Iampndis fait, quando, aperto ore, ad laudandum Deum
profilivit. In co vero quod ait : « Ducentorum denario-
» rum panes eis non suificiunt, ut unusquisque roodi-
» cum quid accipiat, » raram vel modjcam ejusdem
populi significat fidem, qui per corpóralem Domini pr®-
scntiam, et parvum numcrum Apostolorum utriusque
Testamenti notiliam ad cognitionein hominum venire
posse non credidit. Ducenti denarii utrumqueTestamcn-
tum significant. « Diqiteis unus ex Discipulis ejus Andreas
» frater Simonis Petri : Est puer unus hic qui hiibet
» quinque panes hordeaccos et duos pisces , sed base
-» quid sunt inter tantos1 ? » Si littera inspiciatur,
Andreas hoc in loco majorem fidem quantulumcumque
videtur habere. Pbilippo, cum dicit : « Est puer unus hic
» qui habet quinque panes liordeaceos et duos pisces ; »
sed in fide dubitavit, cum subjunxit : « Sed heec quid sunt
»inter-tantos? » Significai prophcticum sermonem , qui
cum Dominum in carne venturum praedixit, fidem ha-
buit; sed cum eum venicnlem idem populus magna ex.
parte credere renuit, infide dubitavit. Quos praefigura-
vit (1) Isaac, qui, cum caligantibus oculis fili um bene-
dicerct, multa ei sub figura praedixit, sed tarnen qui
praesens esset, non agnovit. Puer in Scripturis aliquando
pro puntate, aliquando pro levitate vel instabilitale
mentis accipitur; pro puntate, sicut de Domino dicitur:
« Ecce puer meus electus, quem elegi2 ; » et sicut ipse
Discipulis suis ait : «Puerì, numquid pulmentarium
» habetis 8 ? » Pro levitate vel instabilitate mentis, sicut
Dominus de Judaeis dicit : « Cui assimilabo hanc genera-
» tionem pcssimam,, vel cui eam similem dixerimus? Si-
» milis est pueris sedentibus iu foro , ludenlibus atque
» dicentibus : Saltavimus vobis, et non cantagtis, plan-
»ximus et non lamentastis4. » Est enim puerilis aetas
garrula et levis, nisi disciplinse verbere coerceatur.
IV. Puernamqueiste populum significai Judaicum,
qui prò Jetitale et instabilitate mentis, in fide et cogni-
tione Dei firmus non permansit. Quinque panes babuit,
quia Judaicus populus quinque Iibros Moysi accepit,
videlicet Genesim, Exodum, Leviticum, Numerum,
et Deuteronomium (2), qui bebrsea lingua Bresit, Ele-
semoth, Vagecra, Vagedaber, Elleabdabarim nominan-
tur. Et bene quidem illi panes hordeacei fuisse referun-
tur propter duritiam. legis. Hordeum namque spissum
habet tegumen, et non facile ad ejus pervenitur medul-
lam ; obscuritatem legis significans, quia lex ante adven-
tum Domini in tantum velata extitit, ut nullus hominum
eam spiritalitcr intclligere posset, quoadusque veniens
bcncdiclionem daret, qui Lcgem dederat. Si enim per
quinque panes quinque libri Moysis intelliguntur, pos-
sumus et per duos pisces aliosduos intelligerelibros, ora-
cula scilicet Propbetarum et cantica Psalmorum , qui
post auctoritatem Legis, sacraliores in eodem populo
habebanlur, quorum unus memoriter decantando, alle-
rum vero in synagogis suis frequenter legendo recitabant.
Et recte per bos duos pisces hi duo libri intelliguntur,
qui talem populum in Ecclesia futurum praedixerunt,
qui hoc servaret in moribus quod piscis habet in natura.
