Peccala, pro quibus nemo evadere polest serapilërnum
supplicium. nisi per lavacrum regenerations, quod est
baplismntis sacramenlum, aut post baptismum commissa
per poenitentiam expiaverit, aut libenter.ox his in hac vita
dignam vindictam receperit, quia non judical Deus bis in
idipsum *. Sunt autom luce, qnæ Paulus apostolus enume-
rat dicens : « Quoniam qui (alia ogunt, regnum Dei non
» conscquentur*. » Ait ad Galatas do Peccatis criminalibus :
«Manifesta suntautemopera carnis, qnæ sunt fornicatio; »
sive dicatur geperaliter omne pcccatum , sive omnis immonda
pollulio ; « Immundilia, » id est, verba turpia, vcl
plusqnam necesse est libidinis ; «Luxuria, * id èst, ir-
refrenata çoncupiscentiæ proslilutio ; • Idolorum servilus ; »
id est, ant mammona magis quam Denra diligere, aut au-
guria, id est, temporalia facta nimis attendere; o'Vcnefi-
cia, »id est, qui venena noxia aut morlalia coniiciunt,
aut potioncs ad partus necairdòs faciunt;« Inimicitiæ, »id
est, qui corrupto vinculo' Christianæ charitatis inimicus
cuicumque efficitur, sive pro concupiscentia rerum sua-
rum , sive pro invidia ; « Conlentiones, » id est, ubi vo-
luptas sive pertinacia superbiæ fuerit magis quam ratio
verilatis non requirit; « Æmulationes, quæ (i) invidiæ
sunt, sicut in Libro Regum legitur æmula Annæ Fencnna5;
sive æmulari imitari dicitur, id est, attendere vel sequi
ut per Psalmistam dicitur :.« Noli æmulari in co , qui
».prosperatur in via sua*; » id est, noli eum sequi vel
attendere; hoc enim verbum et in bono potest accipi,
sicut et apostolus Paulus ait : « Æmulamini charismata
»meliora*. Iræ, » id est, irrationales animi commotio-
nes; « Rixæ, » id est, contumeliosæ injuriæ (2) et oppro-
bria verhorum ; « Dissensioncs, » id est, discordia:, seelæ,
quæ a sèquendo dictæ sunt; id est, quando relicla régula
veri tat is sequuntur (3) errores hæreticorum, aut profanæ
adinvenliones falsorum magistrorum; « Invidiæ, »id est ,
quicumque alterius bonis aut prosperis Conlabescit et cor*
rumpitur; « Homicidia, » id est, innoccnlium hominum
occisiones; » Ebrietates, »id est, vini usque ad (4] mentis
mutalionem perceptio ; « CommessationcS, » id est, post
famem exactam epularum diversarum usque ad gravitatemi'
nimiam perceptio ; « Et his similia, inquit Apostolus,
»quæ prædico vobis, sicut pradixi', quoniam qui lalia
» agunt'regnum Dei non consequentur *. » Item ad Ephe-
sios idem Apostolus scripsit dicens : « Fornicatio aulem et
• omnis immundilia nec nominelur in vobis 'sicut' decet
»sanclos, aut turpitudo, autstulliioquium, aut scurrililas, »
id est, verba jocularia, « quæ ad rem non pertinent. Hoc
»autem seilote intelligentes, quod omnis fornicator, aut
• imtnundus, aut avarus, quod est.idolorum servilus , non
»habet hæreditatem in regno Christi et Dèi7. » îtèn> ad
Corinlhios : « An nescitis quoniam regnum Dei. iniqui non
»possidebunt ? Nolite errare, fratres mei, quia neque
»avari, neque ebriosi regnum Dei possidebunt*. » Avari
sunt quidem illi qui aliena acquirere concupiscimi, sivo
qui injuste habita sua indigentibus non distribuirai. Rapaces
sunt, qui aliena per vim toliunt. Adulteri sunt'qui ad
uxores aliénas (5) accedimi. Musculorum concubitorès
sunt, qui incestuosissime in masculos suam libidinem
expient, sicut Sodomilæ. Molles sunt, qni succumbunt
masculis, id est, qui subjacent masculorum concubilori-
hus. Maledici sunt qui injuste et irrationabiliter in ira
commoti ad blasphemias erumpunt, et qui aliis malum
irrogare conantur, et si possunt, violcntiam ingererc.
