tom. i. Bi-
blioth.Jur,
Canon, p.
3*7;
Vari* fen-
tentiz de
hac Syno-
do .
Ootleftio*
mim MSS.
difcrimen
in iifdem
canonibus
câerendis.
CO tom.2.
Cone, col
i433.not.i
(a) Inprz-
far.tom.z.
epift.Rom.
Pontif. n.
102.
C3)tom.2.
Cone. col.
X43S. e
X44I* C„
& I44d.d.
(4) tom.s
Cone, col
14. b .
§. XV.
De Synodo Carthaginenfi anni 398. VI. Iiuum Novembtis édita ex colledie-
ne Ifidori. Statutorum, que in ea continentur, antiquit as atque célébrités
ex aliis MSS. colleHionilus comprobata. In aliis codicibus inferibuntur Statute
Ecclefi* antiqua, in aliis Statuta antiqua Orientis. Divtrfus ftatuto-
rum ordo a vulgato in plerifque MSS. notatur. Non pertinent ad ullant
Synodum Africanam. Sunt colleSiio, feu abbreviatio antiquorum canonum
partim Orientalium , partim Occidentalium. Formule in ordinatione Officialium
Ecclejie in fine adjeSle.
I. "D o it Synodum Carthaginenfem anni 397. dicendum eft de canonibus 104.
ex Ifidoriana colleélione vulgati, adferibuntur Concilia Carthagt-
nenfi Africæ IV. anni 398. thriftophorus Juftellus in præfatione ad Codicem.
Ecclefi* African* hocce Concilium, cujus nullum indicium eft in eadem Afri-
canorum canonum colleélione, fiélidum ac plane repudiandum contendit, nec
iidem ullam adhibendam iis canonibus 104. qui line auéloritate laudato Con-
. cilio adferibuntur. Hujus exemplum plures fequuti, vel rejecerunt prorfus hoc
Concilium cum canonibus ei attributis, vel dubitationes & difficultates non
exiguas fparferunt. Alii vero ejufdem Synodi, qua: non tarn Ilidoriana, quam
Hifpanica colleélione probatur, vindicias ftifrepere. Emanuel Scheleftratius in
diflfert. 3. de Ecclefia Africana priores canones de ritu ordinationum agentes
in Synodo Carthaginenfi anni 398. conftitutos non ambigit, eo quod vulgata
præfatio habcat : Placuit .... tn eadem fantda Synodo conjlituere en , que ad
ordines ecclefiafiicos canonicis fu n t necejfaria difeiplinis : & in alio codice primo
canoni hic titulus præfigatur : Prefatio tapitulorum de Jacris ordinatth-
ttum rttibus.- At ceteros canones non in ea Synodo conditos, fed ab aliquo
privato partim ex Orientalibus , partim ex Occidentalibus canonibus ftudiofe
•congeftos & aflutos exiftimat. Tillemontius art. 123. & not. 29. in Auguftini
vitam hanc Synodum aliqua ratione defendere, ac objeéias difficultates disji-
cere ftudet. Ad hujus Synodi canones potius, quam ad canones Synodi anni
•praicedentis 397. referenda opinatur Aürelii verba, quæ leguntur in prooemio
Concilii an. 403. præmilfo canoni 86. Codicis Africani.
II. In hac controverlia ut dicamus quid probabilius nobis videtur, aliquot
obiervationes circa MSS. libros in quibtis illi canones inveniiintur, præmitten-
dx funt. Non foil codices coileélionum Ilidoriana: 8c Hilpanic*, qu* in A-
fricanis Synodis eamdem habent origiiiem, fed alia atque alia aliarum colle-
flionum & regionum exemplaria eofdem canones exhibent , fed diverla ratio-
ne. In MSS. colleélionum Hilp. & Ifid. i'i canones prxferuntur cum titulo t
Concilium Carthaginenfe Africa IV. ab Epifiopis numéro CCXIV. Augufto
Honorio IV. & Futychiano Confulibus, ideft an. 398. Alia colleflio contenta
-in duobus MSS. Véron. 59. Sc Lucano 88. quam ante Hifpanicam ex âlio an-
-tiquiori fonte derivatam oftendemus part. 4. c. 4. eofdem canones deferibit Ex
Synodo Carthaginis Africa Honorio XII. & Theodofio VIII. Cojf. ideft an.
418. Codex Vat. Palat. 574. fimilis Morbàcénfî, qui colleétipnem repræfentat
pure GallicanUm compaftam ante medium fæculum fextum, hune duplicem'tî-
-tulum præfigit .• Synodus Africana Epifcopor'um dticentorum quatuordecim .
Statute Ecclefie Ontiqua. Vetuftiffima colleflio Corbejenfis pariter Galiicana,
.codex bibliothecaé; Collegii Pârifienfis Soc. Jefu laudatus ( 1 ) a P. Harduino ,
■codex Colbertinus 3368. ( 2 ) a P. Couftantto allegatus, exemplaria MSS. Gem-
blacenfe & Gandavenfe S. Bavonis, quæ vidit (3 ) P. Crabbus, aliaque Gal-
licana, quæ abfque nomine indicantur (4) a P. Sirmondo, hanc tantummodo
înfcnptionem exhibent : Statuta Ecclefie antiqua. Codices Barberinus 2888.
