i '& ' ï ':C A P U T I I I .
De finceritatc Codicis inquirUm yplmfeufqus.,
ajferiiur argument^
Inlpe&io T}R o Codicis hujus 1 finceritate primi ar-
Codicisfin-Jl , gumenti loco fit pramiffa h®c ejus de-
ccritatis fcripció , qu® nullum eidem ineflTe fraudis
vel ivo&iiots indicium evincit. Vix enim, ac
i ne vix quidem fieri potuillet , qum multa
his Gapitulis mifcuiffet impoftor, qua: con-
filium ejus proderent, fraudemque apërirent.
Nullus quippe hucüfque fuppofititius fetus
vifus eft, qui certas pra fe non tulerit'fup-
pofitionis notas , ex quibus a finceris fcri-
ptis-dignofceretur . Cujusrei duplex modo
occurric ratio. . Una, quod plerumque ab im-
peritis confarcinatoribus cudi folent mifer®
hujufmodi feriptiuneul® , quas ita veritatis
coloribus veftire ac ornare nequeunt , quin
certa fpönte erumpant indicia, qu® malam
artem mendaciorumque artifices retegant .
Altera ratio ;eft, quod:falfis hujufmodi fcri-
ptis quaeritur plerumque falfis feu juribus
privilegiifque, feu dogmatibus patrocinium :
qux cum unico mendacio fidem obtinere ad-
modum: difficile fit , , aliorüm mendaciorum
adwoeari fuffragium necefie eft : quas dum
eo confilió multiplicalitur,'Contrario fuccef-*
fu .evenire folet, ut veritati magis -patroci-
nent.ur, quam mendacio,fraudemqueep am-
pUus aperiant, quo adornant curiofius. Nihil
tale deprehendimus in hoe Codice-. PPi
Alatii Co- I 2. Ne ad fraudem faciendam recenter
pi & Jaco-confi&us effe credatur libellus , facit quod
bi*. P&meliir rertiüm :ejufdem exemplar noftris prorfus. fi-
i f c É mil?. devenit olim in manus viri eruditija-
w S » Pamelii m m ex eo fextum Canonem
jacobi p*-*Nic®num refert dn Notis ad Librum-fanóli
mehr nota Cypriani de imitate Ecclefi®. Nicani \ in-
ad hb. S. quit. Concilii .Canon vulgo fextusita legt-
Cyprtant, fur ’in (jodice venerandJe antiquitatis D. Ve-
Ecclefiadafl i Atrebatenfis fcripio iante annos plus mi-
J ' ms.cèUngentos : „ Eccléfia :Romana femper
„ habuit Primatum. Teneat autem &Aigy-
„ i ptüs Lybi® & Pentapolis; ita ut EpifCopus
,y Alexandria* harumomnium habeaï potèfta-
j, tem : quöniam & Romano Epifcopo h®c
eft confuetudoSimiliter autem ;& qui in
„ Antiochia conftitutus dft. Itaque & in ce-
„ teris 'Provinciis priyilegia falva fint Eccle-
„ fiarum. “ HaBcnus ille , inquit Pamelius,
ita - jam olimtranslatus exGraco per- D'tonyfium-
Abbatem Romanum cognomentoExiguum , ut
patet ex ejus epißola ad Julianum Presbyte-
rum in cqlce, dißi Codicis \ quem clarütffe dixit
Tritbemius circa annum Domini dl. Verfio
hujus fexti Carionis Nica:ni eadèm ömni- CAP. in
no eÀ quæ noftra', atque ex fimili omnino
Codice defumta. Quod lofige clarius ac di-
ftinéfius probatum habemus ex Alàni Copi
Londinenfis Dialogo 11. adverfus Novatores Dialog!
ante centum annos edito : ita enim habet Ax at A.
cap. 12. Canon ille ( Nicami Concilii ) vuA /^ 0,Co/’f
go fextus , fed in hac Dionyfti interpretatio-
ne decimus , cut titulus, efi inferiptus : de tùerpù'
Primätu Romanæ Eccleftæ : his verbis ex- iS7j.
