1
l'11 iiJiÜK MiiM.fl
yR
ih li'¥f lil ! 3•W ftêii
1 MM
i i 111i; |-|ÜIIIfWi lüi
ccLxxx De ant. Collection. & Collect. Can.
in colligendas médicinales herbas incantatio fieri. L I. Quod non liceat chri-
Jlianis feminis in fuo lanifieio quafdam •Sanitates dbfervare . . L IL De au-
guriis . L I IL De perjuriis . L IV . De fur to . L V . De falfis teftibus .
LVI. De difcordanttbus.. L V I I . De his, qui etc odio ad pacem non vertun-
tur. LV I I I . De his, qui facramento Je obligant, ?ie ad pacem redeant .
LIX . Quod ufuram Laid Chrifliani enigere non debeant. Régula de judiciis
Clencorum. LX . De Presbyteris, uxores acceperint, vel formeciverïnt .
LX I. Di? Diaconibus fimiliter. LX II. JD? qui ad Presbyterium promo-
ventur, Ô* ante ordinationem peccatorum fibi fu?it confcii. LX III. PreJ-
byter , vel Diaconus in fornicat ione\ vel peVjurio, aut fur to captus fuerit .
LX IV . De diverfis ordinibus ab uxoribus abfttnendis. L X V .D e inconttnen-
\ Sacerdotum , feu Levitarum . LX V I . De fubintrodu&is mulieribus .
LX V I I . Zte Clericis ufuras accipientibus. LX V II I . £ƒ/ nullus Presbyter, C°
Diaconus conductor exijlat, Ô* Clericiabflineant f e ab uxoribus, LX IX . Quod
ne fas fit feminas facris Altaribus minifir are , vel alt quid ex his, wro-
* & § deputata prafumere . LX X. D? pollutionibus interrogate Au-
guftini, Ô 1 refponfio S. Gregorii. LX X I. ihicd nihil profit Sacerdoti, ct-
iamfi bene vivat , f i male yiventibus non cantradicat. LX X II. Luiiuojd
deferiptio camalium viventium Sacerdotum.
C A P U T V I I I,
MSN
i i
(Jnde co lle
Élor cx -
fe rp fu .
Ill i i
De colleBionibus Acheriana, Halitgarii, & Rhabani.
% A Cherianam colleélionem vocamus j, quam e tribus MSS. Thuaneo ,
Baluziano, & Agobardino edidit Lucas Acherius tomo i. Spicilegii
noviffimæ editionis pag. 510. Præfationem hujus-colleélionis‘,viderat, ejuldem-
que fragment um vuîgaverat Beatus Rhenanus in admonitiorte de Tertulliani
dogmatibus: integram tamen colleélionem, uti exoptabat1, reperirenon potuit.
Nos eamdem colleélionem in tribus aliis vetuftiffimis MSS. invenimus, nimi-
rum in Vat. 1347. & in duobus Vat. Reginae 445. & 84.9. In editione Ache-
riana hic titulus præfigitur. ColleBio en tique canonum poenitentialium : no-
latque Acherius reélius appellandam fimpliciter ColleBio canonum, nifî auélor
poenitentialium vocem appofuiflet.’ Noftri vero codices hune titulum ignorant
, haneque folâm epigraphen præferunt, quæ in eadem editione poil lau-
datum titulum fubjicitur.- Incipit de utilitate poenttentiæ, & qmrnodo cre-
dendum fit de remijfione peccatorum per poenitentiam cum præfatiene operis
fubfequentis. Certe ex praefatione apparet, audioris confilium fuiffe poeniten-
tiæ modum facris canonibus praeferiptum tradere : primus véro liber fère qui-
dem ad poenitentiam.pertinet, at reliqui duo non item. Hæc nimirum colle-
â io in tres libros difpertita eft, quorum argumentum auélor in ,ipfa præfatio-
ne his verbis proponit. Et primus quidem libellus, inquit, continet ea, qute
funt de poenitentia & poenitentibus, criminibus, atque judiciis . Secundus
maxime de accufatis & accufatortbus, judicibus ac teftibus cum ceteris ad
hxc pertinentibus ecclefiaflicis requit s . Tertius de facris ordinibus , vel qui
promovendi funt adClerum, quive removendi aClero, & de regulis acpri-
vilegiis omnium Clericorum & Prajulum. Petrus Pithoeus in Synopfî hiftori-
ça virorum clarorum , qui praeter Gratianum cahones & décréta ecclefiaftica
collegerunt & digefferunt, de hac colleftione feribit : Exfiant pajjim & in-
certt colleBoris libri tres poenitentiales ex Synodis, epiflolis, fententiifque
Janctorum Patrum. Nifx fanBorum Patrum nomine intelligantur fummi Pon-
tifices, hæc poftrema particuia delenda eft : nulli enim fanéli Patres in hifee
libns aliegantur , fed foli canones Conciliorum, 8c decretales Romanorum
Pontmcum.
