Ill
■ iS
H I 1 lfii ill;! lililí
■ i
l i
1
ü
¡ H
3» !
SU _ . S. AÜGUSTINI EPISCOPI
servi infidèles, diviserunt gregem Christi, et de grege Donati quasi operta sum, quasi ignorata sum. Ihi pra-
ipsius quodam modo furtis suis peculia sibi fecerunt' et dicor, et illos latet.
audis eos dicere : Oves mca sunt illæ. Quid quæris ad IV. Hæc dicunt Scripturæ : « Erit in novissimis tem-
oves meas? Non teinvcniam ad oves meas. Si èt nos di- » poribus manifestus mons Domini paratus in cacumine
camus meas, et illi dicant suas, perdidit Christus oves » montium, et exaltabitur super colles, et venient ad eum
suas. Ponite vobis ante oculos Principem pastorum, Do- » universæ gentes4. » Mons dicitur, et parti Donati oper-
minum gregis sui stantem, et discernentem, etdijudican- tus est mons. Qui offendit in lapiderò, ignoscendum est
tem inter servos suos. Tu quid dicis? Oves meæ sunt illi. Qui offendit in montem, quales oculos habet? Fraisi^.
Et tu quid dicis? Istæ sunt oves meæ. Quas ego tresmei! Excusabiliores sunt Judæi. Judæi enim in la-
emi, ubi sunt? Servi mali! oves vestras dicitis, et, quod pidem offenderunt, Hæreticiin montem offendunt. Quo-
emi, vobis vendicatis, cum vos, si non emerem, periretis? modo offenderunt Judæi in lapidem? Quia adhuc Christus,
Nos, absit ut dicamus vos oves nostras ! Non est ista vox quando patiebatur, parvulus erat, et dictum est : « Of-
catholica, non est germana, non est Pétri, quia est contra » fenderunt in lapidem offensionis 5. » Daniel autem sanc-
Petram. Oves estis, sed illius, qui emit et nos, et vos. tus vidit visum, et scripsit, quod vidit, et ait vidisse se
TTnnm Dominum habemus. Pastor est, sed non conduc- lapidem præcisum « De monte sine manibus6. » Christus.
Suas pacit, et, quod nemo facit de ovibus, et pretium tus est de gente Judæorum veniens, Erat enim et'ille (c)
dédit, et instrumentum confecit. Quære pretium. Sanguis mons, quia regnmn habet. Quid est-« Sine manibus? »
ipsius est. Quære instrumentum. Evangelium est, quod Sine opere humano lapis præcisus, quia masculinum opus
modo, cum recitarctur, audistis. QuiddixitPetro? «Amas non accessit ad Virginem, ut nasceretur sine opere hu-
»me? Amo. Pasce oves meas. »Numquid tuas? Yultis mano. Lapis præcisus « De monte sine manibus, » et
noscere, cui dicat tuas ? Audi te in Libro, sancto, qui vo- confregit statuam, in qua significabantur regna terrarum.
catur Canticum Ganticorum. Leguntur ibi sancta Ama- Et quid dictum est? Iste est lapis, in quem. offenderunt
toria : Sponsus et Sponsa, Christus et Ecclesia. Et ille Judæi. « Offenderunt in lapidem offensionis. » Quis est
totus Liber quasi Carmen est Nuptiarum, quomodo di- mons, in quem offenderunt hæretici ? Audi ipsum Da-
cunt Epithalamium, sed cubilis sancii, cubilis casti. « ln nielem. « Et çrevit lapis ille, ait, et factusest mons mag-
» sole enim posuit tabemaoulum suum, ». hoc est, in luce, » nus, ita ut impleret universam faciem terræ7. » Merito
in publico, ubi pateret, et non lateret, « Et ipse tanquam Psalmus Çhnsto Domino résurgent! ait : «Exaltare super
».sponsus processi t de thalamo suo1. » Açcepitenim con- » coelos, Deus, et super omnem terram gloria tua. » Quid
jugem, humanam carnem. Thalamus ejus erat utérus est« Super omnem terram gloria tua? » Super omnem
virginalis. llliesibi conjünxit Ecclesiam, ut impleretur, terram Ecclesia tua, super omnem terram sponsa tua, Et
quod ante prædiçtum-est,ì « Eteruntduo in came una2. » tarnen dicit : « Annuntia! mihi, quem dilexit animarne?! »
111. Loquebaïttur ergo inter se amantes isti, Christus Jam ubique sum, jam omnes terras teneo, et Afris
et Ecclesia. Ait illi Ecclesia : « Annuntia mihi, quem «Operta sum..Ergo annuntia:mihi, ne,forte fiam si-
» dilexit anima mea, ubi pasçis, u k cubas in meridie? » » cut operta super greges, non oviura tuarum, sed so-
” * ■" * * ’ * | ». dalium. ttiorumy^ Sodales enim fecerunt Schismata.