primitur : „ Ecclefia Romana femper habuit
j, Primatum. Teneat autem &ÆgyptusLy-
„ byæ & Pentapolis: ita-r& Epifcopus Ale-
,, xandriæ harum omnium habeat poteftatem :
„ ‘quôniàm & Romano Epifcopo hæc eft cqn-
,, fuetudo. -'Similiter autem & quiinAntio-
„ chia conftitutus eft. Itaque & in ceteris
„ Provinciis privilégia faiva^ fint Ecclefia-
„ rum .... “ Verum hic fortajfe quares, ubi de-
liteat hac Nicanorum Canonum interpretatio
tam antiqua, unde èam fern na&us . Ißum
fane Thefaurum e tenebris nuper primus eruit
vir praclare- doElus , ad inßauraridam' vete-
rum T heólogortim Bibliothecam natus, Jacobus
Pamelius : quem ut is mecurri y qua efi
humanitate y fpohte fua communicavit y ita-
ego nutte libentifiimé tecum1 ut i hitte etiam
intelligas alia fftijfe Nicani ‘Concilii , quam
nunc vttlgo circumferuntur exemplar ia , eaque
ab his turn in ordine , turn in numero- Canonum
drüerfa. Nam in hac Dio'nyfir inter-
pretatione recehfentür canones qtiadraginta>fe«
ptèm , quorum viginti in Gracis tum exem-
plaribus defuijfe tefiantur hac ibidem verba,
qua canonem vicefemum feptimum confequun-
tur: Item quæ in Græcis non habentur,
„ fed in Latinis Cödicibus rèperiuntur. “ In
hor urn autem ferie Canones tricefimus & tri-
cefimus quàrtus ittfcribuntur y niter r de appellat
iönibu's ad Epifcopum Romanum : «/-
ter , de retraftanda Synodo provirreiali per
Vicariós Ëpifcopi Urbis Rom* > fi fuerit
appellatum . Mönet adhuc Alanus Gopusin
extremo quadraginta feptem Ganonum hanc
claufulam effe’ appöfitam : „ Canones five de-
„ creta Concilii Nicæni •. “ Deniquehæc fub-
dit: Codex vero, in quo hac Nicani Conci-
lii interpretatio deferipta efi , in Bibliotheca
D. Vedafii Atrebatenfis fervaiur j qui earn
antiquitatis fpeciem refert , ut cenfeatur ‘ ab
i l l i squi judi care de eo pojfunt , annis ab
hinc plus minus oBingentis fuiffe exaratus .
Gitatur idem Atrebatenfis-Codex a Severi-
no Biriio in notis ad Cahoncm v i. Nicæ-
num & ad Concilium Sardicenfe : quem Co-
dicejn Dionyfianum fimiliter ac illi effe pu-
tat . Refert . 2 ibidem latitare in Bibliothe- 2
ca Va-
E D I T O R u ; M A D N O T A T TO N E S .
1 Sincentatem Codicis nemo impugnarit .
^olum contgndimus hunc non effe Codjcem
iEcclefiae.Romanæ;.
2 Binius , quidè,m,,|in notis ad Concilium
.Sardicenfe.. duos . cqcnces laudat , alterum bi-
bliothecæ Romanæ., alterum . Atrebar.enfem, in
quibus . canones Sardicenles çum. Nicænis* ita
.fiqnjun^i funt , quafi umus Concilii canones
fuerint. Cërtùm quidem id eft de MS. Atrebatenfi,
qui ad -noftram colle&ionejn pertinet.
At. nullum.exemplar MS. Vaticanum aut cu-
jufpiam..bibliothecee Roman® fu.pereft» in quo
ea canonum Nic®norum .- ac Sardicenfium con-
.jutidlip. inveniatur:, nifi codex Vat. Regin®
iQp'j. alter-ius coUeftionis.) ft01; tamen. multo
poft Bihii. ®tatem in.Vaticananj bibliothecam
illatus , ut,i Romanus cedex ab eodem Binio
la'udari non poruir •
||p; III. ca Vaticana Codicem MS. in quo defetipti
reperiuntur Canones Nic®ni & Sardicenfes
fibi invicem annexi , fine ulla diftinftionis
nota, cjuafi unius Concilii Canones fuerint:
lit fufpicari liceat Codicem iftum noftro effe
fimilem.
In his Alani & Pamelii Verbis plura quidem
funt emendanda . Errat feilicet uter-
que, cum hanc canonis Nic®ni v i. verfio-
nem Dionyfianam effe exiftimat . Non ita
cenfuiffent , fi vel poft excufum Dionyfii
Codicem vixiffent, vcl ilium confuluiffent,
quem Mogunti® ann. i 525* edidit Joannes
Vvendelftinus , vel meminiffent Leonis Pap
s Legatos earn translationem protuliffe in
Concilio Calchedonenfi , quinquaginta cir-
citer annis ante conditum Dionyfii .codicem
qmonum . Errat etiam Alanus., cum ex
Capitibus xxx. & xxxiv. codicis fui noftri-
que colligit alios Nic®ni Concilii canones
fuiffe prater viginti , qui in Gr®cis exem-
plaribus habentur. Errat denique dum Sar-
dieenfes Patres canonem fuum de appella-
tionibus mutuatos effe a Nic®nis verifimile
putat in confequentibus verbis. Sed h®cin-
ftituto noftro non nocent, nec- impediunt
quin fides maxima codici noftro ex 1II0 Pa-
melii Alanique codice concilietur . Alter
enim altcri fimillimus eft . Eadem quippe
féxti canonis Üliüs verfio, idem ordinis numerus
, qui in utroque decimus eft ; idem
etiam canon tricefimus cum eodem titulo :
«idem tricefimus quartus, etfi levicula in titulo
diverfitas1. Totidem canones Nic®ni
numerantur , nimirum quadraginta feptem
cum hac ad ealeem illorura claufula : Hi
canones funt vel decreta Nicani Concilii.
bricus Eumdem codicem Atrebatenfem veniffe
|avius etiam fufpicor' in manus Henrici Gravii
is Co- p rofefforis, LQvanienfis, huneque ex illo de-
promfiffe Cönftitutionem Honorii Impera-
toris ad Palladium PP. adverfus Pelagianos,
quam cum Cardinale Baronio olimcommu-
nicavit. Refcriptum illud , inquit is Anna-
lium conditor ad annum Chrifti c c c cxvm .
num. x ix . accepimus e latebris antiquitatis
CYutum a viro difertijjimo pi a memoria Henrico
Gravio Profejfore Lovanienfi, dum Roma
ageret fub Gregorio x iv . Rom. Pontifi-
ce , jam ante vocatus a Sixto . Naclus efi
ipfe ex codiee Monafterii S. Vedafii Atrebatenfis
.
