b a t, ut jara non vivos occiderent, sed morluos trucida-
rcnl.PIangebanttuncpiie matrcs, ctsuis ulula tibusaethcra
quatiebnnt. Strìngcbaut natos ad pcctora, et volcntibus
paritcr mori, non dabatur ( i) occidi. Torquebantur ite-
rum viscera , quae pcpercrant, non jam germine vivo,
sed funere , et impio camitici lacrymosaè matres nequáquam
(2) miscralionis extensis manibus supplicabant,
dum ille lácteos artus furibundus eliderci, atque intcr
ipsas preces sanguine natorum maternos oculos offenderci;
Quid libi, Hcrodes ,-prestitit ista sàevilia? Et cum
unum insequeris , mullos occidis ; nec sic tamen ad il-
lum pcrvenis, quem rcqüiris. Ac sic et tibi infructuosa
malilia tua interitum procurasti, et Christo coaevos
martyrcs Iransmisisli.
1Y. Laelemurnos, fratres, in concordia,fidci, «In cha-
x ritate non ficta, in verbo veritalis, in virtute Dei1 ; »
ambulcmuscum Magis, sequamur clarum lumen sidcris,
adoremus praesepe Christilcrum, ofieramus ci votiva obsequia.
Jacct nunc ante januam pauper Christus in pannisi
; obtulit Magus aurum, Cbristianusnon neget pauperi
nummum.
SERMO XLTII.
De Epiphania Domini IX.
IIle sermo eruilur ex Cod. Cass. xu, fot. G5 , tn quo
sancto Augustino tribuitur. Nihil obslat, quin admilla-
tur, ut ledenti patebii. Locus ejus posi prcecèdenlem cum
numero de Epiphania xv.
SYNOPSIS.
I. Christi nativitas mirabilis in audienlium memoriam revocatili'.
II* Quinqué panum et duoruin-piscium miraculum ,
in Epiphaniarumdiealiqiiando celebrabatur. 111. Item et bap-
tismus Christi, cui mystice miraculum praec'edens accomino-
datur.
I. Descmpsimus (3) ante dies Dominum nostrum Je-
sum Christum ultra condilioncm liumani generis atque
naturam, virginali utero fuisse progenitum, et hoc filici)
spccialitcr fuisse dclatum , ut qui crat mirabilia multa
facturus , statini a mirabilibus ineboaret ; scilicet ut homines
facilius credercntsignis ejus atque virtntibus,cum
vidisscnt ejus in nascondo virtutem. Quid cnim jam natus
et vir praestarc non possit, qui mairi virginitatem potuit
conferrè non natus ? Maria cui in ante partum fuitpraeg-
nans , et virgo post par tu m duravit, mater et virgo. Et
ne forte mirum sit vobis quod dixi j^etiam postpartum
virginem Mariam permansisse, una atque cadem ratio est.
Cum enim Dominus ab ea sine corporis corruptela conceptúa
est.;.. (5) Nam quod ita Salvator secreta soleat
penetraré, ut claustra non violet, babemus excmplum.
Legimus in Evangelio, quod cum Apostoli propter metum
Judaeorum clausis in cubiculo januis rcsidérent (6) *
subito Jesus Christus astitcrit, et ita introierit, ut liospi-
tii. portas (7) minime reseraret. Si igitur per solidam
grossamque matcriem ita se infudit, ut portas j anuos non
* a Cof, v i, 6, 5 , 2 Psal. cui, 1 5. — 3 Hunc textum in totis Scriptum i
sententia : Pulchriorei sunt ocnli ejus ,v>
moveret (8) ; quanto magis per carnis subtilem patulam-
que naturam, ita ingressus egrcssusque est, ut mem-
brorum secreta non 1 sederei.
II. Diximus ergo primum quod et mirabilitcr natus
sit Dominus ; deinde intcr coeteras ejus virtules proseeuli
sumus, quod quinque panibus et duobus piscibus pave-
rit plus quam quinque millia populorum, et quod satu-
ratis omnibus , plus rela tu ni sit de convivio, quam filatura.
lllud cliam praetercundum non est, quod plerique
homines liodierna die factum putant ; hoc est.quod (q)
aquam in vinum terterit, et repente simplicis vilisquc
substantiae odorem, saporem mulaverit, etcolorcm , ita
ut inter vasa sua minister errarci, hoc est, agnosccret hy-
drias , non agnosceret crcaturam. Stupebat enim sc aliud
haùsisse de fontibus, aliud in vasculis reperisse. Dcfun-
dens tamen liquorem, et videns splcndidissimam aquas
naturam in rubri spcciem fuisse transfusam, stupct, htesi
tat , et miralur, aestimat oculos suós falli, quia minister
est poculorum. Ut suspicione temulentiae careat, magis
vult obtulibus se errare, quam sensihus. Dcfundit,
inquam , et porrigit. Quod cum gustassct Arcliilricli-
nus , sponsum increpat et objurgat, cur bonum vinum
tamdiu servaverit, et Contra ordinem convivii primo
deterius biberit, novissime autem id qùod eratoptimum
sit aliatum. Ita conturbatio nascitur in loto convivio
minister aquam perdit, vinum suum Architriclinus non
agnoscit; requirit ille quod liauscrat ( io ) ; incusat iste
quod bibcrat ; non agnoscit piane ,_quia bciicdictione
Christi melior crat commutali(i i) vini creatura, quam
nati. Hoc igitur signum-factum in hac die pleriqùe putant;
nos autem dicimus liodierna die in Jordane Dominum
baptizatum.