Piscis namque qualuor habet naturas ; unam, quia sine
aqua vivere non potest ; sccundam, quia super eam sal-
tus dare consucvit ; lerliam, quia quo magis tunditur
fluctibus, co amplius convalcscit; quartam, quia mundi
pisces per coìtum nec generant, nec generantur. Sicut
1 Joan, v i, 8, g. — 2 I$al..xt.ii, i . — 3 Joan, xxi, 5, — * Matth, t i , 16, v
s i i , 3 5 . — 9 Joan, v i , io . — Mattb. xx vm, ,19, a o , et Marc, xv i :
xur 6 ,.’}t
(1) Cod. male prafigurabìt. — (a) Vide Aiigwstin. in Joan. Tract. Xxiv,
num. 5, e t lib. de divers« Quast, xxxxm, quasi. M i. — (3) Deest in coti,
vox quit. — (4) Cod. quanto, — (5) Id. male conjunctionc. — (6) Vide
igitur piscis sine aqua vivere non potest, ita idem populus
sino fonte haptismalis in vitam intrare perpetuam
nequit, Domino diccntc : « Nisi quis (3) renatus fuerit
» ex aqua et Spirita sancto, non potest intrare in regnum
» Dei5. » Et sicut super aquas saltus emiltit, sic ipse populus
terrena despiciens, penna cóntemplationis se ad
coelestia sublevat, dicens cum Apostolo : « Nostra autem
» convcrsatio in ccelis est6. » Et quemadmodum piscis,
quanto magis fluctibus tunditur, co amplius convalescit,
sic et perfectus Christianus tantum in Deum proficit,
quantum (4) in hoc sseculo invenit quod durius portet,
dicens cum Propheta :,« Induxisti nos in laqueum, po-
» suisti tribulationes in dorso nostro , imposuisti homi-
»nes super capita nostra; transivimus per ignem, et
» aquam, et eduxisti nos in refrigerium7.» Et sicut mundi
pisces per coitum nec generant, nec generantur , ita
quoque et in Ecclesia tales habentur qui conjunctionem(5)
respuentes, integritatem virginalem sectantur, implcntes
illud quod Dominus dicit in Evangelio : «Sintlumbi
» vestri pr®cincti, et lucern® ardentes8. » Aliter per
duos pisces (6), duos ordines, qui iu eodem populo ce-
lebriores habebantur intelligere possumus, regalem scilicet
et sacerdotalem, a quibus regebantur et inslrueban-
tur ; quod Dominus Jesus in se suscipere dignatus est,
ut fieret nobis rcx pa'riter et saccrdos : rex nos bene re-
gendo ; .sacerdos semelipsum Dco hostiam immaculatam
pro nobis offerendo.
V. « Dixit ergo Jesus : Facile homines discumbcre »
Discumbere homines , est spiritualiter in fide quiescere.
Tunc enim Discipulis, ut homines discumbere facerent
Dominus praecepit, quando eos in mundum ad praedican-
dum destinavit, dicens : « Euntes in mundum universum
» docete omnes gentes* baplizantes eos in nomine-Patris
» et Filii, et Spiritus sancii, etquicrediderit et baptiza-
» tus fuerit, salvus crii10. » Tunc autem eos discumbere
»feccrunt. quando profecti praedicaverunt ubique Deo
» cooperante, et sermonem confirmante sequentibus sig-
» nis11. » Sed illud praOtermiltendum non est, quod factum
(7), alio Evangelista narrante, cognovimus : « Fecerunt
»eosdiscumberé per conviviaquinquagenoset cenlenos“ .»
Ordo enim iste discumbenlium, varietatem significat in
Ecclesia conversantium. Quinquageui igitur discumbunt
p c e n i t e n t e s ; q u in q u a g e n a r i u s e n im n u m e r u s p c e n i t e n l ib u s
congruit, quia quinquagesimus Psalmus in pcenitentia est
decantatus, et quinquagesimus aìnnusin Lege Jubil®us est
dictus, id est, annus remissionis : centeni qui, Deopro-
tegentc, nulla poenitentia publica indigent. Abler quin-
quageni discumbunt coniugati, centeni virgines: vel certe
quinquageni qui terrenasres bene disponunt, centeni qui
perfeclionis amore omnia pro Domino derelinquunt.
VI. « Erat autem fenum multum in loco18. » Foenum
herbaestpralorum, quae, dum viridis, est et visu delecta-
bilis, et (8) sessioni atque deambulationi suavis ; sed cum
falce secala fueril »subito pristinam viriditatem amittit.
Per foenum ergo delcctaliocarnalis, sive ejusdem fragilitas
carnis designatur; quae cum amatoribus suis jucunda vi-
deatur et pulclira, falce mortis pr®cisa, in ariditatem
pulveris redditur, Isaia dicente ; « Omnis caro fenum ,
»et omnis gloria ejus quasi flos foeni14. »Et ; « Siccatum
» est foenum et cecidit flos, quia Spiritus Domini sufflavil
» in eo. Vere foenum est populus. » Cujusfoeni ariditatem
inspexerat Propheta, cum dicebat : « Homo sicut foenum ;
. — 5 Joan. 11«, 5 . — « Philip-, i h , ao. — » Piai, m v , i i , ia . — » Lue.
[5 , x6, — -»* Marc, xvi, ao « Id. v i, 40.— «3 Joan, v i, io . — 14 igai.
Augustin, in Joan, tract, xxiv, num. 5 . — (7) Cod. sicut, — (8) Deest iq
cod. vox ft.
