Quando
ab aliis re-
çeptgs s
Colleftio
direfta An-
felmo II.
Mediolan,
cclxxxviii De ant. Collection. & Collect. Can.
lib. I . epift. 38. lib. 3. epift. 25. lib. 4. epift. 36. lib. 6. epift. 23. & 39.
lib. 7. epift. 6. & 7. lib. 9. epift. 3. 4. 11. & præfertim 43. Tibri 13. Hinc
Leo IV. in epiftola ad Lotharium Auguftum, qui regnabat in Italia , fcri-
pfit : Vejiram flagitamus Clementtam, ut ficut haBenus Romana lex viguit
— ita nunc fuum robur propriumque vigorem obtineat. Exftat hoc frag-
mentum apud Ivonem part. 4. x . 131. & apud Gratianum dift. 10. c. 13. Notant
autem Romani Correftores: Videtur Lotharius populo Romano, quod hie
Leo pet t i t , concefiifie : nam in legibus Longobardicislib.11. tit. 57. fie habe-
tur . ,, Lotharius Imperator . Volumus ut cunftus populus Romanus in-
,, terrogetur, qua lege vult vivere, ut tali lege, quali lege vivere profeffi
„ funt , vivant &c. “ Verum hæc Lotharii lex conftituta fuit anno 824.
Eugenio II. Pontifice , qui Leoni IV. præceflerat ; ut ' refte probavit Ste-
phanus Baluzius in præfatione ad Capitularia' Regum Francorum num. 24.
Igitur ante Leonem IV. id conceffum fuerat . Cum vero Lotharius Capitularia
Regum Francorum a Romanis quoque recipi ftuduerit, uti colligi-
mus ex antiquis carminibus , qua e MS. codice edidimus ' part. 2. c. 10.
§• 4- in fine; ,Leo IV. in flitit, ne quod jamdiu ufu receptum erat ; ali-
qua novitate turbaretur . Ecclefiaftici quidem Italia’ Romana lege fe velle
vivere univerfim profitebantur, uti de ipfis ftatuerat Ludovicus Imperator lib. 3.
legum Longobardarum tit. 1. n. ;37. Legis autem Romanæ nomine illæ le-
ges intelligebantur, qua in Codice, Inftitutionibus, atque Novellis Jultinia-
neis erant deferipta. Hinc ergo prafentis colleftionis auftores, qui fane in
Clero erant, Romanas leges ex his fontibus in fine cujufque partis addentes ,
numquam vero Salicas, aut alias aliarum nationum, fe fe Italos praferunt .
Regino quidem Germanus quafdam leges Godicis Theodofiani ex Anniano re*
tu lit, quippe qua apud exteros jamdiu erant in ufu; fed Câpitulariumetiam,
& Ripuariorum , atque Burgundionum leges fimul exhibuit, numquam vero
Juftinianeas, quod Italorum proprium fuit. Quod fi quidam exteri' nonnulla
excerpferunt ex Juftiniani Novellis; hi adhibuiffe nofeuntur Juliani anteceffo*
ris epitomen : ipfum vero earumdem textum foli Itali fere produxerunt. Ivo
autem Carnotenfis ■ licet Gallus ex iifdem Juftinianeis fontibus leges poftea al-
legavit: quia publicum earumdem legum ltudiumfuo ævo inftitutum , latius
propagari coeperat. Italixam quoque colleftionem confirmant turn epiftola for*
mata Regemberti Vercellenfis ad Andream Mediolanenfem, quæ fub finem ter*
tiae partis addita fuit, turn Synodus Romana fub Nicolao I. contra Joannent
Ravennatem addita parti quintæ: quæ duo funt. documenta Italica. Formatæ
præfertim epiftola in codicibus ejus regionis, in qua datas aut accepts fuerunt,
delcribi folent. .
V I I I . Si porro feiremusquis fit ille Archiepifcopus Anfelmus, ad quern præ-
fatio dirigitur, clarius & locus & tempus colleftionis paterent. Cum P. Cou-
ftantius Gallicanam colleftionem fortaflis praefumens, ilium inter Galliarum
Archiepifcopos quæfierit; nihil fe fe expifeari pbtuifle fatetur. Nos vero nihil
ambigentes de colleftione Italica, quærentes inter Archiepifcopos Italos, de-.
prehendimus eum elfe Anfelmum II. Mediolanenfem, qui floruit nono feculo
ab anno 883. ad annum ufque 897. Fuit quidem alius Anfelmus Archiepifco*
pus Mediolanenfis, qui ineunte1 nono feculo vixit, & alius item, qui fub me*
dium undecimum feculum eamdem Ecclefiam adminiftravit'. - A t illi primo non
convenit hæc colleftio, in quam ex Ifidoriana compilatione poll ejus ' ouatent
vulgata plura capitula tradufta fuerunt. Neque tertio Anfelmo congruit, ante
quern exemplum Sorbonicum , & 'duo Vaticano-Palatina feripta fuere. Igitur
fub Anfelmo II. Mediolanenfi Archiepifcopo fæculo nono exeunte ilthæc col*
leftio Italica collocanda eft.
Pars IV. de ant. Can. Breviat. ßc£. C à p . XL cclxxxix
C A P U T X I .
