus non excerpfit. Adde quod in
vetuftilfimo codice Capituli Veronenfis 55. ex-
ftat ignota haftenus verfio canonum Nicæno*
rum e Græco , quam hoc tomo typis dabi-
mus ; & in hac eadem notatio in Graeco fonte
inventa, ftàtlm poll fymbolum exhibetur.
Quid quod in alio MS. ejufdem Capituli 58.
in quo purior Ifidqriana, ut appellant, interretatio
contipetur, hæc eadem notatio deferiitur,
fed plur^. hæreticorum nomiiia recenfeti
quam in noftra colieiflione f Hæc autem no-
mina, quæ eadem eoderqque ordine deferibun-
tiir apud laudatum Græcum feriptorem Gela-
fium, e Græco fonte baufta fuere .
7 Cod. Vindebon. creaturam Filium Dei &
adverfus omnem harefim . Gelafius Cyzicenus
alfàrutn hærefeon ati&ores iriterferit, & fimi-
liter ex antiqua verfione , quam Ifidprianaip
vocant, in aliquot noftris MSS. legitur : Et
adverfus omnem harefim Sebellii, Photini, Paul-
li Samofdterft, Munich a i , V(fient ini , Marcio*
nit)
refim, extollentem fe & infurgentem contra
catholicam 8 f, & ^poftplicam Eccle-
fiatn. Quam hærefim cum auftoribus fuis
damnaverunt apud Niçaeam ciyftateqi fqpra-
diélam C CCX V III. Êpifcopi in unum con-
gregati ; quorqm npmina rcjim provinces f
fuis,& civitatibôs fubter annexa funt. Sed
ftudiofi fervi Dei n^gis curgvqrunt orien-
talium nomina Epifcppprq^j conferibere ,
propterea quod qcqidpnules non limilijer
quæftioaem de hærefibuç habuiftent i p ,,
1 1 NOMINA EEISGÖP0RUM.
Osïus Cordubenfis Epifcopus dixit .* ^2
Sic credo quemadtaddum ,di£tum ..eft.
13 Y ictor & ViNGENTiuis F«sbyteri
Romani, pro vencrubiU viro Papa & £pi-
lcopo noftro fan&o Silyeftro fubfcripfimus ;
ita credentes ficut fupta fcriptum .eft ,
14 Æ o Y r - r i.T H E B A iD ijs .
Alexander Alexandriæ.
I S Tjtrannss Anrinoi.
Plumfurrexerit
contra catkôltcam xjy apoftolicam
Ecclçfiam. Similiter hafc|ètur ;etiam in Vat.
1342. qm ex verfione prifeà Niczétios canones
recepit, ut videre erit adnot r. in canones
JNicæôos ejufdem verfiônis.
8 Edit. Quefn.inferit fidem : delevimus au-
élontate MS. Vindebon. alterius codiers
Veronenfis 5y. qui novam Nicænorum .Canonum
verfionem hoc toqiô ,çdendam prpfert'.',
Dem vocem harefim a .Qpefnello imprelïam
ignorant ;iidem çodiçes . ' Non delevimus ' ta-
men y quia ad æquivocationem vitandam ud-
lis qft.
P'MSS-;Vindebon. & Veron, delent fuis.
n 10 Quefnellus ex MS, Oxon. addidit : Hinc
*ft qußd numerus npminum CCCXVIII. minime
confiât : & notavit hæc defidérari in cod. Thuan.
Cum autem hæc omittantjir etiam in codieé
Vindeo. uti intrufa in MS, reçentiori & val-
de çorjrupto expqnximus.
r i Hunc titulum ex eodem Vindebon. MS*
adjecjmus. In MS. Vefqnén. 38. verfiônis ,
quæ vulgo dicitur Ifitjoriana, habetùr ; Incil
puntkomma fipifçoporum 0* provinciarum .
&ola Ofii .& Legatorum Apoftolicæ ;Sedis no-
mina fubfcriptipnum formam retinent, Ceteri
Epifcopi per provincias ,diftribuuntur, . cujus
antiquitatem auftoritatemque in tra*
Ctatu dç antiquis colfedHonibus vindiçavimus
part. i. c. 3, §. i. Ita porro hic primo Ofius
Epiicopus Cordubenfis, dein yero Romani Pre-
sbyreri ante omnes Epifcopos præferuntur. fqb-
fcnpti, uti eumdem Ofiura aliofque duos Romanos
Présbyteros primos fubfignaflê Synodir.