III. Altamen non multum illorum aestimatio distata
nostra sententia. Aqua cnim quodam modo in vinum
versa est , cum unda Jordanis flu minis in sanclificalione
est commutata ; ut fiuviusqui naturalis fuerat, benedic-
tione Christi fieret pretiosus , et ex ilio jam non tam corpora
ablucret, quam corda purgarci. Sicut enim vinum
cum bibilur, « Laetificat cor hominis2, » et ab omnibus
solficitudinibus praestat alienum, ita et baptismaLiagrafia
, cum liaurilur, exhilarat conscicntiam hominum, et
ab omnibus tcnlationibus facit esse securam. De quo
speciali vino ait Propheta : i,« Hilarcs oculi ejus (12)
»vino3. » Aqua igitur in vinum vcrtitur, cum peccata in
justitiani converlunlur. Aqua, inquam, in vino ver-
titur, cum dclicta mortis frigida, immortalis bap-
tismi colore mutantur; cum hydriae corporum nos-
trorum, quae prius intra setcrminum retinebant vilem ,
vcl lurbidum odorem, saporem accipiunt et .colorcm.
Quod enim in Cliristianis bonus odor sit, dicit Apostolus
: « Quoniam Christi bonus odor sumus Deo*, » in
omnibus his qui diligunt Deum.
n reperì. Forte ex aliqua versione deducitur, et idem est ac ¡sta Genesis
». Geo, mix-,: za. — * a Cor. xi, x5. -;~
( i ) Cod. perperam dabantur. — 1 (*) Id. nec quìdquam. — (3) Id. male — (8) Consimile exemplum rcferlur in Sermone cxci, num. a . — (9) Quod
discribimus. — (4) Id. perperam ///«. -'*' (5) Hic qusedam deesse videntur. desidera tur in codice. - - (10) Cod. male aurierat. — (1 1 ) Id. commutata.
(6) Cod. mal« rtsident. — (7) Vox portai sù-HH requisii# deest in codice, s a ( p ) Cod, habet sine senju eja.
SERMO XLIV.
De Epiphania Domini X.
Sermo : iste, ex Cod.. Cass. x 11,; fol., 67 eductus , ubi
nihilprceler sancii Auguslini fcelus lefrilur, queedam habet
qute cum sermone cxxxn Appendicis fere concordant;
sed riotandum est ralionem prtccipuam, qua Benediclini
moti sunt ad rejicicndum sermonem Appendicis, riempe
quod ibi dicaliir slcllam Rlàfris ante biennium appa-
ruisse, in nostro minime occurrere ; et aliunde tres aut
qualuor tantum senlenlias esse, qiué Appendicis sermoni
accommodanlur. linde ab ilio inter Augustinianos edendo
non potùimus ideo averli. Sit ergo ejus locus post sermo-
nein prcecedentem cum numero De Epiphania Dominixvi.
SYNOPSIS.
I. Magi veniunt coelesti I umine adducti. II. Reginas Austri ad
Salomonen venienti» comparantur. III. Herodis vesania. IV.
Cum Magis ad Christum lactanter accurrendum.
vis? quid occidis infantes? quid aetatem in noxiam noxius
insectaris?-Gladio Regis hujus, qui natus est, nemo crit
impiegate puniendus, sed piotate liberandus. Accinctus
quidem gladio super femur, egredictur potentissimus, sed
gladio , quo libido et pelulantia ampulctur, et virginitas
atque castitas coronetur. Quid turbaris , Herodes, quia
natus .est Rex Judaeorum? Regnum ejus non est de hoc
mundo1. Non quemadmodum tu times, sic ille regnabit.
#Tibi velox immihet finis ; « Regni veyo illius non crit fì-
» nis2. » Quid hic trépidas timore vivi ? Non est timor ;
llex qui natus est Judaeorum , non libi aufertvanissimum
regnum, quod cum perdere formidas, perire non dubi-
tas; sed suis Judaeis regnabit Cbristus, non carnis, sed
cordis circumcisionem habentibus ; Jùdaeis.non littcra ,
sed spirila; Judaeis non in oculis hominum , sed in occulto
I. Hic dies sanctEe Epiphaniae festus omni sseculo ce-
lebrandus illuxit, cujus nox astrifero radiatur aspectu, et
novum sidus oculis hominum declaratur. Dcniquestellai
indicio (i),ab Oriente Magi Jerosolymam. venerunt.
