72 3 Q u e sn e l l i Di
Vf jdonji jconfentaneum e ft, ut pofthabitis in-
j&umeris maxirai^ moment! confuetudinibus
ac ceremoniis , in quibus Occidentales ab
Orientalibus difcrepabant , hanc unam fe-
legiftè ceremoniam Patres credantur , in
qua yellent Occidentales puqi Orientalibus
çonvenire.
Temeraria igitur non eft hæc perfuafio ,
nec au&oritati oecumenicarum Synodorum
injuriofa 9 aliquot difciplinæ capita härum
decretis fancita , recepta non efte ab ali-
quibus Ecclefiis, præfertjmque % a Roma-
na: quæ cum multa accepiffet a fuis con-
ditoribus Apoftolis Pftro & Paullo difciplinæ
inftifuta, pon poterat iis non tenacif-
lîme adhærere , vel his poftabitis moreç
alienos induce re .,
Tale aliquid cotttigiffe reor pirca çonfue-.
tudinem canone illo confirma tam , quam
apud Romànam, aliafque nopnullas Eecle-
fias non viguifle facile exiftimaverirn , Hoc
probatum habes px noftrô codice , qui ex
Nicænorum deçretorum numéro 3 ultimum
hunç pon rejeciffet, pifî alia fuiffet Ro-
manorum confuetudo : quam ex Apoftolis
defcçndifle probable eft ; 4 cum videamus
A â . c. 20. v. 36. & c. 21. v. 5. Paullum
Apoftolum per illos dies flexis genjbus oraf-
fe. Nihil enim vetat çonfuetudinem non
genufle&eridi 5 Orientalibus reli&am ab A-
poftolis fuifte, & ab aliis Apoftolis tradi-
tam fuifte Romanis çonfuetudinem contra-
riam non abftinendi , fcilicet per eofdem
illos diesj a genuflexionc inter orandum .CAP.
Et inter diverfos hujufmodl mores , quod
de jejunantibus & non jejunantibus Sabbato
Auguftinus dicit , hoc & nos de genu fie-
ftentibus & non fle&entibus dicimus : Inter
fe çoncorditer vivebant genufle&entes ,
quos plant avit Petrus, & non genufte&en-
tes, quos plant aver unt condifcipuli e/us, ep.
8<5. ad Cafulanum A
2. Probatur ex Rufino Aquilejenfi , lib.
x. Hiftoriæ ecclefiafticæ, cap. d.Cum enim
ille recenfet ac numerat Nicænos canones,
hune ultimum de ftatione inter orandum
per dominicain diem & pafchalem quin-
quagefimam omnino 6 omittit . Quod vir i
Romæ diutiftime commoratus ex Romano
more vel, codice haufit , vel ex Aquilejenfi:
hos enim Hiftoriæ ecclefiaftica: libroshor-
tatu Chromatii Aquilejenfis Epifcopi feri-
pfit, & ut jpfe a it , P atris religio f i praceptis
6 in fcoç parens, Quamobrem nec ab ilia
Ecclefia receptum fuifte canonem ilium N i-
cænum, facile adducor ut credam.
3. S. Auguftinus in epiftola jam laudata
ad Januarium vide tur canonem hune igno-
rafte, cum hanc çonfuetudinem aftererenon
audeat ubique Ecclefiarum efte ufurpatam.
7 Ut autem, inquit, ßantes in illis ateous 7
( Pafchæ & Pentécoftes ) & omnibus Do-
minieis çremus , utrum ubique fervetur 9
ignoro : tarnen quid in eo feguatur Ecclefia,
dixi ut potui, & axbitror ejje manifefium •
Ubi duorum pnum ex his confedlaneum
eft, ■
E D I T O R U M A P N.O T A T I O N E S,
2 Romanam Eccleliam omnium maxime
Nicænos canones totius orbis reverentia conr
fecratos adeo obfervafle , ut nefas duxerif ab
illis vel tantillqm defeifçere, aliquot teftimo-
niis probavimus loco laudato notatione præce-
denti. Hune èrgo ultimum canonem earn non
recepiffe quis temere fufpicetur ?
3 Hune ultimum canonem non ideirço omi<
fit codex Quefnellianus, quia in ea regione ,
in qua condita. fuit ejufmodi çolledtio, alia
vigeret confuetudo. Ipfam enim colleftionem
digeftam fuifte in Galliis prohabilius oftende-,
mûs in Obfervationibus cap. 1. n. 13. cum
tarnen in Galliis, ritus & difeiplina canonis
fèrvarerur teftibus' Irenæo Lügdunenfi jhlibro
de Pafchate ? quem J uftinus Martyr laudat
quæft. i i 5. ac Hilarïa Piftavienfi in prologo
in 'librum Pfalmorum n. 12. Cum porro idem
canon défit non fohim in noftra colleftione ,
verum etiam in alia verfione, quamedidimus
ex MS. Vat. Reginæ 1997. nec non in ab-,
breviatione Rufini ; vera ratio efte yidetur ,
quia in aliquot Græcis exemplarihus Synodi
Nicænæ, ex quibus hæc verfio , & abbrevia-.