Quare.volo, ut annunties mihi, « Ubi pascis, ubi cubas
» in meridie? Ne forte fiam sicut operta super greges so-
» dalium tuorum. » Ideo, inquit, volo, ut annunties mihi,
« Ubi pascis, ubi cubas in meridie, » ut quando ad te
yenio, non errem, « Ne forte quasi operta fiam super gre-
» ges sodalium.tuorum5, »id est, irruam in greges non
ttios, sed sodalium tuorum, qc'Yelut operta. » Quid est
aliud « Operta (a), » nisi quasi latens et ignorata? Solent
Donatista in his verbis dicere sensum suum, non sensum
Scripturarum. Hoc enim solent dicere : Africa meridies cum consensu, lUodp cum dissensu, quia sine sensu. Hi
est, meridies m.undi Africa est ; idep Ecclesia interrogat sunt sodale?, quos frmebat illa, ne in illos inciderei. Ti-
Dominum, « Ubi pascis, ubi cubas? » et respondet ille : meo, inquit, ne errem ; timeo, ¡ne quasi « Operta » irruam
« In meridie; » quasi : Noli me quarere, nisi in Africa, in greges sodahum .tuorum, ne:errandp peream; nebapr
Lege, et intellige, Mens haretica, Speculum tibi. pro- tismum, quem accepi, iterando totum perdam.
ponitur modo. Hic te inveni. Intcllige, quia adhuc Sponsa V. Audistis sollicitudinem Sponsae,.,audite responsum
interrogat. Quare facis jam respondentem Sponsum ? Yel Sponsi. Cum hop dictum essetu Sppnsa, continup Sppnr
fceminum genus, agnosce. « Ubi pascis, ubi cubas in me- sus : « Nisi pognoveris temetipsani, o pulchra inter,mu-
» ridie? Né forte fiam sicut operta. Operta, » puto, » lieres11. » Catholica, pulchra inter haeresesl « Piisi
foemina est, non masculus. Ergo, o Domine ! sit meridies »cognoveris, temetìpsam, » nisi attenderis ibi te nc>sse,
Africa. Sic; intelligatur, quomodo ipsi intelhgunt. Africa ubi me didicriti,nisi Scripturas meas praposuerjs humanis
est meridies. Hic facta est pars Donatista (b). Hic magna rumoribus, nisi te cognoveris, quia ubique es; nisi te
divisio, et serra dissensionisducta est per gregem Christi. cognoveris, quia tu designata es, ubi dictum est : « Pos-
Ideo interrogat velut Ecclesia transmarina, ubi non est » tuia a me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam12;
facta ista divisio : « Annuntia mihi, quem dilexit anima
» mea, ubi pascis, ubi cubas in meridie? » Audio enim
ibi dici partem Donati, alios Catholicos, alios Donatisi
Qui sunt sodales? Qui admensam Domini accesserunt,
de quibus dicit alio loco Psalmus : « Qyi edebat panes
»meos8; » de quibus dicit : « Si ininiicus exprobrasset
» mihi, sustinuissem utique, et, si is, qui oderat me, su-
» per me magna locutus»fuisset, absconderem me utique ab
» eo9. Tu vero, homo unanimis, dux meus, etnotusmeus,
» qui simul mecum dulces capiebas cibos, in domo Domini
ambulavi mus cum consensu 10. ; » Aliquando
nisi ergo cognoveris temetipsam, » quid ? « Exi tu!
» Nisi cognoveris, exi! » Malum verbum , luctuosum
verbum; « Exi! » Avertat Deus a nobis! Yidete, de quitas.
Mihi annuntia, ubi pascis, ne veniam, et errem ibi. bus dictum est : « Ex nobis exierunt, sed non erant ex
Quaro nuntium, ubi timeo incertum. « Annuntia mihi, » nobis15. » Malo servo dicitur : Exi? quia « Servus non
» ubi pascis, ubi cubas in meridie? » Quare volo, ut an- » manet in domo in ætemum, filius manet in aternum14. »
nunties mihi? « Ne forte fiam siçut operta, » quia parti Yullis videre, quia malo servo dicitur : Exi? Bono servo
u , 6 . - 2 Gcu.
— 9 Id.
4, el Mattli. xxx, 5. — ? Cani, i, 6. —
io . — «« Id. u v , ■ «:-x5. — n Cant.