De Reginonis & Abbonis colleBionibus,
I. /"''Elebris eft .Reginonis Abbatis Prumienfis colleftio, ex qua fubfequuti
%, j poftea colleftores Burchardus, & Ivo plura fumferunt. Hanc ille inimité
feculo X.digeflit, prascipiente Rathbodo Archiepifcopo Trevirenfi, in cu- Regino
jus dioeceli fitum erat Monafterium Prumienfe. Id patet ex ipfo titulo, quern
Baluzius in .præclara editione Parifienfl anni i6 j i . lie ex MSS. codicibus ex-
preffit. Incipit libellus de ecclefiajiicis difeiplinis & religione Chrifliana ,
colleBus ex jußu Domini metropolitani Rathbodi Trevericte urbis Epifcopi a
Reginone quondam Abbate' Prumienfis Monafierii ex diverfis fanftorum Pa-
trum Conciliis, & decretis Romanorum Pontificum féliciter in Dei nomine.
Amen. Ipfe Regino narrat in Chronico, fibi in regimine Monafterii Prumienfis
fucceffilfe Richarium anno 899. Colleftionem vero , quam regimine dimiffo
lucubravit, carte ante annum qo6. editam non fuiffe patet ex cap. 448. & 449. pus>
libri primi, in quibus duæ epiftolæ formata proferuntur, una iphus Rathbodi
ad Robertum Epifcopum Metenfem, altera Dadonis Virdunenfis Epifcopi ad
laudatum Rathbodum,;utraque fignata an. 906.
II. Divifa eft hæc colleftio tin libros duos, quorum primus de perfonis & Divifio.
rebus ecçleliafticis traftat , fecundus de laicis; quam divifionem Regino a Martino
Bracarenli mutuatus videtur. Incipit primus liber ab inquifitione de h is ,
qua Epifcopus vel ejus miniftri in fuo diftriftu vel territorio inquirere debent
circa res & perfonas ecclefiafticas. Hæc eadem inquifitio , ut feite notavit Baluzius.,
inter Capitula Hincmari legitur tit. 2. Quare vel Regino earn fumfif-
fe dicendus eft ex Hincmari Capitulis, vel vetuftior fuit hæc formula prius ab
Hincmaro, poftea a Reginone deferipta; quod verofimilius videtur. Similiter
librp fecundo cap. 5. proponitur inquifitio Epifcopi circa laicos. Utrobique autem
poll inquifitionem Ihbjiciuntuf auftoritates canonicæ, quibus probentur
fingula, quæ in inquifitione præmifla fuerant. Hinc poll primi libri inquifitionem
legitur uHtec qua fupra capitulation inquirenia exprejjiptus, aunoritate
canontca robotaoi ôportet. E t poll inquifitionem libri lecundi : Capitula^ bote ,
qua per ordinèm adnotaejimuo, canonicis oportet robarari decretis , Prior liber
confiât ex capifulfe 443, fecundus yero capitula 446. compleftitur.
III. Auftoritates, quæ ad probanda capitula proferuntur, fumta funt non R»nM*
fiolum ex canonibus Conciliorum, decretis Romanorum Pontificum, & d ift is e,us ’
feu fententiis fanftorum Patrum, verum etiam aliquando ex legibüs Çodicjs
Theodofiani, feu potius ex verbis Anniani interpretis, éx Capitularibus Re*
«um Francorum, nec non ex legibus Burgundionum & Ripuariorum . Cum
* fuppolititia Pfeudoifidori epiftolæ raro allegentur, Reginonem non admodum
magni fedfle illas nonnulli colligunt. Neque enim did poteft, inquit Balu- in prafat,
zius, incognitas illi fuijfe, cum earum außoritate aliquoties utatur ; & cum *'
confie t prat ere a , permulta ilium accepiffe ex colleBione lfidori. Nos autem
arbitramur, ilium plura fumfilfe ex eolleftionibus Pfeudoifidoro antiquioribus,
quæ in locos communes diftributæ, nihil ex fpuriis ejufdem mercibus fuppedi-
tare potuerunt. Eum quidem multa decerplilfe ex ea MS. hujus generis colleftione,
de qua diximus cap. 6. n.6. adeo certum e ll , ut integra capitula ejuf-
dem colleftionis peculiaria eodem ordine, iifdemque titulis in Reginone tran-
feripta invenerimus. Alia (imiliter ex ejufmodi eolleftionibus, quæ ante Ifido-
rianam in Galliis & Germania erant vulgatæ, eum deduxifle fatis credibile
eil, uti ex Halitgario & Rhabano accepiffe a memorato Baluzio traditur. A- ibl n.
liquam certe colleftionem adhibuit, in qua canones Conciliorunt & décréta
Pontificum hinc inde collefta longiori numerorum ferie deferibebantur . Hac
de cauffa lib. 1. c. 61. canonem primum Nannetenfis Concilii allegat hoc titulo,
Ex Concilio Nannetenfi CCCCXnm. ideft cap. 419. & fimiliter eodem
libro cap. 117. quoddam Innocentii decretum afferens, fe illud accepiffe ait
ex epifiola Papa Innocentii cap. CCCLXXXm. Hi quidem numeri capitulö-
rnm, feu canonum 419. & 387. nulli colleftioni, quæ integra documenta ex-
Tom. III. 0 0 hibeat,