prò tua capaci tate perfruaris, si cum delectajione pjifi-
ceptum audis et facis, ccepit in te,esse ìllud « Huiiianu.m
» propter infirniitatem tuam. » 3ara ccepisti h abere bo-
num datum. sed needum implesti Quadratum. Seti sicut
dixi, si pervenisti, accede; adhuc via est. Noli remanere.
Est adhuc, quod fa,cias. Noli timere, et àbscondefc facta
tua bona ti ni eu do. Reprehensores, cxagilatores quid tibi
dicu'nt? Magnus tu Àpos,tolus! de coelo libi ppndent pe-
des. Unde venis? Et times dicere ; De Ecclesia ; ne dica-
tur tibi : Non te pudet, Barbate, ire, cruo eunt viduas,
et anicuìae? Ne audias, titnes d.icerc : In Ecclesia fui- .
Quomodo ferres persecutorem, qui horrescis insultato-
rem ? Et certe' iempus es.t pacis ; illi erubescere debue-
runt. Erùbescmit tam multi, qui accesserunt, et non eru-
bescunt tam p.aupi, qui remanserunt. Et hi' accesserunt,
quo? Illi antem remanserunt, ubi? Accesserunt hi ad
lucem pacis; remanserunt illi intenebris confusionis. Non
erubescjtis glorianda erubescere? Non erubescunt illi pudenda,
et vos erubescilis glorianda ? Et ubi est, quod
audistis :,« Accedile ad euni, et illuininamini, et vùltus
» vestri non erubescent1. .»
y i l . jBa^c dixi, fratyjes mei, qupniam scio, ,et pluri-
jnum doleo, rimeri liiigu.as paueprum paganorupi jion
seeyientium, sed tantum hisultaiitiuii}, et teneri aniinos
credere volentipm , cum non acquiescunt in exhorta tioni-
bus Ghristianprum. Et quid plura ? Aut quid egp dictu-
rus surp? Yid.es exagilari, nescip, quem paganupi, ne fiat
jChristianus, et tu Chrjstianus taces, prò piagno bab.es.
SERMO XJX.
De verbis Jpostolf i Cor. x ii, vers 3 1. Superesninep-
teni vobis yiarn d,emoixstro, etc,. (<ij.
SYNOPSIS.
I. Charitas piajor omnibus donis, qua? eliam Uaberi DßßMPf
absque ea. II. Prophetia sine jCliaritale in Sa:.l, et ejns Satel-
litio. III. Piophelia sine Charitate in Caipha. JY. !• ides sine
Charitate in dannonibus. V. Charitalis mutua: exeniphiin in
ípembris corporis humani- YI. In inenibris di^nitas diversa,
sed inagis respicipwla sanitas. YU- ponafist», membra <egra,
prfficisj. Yfiil. Daumatio .Crispipj, et .anterior Donati.starum i®
causa Ececiüani cl ?>Iajqr¡ni. IX. Ab Ecclesia pracisis patet
reditus. ,X. Ecclesia toto orbe diffusa catjiolica est, yei:» est.
XT. Donum lingiiarum primis iredentibus datum significabat,
Ecclesiajn futuram iravrayXwwov. XII. Hortatur Donatistjis ad
reditum.
I. BoNUMest loqui de Charitate eis, qni dfiigunfc earn,
qua bene diligitur, quidquid diligitur. Est enim secundum
Apostolum in Charitate supereminenlissima via.
Modo legebatur. Audivimus. « Supereminpntenf, ipquit,
»vobis viam demonstro5'. » Deinde narravit multa dona,
et ea quidem prasclara, nec parvi facienda; nihil tarnen
quia tibi parai, id a l, quia'ubi 'pon insali.' Quandi èa U S E qui . 1 • . 1 . n ■ . , . i -ì ■< . tp m I n n i n n i l e H n m c • p n m m p m n p a m t • I m ò n n e I n r t in n n . illuni deterrei, dicis in corde tuo : Deo gratias! Nihilmihi
dixit. Fugis non carne, sed mente. Ibi stas, pi fugis. Times,
ne in te lingua maledica conv.ertatpr, et non sub venis
ei, quem debes Christo lucrifacere. Non subvenis, taces.
Ut dixi, non carne, sed-niente fugis, mercenarius es,
videslupuni venientem, et fugis2. Et quid plus ego dictu-
rus sum ? