quid ergo sequi non debemu» caput ? numquid non et iati
sancii ex hoc reputali sunt? numquid non et Maria iu convivio
veniam iinpelravit? munquid non et Zacheus in convivio
audire meruit : « Hodie buie domui a Deo salus facta
»est1 ?» 0 homo, hortor et deprecor te, et lupe charitati
supplico, ut istos imiteris, istos sequaris in cunctis ; istos
in omnibus imitari memento. Nam si Lazarus, yelqùicum-
quo alius, Christo convivium pra’parabat, pauperi pr®pa-
rabat. Nara tant® panpertatis fuit, ut ubi caput redi'
naretnon haberet. Pauper ergo fuit) et forma ppupertatis
triginta tribus anni« et amplius appellatus fuit. Fac ergo
ut isti, et sufficit,
II. Quid ergo dicis, o Manichee, qui asseri.s convivi»
non solimi pauperibus, verum eliam divitibus bonum esse
parare? Nain licet Christus ad convivia accessorit, non ut
ventrem impleret accedebat, sed sicut doctus (j) piscator
et venator peritqs in eo loco retia tendit. ubi majorero
mnltitudmcm piscium decernit, ut ex multis aliqui »altem
capiantur ; sic et Magister et Dominos faciebat, Nam su®
praadicatjonis retia $®pe teudebat, ubi plures convenire
sciebat. ut ex multis aliqui capereutur, videntes et »udiente
» quod « Yirtus de ilio exibat et sanabat omnes*. ? Ideo
saape ad convivía vocaius, ire nourenuit. Sed dicituDerius
Manicbasus ; Numquid Christus non quinqué milfia homi-
num satiavit ? numquid et omnes isti pauperes erant? Ab-
sit, inquit Ma»ich®us, Ergo Christus di vites satiavit et
pauperes; ergo licite et sine peccato possumus ita divites,
sicut pauperes satiare, 0 Manichee, fortassis verum est
quod dici», quod non omnes pauperes erant. Nam aliqui
Christum ad desertum sociaverunt, cupientes videro mìra-
cula, ut divites et poteeles; aliqui ut vidente» dicerent ;
« In Beelzebub ista signa facit1 , » ut principes sacerdo tum ;
aliqui Christum sequebantursanari cupientes, ut pauperes
et illi qui infirmabantur, Omnes eoim qui ibi lune aderant
pauperes erant, quia esimente». et in deserto pauem habere
non poterant. Pane enim carerò non est paupertas ,
sed magna miseria.
III. Dimiltamus ergo divites, fratres, in mensa, et illos
vocemus qui nos iterum invitare non poterant*. Illos in
amicos cotastituamus , qui noliig non deficient tempore necessitatis.
Inter veros enim amicos amicitia orilur ex bene-
volentia. Non enim funt fi deles, quos munus copulai (2) ,
non et gratia ; nam cito deserunt, nisi s®pe acceperint,
Tales sunt divites et potentes. Dilectio enim qua: muñere
conglntinatnr, eodem disperso dissolvitur. Illa vera est amicitia
, quae nihil queerit ox rebug amici, nisi nt gratis amet
amantem. Fere (5) enim amicitia durat, qua servitimi)
quaeritur, sed non persona. Ule veraciter amicitiam quserit,
qui nihil egendo earn appetìt (4). Nam amicitia ex inopia
brevis est, sed pauperum amicitia pura et perpetua est.
IV. Amate ergo, ovos divite», pauperes, quorum amor
in mternum manebit. Am.iqitia enim tantum iu bonis te-
nenda est ; nam (5) qui ea in-malo ntuntur, non sibi amici,
at (6) inimici existunt. -Coneordiam malorum contrariam
esse bonoram non dubitamus ; et sicnt semper optandum
est, nt mali semper discordes sint, sic fìt optandum est,
ut boni semper »int concorde» (7). Amicitiam enim bonorum
semper Deu» conservare alfectat et dissipare malo-
rura. Sic faeere debemus et »os, ut fili; Dei vere sjmPS»