• II. Græcarum Synodorum canones & decretales auélor ex Hadriana colle-
ctione cum ufdem numeris ac titulis récitât. Africanos quoque ex eadem ita
decerpfit, ut duplici ac diftinéla nümerorum ferie alleget nomine Concilii Car-
thagmenfis priores canones XXXIII. & fub tituba Concilii Africarii pofterio-
res canones C V . ut in Hadriana deferibuntur. Hinc Hadrianam.colleilionem
ipfi
■ i l »
P à r s IV . ;d e a n t . C a n . B r,e v i a t . & c. C a p . V I I I . c c l x x x i
ÉSjêfpt fuiftèqdubitare non licet. Praeter Hadrianam vero colleftionem adhi-
iuit etiam Hiipanicam, ex qua alios, non paucos canones exfcripfit Africanos,
Gallicanes, & Hifpanos, qui in- Hadriana defiderantur. Itaque ex his duabus
colleétionibus Hadriana & Hffpanica auélor profecit, vel potius ex aliqua fi-
mili contenta in cpdice V a t . 1338. in qua colleétioni Hadrianæ Concilia Afri-
* Galliariim ■ Hifpaniæ ex colleétiona Hifpanica inferta fuere , ut pluri-
bus’ diximus part. 3I ci s- ; Nihil profeélo in cunétis illis libris occurrit, quod
in eadem colleaione Vat. 1338. non inveniatur, nec quicquam affèrtur ex il-
lîs document!?;, quàe præterea in integra Hifpanica cplleftione leguntur. Hinc
etiam iidçm libri carent apocryphis, quod hanc colleélionem Ifidoriana ante-
■ rioiêmnndicat. Acherius digeftam arbitratur ante fæculum nonum. Certe Ha-
litgarius ■ qui obiit anno 831. ex hujus colleétionis præfatione fuam mutuatus vi-
detur fîcut hæc ejus verba dempnftrant. Hanc autem epiftolam nemo quidem exu
(limet meam, ne illi pro'.par-vif aie. nominis mei vilefeat, Sed Jciaf a mu»
loribus noftris ex SanBsmm fenimiiis effe colleBam , a me quidem excer-
ttam ne nimia proljxime negligeniibus isBorjbus fafitdium generates . Ma-
10mm nomineiiq t ji. e* SanBorum fententiis .ubenorem. -præfatiopem college^
runt indicatvju-t crèdimus, auôorem præfatioms præfenti cofteaiom ■ præmil-
fæ -’in qua S H 'quidem Àuguftini, 8ç Gregorii fententiæ leguntur , quas
Halitaanus; brevius, contraxit. Si autem Halitganus majorum nomine noltrum
compilatorem defîgnaviî, hiç faltem quinquqginta circiter anni? Halitgarium
anteceffit. Hanc itaque colleélionem & documentorum finceritas, & auttoris
antiquitas maxime commendat. H H I ■ •..... f . . . • .
III. De Halitgario Epifcopo Cameracenfl, • qui ex eadenj cpllectione pro-De col-
fecif-ï pauca fufficient. Hic petente E b b o n e Remenfi cir-ça annum ut putat (■ ■ ■
Bafnaeius, Ba-S- ifex libros fcripfît de poenitentia. Henricus Camfius pnmos
qüinbue librosWulgavit e MSS. Sangallenfibus, qui recuu funt tomo a. ThefailrL
monumentorum part. 2. pag. 91. adjeflo fexto libro, quem Stevartius ex
alio codice imprefterat. Hic liber deerat in Canifu codicibus, ficut etiamaeelt
in Üntiqûo codice 61. Capituli Veronenfîs. A t in hoc codice præfatiq Halit-
aàrii fextum quoque librum indicat, ut videre eft in Appendice Hiftonæ Theo-
Idgicæ MârchirMafFeji pag. 79. Pater vero Menardus omnes hos libros naélus
in MS. Corbeienfi cum præfatione integra, fextum librum inferuit adnotatio*
nibùs in Sacramehtarium S. Gregorii not. 6yç. Vide tomum III. Operum eml-
dein Sanéli col. 41! 1. Primus liber de oéto vitiis principalibus, & fecundus de
Vità " aéli va & ; çontemplativa fere excerpti funt ex operibus S. Gregorii, & ex
Profperi, feu verius Juliani Pomerii libris de vita contemplatiya. Tertius de
bïdme poenitèntiuni, quartus de judiciis laicorum, 8c quintus de ordirubus Cle-j
Tiedrum fumtl funt ex canonibus Conciliorum 8t conftitutiombus Romanorum
PoriMcuin. Sictttrautem Halitgarius præfationem derivavit ex i lia , quæ col-
leâîbhi ’Âcherianæ antea memoratæ præfigitur ; ita canones & conftitutiones
ferme'oetnés' ex tribus ejufdem colleftionis libris eruit, alioque ordine dittri-
buit> adeo üt neqüe apud Halitgarium quicquam ex Pfeudoifidon împoftuns
occurrat, quas quidem poll Halitgarium vulgatas hoc îpfunt confirmât. Tandem
fextus liber eft Poenitentiale Romanum, quod ex îpfius Ecclehæ icrimis
fe fumfîffe auélor teftatur. n a- . dc i. ,
IV. Ab his disjungendæ non vidéntur duæ Rhabani Mauri colleétiones , Rhabani^
quæ poenitentiales canones fine ullis Ifidorianis apocryphis exhibent. Prima elt nés duæ .
liber poenitentium* quem fcripfît, dum effet Abbas•Fuldepfis^ pauUô poftam Liber poe^
num 841. & certe ante annum 847. quo ad Moguntinàjn icathedram eveâus , "i«111'““ -
Otgario fucceflit : huic enim tune Epifcopo eumdem librum; Miferipht. Hic liber
exftat inter Rhabani opéra, ac poftea ab Antonio Auguftino reculus ac
notis illuftràtus in opéré inferipto Canones poenitentiales. Quibus ex tonttbus
auélor canones haufent, idem Auguftinus in præfatione notayit his verbis. .
Vfus autem Rhabanus ejfe videtur corpore canonum, & lfidort_Mercatotis
priori editione, quod ad Concilia tantum attmet provincial™ ._Nam Romanorum
Pontificùm epiftolas nullas refert prater eas, quæ pofi Damafum con-
feriptæ fun t, & in corpore canonum exfiant. Corpus canonum vocat Hadria-
nam colleaionem: pro Mor i autem Mercatons pnon editione mehus feaphf-
Tom. III. V K fet ca?-