inus gaudium nostrum scmpitemum, et semper oremus quit! blanditur ; vincat, quidquid minatur. Yoluptasenim
fortitudinem in laboribus et tentationibus temporabbus. falsai est, poena transitoria. Si vis intrare per angustam
sivc nos pro vobis, sive vos pro nobis. Ne putetis enim, portam, claude portas cupiditatis, et timoris. His enim
fratres, nostras orationes esse vobis necessarias, et vestras tentat ille tentator ad evertendam animam. Janua cupi-
orationes nobis non esse necessarias. Invicem nobis ne- ditatis promittendo tentat; janua timoris minando ten-
cessari® sunt orationes pro invicem, quia ipsas orationes tat. Est, quòd cupias, ut ista non cupias. Est, quod ti-
pro invicem charitate conflantur, et hoc sacrificium tan- rneas, ut ista non timeas. Non auferatur cupiditas, sed
quam de ara pietatis soavissime fragrat Domino. Si enim mutetur. Timor non extinguatur, sed in. abud transferà-
Apostob dicebant, ut oraretur pro ilbs, quanto magis tur. Quid cupiebas? Quid mundo blandienti cedebas?
nos longe impares, sed.utcumque vestigia eorum sequi Quidcupicbas? Yoluptatem carnis, concupiscentiamocu-
cupientes, et quantum assequamur, nec scire valentes, lorum, ambitionem saecub. Nescio, quis istorum trium
nec dicere audentes. Ibi ergo tales Yiri orari pro se vole- capitum est carnis infernus. Sed audi apostolum Joan-
bant ab Ecclesia, et dicebant : «Quia gloria vestra su- nem, qui super pectus Domini discumbebat, ct hoc in
» mus, sicut et vos nostra in diem Domini nostri Jesu Evangebo eructabat, quod in convivio Christi bibebat,
» Christi1. » Invicem pro se orabant ante diem Domini audi eum dicentem :;<<iNobte diligeremiundum, neque
nostri Jesu Cbristi, gloria in die., infimitas ante diem. » ca, qua: sunt in mundo. Si quis dilexerit mundum,
Oretur in infìrmitate, ut gaudeatur in gloria. Etenim di- » non est cbaritas Patris in ibo^quoniam omnia, qua: in
versis temporibus blue tamen uno tempore omnes per- » mundo sunt, concupiscéntia carnis est, ntconcupiscen-
venturi s'umus. Hinc exeundi diversa sunt tempora; ibic - » tia oculorum, et ambitio saeculi4; » DieituP ergo muri-
accipiendi uniyn tempus est. Semel enim et simul con- dus hoc coelum et terra. Non ipsum mundum vituperai;
gregabimur, ut accipiamus, quod diversis temporibus et qui dicit « Nolite diligere mundum. » Qui enim istum
credidimus, et desideramus. Quemadmodum operarii ibi vituperai, artifìcem mundi vituperai. Audiat mundum
in vinea abi ducti sunt hora prima, abi bora tertia, ahi bis uno loco nominatum sub diversis significatiònibus.
sexta, abi nona, abi decima 2. Diversis temporibus vocati De Domino Christo dictum est : « In hoc mundo erat,
sunt, sed uno tempore merces omnibus persolvitur. Con- » et mundus per eumfactus est; et mundus eum non cog-
versi ad Dominum, etc. : ^ : i. » novil. Mundus per eum factus est 5. Auxdium nostrum
»in nomine Domini, qui fecit coelum etterram6. Mun-
® _______ » dus per eum factus est. Levavi oculos meòs in montes,
» unde veniet auxbium Abbi 7. Auxilium meum a Domino,
» qui fecit coelum et terram. » Iste mundus a DeO factus
SERMO XIY. est : « Et mundus eum non cognovit; » Dilector mundi,
. amator operis, còntemptor artificis, amor tuus migret.