1 Isai. h, a .— 5 Rom. ix, 3 a. — 8 Dan. XX, 34. — 7 Ibid. 3 5 . — *Psal. e ra , 6.
¡ n. 12 psal. «,'8. — 11 i Joan, u , tg. — Joan, vm, 35.
(o) Ita Hebr; Græc. UipiSóXlopKy». Vulg. vero vagans t quasi Judæa gens.
n m O (5) Ita membrana;; sed puto, Donati, — (e) l ego : illa, nempo
quid dicitur? « Intra in gaudium Domini tui1. » Ergo
unusquisque, qui audit, unusquisque, qui membrum est
Sponsæejus, timeat quod dicitur :.« Nisi cognoveris te-
» metijftam, o pulchra inter mulieres, exi tu in vestigiis
»gregum2. » Quid est « In vestigiis gregum? »Per errores.
hominum, non in voce Pastoris. Nos, fratres, non
exeamus « In vestigiis gregum. » Habemus vestigia Pastoris,
quæ sequendo non erramus. « Christus pro nobis
» passus est, relinquens nobis exemplum, ut sequamur
»;Vestigia ejus5. Ergo, nisi cognoveris temetipsam,
»'exitu in vestigiis gregum, et pasce hoedos tuos4. » Et
« Hcedos, ettuos. » Nostis oves ad dexteram, hóedos adsi-
ìiistram. « Et pasce hoedos tuos. » Quare. « Hoedos tuos ? »
Quia exis, pascis , sicut Donatus, «Hoedos tuos. » Si äu-
tem nonexis, pascis, sicut Petrus, « Oves meas5. »
SERMO XIII.
In Natali laiirentii martyris (a).
■SYNOPSIS.
I. Laus S . Laurentii, et quomodo agenda Fèsta Martyrum.
I I . Mavtyruln exemplum stimulus ad bene tiv e n d ùm , et v i-
gilandum con tra'diabolum. I I I . Nos potius Abrabtè filii, qttam
Júdaei. IV . Contrà eòs,' qui Martyrum Memorias intempcrantia
profanant. V . Afflictis. P a u li, exemplum proponitur. V I . Cha-
ritas materna iti Paulo, et magis in divina Sapientia. V I I . Bona
opera parit necessitas. .V i li . V ita isthéec perpetua pugna est
cum morte. IX . Bona vita; aeterna; càptum nostrum excedunt.
X . Mutiium Orationis suffragluni còinincndatur.
I. P r o p t e r fastidium auditoris sermo subtrahendus
fuit, sed propter obsequium Martyris exhibendus. Ita
ergo adjuvante Domino moderabitur, ut qec onerosus sit,
nec forte diminutus, {b) quantum sufficientias satis est.
Illuxit dies Romoe solemnissimus, qui magna freqtjèntia
popuh celebratur. Àdjungimur nos, quamvis absentes corpore,
praesentes tarnen spiritu fratribus nostris in uno
corpore sub uno capite. Neque enim, ubi, sepulcrum
corporis ejus est, ibi tantum memoria meriti ejus. Devo-:
tio ubique debetor. Caro uno loco ponitur, sed spiritus
victor cum ilio est, qui ubiqúe est. Erat beatus Laurentius
in corporè, sicut accepimus, adolescens, vir gravis in
animo, quem. multum qommendabat aetàs viridior, corona
immarcescibilior. Erat autem diaconus, officio inferior
episcopo, corona aequatus Apostolo. Hasc autem solem-
nitas omnium Martyrum gloriosorum ad hoc instituta est
in Ecclesia, ut ad imìtationem, qui non viderunt patìen-
tés, adducantur fide, commemorentur(c) solemnitate.
Excideret enim fortasse de cordibus hominum, quod non
anniversarius ordo repeteret. Et non omnium Martyrum
ubique possunt esse ferventes solemnitate?, nam quotidie
non deessent. Non enim vel unus dies inveniri in anni
cursu potest, quo non per diversa Martyres coronati sunt.
Sed ferventiores solemnitates, si continuse essent, affer-
rent fastidium ; Intervalla autem renovant affectum. Nos,
tantum audiamus quod jussùm est, attendamus quód
promissum est. In cujushbet Martyris solèmnitate ita
praeparemus cor nostrum festivìtati ejus , ut non separe-
mur ab imitatione ejus.
