lxx De ant. Collection. & Collect. Can. v
p e n t , folos Calchedonenfes in eadem non naflus , ex Prifca defcripfit. Hi ergo
canones ficut pofterius accefferunt Graco corpori canonum , ' ita etiam ver-
fioni Ifidoriana, qua Gracum Codicem ante Synodum Calchedonenfem Lati-
nis dederat, poftea fubjefti fuerunt.
X IV . Hanc interpretationem in Hifpania receptam raanifefte demonftrat col-
leftio Hiipanica, qua ex eadem verfione Gracorum Conciliorum canones pra-
«rni. i. fert . Cum Patres Toletana Synodi anni 400. conftituta Concilii Nicani per-
Concii.coi.petuo fervanda in prafatione ftatuerunt, ex eadem forte verfione Nicani ca-
pW- * nones eo quoque tempore erant apud ipfos vulgati. Eadem verfio quantum
ad Nicanos canones videtur recepta etiam in Galliis faculo V. uti colligere
licet ex Concilio Regenfi anni 439. can. 3. Cum enim erga Armentarium in
Ebredunenfi Ecclefia male ordinatum earn indulgentiam fervandam decernat ,
tom. 4. quam Nicanum Concilium ftatuit .... t i e d , ut cuicumque de fratribus tale
ConciUcol. ^liquid caritatis confilia didaverint, lice at ei unam parochiarum fuarum Ec-
53*‘ " clefiam cedere, in qua aut Chorepifcopi nomine , ut idem canon loquitur ,
aut peregrina , ut ajunt, communione foveatur : voces parochial & Chorept-
fcopt fimul in fola Ifidoriana verfione invenientur canone Nicano o fta v o , vel
can. 14. colle&ionis hoc tomo edenda, qua Ifidorianam verlionem recepit .
Hac quoque colleftio, quam in Galliis digeftam probabimus, ufum ejufdent
interpretationis apud Gallos confirmat, non minus quam colledlio manufcripti
tom. s. Corbejenfis, qua pariter Gallicana e ft. In Concilio Epaonenfi anni 517. can.
Cooc. col. j 1- ,je pcgnitentia homicidarum jubetur obfervari , quod Ancyritani canones
7IS‘ e decreverunt. Hoc primum documentum e ft , quo alii Graci canones prater
Nicanos in Concilio Gallican-o allegantur . Vox autem Ancyritani Ifidoriana
verfionis propria eft : Prifca enim Ancyrenfes , Dionyfius Ancyranos vocat. Sy-
tom. ». nodus Valentina anni 374. can. 3. Nicanum Concilium laudat, indicatque
Cone. col. ejus canonem XI. Hoc tempore abbreviationes Rufini nondum erant feripta ,
immo nec Prifca verfio. Cum vero Ifidoriana interpretatio in Gallirs vulgata
in fua prima origine ad anteriora tempora pertineat, ut fuperius conjecimus ;
ex hac fortaffis Valentina^ Synodi Patres Nicanos canones receperunt: nifi quis
credibilius exiftimet, earn vetuftiorem verfionem apud Gallos, qua apud Romanos
, & Africanos, obtinuifle , ex qua quidem paullo ante S. Hilarius Pi-
ftavienfis fymbolum Nicanum excerpferat . Eamdem Ifidorianam interpretationem
ex Hifpaniis fortaflis tranfiffe in Africam , ibidemque faculo V I . viguiffe
ex Ferrando Diacono manifeftum eft. Is enim Nicanis canonibus exceptis, ce-
teros Gracos canones ex Ifidoriana in compendium redegit. Vide part. 4. c. r.
In Italia quoque hanc verfionem alicubi vulgatam probant vetuftiflima colle-
ftiones in Italia lucubrata, & cuftodita in codicibus Veronenfis Capituti 55-
& 58., Lucano 88. fimili Colbertino 78 4 ., Barberino 2888. , & Vat. 1342.
In omnes enim has colleftiones ex verfione Ifidoriana non pauca tradufla fue-
r e . Concludamus hunc paragraphum cum Martino Bracarenfi . Is in prafatione
ad colleclionem canonum Orientalium duo vitia in canonibus antea latine
reddifis notat , nimirum & ea qua per translators obfeurius didafunt, & ea
qua per feriptores funt immutata. Ifidorianam verfionem , qua in Hifpania
vigebat, pracipue videtur refpicere ; in qua nonnulla obfeurius reddita ipfi vi-
fa funt , alia vero a librariis alicubi mutata, vel addita in MSS. colleftionis
Hifpanica, ac multo liberius in exemplaribus colledlionis Quefnelliana huic tomo
inferta deprehendimus ex collatione aliorum codicum , qui puriorem Ifidorianam
continent. Nos horum exemplarium lefliones fubjiciemus in notis ad
Codicem canonum, ac ex his turn patebunt mutationes in a u& a , turn purus
Ifidoriana verfionis textus reftitui poterit.
§. I II.
§. I I I .
De alia verfione, qua Prifca appellatur.