In Natali Cypnani Martyris (a). Rumpe funes a creatura, abiga ad creatorem. Muta amorem,
muta timorem. Non enim faciunt bonos et malos
SYNOPSIS. mores, nisi boni vel mah amores. Magnus iste vir, dicet
abquis, bonus est, magnus est. Unde? quaeso. Multa no-
I . S. Cypriani Laus in Domino. I I ; Quibuscum confligen- v it . Q u id d ilig a t q um ro , n o n q u id sciala « N o b te e rgo
dum Christiano. I I I . Contra Spectacula Paganorum. I Y . Con- » d b ig e r e m u n d um , nequ e e a , qu te su n t in mu n d o. Si
tra Superhiam. V .C yp r iam laus repetita. » quis dUexerit m u n d um , n o n est ch a r ità s P a t r is in i f lo ,
» quoniam omnia, quae in mundo sunt, » ( utique in dilec-
I. S a n c t a solemnitas beatissimi Martyris, quae nos in toribus mundi; ea, quae sunt in dilectoribus mundi)
nomine Domini congregavit, de meritis et gloria tanti » concupiscéntia carnis est, et concupiscéntia oculorum,
Martyris exigit abquid digne dici. Yirtutibus enim ejus et » et ambi ti o saecub.» In concupiscéntia carnis voluptas
gloriae posset forte humana bngua sufficere, si se voluis- est. In concupiscéntia oculorum curiositas est. In ambi-
set ipse laudare. Yeruintamen et nos devotione magis tione saecub superbia est. Qui tria ista vincit, non ei re-
quam facilitate laudemus eum, imo Dominum laudemus manetomnino in cupiditate, quod vincat. Multi rami, sed
in eo, Dominum in ibo, et ibum in Domino. Quid enim triplex radix. Quanta mala habet, quanta malafacit car-
esset in Domino, vox Martyrum de Psalmo modo, cum nalis voluptatis appetitio ! Inde adulteria, fornicationes,
legeretur, audita est : « Auxihum nostrum in nomine Do- inde luxuria,inde ebrietas. Quidquid titibat sensus illicite,
» mini8. » Si auxbium omnium nostrum in nomine Do- et mentem penetrai suavitate pestifera, addicit carni
mini, quanto magis Martyrum. Ubi majorpugna, ibi ma- mentem, deturbatexercitatorem, subit servienti imperan-
jus auxbium necessarium est, Duo sunt enim , quae tem. Et quid poterit homo facere rectum in sé ipso per-
faciunt Christinianorum angustam viam : voluptatis ab- versus?
jectio, et tolerantia passionis. Yincis, quicumque confili- III. Quae mala facit turpis Curiositas, concupiscéntia
gis, si viceris, quodlibet, et terret. Yincis, inquam, vana oculorum, aviditasnugaciumspectaculorum,insania
Christiane, quicumque confligis, si viceris, quod libet, et stadiorum, nubo praemio consequente conbictus certami-
terret. Abud, quod bbet; abud, quod terrei. Sed mine num! Gertant aurigae ahquo praemio, btigant pro aurigis
de Martyrum agitur gloria. Facile est Martyrum solem- populi abquo praemio (b). Sed delectat auriga, delectat
nia celebrare; difficile est Martyrum passiones imitari. Venator, delectat scenicus. Ita-ne honestum delectat tur-
II. Angustam, ut dicere cceperam, -et arctam Chris- pitudo? Muta etiam cupiditatemspectaculorum. Exhibét
tianorum viam duae res faciunt : contemptus voluptatis, Ecclesia menti tuaehonorabibora et veneranda spectacula.
et tolerantia passionis. Quisquis ergo confligit, sciat se Modo legebatur Passio heati Cypriani. Aureaudiebamus,
cum tolo mundo confligere, et confligens cum toto mente spectabamus, certantem videbamus, periclitanti
mundo, baec duo vincat, etvincit mundum. Yincat, quid- quodam modo timebamus, sed Dei adjutorium speraba-
1 a Cor. i , 14.— 2 Matth. x x . — 3 Psal. cxxxxr, 8 . — * x Jo a n . iK *A, x6. — 3 Joau. x, io . - - 6 Psal. c x x in , 8. — * Id. cxx, 1, a . f
(a) In Co dice/o/. 36. p . 1 . inscriptus : Item Sermo sancii Augustini ep. Edition! inserendus post Sermonem C C C X tll. — (é) De ejusmodi conten-
De triplici Christian.orum p u g n a , e t graviter contra Paganorum Spectacula. tionibus varia in Martialis Epigram, c t in Scriptoribus Hist, Aug.
SERMO XV, IN NATALI
mus. Denique vultis nosse cito, quid intersit inter spectacula
nostra et theatrica? Nos, quantum in nobis viget
sana mens, Martyres; quos spectamus, cupimus imitari.
