33? C o d e x C a n o n . E c
railitatis me« dementer expetiflc fermo-
3 nem , jam révéra perpendi 3 reputandum
mihi non immerito fi tacerem : quia, Glo-
riofe Fiji, & ficut Romanus natus, Roma-
4 num principem amo,. 4 fufpicio , colo, &
ficut Chriftianus cum eum, qui zelum Dei
habet, fecundum fcientiam veritatis habere
defidero ; & qualifcumque Apoftolicæ Sedis
Vicarius , quod ubicumque plenæ fidei catholica:
deefle comperero, pro meo modulo
fuggeftionibusopportunisfupplere contendo .
Difpenfatione enim mihi divini fermonis
ï.Cor.9.16. injun&a, Va mihi efi, f i non evangelizave-
ro. Quod cum vas eleftionis beatus Apo-
ftolus Paullus formidet & clamet, multo ma-
gis milii exiguo metuendum eft , fi divini-
s tus 5 infpirato & paterna devotione tra*f-
miffo , fubtraxero minifterium. prædicandi
CAP. ir. Pietatem 6 tuam precor, ne arrogantiam
6 judicet divinærationisofficium. Abfit, quær
fo , a Romano principe , ut intimatam fuis
Pe duplicitenfibus veritatem arbitretur injuriam.Duo
poteftare, funt quippe , Imperator Augufte , quibus
Ponuficia principaliter mundus hicregitur, auttoritas
• facrata Pontifiçum, & regaliç potçftas. In
qujbustanto gravius pondus eft Sacerdotum,
? quanto etiam pro ipfis Regibus 7 hominum
in divino reddituri funt examine rationem,
Nofti etenim, Fill clementiflime, quoniam
licet prefideas huraano generi dignitate ,
verumtamen præfulibus rerum divinarum
devotus colla fubmittis, atque ab eis cauf-
® las tuae falutis 8 expetis § inque fumendis
cæieftibus facramentis., eifque , ut eoirfpe-
t it , difponendis fubdj te debere cognofcis re-
9 Jigionis ordine,_ potius quam preeffe, 9 itaque
inter hæc ex illorum te pendere judi-
c io , non illos ad tuam rcdigi velle vqlun-
Jo tatem. 10 Si enim * quantum ad ordinem
publicæ pertinét difciplinæ , cognofcentes
imperium tibi fuperoa difpofitione collatum,
legibus tuis ipfi quoqüe parent religionis an-
tiftites, ne vel in rebus jnundanis exclufæ
yideantur obviare fententiæ : quo, oro te ,
j i decet affeftu eis obedire, qui n prerogan-
dis venerahilibus funt attributi myfterîis .
Proinde ficut non leve difcrimen incumbit
Pontificibus filuiffe pro divinitatis cultuquod
congruit, ita his, quod abfit, non mediocre
periculum eft , qui cum debeant pare-
re, defpiciunt: & fi cun&is generaliter Sa-r
cerdotibus refte divina tra&antibus fidelium
convenit corda fummitti,. quanto potius Sedis
illius prefuli confenfus eft adhibendus ,
quem cun&is Sacerdotibus & divinitas fum-
ma voluit praeminere , & fubfequens Ec-
elefiae generalis jugiter pietas celebravit ?
Ubi pietas tua evidenterjadvertit, numquam
quolibet penitus humano confilio elevare fe
quemquam pofle illius privilegio vel con-
feffioni, quern Chrifti vox prcetulit univer-
fis, quem Ecclefia veneranda confeffa fem-
per eft & habet devota primatem . Impeti
12 poffunt humanis prefumtionibus , qua:
divino funt judicio conftituta ; vinci autem
quorumlibet poteftate non poffunt . Atque
utinam fic contra nitentibus perniciofa non
fit audacia , quemadmodum quod ab ipfo
facre religionis au&ore prefixum eft , non
poteft ulla virtute convelli : 13 Firmamen-
tum enim Dei fia t. Numquidnam cum ab
aliquibus religio infeftata eft , quantacum-
que potuit novitate fuperari; & non magis
hoc invifta permanfit, quo seftimata eft pof-
fe fuccumbere ?
Definant ergq , quaefote, temporibus tuis
quidam per occafionem perturbationis ec-
clefiafticae pr^cipitanter ambire quae non lir
cent j ne & ilia quze male appetunt , nul-
latenus apprehepdant, & modum fuum apud
Deum hominefquej non teneant. Quapro-
pter fub confpeftu Dei pure , firicere , pietatem
tuam deprecor, obteftor, 14 exhor-
tor ,.ut petitionem meam non indignanter
accipias: rogo, inquara, ut me in hac vita
potius audias deprecantem, quam, quod
abfit, in divino, judicio fentias accufantem .
Nec me latet, Imperator Augufte , quod
pietatis tuae ftudium fuerit in privata vita .