» dies ejus tanquam flos agri sic efilorebil1. » Et Job : » Custodiam vias meas, ut non delinquam in lingua mea ;
« Homonatus de muliere , brevi vivens’tempore, replc- » pOSui ori meo custodiam et obmutui, et bumiliatus
» tur multis misèriis ; qui quasi'flos egreditur et conteri- » sum, et silui a ho nis19. Mors enim e.t vita, ut ait Salo-
» tur, etfugit velut umbra , etnunquara in eodem statu » mòn ,• in m anibus linguae20. » E t : « Qui custodit os suum et
» pèrmanet2. » Turba enim quam Dominus pavit supra » linguam suam, custodit ab angustiis animam^suam21.»
foenum- discubuit ut inlelligamus quia si spiritaliter ab Tota enim nostra religio quodara modo eommaculalur,
eo refici cupimus, Decesse est, ut delectationes carnis sub nisi bnguae moderationes posuerimus ;. quia , sicut ait
mentis, dominio comprimamus, juxta illud Apostoli: Apostolus: «Corrumpunt mores bonoscolloquia mala22.»
« Non regnet peccatum in vestro mortali corpore , ut Et Jacobus : »Si quis putat se religiosumesse non refre-
» obediatisconcupiscentiis ejus8, » sed «Mortificate mem- » nans linguam suam, sed seducens cor suum, hujus vana
» bra vestra quas‘ sunt super terram4;» id est, fornica- » est religio23. » fustodiamus manus ab effusione sangui-
tionem, immunditiam, avaritiam et-caetera hujusmodi. nis, a percussione et laesione proximi’ , et eas semper
VII. « Discubuerunt ergo viri numero quasi quinque paratas ad eleemosynam largiendara habeamus, et ad id’
>■ millia5.» Nec absque considerationepraetereundum est, quod bonum est operandum promptissimas, ut cum Pro-
quod in hac rèfectione Domini nulla feemina interfuisse pheta dicere possi mus : «Lavabo inter innocentes manus
memoratur, sed tantummodo viri ; vir quippc a viribus ■ » meas, et circumdabo altare tiium , Domine24. » Quod
dicitur, et virorum nòmine illos Scriptura sacra censere si fecerimus, admillenarii numeri perfectionem pervenie-
consuevit. qui viriliter tentamenta diaboli tolerarestu- mus. Millenarius quippc numerus, ultraquem nulla com-
dent. Unde ad béatum Job postvictoriam dicitur : « Ac- putatio crescit, eorum perfectionem significat, qui per-
».cinge, sicut vir, lumbostuos6,» id est, sicut fortis res- fectae consummataeque sunt virtutis, quibus, ut ait
tringeluxuriam;etinSapientia:«Oviri,advosclamito7;» Apostolus : « Nihil deest in ulla gratia , expectantibus
ac si diceret : Qui fluxa et foeminea mente sunt, mea » revela tionem Domini nostri Jesu Christi25. »
verba audire non. possunt. Hinc et in laude Joseph Vili. «Accepit ergo Jesus panes, et cum gratias egis-
tribulationes jEgyptias fortiter tolerantis, dicitur : « Misit » set, distribuii discumbenlibus ; similiter ex piscibus ,
» ante eos virum8. » Cum ergo in hoc convivio Domini » quantum volebant26.» Alius Evangelista dicit, quod« Ac-
tantummodo viri fuisse dicuntur, mystice monemur, ut » cipiens Jesus panes, gratias agens benedixit, fregit/dedit
si « Quam suavis sit Dominus , gustare 9 » desideramus, » Discipulis suis, utapponerent, et apposuerunt turbas27.»