Nos, inquam, sanctos Martyres, quos certantes spectamus
, cupimus imitari. Honeste spectator ! in theatris
cum spectas, insanis, si audes imitari quem dbigis. Ecce
ego specto Cyprianum, amo Cyprianum. Si irasceris,
malcdic mibi, et die : Tabs sis ! specto, delector, quantum
valeo, lacertis mentis amplector. Video certatorem,
audio victorem. Irascere, ut dixi, ct die mihi : Tabs sis!
Vide, si non amplector; vide,si non opto; vide, si non
cupio ; vide, si non indignum me possum dicere ; refugere
tamen, avertique non possum. Specta tu, delectare tu,
ama tu. Noli irasci, si dixero : Tabs sis! Sed parco, non
dico. Agnosce amicum. Spectacula muta mecum. Tales
amemus, quos imitari, quantum valemus, optemus. Sed
infamis est ibe, qui spectator ; qui spectat, lionestus est.
Cesset cupiditas emptoris, et nulla erit turpi ludo vena-
bs. Infami am spedando confirmas. Quidprovocas, quod
accusas? Miror, si amati tui non te aspergit infamia, Sed
non te aspergat, immaculata maneat honestas, si potest,
spcctatrix libidinum, emptrix turpi um voluptatum. Au-
deo prohibere spectacula? Audeo prohibere? Audeo
piane. Dat mihi fiduciam locus iste, et quimeconstituit
misto loco. Potuit sanctus Martyr saevientes sustinerePaga
nos, ego non audeam audientes instruere Christianos?
Ego metuam tacitas offensiones , cum ibe contempserit
apertos furores? Dicam prorsus. Certe redarguar in cor-
dibus audientium, si falsa dico. Optime facit, omnino
optime facit antiqua discipbna Romana, quae omne genus
Histrionum infami loco deputavit. Non ibis ubus honor
in Curia, non saltern.in plebeia (a) tribuitur. Undi-
que ab honestis remoti, et honesti venales ( b ) praepositi.
Quid a te propter dignitatem Decurii (c) removisti, et
propter voluptatem tibi in theatro posuisti? Consonet
dignitati tuas voluptas tua. Et ipsi miseri addicti sunt
spectantium cupiditatibus, spectantium insamentibus
voluptatibus. Remove ista omnia, et liberantur. Miseri-
cordiam in dlos facit, qui spectare noluerit.
IV. Dieta sint haec de concupiscéntia oculorum. Am-
bitio sascub quantum mah habet ! Ibi omnis superlaa.
Et quid est pejus superbia? Sententiam Domini audi.
«Deus superbisresistit;humilibus autemdat gratiam4. »
Ergo et ambitio saecub mabgna est. Dicet abquis : Sine
ibà non possunt esse saecub Potestates. Prorsus possunti.
N'escio, quis auctor ipsorum ait : Suam quisque culpam
auctores ad negotiatransferunt (d). Prorsus possunt. Rector
est in potestate constitutus. Erigat, et rèsiti Sed humana
mens pergit in elationem. Frenetur elatio. Hominem
se èsse cognoscat, qui de hominé judicat. Dispar est dig-
nitas, sed communis est ipsa fragbitas. Hoc qui pie,
sancteque cogitai, et habet potestatem, et non pergit in
elationem. Yicit ista omnia Cyprianus. Quid enim non
vicit, qui vitam ipsam omnibus tentationibus redundantem
contempsit. Mortem ibi minatus est judèx ; ibe con-
fessus est Christum, paratus mori pro Christo. Ubi mors
venerit, nuba remanebit ambitio, nuba curiositas oculorum
, nuba appetitio sordidarum et camalium voluptatum.
Una vita contempta omnia superantur.
V. Beatus ergo Cyprianus laudetur in Domino, quia
omnia ista vicit. Qu&ndo hoc posset ; si non adjuvisset
Dominus? Quando vinceret, si non spectator, qui coro-
1 Ja co b . IV, 6 . 2 Psal. x x x t, 3: -
(«) In Convcnlu plebis aliquo. — (¿) Lego : f'e rnale s, i. e. Servi domi,
e t in familia n ati. — .■ (c) Seu Decurionatus, quod munus in Coloniis et Mu-
nicipiis Senatorii instar e rat. — (</) An Seneca epist. So ad Lucil. Ut intel-
ligas, tua v itìa esse, qute putas reruin f —• («•) Confer lineili Sermonem
C C C X Ill, e t S erm. CCCX. n . a. T. V. edit. Maur. — ( / ) In Codice
nam parabat vincenti, subministrare t virés laboranti?