tio Rufini prodierunt, librarii cujufpiam in-
curia omiftus fuit, Illud quidejn mirum vide-
bitur defiderari in noftra côlleftione , tametfi
verfionem Ifidorianam , quæ hoc canone non
caret , in Nicænis. fere contineat . Àt cum
colleélor in Nicænorum canonum partitione
numéro, ac titulis (ut alibi monuimus ) fibi
propofuerit, codicem aliquem fimilem laudato
Vaucano Reginæ, in quo idem canondefideratur
; idcirco ipfum prætereundum credidit r
licet in Lfidoriana vërfione ieg^retur.
4 Hæc exèmpla ad Orientales plagas pertinent
. Præterea orationem præferunt habitam
itineris cauffa, yel etiam in littore, antequam
Paullus navem confcenderet. Qui autem die-
bus dominiçis Penteçoftes ftan'di ritum commémorant,
de iis potiffimum orationibus lo-
quuntur , quæ in Ecclefiis inter ecclefiaftica
efficia peragebantur . Hujus autem ritus con-
fuetudinem ab Apoftolorum temporibus repetit
antiquiffimus Lugdunenfis Oçcidentalis Ec-
clefiæ Epifcopus S. Irçnæus in libro de Pafchate,
uti tradit S. J uftinus quæft. 115.
5, Occidénralibus etiam cbmmunem fuifte
hune ritum patet ex teftimortiis Ocçidentaliura
Patrum, quos poftea ipfe Quefnellus laudatr .
Si autem, ut ipfe fatetur, Afri, Galli , Hif-
pani, ( adde <& halt , ad quos S. Maximus
pertinet ) diebus dominiçis atque pafehalibus
ftantes orabant i quis credat has omnes Occidentales
Rcclefias tanto eonfenfu & quaficon-
fpiratione in tam folemni ritu difçemflc * R°*
mana Ecçlefia , a qua omnes propagatæ fue-
runt ; & non potius omnes hune ritum ideo
cuftodîffe , quia ipfum in inftitutione & origine
fibi a Romana Ecclefia traditum & com-
mendatum acceperant? .1
6 Veriorem rationem hujus omiffionis attulimus
not. 3. /•'
7 Quantum nobis podus faveat hoc Aueu-
ftini .teftimonium , vïdefis in Obfervationibus
çap. pv num. 8,
7 2 5 ■
V. e ft, fcilicet Auguftinum vel canonis illiüs
xiotitiam non.habuifle, vel exiftimàfle nihil
efte piaculi, fi a Nicæno canone reci-
piendo aliqüæ abftinerent Ecclefi^i Aliquid
obfcuri fubeft in poftremis Àuguftini ver-
bis: T amen quid in eo fequatur Ecclefia ,
dixi ut potui, & arbitror. ejfe manifefium .
Si enim de cqnfuetudine ftandi inter oran-
dum intelligatur, ut fériés fermonis innue-
re videtur , vix Auguftinum curn Augufti-
no conciliare poffis : de Ecclefia enim uni-
verfali loquitur . Qui porro dicere potuit
univerfalpm Ecclefiam morem ilium fequi,
•quem profeffus, çft .prius. fe ignorare an ubique
fervaretur 5 multo minus autem id efte
manifeftum afferere potuit . Satius eft igitur
hæc ultima verba ad ea referre , quæ
in fqperioribus dixerat de Pafchate & Pen-
tecofte, quæque tribus aut quatuor ante li-
xieis haç claufula terminantur : ftac de Sert-
pturisfirmijfime tenentur, id efi Pafcba &Pen-
tecofie : deque aliis, quæ ftatim poftea Ecçlefiæ
confuetudine roborari fidenter pronuntiat.
4. Superiorem hanc ex Auguftino con-
^efturam confirmât Fçrrandi Çarthaginenfis
Ecclefiæ Diaconi Breviatio canonum, in
qua canon ifte Nicæni Concilii ultimus ,
Sardicenfis primus efteitur, ut jam fuperius
monuimus ^ Unde certum manere videtur
canonem iftum, 8 in Carthaginenfi Eccle-
fia pro Nicæno non fuifte habitum i çüm
a Ferrando^ ignprari neutiquam .potuerit ,
qutç dç Nicænis canonibus in ea Ecclefia
opinio effet, quæque & quot hujus Syqodi
fan£liones numerarentur.
5. Nullum fupereft apud aurores , qui
Romæ vel de Romanis confuetudinibus feri-
pferunt , 9 veftigium omiffæ .genuflexionis
pafehalibus & , dominiçis diçbus , etfi de
aliis hujus Ecclefiæ moribus non fileant .
Habes de Greeds id atteftantem Bafilium
Magnum, libro de Spiritu fanéto, cap. 27.