Ebriosi su n t, qui vino d ed iti, p ra c ip ita n lu r ad insanias
lib id in um , dilab untur e t ad bla sp hemia s , recèdentes a
via v e r ila tis , s icu t sunt non servantes p r a c e p ta D e c a lo g i,
s icu t sunt sacrile gi e t v io la torcs prsèceplorum. Ilaec qui
transgrcssus fu e r i t , poen itentiam'a ga t, e t so ipsum in hoc
mando ju d ic e t , ne ju d ic c lu r a Deo in die ju d ic ii (6).
C A PU T X V I .
De mortalibus Criminibus.
M o r t a l i * Crimina id e o , ni fa llo r , d ici po s sun t, quia
s icu t J acob us Ap osto lus ait ;* Iniquitas pari 1 peccatimi ,
» peccatimi vero , còn icon sum m a tum fu e rit, g en e ra i mor-
» tem 9; »non solum mortem co rp o r is , verumetiam animie,
s icu t in Pha raon e actum est ; u t ait de operpntibus similia
Apostolus ad R om an o s :« E t s ic u t , in q u it , non p ro b a v e -
» ru n t Deum h abe re in n o tiliam , tradidit eos Deus in re-
» probum sensum , u t faciant ea , quae non c o n v e n ie n t ,
» repletos omni in iq u ita le , m a lit ia , fo rn ic a tio n e , a v a r itia ,
»plenos in v id ia , h om icid io , co n ten tio n e , d o lo , ma ligni-
» ta te ; su su r ra to re s , in ju ria to res , d e tra c to r e s , Deo odibl-
» les, con tum elio sos 19,» id est, rix atores, « superb os, e la tes,
» inventores ma lo rum , » e t e x te ra omnia q u x in Epistola
ipsa sequuntur, hiec enim anihaam in ficiunt e t separanl a
Deo.
C A P U T X V I I .
De Gompunctione salvationis.
C o u p u n c t io salvationis e ll ic i tu r , c um , spiritu timoris
D om in i, pe c ca lum damna tionis ante o cu los saos quisque
p o n en s , e t imaginera futuri s x c p li .in die ju d icii record«-
lu r , e t inferni pcenas (lammarum tcn e b ra rum q u e , slrido-
r cm dentium c l Upturn im p io rnm , u b i « Verm is eorum non
»m orilu r, e t ignis non e x t in g u itu r **, »et, Sp iritu sancto
suggerente, p e ccata sua reco gnoscens , in se damnatiónes
impiorum e x in tcriori cord is dplore reco gnoscit ; proniten-
t ix la c rym a s , in cu rv a lu s , et humiliatus alque prostratila
coram Deo, fu n d it ; et consilio sacerdotum per proniten-
liam C h r is ti leg ib u s su bd itu r, e t humiliatus su b ja c e t c o n so,
riio S a n c to rum , e t communionp corporis e t sanguinis
C h r is ti separalus e st d ec reto (7) sa c e rd o tum; e t aqtiop.ro-
nilenti® tun e e rit pe r fe cta e t . acpeptabilis, s i ascenderit
homo adversus se usque ad trib un al mentis s u x , c l con sti-
lu e r it ante fa c ie r a , ne h o c fiat e i s icu t com mina tu r Deus
p e c c a to r i , a lq u e ita con stilulo Dei ju d ic io , adsit ei accu-
s a lr ix cog ila tio , lestis c o n s c ie n t ia , e t carnifcx tim or;,
deinde sanguis anim® , confiten lis. in la c rym a s p ro fln a t;
postremo in con scientia sua se jndignum ju d ic e t -com m u -
nione corp oris e t sanguini^. C hris ti.e t società te S a n c to rum ;
v er selu r ante o cu los .su o s . imago fu tu ri ju d i c i i , u t acl ip - ‘
sum non aq ced at absque v irtu tum munimine ; cog itet
quam sit con lremiscenda pcena, quam d electabilis p e r c i-
pientibus s ii vita x le rn a ; quia alii p ra c ip ita fttu r in mor*,
lem x t e r n am , alii ad vitam acternam perdue un tur.