X V . p R i f e a Gracorum canonum interpretatio Lâtina ea folet appellari, qua Codieet
J- in veneranda antiquitatis MS. codice, litteris maiulculis & quadra- Ï “’“*vet"
tis fenpto, apud Chnftophorum Juftellum olim cuftodita, ac typis pärata, ab Co”“ '
Henrico ejus f ilio , & Gulhelmo Voello tomo I. Bibliotheca Juris canonici ve-
teris inferta Lutetia Panfiorum prodiit anno 1O71. Alium Vaticanum codicem
Tuitelliano plane limilem iaudaue Jacobum Sirmondum iidem editores in pne-
fatione generali affirmant. H a c autem ejus verba proferunt ex Cenfura Anonymi
de regionibus & Ecclefiis fuburbicariis. Tantum abefi, ut fuburbicarii
vocem hoc loco refpuam , ut nova tibi audoritate confirmaturus fim anti-
qutjfima Ntcanorum canonum editionis in bibliotheca Vaticana, ubi fextum
hunç Nicanum canonem hoc ^ tttulo & exordia conceptum memini : De pri-
matu Ecclefia Romana & alt arum civitatum Epifcopis. Antiqui moris eft,
ut Eptfcopus urbis Roma habeat primatum, ut fuburbicaria loca, & omnem
provinctam fuam follicitudine gubernet . Qui canon ( fubdunt laudati editores
) cum ttfdem plane verbis conceptus habeatur in Çodice Ju ftelli, alterum
altert ejje quam fimillimum evidenter oftendit, Addunt aliud teftimonium Pe-
tri de Ma rca , qui libro 3. de Concordia cap. 4. n. 6. utrumque codicem Ju-
ltellianum, & Vattcanum a viris eruditis laudatum eamdem verfionem conti-
nentem commémorât. Nos autem cum omnes Vaticanos codices, qui ad col-
I f f iS f P canonum pertinent, follicitius expenderimus ; nullum MS. exemplum
Jultelliano plane limile, quod puram verfionem Prifcam in unum corpus colle,
ctam prarerret, reperire potuimus. Solum nafti fumus codicem Vat. 134 2.,
cut fimilis eft alius bibliotheca Barberina 2888. , in quo Nicani canones ex
eadem Pnlca interpretatione cum leélione a Sirmondo deferipta exhibentur :
oc nunc codicem a Sirmondo, & ex Sirmondo a Petro de Marca laudatum
nihil amffigimus. Ahum porro codicem Vat. Regina 1997. invenimus, in quo
Jolis Nicanis canonibus exceptis ac ex peculiari antiquiffima verfione produ-
c t is , ceteri Graci canones ex Prifca proferuntur , adeo ut ex utroque codice
totam Prifcam verfionem in bibliotheca Vaticana nancifci, & utiliter confer-
re Iicuent.
1 Hu^us,. vetfi°n's Juftelliana editio manca & imperfeda e l l , eamque Eifitiojulaudatorum
codicum prafidio fuppletam atque perfedlam hoc tomo recudendam im_
credidimus. Cauffam autem, cur mutila oc imperfefla fuerit Juftelli editio Pcrfea*-
cognofcere non modicum intereft. Rem narrat Stephanus Baluzius in prafa- ’
tione ad Opufcula Petri de Marca édita Parifiis anno 1681. a num. 10. ad 12
his verbis. Cum vtrt clariffimi Guillelmus Voellus & Henricus Tuttellus Chri-
ftophort filtus, prtor Theologus Parifienfes, alter Calviniani dogmatis feda-
tor, conftttutjfent in unum corpus colltgere varias codices canonum eccleßa-
fttcorum ohm a Chrtftophoro editorum, & illis addere etiam aliquos nondum
edttos, in prtmts vero quamdam colledionem Latinam, quam habebant inve-
tufttffimo codice MS. Chriftophori Juftelli; & Marca turn Tolofa habitons
tnteUexijjet, earn edtttonem mat ur art, ratus id quod res er a t , lupprelTum
canof t es Sjrdtcenfes { quos, cum ftatim fequerentur poll Nicanos,
Chrtftophorus adhuc juventa calltdus cultro refecuerat, & ad ealeem libri re-
tecerat ) ea de re feripfit ad virum fuperilluftrem Petrum Seguierium Gal-
Itarum Canceller turn, or ans eum, ut publicatione horum librorum fuperfede-
tfifiur, donee tpfe Lutetia effet. Eo cum Marca perveniffet nono Kalendas
OUobns an. 1660. ac typographus urgeret emiffionem operis jam perfedi, Voel-
us Jufiellus non altter td a Cancellario obtmere potuerunt, quam f i Mar-
c<e rattonem redaerent opera f u a . Igitur non ita multo poft ad eum vene-
runt, & cum tilts qut nuper mortuus eft Ludovicus Henricus Fqyus EJpef-
Jaus Abbas S. Petri Vtennenfis, in cujus adibus habit abat Voellus. Primo
res atta eft magna content tone, Voello & Juftello frendentibus & con tendentious,
duo vetera folia membranacea, qua ad ealeem codicis rejeda erant ,
in qui