II. Homo enim erat, et nòs homines sumus. A quo
ille factus est, ab ipso et nos. Quo pretio emptus est, ipso
et nos. Non debetitaque homo Christianus dìcere : Quare
ergo? Imo non debet dicere : Ego non. Sed : Quare
et ,ego non? Audistis beatum Cyprianum martyrum et
exemplum et tubam : « In persecutione, inquit, militia,
» in pace conscientia coronatur (d). » Nemo ergo sibi
putet deesse tempus.; Non semper adesttempus passionis,
semper autem est devotionis. Nec se quisquam in firm um
putet, ubi Deus vires operatur, ne, cum sibi timet, de
ipso operatore desperet. Propterea id exemplis Martyrum
omnes aetates Deus esse voluit,etutrumque sexuim Coronati
sunt senes, coronati sunt juvenes, coronati adolescentes,
coronati pueri, coronati v iri, coronata foemina. Et in
feeminis omnis atas coronata est, nec dixit foemina : Inir
par sum sexu ad devincendum diabolum. Attendit magri
hostem dejiciendum, a quo dejecft est, et expugnan-
dum fide, cui consenserat seductri ye. Numquid et
foemina de suis viribus prasumpserunh' Omni enim ho-
mini dictum est : «:Quid enim habes ,yquod non acce-
» pisti6 ? » Gloria ergo Martyrum gloria Christi prace-
dentri Martyres, implentis Martyres, coronantis Martyres.
Yerumtamen, quamvis alio sit tempore pax, alio persecu-
tip, deest alicui tempori occulta ? Nunquam deest. Leo
ille draco, nec semper savit, nec semper insidiatur, sed
semper persequitur. Quando savitia est aperta, non sunt
oqculta insidia. Quando occulta sunt insidia, non est
aperta savitia. Id est, quando ut leo rugit, non ut draco
serpit. Quando ut draco serpit, non ut leo rugit ; tamen,
quia aut leo est, aut draco, semper persequitur. Quando
tacet fremitus, insidia? cave. Quando insidia produntur,
in fremitu leonem devita. Et leo autein, et draco devita-
tur, si semper cor in Christo seryetur. Quidquid in hac
vita metuendum est, transiturum est. In. alia vero vita,
et quod amandum est, non transit, et quod timendum
est, non transit. .
III. Certe modo • in Evangelio Dominus aUoquebàtur
Judaos, etdicebateis : « V a vobis, Scribi?, et Pharisai !
»quia extruitis monumenta Prophetarum, et dicitis : Si
» essemus tepipore patrum nostrorum, non consentiremus
» eri in pecem Prophetarum. Certe testimonium perhi-
» betri, quia filii estis eorum, qui occiderunt Prophetas.
» Etvos implebitis mensuram patrum vestrorum. » Cum
enim dixissent i: « Si essemus tempore patrum nostrorum,
» non consentiremus,eri in necem Prophetarum7, .con-,.
firmaverunt sefìlios esse illorum. Nos autem,. si rectum
iter tenemus, non dicimus patres nostros, qui occiderunt
Prophetas, sed patres.nostros dicimus, qui occisi sunt
a patrihus illorum. Sicut enim degenerat quisque morir
bus, sic filius fit moribus. Quia utique, fratres, filii
Abraha die li sumus, Abraha nec faciem no vimus, nec
de genere ejus stirpem carnis ducimus. Quomodo ergo
ejus filii? Non in carne, sed in fide. « Credidit enim
» Abraham Deo, et deputatimi est illi ad justitiam8. »
Si ergo justus Abraham, quia credidit, omnes post
Abraham imitantes fidem Abraham facti sunt filii Abraham.
Judai ex carne nati degeneraverunt, nosex alieni-
genis orti imitando assecuti sumus, quod illi degenerando
perdiderunt. Absit ergo, ut pater illorum Abraham,
quamvis de carne venerunt Ahraham. Patres illorum illi
fuerunt, de quibus et ipsi confessi sunt. «Si essemus,
» inquiunt, tempore patrum nostrorum, non eis consen-
» tiremus in necem Prophetarum. » Quomodo dicis, te
1 Matth. j . — 2 Cant. 1 c Petr. ; - * Cant, i, 7. — S Joan. ; i Cor. IV, 7. — 7 Matth, x , 39-32. «G er tv, 6.
(n) In Codice foi. 3 i . pag. a. inscriptus : Sermo sancd Angus tini ep. in ■ post Sermonem CCCV. — (?) Excidit fortasse : sed. — (c) Putcm com-
Natali sancd Laurentii. Initium innuit, turbatum aliquid fuisse a quibus- morteantur. — (rf) Ita sanctus Pugil terminât Tractatum suum de Exhor-
dam, qui Martyrum festos dies inlempcstivis tripudiis profanabant, quo etiam ta t ione Mart y r ii, qui in Àfrico; Ecclesiis publice legi solitus ex hoc loco
infra n. 4. pertinet. Coetera varii argomenti. Sermo in Ediiione collocandus Augustini videlur.