1 Job. XXXIII, i 4> — 9 Galat. v, - 3 i Reg. i , i,
i Cor. v i, 9 , to,
et seqq.
— 9 Jacob.
4 Psal. x£xn, 7 ..—- s i Cor. xix,:3x.
10 Rom. 1, 28-30;,r -A l Marc. 1
- 0 Galat. \
„ 4 3 .
( 1 ) Deest q u a io cod. — ' (a) Id. contumeliosas injurias. — (3) Verbmn
sequuntur bic passive accipias. — (4) Deest ad in còd. — ( 5) Cod. male
addii per redundantiam alterius. — (6) 11 ¡c qtixdani s<qutiulur in cod.,
quæ Irgiiulur puncti» snblerposilis, quod significai, ut dodi 11 or uni, hæc esse .
delenda. Porro ila sequilur: « Suul cliam et bis similia Decalogi , id est,
decem præcepla legis Moysi. Eorumqnæ ad Déum pei tinenl, sacrilegi vio-
latores sunt qui contra catbolicam et apostolicam doclriuam, aul spirilalia
injuste agnnt. Hoc est quod pertìnet ad eós, qui corrumpuut tria Decalogi
pr&cepla prima quæ ad Dcum pertinent. Sunt et quæ pertinent ad -proxinmmp
id est,* Diliges proximum tinim sicut te ipsum: Hdnora patrem tuoni et ma-
» treni tuani : Non adulterabis : Non occides : Non furnlieris : Non falsimi
.» testimonium dices: Non concupisce» rem proxjmi-.lui. >■ De bis si Iransgressi
vel piævaricati, illam poenilenliam subeant, in qua inajorein in so quisque
sevcrilatem exercere vaici, ut a se ipso in hoc judicatus, non judicclur in
die judicii a Deo. » •*— (7) Jbi in cod. legitur' solum a de... cadera sunt
abrasa.
CAPUT 'X V I I I .
De-Perjectione Charitatis.
QuiSQTJis.igitur in Charitatis Perfqctione fundalns fuerit,
necessó est ut ad illum sublimiorcin Charitatis gradum
couscèndat, quetn (ìV nèc' cupido prxmiornm superni,
nòe ainoris magnitudo,^quo ftlius indulgentissimum patroni
a ut matrern , vel amicuui, aul conjugem revcrealur
affcctu; qui nèc (2) ejus verba, nequé convicia, vel amo-
ris forinidet oflcnsam; et qui (3) monitionibus [sic) non solum
aclibiis, sed eliam verbis, pietate semper attenta (4)
distcndatnr, ne crj*à! so quantulumcumque minuatur (5 )
fervor illius dilectionis, ut frequenter poscat (6); cujus
timorisinagnificcntiam unusProphetarumexpressit dicens:
«Divitix salutis, et sapientiaeet scienti®, timor Domini*;»
ipse thesaurus ejus. Non potuit timoris istins dignitatem
ac meritimi evidentius(7)exprimere, quamdivirias salutis
nostra, qu® in vera sapientia Dei scientiaqne consist un t (8),
dicere, nisi a timore Domini non posso*servari. Ad hoc
igitur mecum non peccatorcs, sed Sancti, prophcticis invitati
tur cloquiis, Psalmisla dicente :«Timclc Dominum,
» omnesSancti ejus,quóniam nihildeest timenlibus eum9.»