Impedirò namqqe debemug. in quantum possumus, ne
malus bono in aliquo conversetur in peculio , et malum
cum malo, in quantum pgssumu», conversari non peripit-
tamus ; nam igni» cum igno positus nibil almd faciet, nisi
quod de sul natura est ; nuuquam quiescet. Auiemus ergo,
'' fratres, et cum dilectionc corrigamus, et ab iflvjcem se-
paremus malo», Simus «Anima una et cor unum6 »in Dee,
non quia multa corpora babeant tantum unam animam ,
t Luc. «X, 9. — 2 Id. v i, 19. — 3 Mallh. x n , 2.4, — * Lqp, xrv, 14. —
9 Reg. xix, 8 .— «o Exod. xxiv, 18. — u Matlh. iv , 2. — S Act.
( l ) Cod. dottar, — (3) |4, quod PlHnus copulata/-. — (3) Fere hic
ponitur pro i>/ff, (4) Co4, appetiti. '— (5) 14. non. — (6) Id. et. —
(7) Addidimus opinando secundum membrum bujus sententi®. cjuod donde-
'ut Arianus ilio hæreticusaliquando dixit, sed una volúntate
in Deo pauperes diligentes, et eis subvenientes, mereamur
in dieresurrectionisperegrinmn Dominum hospitari. Amen.
SERMO XXX.
In Quadragesima V.
Ilio aermo yqui extrahitur ex BibL Ædil., cod. x t fol,
i s , pulohcrrimis refertur sementila et exemplia, neo
dubilarem quin eutn sanato Augustino tribuerem , nisi
obslaretparva oodicis auctòrilas. Sit loous ejus in Appena
dice post sermonem preeoedentem , cam numero in Quadragesima
XIII.
SYNOPSIS,
I . In quadragesima cessandum a malo, u t bonuntoperemur.
I I . Quadraginta dierum jejunium. I I I . Exeundum a vitiis.
IY . Vit® brevità» attendenda. V . Nih il auferemus , nisi quæ
data fu erint pauperibus. V I . Non superbiat, cui brevi erit qio-
riendum. Y I I . Exerapla Romanomm impera to rum. V i l i .
Exempla philosophorum. IX . M o r spoe n iten tiæ magistra. X .
Docet nos conculcare te rren a, e t adamare ccelestia. X I . Hoiv
taiio ad poenitentiam cito peragendam.
I . F r a t r e s diarissimi, sanctamquadragesimamhodierna
die mirante», quid per Apostolum oobis dicatur, auro* mentis
et corpprjs omu.i .afiectu aperire solcrtor debemus. Alt
enim V»s electiopj» ; r Fece nunc tempus acceptabile, ecce
* nunc dies salutis6, » Attendi te igitup, fratres, qui jaccnte»
fuistisin pulvere j vobis pr33c.ipit.ur exire, qui catoni» pecca-
tornm bac tenus tepebamini. Andito, quod t Fece.nuuctem -
»pus accettabile, ecce nunc dies saluti». » Ligati enim estì»
cateuis deliciaru.m; surgi tp et pouvertimini ad Domipum,
qui» benignus est7, quia misoricors est, quia placabili» est.
Ecce ergo none tempus.Pep.acçoptum, quia parata,est medicina.
Vubis scire, frstro» paei, qu® sit bapc medicina ?
« Q mesci te agere perverse, discùte bene fa cere’ ; » h®c
enim duo optime vobis sufficient. Qui ergo sanar; cupit »
bas duas potatiopes emnino. sumere festippf, Yefus.(8)
enim medicus quadraginta diesnobis suo exemple donavit,
in quibps casti, humiles, sobrji, benigni, incipiamus (g)
quiegeere agepe perverse, et disçerebènefacere, neNinive
civita» subvertalur,
-, IE Constitutes igitu.r est unmerus istorum dierqm , ut
jejunemns meqte et porpore; sic epim jejnnavit Èüas quadraginta
digbgs, et moutem Dei asçendit5; sic et Moyses,
ut Legem Domini merereturrecipere10; »¡q et Salva tor nos-
terhune eurodemnnmerum consecra.yit^jVpluit enim jpse
pries fa cere, et poste» ,docere12 nos, Ad comprimendam
igitur superbiam salisiactionis exemplum nobis dare voluit,
quasi dicat Salvator ; Fpcq qui peccatnm non feci, et ta-
jnpn pro peccati» primus jejunarêvolui (io) jn nova Eege.