viri simus, id est, fortes contra diaboli tentationes, Jam enim superius per panem legem Moysi significari-
Apostolo monente :« Viriliter agite, et confortamini, diximus ; per pisces oracula Prophetarura, etcanlicaPsal-
» omnia vestra in charitate fiant19 ; » et Angelo in Apo- morum. «Accepit J.esus pànes,fregit, etdeditDiscipulis,»
calypsi : « Estote fortes in bello , et pugnate contra anti- quando, post resurrectionem , spiritalem sens,um in Lege
» quum serpentem. » Nec ab hac refectione Dominica eis aperuit ; scilicet quando incipiens a Moyse interpreta-
foemina jejuna remanebit, si sexu feemineo viriliter tèn- batur. Etiam pisces fregit, et dedit quando eis inPsalmis,
tamenta diaboli compresserit, sicut e contra vir sexu, etProphetis spiritalem intellectum ostendit, dicens jllis,
foemina mente efficitur, si contra impetum tcntationis quia, «Sic scriptum est in lege Moysi, et Psalmis , et
mollis, et dissolutus in opere suo invenitur. Ad quorum »Prophetis de me ; et sic oportuitpati Christum, et revitupera
tionem dicitur : « Effeminali dominabunlur » surgere a. mortuis , et intrare in gloriam suam, et pras-
» eis11. » Bene autem quinque millia fuisse referuntur , » dicariin nomineejus remissionem peccatorum28. » Dis-
propter quinarii numeri perfectionem. Quinarius enim cipuli autem apposuerunt turbas, quandoeamdem intelli-
numerus ad quinque sensus corporis pertinet, visum , gentiam universo orbi praedicaverunt; de quibus dicitur:
sciiticet, auditum, gustum , odoratum et tactum. Hos « In omnem terram éxivit sonus eorum, et in fines orbis
igitur sensus sollicitecustodire debemus, si convivio Do- » terrae verba eorum.29. » Refecturus autem Dominus tur-
mini interesse volumus. Custodiamus oculos nostros ab barn, gratiasegit Patri, non quod aliquid indigeret ab eo
illicito visu, ne videant quod concupiscant, propter illud postulare, qui cuncta postulata dat cum Patre, sed ut
quod Dominus ait : « Qui videril mulierem ad concupis- ostenderet omnia sancta et justa ab eo esse quaerenda ,
» cendam eam, jam moechatus est eam in corde suo12. » de quo Jacobus apostolus ait : « Omne datum optimum,
Etiterum : «Non concupiscesremproximitui13;»utcum »et omne donum perfectum desursum est, descendens
Job dicere valeamus : « Pepigi foedus cum oculis meis, ne » a Patre luminum30. »
» cogitarem quidem de virgine14, quod ut facere possi- IX. «Ut autem impleli sunt, dixit Jesus Discipulis
mus, assidue cùm Propheta oremus, dicentes : « Averte » suis : Colligite quas superaverunt fragmenta, ne pe-
»nculosmeos, ne videantvanitates15.» Custodiamus aures, »reant3*. » Magna'hic Domini potentia ostenditur, sed
ne libenter audiant verba ma!ediclionis_, detractionis, non minor humilitas ejus declaratur. Magna est enim
falsitatis et scurrilitatis ; sed semper apertae sint ad divi- potestas de quinque panibus quinque millia hominum
num Verhum audiendum , ut cum Job dicere possimus: satiare , sed ?mira.humilitas ; fragmenta quae; remanse-
« Audi iu auris, audivi te, Domine16. •> Hinc nos Propheta runt non velie perire. Si autem per panes Scripturam
admonet dicens : « Sepi aures tuas spinis, ne audiant intelligi dictum est, possumus et per fragmenta quae re-
» verba detrahentium17. » Custodiamus nares ab illicitis manserunt obscuriores quasque sententias ejusdem Scrip-
odoribus, ne per illecebras odoris ad peccandum per- turae intelligere. Quod;ergo plebeia multitudononcapit,
trahamur ; sed sicut ait Apostolus:« Simus Christi bonus Dominus Apostolis colligere prascepit, quia obscuras
» odor Deo in omni loco18. » Custodiamus linguam a ma- sententias , quas simplex multitudo capere non potest,
ledictionfe, detractione, falsitate, murmurationc et otioso magistri Ecclesi® ; Episcopi scilicet etSacerdotesin prosermone,
et-propter taciturnitatis custodiam , interdum priis pectoribus debent recondere, ut tempore necessi-
a bonis cessemus eloquiis, juxta illud Prophet® : « Dixi : tatis non solum ad eam docendam , sed ad defendendam
1 Psal. c u . i 5. — 2 Jo b . Xi», I , a . — 3 Rom. v i , l a . — < Coloss. nf, 5 . -i— 5 Jo a n , v i , io . — 6 Jo b . x x x vm , 3 , e t xr., a .—v7 Pro v. v n i,, 4. —
8 Psal. civ 7. — » Id . x xxiii, 9 . — 10 i Cor. xvi, i 3, .4 . B Isai. u t , 4. — >2 Matlh. v, a 3'.^ '» » B x o d . x x , 17, e t alibi. — «• Jó b .,3 |x x i, 1. —
15 Psal. c x vm , — 16 Jo b . x tu , 5. — 16 Eccli. x x v n r, 18. — «8 a. Cor. 11, i 5. — 19 Psal. xxxvm , a , 3. — 50 Prov. x viii, a i . — 21 Id .
x x i, a 3. — 22 r Cor. xv, 33. — 28 Jacob: i , a 6 . — »4 psaì. xxv, 6 . — 28 x Gòr. 1, 7 . — 26 Jo an , v i , t t j M 27 Marc, vm, 6. — 28 Lue. xxiv,
46 , 4 7 . — 29 psai. xviii, 5. — 30 Ja co b . 1, 17. — 3i Joan, v i, la .