Qui cnim hoc timore Deum metuit, perfeclioni (9) ejus
- ccrlus estnihil deesse, quia sapienti® et scienti® Dei thesaurus
est. Multa ergo distantia est inter timorem, cui nihil
deest, et illum imperfeclum, qui principium sapienti® nun-
cupatur : qui poenam in se relinens, de perfec’lorum cor-
dibus superveniente plenitudine Charitatis exuilur. a Timor
»non est in Charitate, sed perfecta Charitas foras mittit ti-
» morein*.» Et revera si principium sapienti® in timore
consistit, non nisi in Charitate et perfectione ¡Ila (10), in
scse perfect® dilectionis coatinct meritimi. Non jam principiarli,
sed thesaurus sapienti® et scienti® nuncupatur. Et
idcirco duplex est gradus timóris, unus incipientiumjdesl,
illorum scilicet, qui adhuc in timore et sub j Ugo sunt servili,
de quo dicitur : «Et servus dominum suum timebil4;» et in
Evangelio : * Jam non dicam vos servos, quia servus nescit
»voluntatem domini sui*; » et illud : « Servus non manet
»in domo inxlernum*. » Innuit enim ut nos ab ilio pmnali
metu ad-Charitatis plenissimam libertatem, tanquam (11)
amici et filii, ad Dei ftduciàm transeamus. Denique beatus
apostolus Paulus, servilem illum timoris gradum olim Charitatis
Dominic® virtu te trascenderai; inferiora despicicns,
majoribus se ditatum donis a Domino profìtclur. • Non
»enim, inquit, dedii nobisDeusspiritum timoris, sedvir-
»tutis , et dilectionis, et sobrieiatis7.» Eos etiam qni per-
fectodono (ìajcmlestis patri® dilectionis et sobrietatis ila—
grabant, quosquo suos filios adoptio divina jam feccrat,
hoc adhortatur eloquio : « Non enim aedèpistis spiritum
»servitutis iterumin timoresed accepistis spiritum adop-
» tionis filiorum, in quo. clamamus : Abba Pater *.» De hoc
etiam metu, cum illam septiforgiem Spiritus sancii grattata
Prophet» describerct, quam in hominem descendisse
dixit, addidit (i3) quod esset «Super eum Spiritus Domini,
. » Spiritus sapienti® et intellectùs, Spiritus consilii et forti-
»tudinis, Spiritus scienti® et pietutis ; - et replevit eum
»Spiritus terrorisDomini9.»In quo illud diligenliusintuen-
dum est, quod non dixit : Requicscet super eum Spiritus
timoris Domini, sicut de prioribus dixerat ; sed :.« Replevit
• eum Spiritus timoris Domini. »Tota euimniberlatis ejus
magnitudo est, ut quem semel sua viriate possederit (14)»
non pa rlim , s ed 'lo iap i ejus o ccn p et menlem. Nèc im me-
rilo ¡Ili nunquam c x c id e t ( i 5) , cura h x rcn s (16) C h a rila li
non solum r e p lè t , sed etiam perpetua e t inseparabili eum
quem cmperit, possidet v is ita lio a e , e t nullius l®titi® temporalis
vel ypluplatum est obleclationibus imminulus ( 1 7 ) ,
qu® nonnunquam i l l i , qui fords m iflilu r, timori evenire '
coiisueyit. I lin c igitur pérfectionis forma atque exem-
plo virtutum replclus fuisse n a r r a tu r , e im lleu s illum
servilem suppliciorum timorem, v e ru sD e iF iliu s, «Qui pc c -
» calimi non f e c i t ,. ne c inventus è s t dolus in o re e ju s*9. »
Humana c o n d itio , dum adversis v ilio sitatibus menlem
c o n tu rb a i, etiain ante peenas geheim®, pe r inordinatuin
animi appetitum, jain p®uas conscienli® pa titu r. Omnia
enim poterit homo lu g c r e „ ,pr®ter c o r 's u u u i : non
enim potest a se quisquam r e c ed e re ; quocumque enim
a b ie r it, rcalùs sui conscientia illuni non d e r e lin q u it ,
quam vis fiumana judicia sulileiTugial. Omnis qui male ag ii,
sibi tamon celari non potest. Nam etsi aliis colatquqd agit,
ipse pleno novit inaluin esse quod gessili. Duplex e rgo fit (18)
in eo ju d ic ium , quia e th l c suo realit punitur et p u n g itu r ,
et illic perpetuali prona damna lur. Hoc e rgo significai «Aliys-
» sus abyssum invocai* *,» a (19) ju d icio suic conscienli® ire ad
judicium sua: damila tionis perpelu® in voce calara cla ru u i*2,
id e s t , in prxdicationmu voce. Die m ih i, post Apostolos
qualis d o c to r fu e rit Origenes in ter G ra c o s , cujus seplcui
millia sex cento slibro s(2 o)bealissimusHieronymus seIcgisse
fa te tu r ; talem vitam d u x il heatissimus Origenes. Naui re-
fe rt d e e od em Ambros ius , quod vita ipsius viri doctissimi
e r a t , 'quod p^nem, e t s a i , e t aqudm pro v ictu h a beba t,
prò vesti tu liuiicam cilicinam usque ad p e d e s , nudoquu
pedo in ced en s , ita ut oratio ie clion em, e t lec tio orationom
e ju s susciperet.