Ili, «Ecce none dies saluti»; » eece «bora desomno
» »urgere13.» Somnus enim poster caligovitiorqmest.Quamdiu
in peccatis sumuSj in teuebris derooramur, «Et vçritas
* in nobis ppn est14,» Y eniamus omne.s .adluçem; np»uostram
turpitudjnem [ ì ï) erub§sçamus, Çogitemu» quid lùxuria,
quid superbia, qq{d aVarilia | quid ébrie'tas, quid scurrijj-
tas , quid mendaçium , qiiid pcrjprium , quid hominem
interiiçere vel 0disse , quid SQçjpm perdere, quid usuram
facere, quid falsa judjcjaf quid detraetiones, quid crude-
litas? quemfructum ex bis omnibus habuistis16 ? Exluxurla
namqpè odinm Dei etproximi, et abbreyiatlpnem vitæ aç-
qui.ris. Ex superbia exuj Paradisi ; ex avaritia mala in prae-
* 5 4-ct. iv, 3i . — 6 i Cor. vi, 2 .— 1 Jo ë l, u , x3. — 8 Isaï. i , 16 . —
i , r . — « R om. x iri, 1 1— i* x j oan . x, 8 . — i* Rom. v i, 21.
ratur in cod. — (8) Cod.vetuf. — (9) id . in cuneili. — (xo)Id./?rj'«x..
voluit. — (xx) l i . jam nostra turpitudine•
sen ti, e t pejo ra in fu tu ro habebis, E x ebrie tate sensum
amiltis, e t ¡rratiouabili» quodammodo efficeris, E x mend»'
ciò inlerfectioncm anima:, exin terfectionc pavorem acqujris.
Ex perditÌQpe abominationem consequeris ; ex usura Dei
malod ictionem cou sequitu r ( 1 ) h omo .0 h om o , numquid ad
hsgc operandnm positus cs ? numquid e x hi» operibus ju s -
tificaris? O h om o , q u id agis dum opera carnis peragis ?
«Duci» iu bonis dies tuos , et in pu n c to ad inferiora des-
» cendis *. » llin c (2) caro tua v e rm ib u s , e t d;emonibus
pra:paratur anima, Q lu xu r io s i, « Quorum deus v ente r e s t 2!» 0
su pe rb i, quorum deus diaboli!» e st! 0 avaritia pieni, quorum
deus aurum e s t , ipsi fccn e ran tc s , ipsi die no ctuque procu-
rantes in c a lo r e , fam e , s i t i , frigo re e t n udilate d ita r i(5)1
0 feenèrato res, 0 falsi m e rca to re s , quo rum v ita u eq u am ,
quorum sollicitudo serp entina, quorum tim or talpa: e s t ,
quorum devoralio leo n in a , quo rum fames semper e s t ,
quo rum saturatio nuuquam e s tu e c e rit in fu tu ro ! o rap to-
res in sa tia bile s , Judasis c ru de liore s , Paganis ne qu io rcs ,
Christianis omnibus pejores ! 0 quantum animai insatiabilel..
qu id de te e rit in novissima d ie , cogita. Morieris, feenerator,
mo r ie ris , e t sepelieris in in ferno 3, e t tunc v id eb ispaup ere s ,
quos depriedatus fuisti in sinu A b rahse , quibus gutlam
-aqua: p e te s , n e c recipe re valebis* ; tunc videbi» e o s , sed
non p a u p e r e s , sed non tibi aliquid p e te n te s , sed non ad
g lo r iam , sed tantum ad tormenlum e t pcenam tibi se osten-
dentes (4) -H o c idem ac c id e t, fr a t re s , non solum praestan-
tibus ad u su ram , sed eliam falsi» ju d ic ib u s , qui terram
ha bent rege re e t judicape. T ales su n t qui super cathedram
Moysi ascendente» e t sed en te s6, vario rum pe llibus sunt (5)
o rn a ti, quibus « Datum est nosse my steria regn i D e i3. »
T a les sunt vulpibus s a g a c io r e s , volvcntes e t exponentes
legem sanctam secundum mu u cra copiosa eis largita ; tali—
bus ait Dominus p e r P rop he lam : «Vie q u i malum bonum,
» e tb o u u in malum d ic u n t7.; 0 e t b en e malum b o n um , et
bou um malum d icu n t, dumpro ximum ju d ie an l indirecle(G)
tanquam in fecti pretio, p re c ibu s , odio v el am ore .Ta les c le r
ic i voi la ic i »ic Christum sp o fian t, Chrjstum pe rcutiunt,
e t fapiem e jqs v e la p t , Chris tum n e g an t, Christum vitupe-'
ra p t . Christum crpcifigCrO c lam a n t , Christum falso ado-
r a n t , Christum eppa J u d a p r o d u n t , Christum ad cru cem
p e rd n gu p t, Christum IP e r s e w (7 ) a f fig u n t, Christum
silieptemvidQUlCS, po tumam aris s im um illi (8) po rrigu nt.
