S. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX.
batiir polenti personae, ioedos alicujus pedes lavare ; quod
ctiam sanctus Abraham propria manu non dignabatur1,
sed servos ad hoc deputatos in domo pro transeunlibus cum
magno fervore tcnebat.-. Sed modo, o quam gloriosum, o
quam decorum, o quam ineffabile pedes infectos lavare
monlis et corporisji o quanti meriti, o quanti lucri est,
SERMO XXXVI.
proximi pedes mentis a sorde peccati abluere ! Vadeergo,
o Pastor, lava pedes camplorum tuorum, ut, ambulerò
possint ad monlem Dei Oréb ; nani debiles sunt; adju torio
lii Coeria Domini III.
indigenti Lava èrjjó èok,' infunde in pedibus {i) mentis
Christi humililatem ; fac quod Christus fecit; nam propter -■.■¿¡SèrtìioMfe èdüciiïs ex Bibl. ' ÆM°, :ébd., x , fo l 19,
le hoc fecit. Sequitur, fràiçès : nunc a udite quod locutus p^jjeilentes’ÿrejicitdr'ïh dppehdicem ; dòn sotunï proptid
fuerit Christus piscatori. Ait enim Magislcr h umilila lis : «Si eàsdeni'ràtiànës,' $édJÿùià' ¡pTura cotàinet saïis ‘i'émëranë
» non lasero te,-non habcbis parlem mecum*. » • dicta, et qiìcèàliqiiarìdò1 stinte Moetrty&'itori- congiuèritià i)fe
■ IV. Quo verbo prolato, altius clamai Petrus, pedes pa- ^ d r ; I W M W Ì Ì buiè‘idWÌérVolli#pòi&fà.
rat, manus-fesiihat; pectus discooperire accélérâtW caput ¡ M B g l i f M g
inclinât-, còrde et membris ante Salvatorem se inclinât, et
dicit : «Domine, non tantum pedes meos', sed et mànns',
»et caput3, » ut non expellas me ab expectatione mea. Et # SYNOPSIS,
quid, mirrati* frulrps, ¡si Petrus hoc diccbat? Nam lantani
læ titiam , lantani g fo riam , tantum e audium (2 ) in trausii- t .• , . s, fsu o g g l M g i l S
. • • c . , ’ , P . w . 1. KelictiS prèsbvtens et Valerio episcopo, orator Evangegura
l.on e .P ç tro s , quod «me Christo v iv ere se Unni V e àU -p B Ì ìÌ tuM is itì èrlffiò. 'II. C K isB iV tóù lia ie c ii àa
posse (3),np n,çred eb at. Judaì-pròcuràndam convèrsionéni: l i t . Pedum lavatio qiiQ ori.
V. E t lotis D is c ip u lis , ccepit eis d icere e t ,ad dileqttqnis ditìe foctó- jy; Q„id s fron- . f f l p e d e s ÌàWt, eè de
vin cu lum c xh o r ta r i : «Quo pgo v ad o, v o s npnjppteslismqdp exempìò dato a Salvatore. V . Judas pròdi tor indicatur; V Ì . Sa-
» sequi * ; » e t necesse e s t , -ut vos porpore relinquam ; ideo tanas intrat in Jud am, qu i nòrie è x i t ingratus ad crimen p e r -
« Manda.lum novum do v o b is , u t diligatis invicem : in ho c petraadum. V I I . Christus Undecim liortàtur ad charitacem-;
enim agn,oscent quia mei estis discipuli, si dilcclioneni cujus ordo demonstratur.VIIl._Pax mandatum novum coelestis
» habueriliV.® Discessurus sum a vobis adtempus,pt va,do çiyitatis. IX. Pulso odio, paxsectanda. X.Siinpliciimiseranda
ad Pattern, et parabo vobis viam, et mur.um qui est inter defectio, pro quo facienda oratio.
vps et Patrcm pbruam ; ideo « Non potestis venire modo.»