C A PU T X IX .
Quomodo Pollutio noci urna accidat.
Q u jE b i tu r post illusionem,qu®persomnium accidere so-
le t , utrum corpus Domini qu iiib c l accipere v a le a i.v c l sace r-
dos sacra mysteria va lea t celebrare . Gregorius habet qui— '
dem : Testamenlum Vele ris Le g is , sicu t in superiori capitulo
.jam d ix imu s , pollutum nisi aqua lolum usque ad vesperam
intrare ecclesiam non con ced ere d icitur. Q u od tam en aliter
populus spirilua lis in leiligens sub eodem in tellectu accip it
quod p ra fa ti sumu s ; quia illeq u a s i per somnium illudi tur,
qui tentatur immunditia, e t vanis imaginibus in cogitatione
inquinalur. S ed lavandus e st aq ua , u t culpatn iniqu® co -
gitalionis lacrymis a b lu a t, e t nisi p r iu s ten la tionis signa
r c c e d a n t , se quasi reum ad v esperum cognoscat. Sed est
in eadem illusione discretio valde ne c e s sa r ia , qu® subtili-
te rp en sa r i d ebeat. E a qu® a c c id i t (a i ) menti dormientis,
aliquando e x c rap u la , aliquando e x n a tu r a su pe rflu itale ,
v e l infirmitate advenit. Omni modo h®c illusio timenda e s t,
q u ia hanc mens nesciens p e r tu li t , sed magis de illa causa
dolendum e s t, propte r quam fuisset (22). Cum v e ro ultra
modumgul® appetitus in sumendisalimen tis rap ilu r, atque
id c irco humorum recepta cu la gen erantur, habet exiude
animus aliquem rea tum , nontameu u sque ad probitionem
pcrcipicndi sacri my sterii ,L v e l missarum solemnia cele-
b ra n d i, cum fortasse au l festus dies e x ig i t , au t e xhibe re
my sterium (23) sacerdo tem in aliquo loco ipsa uocessitas
impelli t (24). N am s i d e su n ta li!, qui imploro mysterium
4 lu ì . xxxut, 6. ' - 9 Psal. xxxiii, xo. — J i Joan. : - 4 Malach. 1
* 9 Isai. xi, 2, 3. — 19 i Petr. 11, 22. —
Joan. XT, x5 . — 6 Ibid. 35. — 9 a Tim. 1 ,7 . — ■ ® Rom. vui,
I Psal. x u , 8. — 49 Ibid.
(x) Cod. qui, nec deinde adest verbum superct^ quod propter sensAs illum. — (1 1 ) Id. ut tanquam. — (in ) Id. perfecta dona. — ( i3) Dcrst
necessitatela addi'dimus. — (a) Id. necdum. “ (3) Id. atque, étant ¡sformi- , addidit iu cod. (14) Id. possederai. — ( i 5) Id. cxccderct. — (ili) Id.
dat. — (4) Id. attonitaJ probabiliter pro attenta, quanquam sonet male at- coharens , et deinde replens. — (17) I'd. iinmunitus. — (18) Id. sii. —
\ tenta ante verbum distendatur. — (5) Deest minuaturin cod., cujus aliter (1.9) Id. in. — (20) Id. male addit ejtìs. — (a i ) Id. et qua. — (aa) id. f -
verba sunt inintelligibilia. — . (6) Id est ut frequenter poscat, ne. — cisset. — (a3) id. addit absque sensu pro eo quod.t— (24) Id. expellit.
(7) Cod. evidenter. — (8) Id. eonstituunt. — (9) li.perfictionis. — (xo) Id.