Tv‘1— , cauaiogum exorai-
tur: Ofius ab Hifpania, Julius Roma per Ar-
chidamum & PhtJaxenum Presbyteros. Qupd fi
ni duo Romani Presby teri cum Leone Diaçono
item Romano poft aliquot Epifeopos fubfcri-
plerunt epiftofæ Athanafii ad ËcClefias Ma-
reoticas é MS. Veroneiifi .55. hoc tomo recu-
dendæy id neminem moyeat, cum huiç pri-
vatæ Athanafii epiftolæ, quæ fynodica publi-
ca noneft, Epifcoporum fubfcriptiones fpon-
taneæ nullo fervato ordine aecefferint. Ofiura,
qui Romanis Legatis pracedit, una cum duo-
bus laudatis Romanæ Ecclefiæ Presbyteris Sil-
yeltn pônrificis locupi & J,egationem geffifie
Jjelafius Çyzicenus prodit Jib. 2. Hift. Concil.
'iicæn. c: y, & 12. Nullipn tvero in ejus fub-
cnptione legationis indicium. Forte Cum O-
r'uks a°, Imperatore Conftantino; graviffimis jn
us adhibitus, & in caufia Arrii jam
e Nicænam Synodtm præclaram operam
pofuiflet ; Romani L^gati in /Jmiu.dafjs .accçpe-
rant, ut ei occideritali pr.æf|anfiJfirno Ëpifco-
po deferrent plurimum ; hincqüe opinio wde le-
gfttione quadam originem habuit.
Inter MSS. porro codices, quibufeum Epi-
fcqporum catalegum contulimus, cum ex du-
plici quorumdam Epifçoporum ordine atque
leftionibus diverfis , duplici ex fonte Græco
omnes qxanare deprehendin^us r .tura yero ani-
ma,dyerti|hus ^ j çoaiççs, cpÏÏe6^iÔnv^1 ^Quèfnèilia-
næ in .Epifcp^prfim .catalog^ ^pnçïqjere çurn
MS. Vat. Regî rjæ i ypy. coqitms^ àutem y^'fio-
fiî.s ^ifoæ''çQpgr^ery 'çugl.cat^qgo, ''ejiis yetu-
ftioris interpretatipnis , quæ ab Ifidoro rece-
pta ac ex Ifidori codicibu.s édita , Ifidpriana
yülgo .appellatur. Ad huye .po.ftrjemum fontem
accedit .catalogus , qui in MSS. coljeftionis
Hadrianeæ reperitur , licet aliam a prifea &
Ifidp.rjana Latinam verfionem præferat. Quefnellus
ex Oxon, MS. cataloglim impreffit, &
nonnullibi variantes notavit êx præftantiori
MS. Thuan. jipc yipn ex vulgato Ifidoro at-
que Juftello, Nos adhibuimiis MS. Vindebon.
qui colleflionem Quefnellianam continet , &
var. Regina: nuper J^udat«m. Cum enim au-
&or noftræ col/e<ftioms inter cetera Patrum
Nicænorum catalogum derivarit, ex ea pecu-
li.ari verfione,.quæ in MS. Vat. Reginæ re-
çêpta fuit ; hujus leéliones in feqùenfi cata-
logo nonnumquam ita fequut.i fumus, ac fi e
noftræ colleftionis codice prqveperint. Quoad
verfionem vero prifeam contulimus cod. Vat.
ÏJ42- > & quoad ^Ifidorianam antiquifiimum
Veronenfem 58, qui folam canonum Græco-
rum interpretationem exHibet. Inter codices
autem Hadrianeos ufi fumus MS. Yallicella-
no A. 5.
12 Partipulam fie , quam Socrates aliÿque
colleaiones exhibent , nobis pseftitit lioftex
Ùpdex Vindebonenfis.
I. J Quefnellus in margiije Al. Vitus vel Vito.
Dein codd. Veron. 58. Vat. 1342. Barb.
2888. V allie. A* $. 8c prifea verfio apud Ju-
ftellum omittunt voces pro venerabili y/ro Papa
Ö* Epifcopo noftro fanfto Silveftro fubferipfi-
zrtus i(a credentes, ficut fuprft feriptumeft,
14 Cod. Vindeb|»y hujus colleflaoms Alejeqri-
dria, Ægypti, & Thebaidis. Cpd. Vat. Re-
Jginæ 1997. poft Alexundrum Alexandria titu-
lum profert fEgypti, Thebaides.
15 Hic &/ fubfequens Epifcopus in MSS.
yemonum prifeæ , Ifidorianæ , & Hadrianeæ
ini ultimum rejiciuntur poft Agathos Scfie-
dia, cui præfigitur iitul\xs'%Thebaidis , reli-
,quis defenptis fub titulo Ægypti., vel Alexandria
.