Deserò adpraesens; ideo, rogo, ut nulla disseusio sit inter
vos; non solum r.ogo, sed et maudatum facio; nec ullus
audeat ipsumtransgredi, hoc enim mandatum novum voco,
quod tamenvctus.est;, sed novum voco, ut io,;vobis semper
rcnoyetur. Ideo speciafins hoc mandatum vobis façio, quia
« In hoc cognosçent omnes, quod mei estis discipuli, si
» dilectionem habuerilis. » Certæ enim virtntes possunt esse
communes tam bonis quam malis ; sed dilecfip tantum
Christianis debita est. Ècpe signum bonoruui Christiano-
rpm, si pacem habent ad invicem,.si pacem amant et quae-
I . A u d iv im u s , fratres chnrissimi, quod,« Cum Dominus
»inünxisset panem, et daret Judai, past, (5) ;i buccellam
»panis intravit in eum Satanas, et ait : Quod facis fac pi-
»tius. Cum ergo accepisset illarn buccellam, exivit conli-
»nuo : erat autem nox. Cnm aulem exiissetr ;ait;Dominus
»Discipulis suis : » Surgite (6). Et poslea : «Filioli, adhuc
»modicum vpbiscum sunt;» ergo anteqpam a vobis rccc-
dam, «Mandatum novum do vobis,,ut, diligalis iuvicem ,
» sicut dilexi vos10. »Satis enim novit Charitasi,Vectra quod
ruut, si pacem tanquam divitias amplectunlur : isli sunt perfectm vitse et aedificalionis nostrai exEvangelio ac-
praedipandi et dicendj healj, qui totia pffectibus pacem qipjtur^ cpjjis verbau sum^ppstrqj^iagj?tr,o.^a.ta.suiit;
concupiscunt. Ipsi veri.iilii Dei sunt,.ipsi ciyes ccelorum , pfeiioaiora .suqt et satis 110s hortanlur et tedificant
ipsi Angelorum spcii, ipsi Sapctorum deIectatio.:Soli:p.a- » ®t. ®4 -n*®'
eißei filü Dei voeali sunt®. Qui verepapemamat, Dei ßlius moriam vobis reducimus , non quianon bene inlelligatis,
est : qui vero pacem frangit vej impedit, ex palre diabolo i®, ?rP®?® permanea^lis et segrqga.ti sitis a gentibus;
est, et antichrisius est.,etsperditionis ßlius7 est. Quam i l l -Räctenus, antequam es^em Presbyter ,qt Episco-
autein dilpfitipnem debeamushaberp, exponitDominus cum Pl,s:0 )».Par*ler ff® videre.potpistis;ideo.(Ttdijs.ad mp-
ait :« Sicut dilexi vos *. » Non enim dilexit nos Dominus fforiam rcduco, nonqt vos(9) doceamus,jsed utptme et vos,
dilcctione, qua diligunt homines , nempe (4), homines fa- fratres, moneamus. In Rvangelio qui dem qupd ad praesen-
cientes et operanles iniquilatem, sicut cupiduspecuniam, ffff 4ieff..B®r^n®K» de-patientia, et diiectione:,^ethumili^
sicut laxuriosus fteminam , sicut hypocrila gloriam. Isla laff, jpstruimur.idepi: fratres, ut ego valea.m una vobispum
dileclione non dilexit nos Dominus,; ideo non tali dilec- corrigi^,et doppri, relinquere volniPresbyteros ipeos, qpo-r
tione debemus diligere homines, sed qua dilexit nos, sicut ruin yit.a vestra et apostpiic.a.fepr^m. upacst^je.t, sanctum
homo homines; sed propter utilitatpm nostram dilexit *?n®m Valeriam etiapi corpore hodiprna dierelipqiiere npn
n o su t ¿essemus sancti et immaculati in ppnspe.ctuejus9; ?®^av*;f-.9PP!eJ?? v,os 4®'®®r® ®|>:a vo.|hs; .u*
quod facial et concedat ipse qui est beoedictus in saccula. ^e0 *Q ^’e ^aQ^® solemnitatisdigne pari ter offerre
Amen. ' pofsimus.^ ..