Hase omnia Judici ib i semel fe c o ru n t , sed falsi C b r is tian i,
fideles n om in e , sed POP o p e r e , quotie» (9) in die hajefa»
c iu n t , lopgum esset ad priesen» praedicare. 0 ig itu r , fratros,
qu id pobi» pum carp e? m ec om nia Sa lva tor tuus a te
r e c ip i t , e t tam en b ra cb iis exteqsi», la te re ap e r to , capite
in c lin a to , d ulc iter te invitai. Y epite ad m e , e t ego pop
re co rda b o r oflensionum vestrarum.
IY . «E c c e e rg o n ’m c , fra t re s , tempus a c c e p ta b ile , e c c e
•* nunc dies salutis. « 0 ffatre» e t f i lli, # quos ite rqm partu-
» r io , d one c reforme tur in v ob is C h r is tu s 3, » an ignoratis
q u od v ita nostra sit y e lu t lu ce rn a a c c e n s a , qu® a modico
v eq to e xtin gui tu r ? N umquid non ( io ) , dum ex a lta tur , iumus
e s t ; dnm pr®paratur, um b ra e s t; dum d eepra tu r , vermis
e s t? pur e rgo superbis , o homo con ch a putredinis e t fe -
toris ? c p r non jam qniescis agere p e rve rse? cu r non in ci-
p is b e n e fa ce re ? cu r g lo r ia r is , cum « Div e s fa ctus , e t cum
»m ultipjica tä fuerit glo r ia domu s9» tuse? Numquid non
aurum e t argentum c itp so rd e s cu n l? Numquid non dignitas
e t potestas cito tab escu n l? pumq u id non juvppes e t pul-
c h ritti do cito son escpnt? cu r e rgo glor ia r is , o h om o , cpjus
v ita misera co n s is titip pra torpm rivplo rumque ameenitati-
b u s .in mulierùm v en u s tisa spe ctibu s , in eqpo rum e t canum
cursibus, in a ccipitrum v olatibus, in domorum picturis^ in
4 Job. »xt, i 3. —- 2 Philip, « i , 19. — S Lue. xv i, na. — 4 Ibid. »3, ota — 8 Matth, xxni,
— » Psal. xlvxix, 17 . — 10 Rpm. xm , 2. — “ Psàl. ni, 9. — 12 Id. nxxv, 6. — « Jacob, v, 2
)bi4 . 5 , 17 Çfal, cvHl, 6 , e t q . I ? Redi, vii, 49.
(x) Cod. sequeris... sequitur.— (2) Id. hic.— (3) Sic opinando corngimns;
co4, dqfflfi, — Cod, ostendetiir. — (<t) in çpd.^- (6) ./nrfirecf
«, id est non rectq, ni»-supponga menduui, et iegas injuste, — (?) Ço4.
crucei . (8) Id. sibi, ut semper, pro ilìi, et sic deinceps. —- (9) Id. guot.
organorum et cymbalorum sonatibusP.Eia, eia, o milites
Chri»ti, abjicite opera carnis, «Abjicite opera tenebra-
» rum10, quiescite j am agere perverse, et disci te bene facere, »
antequam seneelus iniirmitalis advpniat. Ecce jam cor affii-
gitur, caput jam conculitur, anhehtus jam despicitur, to-
tum corpus jam putredo et vermis efficilur, aure» sordes-
cunt, et deptes denigrati putrescunt.