Optafti femper fieri particeps promiffionis
aeternae. Quapropter noli , precor , irafci
mihi, fi te tantum diligo , ut regnum ,
quod
Petri &
poflolit
Sedis pj
niatus, I
3 Vulg. Cone, imputandum.
4 Vulg. cum MSS. Thuan. & Vat. If. J.
feipio . Dein cum eum praetulimus au&orita
praeftantiorum codd. Vind. & Veron. Edi
çum eo, qua lçftipne recepta, Harduinus m
nuit poftea legendum fortaflis habere
, 5 Cone, çum Vat. Ifid. & cod. Me
lini infpiratum, & poftea tranfmijfum.
6 Quefn. inferit ergo : delent iioftri cod
& vulg.
; 7 Vulg. pro hominum habent Domino.
8 Merl. cum MS. Oxon. expeSias. Vat. 1
& fecunda manu in Veron. expeßes ; at pr
ma manu expeßis mendofe pro expetis.
9 Codd. Vind. . & Veron. itaque inter ht
tllorum . Vulg. Conc. ad fenfum eliciendu
præfïxo punfto repetunt verbam nofti , & i
nabent : Nofti itaque inter hac ex illorum. N.
mterpunthone mutata & retenta præpofitior
ex lenfum cum laudatis præftantioribus cod
cibus fatis æquum expreflimus. Q\ie(n. Itaque
tua intereft ex illorum .
10 Ita cod. Veron. cum Vat. If. Merl. &
vulg. Cone. Quefnellus Sicut enim.
ir Quefn. ^curri vulg. Conc. pro erogandis .
Melior vifa eft MSS. Veron. Vat. If.&Mer-
liniiledtio.
12 Cod. Vind. & Ver. non pojfunt, male ,
ut ex contextu liquet.
13 Sic cum Merl. & vulg. Codicil, omnes
noftri codd. ac etiam Thuan. Quefnelli , qui
cum Oxon. recepit Fundamentum . Mox Veron.
MS. Numquidnam aliquibus inf eft a rcli-
gio eft, quantumque potuit, minus re<fte. Vind.
Numquidnam cum ^aliquibus religio ... quantumque
. Quefnelli leéhonem confirmant vulg.
Concil.. cum Vat. If. ex quibus quantacum-
que repofuimus , ubi Quefn. feripfit quacum-
que .
14 Quefn. omifit exhortât,
1 quod temporaliter affecutus es , velim te
habere perpetuum; & qui imperas fteculo ,
polfis regnare cum Chrifto . Tuis certe le-
oibus, Imperator, pateris nihil perire Ro-
| jS mano nomini, 15 nihil admittis ingeride-
I trimenti, Itane verum eft, Princeps egre-
gie, qui non folum praffentia Chrifti be*
neficia, fed futura defideras, ut religion
i, ut veritati, ut finceritati catholics com-
munionis & fidei, temporibus tuis patiaris
1,(5 16 quemquam inferre difpendium ? Qua fi-
| ducia, rogo te , illic ejus premia petiturus
es, cujus hie damna non prohibes ? Non
fint gravia), qusefo te , quze pro tua* falutis
apternitate dicuntur. Scriptum legifti : Me-
■ ’ liora funt vulnera amici, quam ofcula ini->
mici | Quazfo pietatem tuam, ut quo affe-
$u dicuntur a me , eo tuis fenfibus inti-»
mentur. Nemo pietatem tuam fallat. Ve- J rum eft quod figural iter per Prophetam Scrii*
L„f.6.8. ptura teftatur: \Jna eft columba mea , 17
^17 pcrfcSla mea. Una eft chriftiana fides, quas
eft catholica. Catholica autem veraciter ilia
eft, quse ab omnium perfidorum, atque
■ 18 t8 ab eorum fuceefforibus confortibus fin-
cera, pura , immaculata communione di-
vifa eft. Alioquin non erit divinitus man-
119' data diferetio , fed 19 miranda confufio »
, Nec ulla cauffa jamfupereft, fi hoc in quo-
B 3 4 * 6 8 9 15 16 17 18 20 libet contagio volueriraus admittere ; 20 ne
cun£lis vhasrefibus aditum januamque panda-
^ mus : jQui enim in uno offendcrit, omnium
*[«»/.2.10. reus eft: E t , qui minima fpernit , paulatim
pc/, iy'.i. decidit.
p P. IV. Hoc eft quod Sedes Apoftolica magnope-
^ 2I * 2 23 24 25 26 27 28 re 21 precavet, ut quia mundo radix eft
Apoftoli gloriofa confeftio, nulla rima pra-
vitatis, nulla prorfus contagione maculetur.
