Boesang bereikt. Men trekt over hooge bergruggen en komt dan
aan den Boesang, evenals over den Kaso-weg, waar dafc riviertje door
de tallooze watervallen zeer siecht te bevaren i s ; dit geldt ook van
den Moeroeng, in welken het uitloopt.
Naar het Oosten voert de Pahne om den Batoe Lösong heen, in
het gebied van den Moeroeng door onbewoond land. Deze zuidelijke
bijrivier van den Mahäkam vaart men zonder veel bezwaren een dag
op en een Bahan gebruikt al naar zijne belasting een of twee dagen
voör den landweg.
De verbinding met Koetei voert altijd over de watervallen, 'die
den bovenloop afsluiten en wordt later uitvoerig beschreven.
Het land längs den bovenloop van den Mahäkam van de Kaso-
monding tot aan de watervallen is een heuvelland, bestaande uit
sterk gelaagden en geplooiden zandsteen, met eene strekking in
het algemeen overeenkomstig de richting van den Mahäkam en den
Batoe Lesong, die met een flauwe bocht een tot 1800 M. hoogen
bergwand vormt van W. 10° Z. naar 0 .1 0 ° N. Längs den Tjöhan
en Serata vooral, strekt zieh in deze zandsteenformatie eene kalk-
steenvorming uit, die zieh in enkele kegels en 2 ä 3000 M. lange
ruggen verheft tot eene hoogte van 4 ä 500 M. ln het Noorden bij
den Serata moet een uitgebreid kalksteenplateau bestaan, de Batoe
Matjan. Ook längs den Penanei komt deze kalkformatie als 300 M.
hooge kalkkegels en elders als geringe verheffingen voor. Op de
hoogte van den Bloeöe ligt tusschen den Ong Dia in het Noorden
en den Batoe Lesong in het Zuiden, een vijftal bergen op een lijn
ongeveer Noord-Zuid. De Noordelijkste van deze, de Batoe Mili
( ± 1000 M.) en de tweede, de Batoe Kasian (650 M.) zijn andesiet-
kegels, de derde de Moäng (725 M.) leverde mij niets dan zandsteen
op , maar was wegens de sterke bedekking met boseh moeilijk te
onderzoeken. Op verschilfende andere plaatsen komt vulkanisch ge-
steente aan de oppervlakte, in de Bloeöe-bedding bij de vestiging
van Kwing Irang en de kiham Mali bij de monding; verder zijn
door het geheele land zoutbronnen (sepan) verspreid, waarvan er
twee, die door mij bezocht werden, de Sepan Dingei en SepanDaja
naast zouthoudend water, ook koolzuur leverden. Naast Sepan Dingei,
die evenals Sepan Daja vroeger diende voor het verkrijgen van zout,
komt een rots van vulkanisch gesteente aan de oppervlakte. De
samenstelling van medegebracht water van beide bronnen is:
Sepan Dingei (zwak alkalisch). Sepan Daja (neutraal).
Kiezelzuur (Si Os) 0.094 Gr. Kiezelzuur (Si 0 2) 0.068 Gr.
Chloor (CI) 0.309 Gr. Chloor (CI) 3.592 Gr.
Kalk (Ca O) 0.064 Gr. Kalk (Ca O) 0.202 Gr.
Magnesia (Mg O) 0.084 Gr. Magnesia (Mg 0 ) 0.098 Gr.
Kali (Kä 0) 0.011 Gr. Kali (K. 0 ) 0.095 Gr.
Natron (Nas 0 ) 0.890 Gr. Natron (Na» 0 ) 3.260 Gr.
met wat organische stof en een sediment met wat organisohe stof
van oaloium-oarbonaat met sporen mag- per liter water,
nesium-carbonaat
per liter water.
Het geheele gebied van den Boven-Mahäkam is bedekt met bosch, en
van een bergtop af gezien, komen slechts de steife wanden der kalkbergen
als onderbrekingen voor in het donker groene kleed. Waar
de bevolking hare ladangs aanlegt, ligt de grond bloot gedurende
den tijd, dat hij voor den rijstbouw dient, maar reeds spoedig
daarna neemt struikgewas en later jong bosch dit terrein weer in;
eerst in de laatste twintig jaren zou, vplgens de bewoners, eigenlijk
gras eerst aan den Boven-Mahäkam versehenen zijn. Alang-alang
kent men er echter niet.
De bevolking in het gebied van den Boven-Mahäkam is zeer weinig
talrijk en kan geschat worden ongeveer op 6500 zielen, die ver-
deeld worden in verschilfende stammen, van welke de Sepoetan’s
aan den Kaso het meest Westelijk wonen. Naast hen aan den Penanei
en aan den Howong bestaan vestigingen der Pnihing’s , die echter
vooral meer Oostelijk in den Serata en Tjehan het meest talrijkst
zijn, terwijl de woning van Belare en Long Kup nog lager aan de
rivier staan.
De Kajan’s wonen op hunne ladangs aan den Bloeöe ten Zuiden
van den Mahäkam en zijn nu bezig zieh in een huis te vereenigen
aan de monding van dit zijriviertje.
Oostelijk van de Kajan’s behoort het land aan de Longglat’s en