Y. Agite ergo poenitentiam, quia « Ecce jam nunc lem-
»pus acceptabile, ecce jam nunc dies salutis. »Sed si pce-
nitentiam recte agere volumus , cum Christo jejunare cu-
piamus. Tu qui dives es, disperge bona quae babes, et da
pauperibus , quia nihil tecum portabis, nisi ea qu® »ponte
pro amore Chrisli donaveris. Nam C®sarisetNeronis abun-
danliam quis recepit? Alexandri et Holoferni miiitiam quis
calca vii? Antiochi penuria simulata quid profuit ? Absalo-
nis pulchritudo ubi est? Aristotele» et Plato cum qujbp»
modo disputant? Seneca morali» ubi rcsidcl?Ptolomaeus,
Ovidius, Socrate», Zeno cum Depietrio quid agupt?
Quid de divitfis secum conlulerunt? verum et indu-
bitanter, verum quod nibil secum portare po,(uerupt.
Numquid et tu aliquid ann vel argenti portabì»? Omnino
nihil, nisi quod in pr®senti Dei amore dopaveris pop- divitibus,
sed pauperibus, tecum portare poteri». Fece epim
modo tempus pcenitenli® ; ergo age pcepjtenliam, pec spores
in multitudine divitjarum tqarum11, qujaqec pulchritudo,
nec diviti®, noe nobilita», pec sapienlia, nec forli-
tudo te a morte liberare poterunt. Ecce enim Paulinus,
Afric® comes, beri nt multi viderupt sedebat gloriosus in
aula, sed modo jacet despeclus in tumba^ et qui vesce-
batur curiarum et regpm cibariis, modo in sepulcrp ci-
batur a vermibus.
YI. Cur ergo superbis, o navjs a venti» agitata, o navi*
tuo Creatori rebellataPCur exaltaris, cur superbis,vesica(i 1)
subtilis ? Numquid nop a modica acus punctura somnum
etvigorem amitti»? Cup ergo superbis, o vermi»et cini»?
cur divitias dispergendas pauperibus congrega»? De vobis
enim legitur : «Dormierunt somnum supm, et nihil ipve-
» nerunt viri diyitiarum in manibqs suis11. »Timete igitur,
divites, et agite panitentiam ; dum-tempos habetis acceptabile
, plorate et ululate , cognoscentes quod « Diviti® ves-
»tr® putrefact® sunt, vestimenta vestra a^ineis devorata*
»sunt, aurum et argentum yeslrpm ®ruginavit, et manf
»ducabit carnes vestras13 » vermis, et« Ignis non exlingue^
'»tur14, »quia« thesaurizastis vobis iram in noyissimis die-
»bus, et merces operum vestrorum , qu® defraudata est a
» vobis, clamat, et clamor pauperum jam in aures Domini
» Sabaoth intravit16; » quia «epulati esfis super terram, et in
»luxuriis corda vestra dilatastis13, »abundaules in divjitii8»
Ot ecce pauperes hic fame pereunt« Eliam non sub veniendo
occidistis; ecce inopia lìliorum Dei clamst ad Patrem ;
«Vindicaeo», Domine, nec sit illis adjutor , nec sit qui
9misereatur pupillis ejus, pro eo quod non sunt recordati
»facere misericordiam17. » 0 diyes , quid agis , dqm sine
eleemosyna vi vis ? hodie es » et eras forte non cris. Extcnde
ergo manus ad pauperes , et in pace postmodum morere.
Nam secure tuuc mori poleris , quia ante te iìdelem nun-
tium destinasti. Fac igitnr eleemosynam cum jejunio et
« Memorare tua novissima13, » ut (12) si tunc vixeris, secure
vivas, si etiam morieris, secure possls (i3) mori. ;1
VII, Romani etiam, nostri patresetprincipes, qui norma
bonitalis et justiti® in tòto orbe esse consueverant , hoc
facere cunclis imperatoribus solerter jubebant; nam mox
imperatore grandi diademate decoralo, ad ipsum ingredió-
bantur metallorum iabricatores dicentes : De qnali metallo
jubes, domine, tibi fieri sepulcrum? 0 Romani, cuncta-
2. — 8 Lue. vili, 10. T- 1 Isai. v, %o.— P Galat. iv, 19.
, 3. — M Marc. IX, 43. — 15 Jacob."v , 3, 4. —
— (10) Cod. more solito, no n h ab et non post numquid, e t sic deinceps.—
( 9 ;) Id . vexica. — (12) Id , et. — ( i 3) Deest pg^sis jn cod., quod verbum
necessario suppleri d a b e t, nisi iegas morieris.