Tom. III.
3. Antiquitatem ac finceritatem codicis CAP. III.
probant aliquot monumenta , qu® in illo
inveniuntur, vel ante hac numquam , vel a
paucis annis édita, vel longe exeufis exem-
1 plaribus eme'ndatiora . Talia -funt referipra
Imperatorum Honorii & Theödófii , unum
ad Palladium PP. alterum ad Aureliurn Car-
thaginenfem Epifcopum. Item aliud Impe-
ratoris Conftantii ad Volufianum Prafe£lum
Urbi, una cum edi£lis Palladii & Volufia-
n i, & Aurelii litteris' : quæ omnia édita funt
ab Emin. Card. Baronio ad annos 418.
419. &420. ex Atrebatenfi codice jam laudato
, quæque e noftris corre&iora modo
prodeunt.'Tale eft etiam oblongum Gela-
fii Papæ fragmentum epiftolæ ad Orientales
Epifcopos, quod a Sirmondo nuper edi-
tum poft appendicem Codicis Theodofiani,
reperitur in noftro codiee iifdem partitifs
truncatum . Denique fidei profeffio Fauftini
Presbyteri & aliæ fidei formulæ- nondum
editæ codicem, cui infertæ funt, a nóvi-
tatis, vel fuppofitionis nota vindicant . Ne-
fcio enim an haftenus ex fubdititiis feti-
bus prodierint genuina antiquitatis moni-
menta vel ante non excufa , vel mendis
purgata.
4. Accédât & aliud argumentum ex 3 Ferrandus
Ferrando-Ecclefiæ Carthaginenfis Diacono... Diaconus ,
Hic titulo ccxiv. fuæ Breviationis ftatutum Codici
refert , ut diebus Quinquagefima genua'non fuffr?8a" .
fieSiantur : ex Concilio Sardicenfi tit. 1. tUf\
cum tamen fit ifte canon xx. Nicænæ Sy- ^
nodi. Nec librariorum error eft, tum quia
omnes Ferrandi editiones , Pithoeana , Al-
taferrana, Chiffletiana, Juftelliana, omnef-
que God. MSS. ab iis confulti* eamdem le-
âionem exhibeant : turn quia fecundusSar-
dicenfis apud Ferrandum refpondet primo
Dionyfiano, • tertius fecundo , quartus tertio
& ita ■ deinceps : ut dubium non fit révéra
ab au&ore ipfo pro Sardicenfi primo
habitum effe canonem iftum . : Qua ratio-
ne, quo fato id contigerit, ignoratur. Ita
hoc ego eveniffe auguror. Venit in manus
Ferrandi Diaconi Codex vêtus canonum
Ecclefiæ Romanæ noftro fimilis , in Afri-
cam feilicet vel per Legatos Zofimi Papæ •
deportatus , vel illuc miffus poft eorum red-
itum ad partes tranfmarinas. Legimus cer-
te in Africana ilia Synodo, in qua de ap-
pellationibus ad Sedem Romanam deferen-
Y y dis
E D I T O R U M A D N O T A T I O N ES.
3 Ferrandus Quefnelliano Codici nihil fuf-
fragatur. Immo fi ex Romano codice in Africans
delato, in quo Nic®ni & Sardicenfes canones
juti&i effent, fubinde fafla fuit illaeo-
rumdem canonum divifio, qua ultimus Nic®-
nus canon de non fleftendo genu diebus do-
minicis & Pentecofte primus Sardicenfis com-
putatus eft, ut apud Ferrandum legimus; hujus
au&oritas Quefnelliano Codici potius ob-
eft-. Hinc enim evmceretur Codicem Roma-
nura, ex quo ea divifio fa£la creditur, exhi-
buiffe canonem ilium Nic®num , qui erronea
divifione primus Sardicenfis evafit. Hie autem
canon cum défit in Codice Quefneiliano, iftum
proculdubio * codicem non fuifle Romanum fe-
queretur . Ferrandum vero eum canonem inter
Sàrdicenfes primo loco aliegafîe, propter-
ea quod Sardicenfium exemplo ufus eft , in
quo dum Sardicenfes a Nicænis feparati fue-
runt, ac proprio nomine inferipti, errore ali-
quo ab ultimô Nicæno canqne feparatio coe-
ipit, diximus in Traëlatu part. 2. cap. 1. Num
vero ex Romano, an ex alio codice , in quo
cum Nicænis Sardicenfes jungebantur , fuerit
faéta divifiô, ignotum eft*.