Nam fi , quod Deus avertat, & quod fieri
non pofle confidimus, tale aliquid proveni-
22 ret, 22 vel cui jam refiftere auderemus er-
rori, vel unde correftionem errantibus po-
feeremus? Proinde 23 pietas tua unius ci~
vitatis. populum negat pofle comppni.Quid
Tom. I l l ,
nos de totius. otbis terrarum fumus univerfitate
fafturi; fi, quod abfit, noftra fuerit
prevaricatione deceptus ? Si totus corre&us
eft mundus', profana patrum fuorum traditione
24 defpefta, quombdo non corrigatur 24.
unius civitatis populus , fi predicatio fida
fuccedat? Ergo , gloriofe Imperator, 25 no- 2$
lo ego Ecglefiarura pacem , quam etiamfi
cum mei fanguinis impendio provenire poffe
t , ampleftor ; fed , precor t e , cujufmodi
debeat efle pax ipfa , non utcumque , fed
v.eraeiter chriftiana, mente libremus. Quomodo
enim poteft effe pax vera , cui caritas
intemerata defuerit? Caritas autem qu$-
liter efle debeat, nobis evjdenter per Apoftolum
predicatur , qui ait : Et caritas de x.T/w.1.5.
cprde purp , & confcien-ia bona , & fide
non fiSia . Quomodo, qusefo te , de corde
erit puro , fi contagio inficiatur qxterno ?
Quomodo de confcientia bona, fi praxis fuerit
malifque commixta? 16 Quematlmodum | |
fide non fitta, fi maneat fociata cum perfir
dis ? Quze c]im a nobis fa*pe jany difta fint,
neceffe eft tamen inceffabiliter iterari , &
tamdiu non taceri , quamdiu nomen pacis
obtenditur: ut noftrum non fit ( ut invi-
diofe jaftatur ) 27 facere pacem, fed talem 27
velle nos doceamus, qualis & fola pax effe,
& preter quam nulla pax effe monftre-
tur ? Eutychianum certe dogma , contra
quod Apoftolicje Sedis cautpla pervigilat ,
ft creditur falva catholica: fidei veritate pof-
fe conftare, promatur , afferatur , & quan-
tislibet viriBus aftruatur: ut non folum per
feipfum, quam injmicnm fit fidei chriftia-
na:, poftit oftendi; fed & quantas & quam
lethales hazrefes in fpa contineat polluvione
28 monftrari. Si autem, ut magis confidi- 28
mus, a Catholicis judicatis mentibusexclu-
dendum; quafo te , cur non & contagia fi-
mul eorum , qui hoc probantur effe pollu-
t i , decernitis'refutanda ? cum dicat Apofto-
lus: Non folum qui non facienda faciunt , Rom. 1.3s.
reos videri , fed etiam qui confentiunt fa-
Y 2 cien-
15 Vulg. Conc. nullum... detrimenfum. Vat,
If. cum Merlino null'i admittis ingerere detri-
mentum,
16 Sic vulg. Conc. concinentibus MSS. Vind.
& Veron. nifi quod inferunt non ante patio-*
vis repugnante cpntextu. Quefn. quicquam infer
ri difpendii .
17 Cod. Veron. cum vulg. Conc. repetit
una eft.
18 Quefn. ah eorum fuccejforum fincera. Vat.
Ifid. ab eorum fuceefforibus communione divifa
eft, intermediis omiflis . Leftionem antiquio-
rum codd. Vind. & Veron. expreflimus, cum
?ua concinunt vulg. Conc. qui cum Merlino
olum addunt atque ante confortibus . Malle-
mus antea legi ab omnibus iniquis , fed null!
codices fuffragantur. jj .
ip Veron. cum edit. Conc. miferanda.
20 Ita vulg. Conc. & Vat. If. Concinunt
ceteri noftri codd. Veron. & Vind. qui folum
mendofe habent neS pro ne . Quefn. ut cun-
Bis. Poft pauca Veron. & Vat. decidet.
21 Merlin, cum Vat. If. prataxavit. Mox
apud Quefn. quia munda radix eft, Apoftoli
gloriofa confeftio nulla See. Noftros codd. Veron.
& Vat. ac vulg. Conc. fequuti fumus .
Qxon. delet nulla rima pravitatis : & poft pauca
habet fieri pofte non credtmus.
22 Merlin, vel unicuique. Vat. If. vel cui-
quam refiftere , Vulg. Conc. unde cuiquam refiftere.
23 Vulg. Conc. cum Vat. If. & Merl. inferunt
fi, Quefn. cur. Utrumque dfelentcodd.
Vind. Thuan. & Veron. Mox editi negat pace
pofte .
24 Quefn. contemta . Dein pro fida Merl.
cum Vat. If. fidei.
25 Labb. in marg. non negligo . Mox poft
pacem Quefn, inferit turbari : aelevimus cum
MSS. Vind. Veron. & editis.
26 Sic potiores codd. & vulg. Conc. Quefnellus
cum Vat. If. Quomodo.
27 Ita omnes codd. & editi . Quefn. velle
pacem : & dein propter quam nulla. Mox pro
monftretur vulg. Conc. monftratur.
28 Quefn. monftretur : & poft pauca ut magis
credtmus. Preftantiores códd. Vind. & Veron.
cum ^liis vulgatis pretulimus.