- II. Ideo, fratres, ad exposilionem sancti Evangelii. ac-
cedentes, primo audire et scire vos volo quod Dominus
Jesus dispipulum Judam multis modis, minis, sacramenlis
ct exemplis, et plancla volens (1 cQ corrigepe, e.t praedictis
modis ad correctionem eum invitare () 1), ad ultimum ,eum
indicavit (12) in damnationem et rumam jam esse paratum,
dum in ccena dixit: «Qui intingit mauum mecum in paro-
pside (13),hie mu tradet “ .»Cum enim Judas pravam suam
S. — 3 Ibid, 9. — * Ibid. 33. -
9 Ephes. i , 4, -—•? Joan. :
■ 5 Ibid. 34, 35. — « Matth. V, 9. — 1 Joan. :
t, a'6-34. — 11 Mat'lìi. xxvxj a 3.
— 8 Id. xi», 34.
(1) Melius le'geretur pedes. — (2) Cod. tanta Icetitia, tanla gloria, Canla Joannis. — (7) Cod. ut. — (8) Cod. presbyter episcopus, sine particula e
gaudio. — (3) Desant lisec duo verba in cod. — (4) Cod. nam. — (5) Id. — "(9; Dccst vos in cod. — '(10) Cod. male add'it eiuk. — (r 1) Cod. inv,
male itenX quod ante post.— (6) Vox surgite, non legitur in Evangelio tasse. — ( ta ) Id. Id. paratide.
\
SERMO x x x y i, IN COENO DOMINI III. 167
vòluntatem-nulli patere voluisset (t), Magislrum audiendo primo, in honore, ut cceleri poslea simile facerent. Ideo sic
erubuit, sed nonpoenituit. Multo enim ante passionem dixit: intellìgendum est; : cum summarn (io) rei bene ir a use urti
Nonne (2) duodecim elogi ?et unus ex vobis diabolusest1.» risset dicendo : «Ccepit lavare pedes* et linlpo,tergere43 ;»
Et post ccBuani ait:« Vos mundi estis , sed non omnes2.» redit poslea ad ordiucm rei, ostendendo diccns :«Ycnit
Hoc aulem Magister dicebat-, volens Discipulura verbo »ergo ad Simonem4*.» .
corrigere; ecce quomodo eum (3) verbistimoriscorripuit(4). IV. Quid est ergo qupd postea dicit Dominus : «Qui lo-
Séd videns Dominus quod verbis eum corrigere, ipso no- » lus est, non indiget nisi. ut pedes lavet, sed est mundu.s
lente ; non poterai, studuit eum corrigere (S^oèt illi .(6) »lotus46. » Si est mundus, tplüs,quar,e necesse est. ujt pedes
tiinorem seternum incutere, dum- ait : «jVie homini illLper lavet? Ideo, fràtres, atleijdere.dcbetis.quod hlc facit m¿b-
»-quem tradar ego; melius enim fuisset, si natus non fuis- tionem Dominus de abluljone baptismalis. Qui ergo lolus
»set3.» Sed videns Dominus cor Discipuli nequiter indù- est in baptismate lotus,. non est necesse, nisi ut lavet pe-
ratum, ad dilectionem sacramenti eum dulcitér invitavit, des vonialium peccalo rum, a qujbus peccatis humana mpns
dicons illi postPetnim et ciéteris : « Accipite et manducalo: stare non potest immunis (ù ) , npc infans cujas unius dipi
»hòc-est corpus meum*. » Sacramentum enim illud ideo vita regnai40. Paralis deniquò et consummalissa.Cfieccpnae
hominibus dalur, ut corpus Ecclesia? capiti coadunetur. sacramentis, faclis .et ordinatis iAposlòlis sacer.dolibus ,
Sicut enim multa grana unum panem conficiunt, et ex communicatis, et loliseorum pedibus, iterum intravit menr
mullis racemis unum vinum exlrabitur, sic ex multis ho- sam. et ait : «Scilis quid fccerim vobis ? Si ergo ego Deus
minibus Christi corpus constitnitur. Obtulit autem Domi- » èt Magistér lavi pedes Yeslros, etvos debetis alter allerius,
ñus Discípulo sacramentum unilatis , ut,eum invitarci ad »lávare pedes47. » Si sum Magister, discile a Magistro; si
nnitatem dileclionis. Licei eliam propter alios Discípulos Dominus, crubescat hoc despicere servus; si jam peperei
humilitatis exempluin prsebuerit, tarnen ovem perditam proditori ^et vos parcère stndealis ; si ante eiim genuflcxi,
recuperare va-ldc cupiebat. humiles contra adversarios studealis èsse ; si me al) eo.perdili.’