Talem enim-esse natum, Deo revelante, cognovcrunt,
quem adorando salutem se adepturos esse credebant ;
ncque enim-in Christo lalis erat setas, cui adulatio humana
servirei. Non sub poplite sella regalis, non demem-
bris purpura, non de capite diadema fulgebat; non
pompa famulorum , non terror exerciluum , non glorio-
sorum fama prseliorum istos viros ad Christum ex remotis
terris addùxerat ; sed devoto corde venientes stella per-
duxit.Quia salus nata gcntibus, ab ipsìs finibus terrae Trinitatis
maghificenlia in trina muneris grafia inclaruit.
Jacebatin praesepio ortu rccens, exiguus corpore, con-
temptibilis patipertate, sed magnqm aliquid latebat in
parvo , quem (2) illi homines , primi fise- gentium , non
terra portante , sed cnelO narranle didicerant, ad quem
tam ex Ionginquo devoti et supplices venichant.
iti Regina qusedam Austri (3) venerat a finibuslerrae
audire sapienfiam Salòmonis. Nec illa regni ejus subli-
mitatem desiclerabat addisccrc, sed mentis lucem et sa-
pientiae claritatem cupiebat prsevidere. Tanta it^que in
Salomone aderat sapientia , quae longissime dilatala,, ad
discendum potuit studiosos ánimos excitare. Proinde
illa mulier non latentem (4) Deum , sed loqueatem hominem,
non adorare venerat, sed audire. Christus autem
Dominus et Salvator noster ipse donaverat illam lauda-
bilem sapientiam Salomoni, qui infirmitàte carnis indu-
tus adhuc per pusillam spätem latebat in terris, et jam
per amplissimam majestatem clarebat in ccelis.
III. Currit fama per ccelum, per stellas, per Angelos,
per Pastores, per Scribas, per Pharisaeos, per po-
pulos ,.per Magos ; per omnia haec indicia pervenit ad
Herodem regem. Rex autem Herodes audit et terretur;0
Quid times, Herodes (5)? quid maligna mente turbaris^
Si salutem tuam quaeris, file natus est, per quem regnum
Dei videas, non cui regnum humanum invideas. Quid sas-
- * Ìoaù. xviii, 36.
• ( i ) Cod. judicìo. — (a)' Id. quod. — (3) Vide Serra, cxxxn, Append,
num. a. — (4) Cod. male laudantem, et deinde addit male- videret post
hominem. — (5) Vide Se^m. cxxxn Append., n. 3 . —- (6) Cod. regnavit.
; Judaeis qualium ipsé rex est. Judecorura regnum
praeparat sempiternum, quod et si tu vclis , quaerere
possis ; non illis, sed. cum illis; nec pro Christo , sed
cum Christo sine fine regnare. Nuncinnocentesoccidendo
cupis regnum tenere , quod sceleratus cogeris moriendo
finire. Ilio autem quem quaeris auferre, et tibi superest
vivus , et omnibus gentibus regnabit (6) occisùs. Pcrge
tamen nunc , et frequenta multorum parvulorum mortes,
ut ad unius parvuli mortem quasi pervenias. Quod si fe-
ceris, utpùtas, cum securitate regnabis. Noli métuere,
noli turbari : parvulus , quem vis dare morii, ipse morti
venit auferre regnum , non tibi. Sed dicis forsitan : Oc-
cidam illuni, ut ego vivam. Inane' consilium est, interi-
tur potius isto modo, quam vivitur. Crede in cum potius
, si vis vivere ; vita est, quem quaeris oceidere. llli
itaque Magi qui venerant, quaerunt Dominum , quaerit
etiam Herodes ; sed illi quaerunt vivere in eum (7),quem
iste quaerit occidere. Denìque ad infantem adorandum
illorum perducitur amor, ad occidendum autem istiiis
decipitur furor.IUi inveniunt salutem, stella ostcndcntc;
iste perniciem,'caècitate saeviente. Gaudent fili videndo ;
iste Oonsumitur invidendo.
IV. Gaudeamus'et nos , fralres j cum omnibus populis
gentium, quorum primitias Magi illi fuerunt,-nepcrea-
mus cum Judaeis, qui Hcrodem potius’ regem , qùarn
Chiistum liabere maluerunt. Detcstanda est régis Ife'ro-
disinsania (8),etampliusmàgis miranda Judaeorum stul-
lifia', qui locum in quo Cbristus fuérat inv'enerunt,
et eum in Bethlehem natum’, sicut in Propbctis logérant,
ostenderunt, et seipsos per invidiam a fido■ nascen'lis Domini
sublraxerunt, parati ad legendum ,• d'uri'ad credcn-
duml Hos ergo etiam nos in vetustale lilterae deseramus,
'et cum islis Magis ad adorandum Dominum nostrum Je-
sum Christum quotidie animos praeparemus, et hanc
sanctam festivitatem cum omni sohrietate et sanctitate
celebremus,‘ ut ad ipsum Dominum.et Salvatorem nostrum
cum omnibus Sànctis pervenire mereamur; Amen.
— a Luc. 1 ! 33,
— (7) Vide August. Serm. cccLxxm, num. 3 . —- (8) Vide Serm. cx x xn,
Appendi num. 3-, '