Gaudet piane et ipse, gaudetpro nobis, non pro se, quando
in Domino laudatur. Mitis enim est valde et scriptum
est : In Domino laudabitur anima mea. Audiant mites ,
» et lætentur2. » Mitis erat. In Domino vult animam
suam laudari. « In Domino laudetur anima eius. Honore-
tur etiam corpus ejus. Quià & Pretiosa in conspectu Do-
» mini mors Sanctorum ejus8.»Sánete celebretur, tanquam
a Christianis celebretur. Non enim aram constituimus,
tanquam Deo, Cypriano, sed Deo vero aram fecimus Cyprianum
(c).
SÉRMO XY.
Itetri in Natali Cypriani Martyris (/).
SYNOPSIS.
li Gaudium dé religiosa Populi frequentia, et victoria Martyrum.
II. Delusa Persécutorutn a Martyribiis consilia. I II. Ecclesia
Persecutorum victrix. IV . Perséciitorum, üt Christi, ita
Cypriani multi conversi.
I. P s a lm u m CantaVimus : « BenedictuS Dominus, qui
» non dedi t nos in venatiónem dentibus eòrum 4. » Donis
Dei debita gTatülatio. « Benedictas Dominus, qui non
» dédit nos in venatiónem dentibüs eorum; »' Yox est certe
gratulationis, et digna gratulatio. Et quando tantis donis
divinis humana sufficit gratulatio? Quando in isto loco
beatissimus Martyr sacrum sanguinem fudit, nescio
utrum tanta hic fuerit turba ftrrentium, quanta nane.est
multitudo laudantium. Iterum dico; delectat enim me,
populum videre in domo Domini rehgiosissime in hunc
locum convenientem, et tempora temporibus comparare.
Unde iterum dico, et repeto, et vestris sensibus, quanta
possum, devotione commendo' : Quando in isto loco
beatissimus Martyr sacrum sanguinem fudit, nescio
utrmm tanta hic fuerit turba furentium, quanta nunc
est multitudo laudantium. Sed, etsi fuit, fuit « Bènedic-
» tus Dominus , qui non dédit nos in venatiónem denti-
» bus eorüm. » Quando oecidebant, se vicisse credebant.
Vineebantur a morientibus, et gaudebant, si vinceban-
tur. Utique furebant. Abseessit ergo turba furentium ,
successit multitudo laudantium. Dicat, dicat multitudo
laudantium « Benedictus Dominus, qui non dédit nos
» in venatiónem dentibus eorum. » Dentibus quorum?
Dentibus inimicorum , dentibus impiórum, dentibus
persecutorum Jerusalem, dentibus Babyloniæ, dentibus
civitatis inimicæ, dentibus turbæ in. sceleribus insa-
nientis, dentibus turbæ Dominum persequentis, creato-
rem deserentis , ad'ereaturam se convertentis, manu facta
colentis, eum a quo facta est, contemnéntis; « Bèüedîctus
» Dominus, qui non dédit nos in venatiónem dentibus
» eorüm. »
II. Yox Martyrum est. Eorum profectò vox est, qtti
prò Christi nomine occidi, quam negando Christum vivere
maluerunt. Si ergo illi occidere voluerunt, isti oc-
cisisunt, fecerunt, quod voluerunt illi, passi.sunt isti,
quomodo : « Benedictus Dominus, qui non dédit nos in
• 3 Id . Lxxit, x". — ■* Id . cxxiii, 6'.i
jo l . 37. p . a . inscriptus : Item Sermo sancii Augustini ep. De Mar»
ty rum , e t F.cclesise in illis victoria. Sermo fortasse notatus a Possidio
in Indiculo Opp. c. 8 . De Venatorlbus Dei e t Scecit/i. Psalmi enim versiculus,
qui stipra c itatur, esponi lur de dentibus persecutorum , e t de dentibus Ecclesia;,
ut in decursu liquet. Locandus in Editione post præcedcntem X II I ,