& Vat. 1342. uni us colleflionis Italie* ; Vat. 5843. Vallicel. A s cum aliis
altenus colleélionis, & Vat. 1343. colleclionis diverfæ, omnes Italici, inferi-
'• j e ' Statute antiqua Orientts. (3 ) Atto Epifcopus Vercellenfis in epiftola ad
. Ambrolium Sacerdotem Mediolanenfem ex Italicis MSS .Statute antiqua Orien-
taltum appellat. Vides in his multas coHèéliônes Hifpanicas, Gallicanas, Italicas,
Pars II. de ant. Côllect. Latinis Cap. III. lxxxix
licas, omnefque antiquas, quæ etfî eofdem canones contineant, diverla tamen (s) tom.i.
ratione diffentiunt. cher'1 *"
III. Duplex autem difcrimen præcipue obfervandum eft. I. Non omnes co- paS"
dices Concilium Carthaginenfe inferibunt. Italie* colleétiones, Statuta anti- piytrGta«
qua Orientis: Gallican*, Statuta Ecclefie antiqua. Codices colleâionum Hifp.
& Ifîd. quæ Africanam Synodum præferunt , unius ejufdemque originis fu n t,
Quod fi codices Vat. Palatinus & Veronenfis eumdem titulum confirmantes di-
verfam originem habent j codex Veron. Synodum Carthaginenfem affignat ,
non anno 398. cui illam affigunt MSS. Hifp. 8c Ifid. fed anno 418. Palatinus
vero titulo Concilii Carthaginenfis, quod chronica notatione caret, alium titulum
addit, Statuta Ecclefie antiqua, qui priori titulo videtur repugnare :
neque enim canones, qui in aliqua Synodo conduntur, Statuta antique appel-
lari queunt. II. Vulgatus canonum ordo , qui ex Hifpanica & Ifidori colle-
«ftionibus proficifcitur, diverfus omnino eft ab ordine, quem omnes alii codi- cn“ ' “'
ces & colleétiones exhibent. Labbeus e Barberino MS. 2888. numéros diverfi
«rdinis in fua editione notavit, fed qui facile fugiunt, nec fatis inftruere que-
tmt. Hinc eofdem canones ex ordine ejufdem & aliorum noftrorum codicum inf. col.
lioç tomo recudendos cenfuimus, ac ex eorumdem collatione cum editis pa- 6s3,
lam fie t, ordinem, qui tôt diverfis colleélionibus probatur, & proefertur etiam <1“ orda
Sn his ipfis MSS. codd. Veron. & Palat. qui Synodum Carthaginenfem in ti- vcnor-
tulo inferibunt, originarium elfe : eum v e ro , qui ex colleélionibus Hifp. &
Ifid. antea editus fuit, induélum fuiffe ab auélore. colleélionis Synodorum A-
fricanarum in ipfis receptæ, ut canones aptiori methodo dilponeret, & ad cer-
ta capita pertinentes, ab origine feparatos, atque hue illuc difperfos uniret .
Hinc porro cognofcetur, canones de ordinatione officialium E c cle fi* , qui in
vulgatis initio proponuntur, fpeélare ad finem, immo diftingui a ceteris hoc
titulo ipfis præfixo : Recapitulatio ordinationum officialium Ecclefie : ubi re- Recapitu-
capitulatio idem videtur ac caput ; unde in MS. Herouvalliano habetqr : Ca- ■tl° qul '
put ordinationis minifirorum officialium Ecclefie.
IV. Nunc ut llatuamus quid verifimilius credimus ■ tot in primis codices , Antiqui-
ac tot antiquiflim* diverf* originis diverfarumque regionum colleétiones, qu* S,umCpro^
laudatos canones diverfa licet inferiptione prænotatos continent, inter quas du* bamr.
Palatina & Corbejenfis fub medium fextum fæculum digeft* fuerunt ; eorum
antiquitatem celebritatemque demonftrant. Ipfa colleétio Hifpanica, qu* hos
canones fub Concilii Carthaginenfis IV. nomine præfert, eamdem antiquitatem
confirmât. Africanorum enim canonum colleétionem, qu* in Hifpanicam
tranfivit, antiquiorem elfe Turonenfi Synodo II. celebrata an. 387. probavimus
§: i. n. 3. Addemus & aliud non leve. In ea colleélione canonum qu* Concilii
Arelatenfis II. nomine circumfertur, dum can. 49. fecundum flatuta fe-
■ niorum præcipitur, ut excommunicati vitentur non folum a Clericis, verum
etiam a laicis j noftra Statuta indicari videntur. Etfi enim in aliis canonibus
■ Clericis interdiélum inveniatur communicare cum excommunicatis ; laicis tamen
id non legimus vetitum nifi in noltris Statutis can. 40. Cum porro ea colle- ,,
it io Arelatenfis II. nomine donata, fub S. Cæfario compaéta fuerit , ut pro-
bahimus cap. 10. §. 2. n. 19. noftra igitur Statuta fexto fæculo antiquiora &
in auétoritatem allegata nofeuntur. Hinc quidquid fit de titulis , feu inferi-
ptionibus diverfis , iidem canones pro fpuriis ac nullius momenti haberi non
poifunt.
I V . T o ta difficultas circa auétorem verfatur, num fcilicet ea Statuta Con- Abjudi-
cilio Carthaginenfi adjudicanda lint. In hac vero inferiptione, quam plerique coociH*
& vetuftiores codices ac colleétiones ignorant, falfitatem inelfe multis argu- Africano.
mentis nobis evidentiffimum eft. Illud in primis graviffimum, hujus Synodi ,
qu* fi Africana, ob Patrum numeruiq canonumque copiam atque præftantiam
omnium celeberrima fuiflet, nullum reperiri indicium nec apud Dionyfium
Exiguum, nec apud Ferrandum, neque m Concilio Carthaginenfi fub Bonifacio
anni 325. cum hæc vel maxime inter Africanas memoranda fuerit. Dio-
nyfius quidem dum Synodos recenfuit fub Aurelio celebratas ufque ad an. 419.
etfi aliquot canones alicujus Synodi præterire potuit, vel etiam Synodos, qu*
peculiares canones non condiderunt; non tamen Concilium plenarium , quod
Tom. III. m tot