& auftorem quæftionum apud Juftiqum
Martyrein, quæft. 115. Epiphanium inËx-
pof. fidei : quibus Photium , ^onaram y &
aljos recentiores potes addere . De offris
To rnIII.
Tertullianura de corona^ militis cap. 3. CAP. V.
3c Auguftinum citatum. De Gallis Cifal-
pinisy S. Ambrofïum Serm. 61. vel potius
Maximum Taurinenfem , Serm. de Pente-
cofte. De Hifpanis Ifidorum Hifpalenfqm
Ecclef. Offic. lib, r, cap. 31, De aliis pie-
rifgue Hieronymum adverfus Luciferianos.
De Romanis nullum teftem habemus , nec
ex‘ illorum omnium confuetudine fas eft de
hujus Ecclefiæ ufu arguere : cum conftet
etiam Mediolanenfem, quæ otnnium proxi-
ma erat, multos habuiffe ritus a Romanis
.diverfos : qualis erat mos Sabbato non jeju-
nandi. •
6. Inde conje&ura noftra probabilior red-
ditur, quod aliquot aliæ Ecclefiæ videntur
eumdem canonem non recepiffe, 10 In il- 10
la enim Arabica Nicænorum canonum çof?
leftione, quæ circumfertiir, canon ifte non
apparet nec de pafchali illo privilegio quic-
quam ibidem commendatum habetur. Nihil
etiam vel in canonibus apoftolicis, vel
in Conftitutionibus S. Clementis de eodem
ritu legitur , tametfi ex profeffoin utrifque
agatur dç pafchali fefto , de die dominica,
de quinquagefima poft Pafcha , deque jeju-
nio per illos dies omittendo décernant non
femel : ut Conftitutionum lib. 5, cap. 17,
18. 19. & lib. 7. cap. 30. Jta porro in
aliquibus Ecclefiis ritus ille ufu autftoratuç
erat , ut exceptiones aliquas pateretur, neç
illo privilegip uti finerent poenitentes .-Pla^
num eft ea de re 11 Concijii Carthaginen- ix
fis IV, decretum %z,.,Poemtentcs, inquit, et-,
iam diebus _ remijfiontf ^genua fleElant. Porro
cum in cujuslibet pqteftate fuifte videatur
poenitentium more uti., eorumque fe ordi-
hi iqferere , hinç videtur etiam permifta
fuifte genuflexio diebus dominiçis pafehalibus
, laltem in Africanis regionibus ,
7* Non inepte fotfan Hieronymum fuperius
citatum hue adducemus tamquam
ejufdem fententiæ fuffragatorem. Etfi enim
loco Dialogi^ adverfus Luciferianos ( laudato
, die dominico & per bmnem pentecofien,
non de geniculis adorare , inter ea nume-
Z z 2 ret j
E D I T O R U M A D N Q T A T I O N E S .
8 In Carthaginenfi Ecclefia vulgata fuit ea
Nicænorum canonum verfio , quam Atticus
Conftanrinopolitanus ad ipfos Afros tranfmi-
ferat. In hac autem, quæ in Ifidoricolle&io-
ne inferta eft Concilio Carthaginenfi V I ., capon
de omittenda genuflexionê diebus domi-
nicïs atque pafehalibus inter Nicænos legitur.
Cur aurem Ferrandus eumdem canonem Sar-
dicenfibus primo loco accenfuerit,. intelliges
ex not. 3. in,c. 3. '
, 9 Vide Obfervationes noftras in hanc Dif-
fertationem cap. t. n. 8.
loi Duæ editiones colle&ionis Arabicæ cà-
nonüm Nicænorum circumferuntur, unaFran-
eifei Turriani, Abrahami Ecchellenfis altera j
& in utraque hic canon legitur , in priori qui-
dem c. 2p. in fecunda vero c. 32. Porro fi-
lentium de hoc ritu five in canonibus apofto-
licis, five in Conftitutionibus,, uti appellantur,
S. Clementis, fi quid probaret ; probaret
præfertim hune ritum . non fuifte receptum in
Orientalibus præfertim Ecclefiis, in quibus il-
li canones & conftitutiopes græce lcripti &
editi funt.
i i Concilium, quod quartum Carthaginen-
fe inferibitur , non eft Concilium vere Afri-
canum , fed colledlio quædam , feu abbrevia-
tio. antiqua canonum , de qua pluribus difte-
ruimus in Traélatu part. 2. c. 3. §. 4; Cum
autem pcenitentibus proftrat/s Sacerdotes oran-
tes manus imponerenr; necefte erat proculdu-
bio ut ipfi diebus quoque remifiionis genua
fleflerent , fiquidem his pariter diebus ipfis
proftratis manus imponendæ eftent. Quod autem
eft peculiare poenitentium , qui nou aliter
quam proflrati adeffe debebant certo tantum
tempore facris officiis, nihil generali ce-
terorum ndelium rÈui præjudicat,