Sed videns-eum nequiter obsiinatum, sùrgit a ccena, misi oscùlari, et vos maxillas praebere1® dignemini ; si ami-
veslimèrlta deponit, linteo sepnecinxit6, et ad principcm cum-proditorem vocavi-,-et vos amiciim inimicum. v,oc$re
Aposlolorum* fratres , ut arbitror, primo pervenit, ante non dèdignemini corde òt ore, quia « Non est servus major
eum se genuflexit Deitas incarnata , Deus-ante hominem , »Domino19. »
Creator ante creaturam, Magister ante discipnlum,. Rex -- V. Et post pauca do filio perditionis’2® dolorem oslendens
ante piscatorem, doctus ante indoctum, sapienti» ante ig- et dolens, turbatus est in spiritu, et contúrbalos ait : «.Unus
norantiam; pulchritudo ante deformitatem. Ideo Petrus ».vestrum mè.tradet2*.! » Oh! quantum doluitDominus de
Deitatem incarnatam videns aiate se inclinatalo , expavit , Discipulo jjcrdito 1 Oh! quantum studuit cum ad se revo-
exhorruit, per ccenaculum velut insensatus cucurrit (7);, care ! Doluit, quia nou potuit eum corrigere ; doluit quia
ct clamavit : « Non lavabis mibi pedes®. » Nam, inquit Pe- obsiinatum esse cum diabolo cognoscebat, quia.super eum
trus , Domine, jàm dixi quod eras Christus Filius Dei7, et sententiam ¿elcrnie damnationis dalurus erat. Et videntes
tu mihi lavas pedes ? Sed notare debètis, fratres, qui in Discipuli faciem, quam «Angeli aspicere desideranti?,»
eremo habitalis. Cur, inquit, «Ccena facla® » dicilur, cum esse turbatam, dixerunt : Quis est iste?3 ? quajrentes etiam
post ablutionem pedum dicatur buccellam panis Judaì.Dò- quis eorum esset major14. Sèd quàre hoc, riisi qma.arbi-
minum porrexisso® ? Non debemus intelligere ccenam lini- trali >supt (12.) ut homines? Ule qui major est, ut domine-;
tam; cum dicatur adhuc panem esse super mensnm : adhuc tur, Magislrum perdere procurata aliiq,uo.(,i3 ) fórtiler.de
eniiii ctenabatur, quando Dominus a mensa surrexit, èt ta- Potro suspicabantur, quia plus et plura se faclurum promi-
men ccena jam fada dicilur. Anteiligere hlc namque.debe- serat pro Magislro, suspicanles quia ficto corde toljesjlOr
lis, quod non factá erat, sed parata : ad convivandum queretur: «Tu es' Christus ‘F.ilius Dei 1SL »-Sed quia.Pelrus
menssc jam (8) superducta^ Ideo Joannes aquila grandis, in nccessitale.se sciebat, innuil Joanni ut pelerei.CuiD.or
in eadem cjpenà omnia; diligentcr attendens, prius nostri minus « Cui panem. inlinclum porrexero1, ille est¿?6:; »¿.cd
Sálvatoris celsitudinem voliiit commendare* dum a it: 'caverne nemini dicas. «Et cum inlinxisset. Jesùspanem.»
a Sciens Jesus quia omnia Patér dedit ei in mpuus, et quia * dedit Judm17. » Non est credendum, qiiod Dòminus.alla
»aDeo exivit,»et v.enit in mundura, «et ad Deum vadil4®. » .voce dixerit, quia Petrus si hoc scivisset, dentibus prodi-
Magnam Christi polentiam exprimit Joannes, cum omnia torem dilacerasse! (i4 )i ^ec otiam putandum.quodiJiidàs
Patrem ei dedisse aifirmat : magnam celsitudinem Christi tune Christi corpus sumpserit, quia jara Dominus,cmn.es
pr;cdicat, cum eum a Dèo éxiisse asserii. Et lamen bodie Discípulos communicavcrat et Judam, -sicüt Lucas eyideu-
audiinus* quod ille, qui òmnia habet in. maná, vesti- ter ostendit; panem intiaclum tarnen Dominus-ipörrigero
menta deponit. Sed quid mirum, si.pro Discipulis vesti- Discípulo voluit, ut cor illius inlinclum ;(i5) venéno signi*
menta deponit., qui (9) etiam.carnem pro inimicis assump - ficaret.
sii? Et quid.mirum , si more famuli praécihxit se linteo, qui VI. « Elpost buccellàimntravitin eum Salbnaf 1?.».N.um-
formam servi accipi'ens, habitu invenilur ut homo41? Quid quid Salanas non (16) iante corpus ejus intravit? Omnjno.,
mirum sifudit aquam in pelvim, qui dignatus est sanguinom fratres, Satanas cor.Jüd<e intravit anteibuccellam,- sed if-
funderc pro nostra redemplione?. Et ait Joannes : « Venit feclu et volúntate tantum , sed post buccellam intravit efr
» ergoad-Siriionem Petrum41. »Videtur denique quibusdam, feclu et opere : tamen bòna fuit Luccélla , quam Ghrjslus
sicut fuife-ille sanctissimus martyr et doctor Cyprianus , Discípulo dedit, bonum eliam sacramentum quod ci tribuil;
ante-Petrum Judam lavasse, volens Dominus perditumDis- sed aliquaudo bona obsunt , et mala prosunt qnandoque.
cipulum ròvócàre , sed non videtur ratio, ponderosa. Ex Corpus enim Domini, quod bonum est*mal¡s/malum.est¡;
quo enim jàm Petrum cunctorum caput fecerat, accessit et carnis Stimulus, qni malus est (17), tamen Paulo bonus
1 j 0'9ù. vi,. 71./— 2 Id. xiy, .10* — 3 Maffi. xxvr, 24. — 4 Ibid. 26. — 5 Joan, xni, 4, et seqq. —r « Joan..xi-ii, S,. -j- 7 Ma,llli. xvi, 16/— 3 jpan.
xm’ a. '"9 lì/id. 2*6. — Ibid. 3. — Philip: ir, 7. — 12 Joan, xnr, 6. — 13 Joan, xii-r, 5. — ** Ibid. 6. — Ibid, 10. — 16 Job. xxv, 4, juxta
70. — » Joan. xMi, 14. — « Matth. v, 3g. — « Joan, xnr, 16. — 29 Id. xvn, 12. — 2‘ Id. xm, ai. — 22 1 Pelr. v, 12. — 23Lue. xxu,a3.
IL sí ibid. 24. — 23 MatÌlV. xvi, 16. — 26 Joan, xm, a6'. — 27 Ibid. — 28 Ibid. 27.
(1) Cod. potuisset. — (a) Cod. non, sine inlcrrogalionis nota. — (3) Id. licie repngoat. — (12) id est cogitaveruni. — (i3) Cod. olii qui, nisi legas
cunt. _(4) Id. correpsit, — (5) Forte cxtcrrcre. — (.6) Cod. sibi, et sic alti erant qui. — (r/,) Haic parum accurate dieta vi^cntur, nec.erga l’etnmi
deìnceps. — (7) líase ipnge distant jii> Augiislini gravitate, -r-, (8) Cod. satis rcvercntcr. — (i5) Cod. in s iin c to .(16) Deest non \>?stniimquid
usimi pertìuctd: — (9) Id. \ùìa‘. -l'(iej.Coji. stimma. —,(i 1) Decst iw- in ebd., et sic (ieiuceps. — (r;) Hiec verba qui malus. desunt in cod., qui
uw\iis in cod. It'iè graviter errare Videtur auctor, supponendo ycnialia pec- male addit et ante tamen.
càia post ba'plismum p'erstare in infantibus vel unius'dici, quod fidei calho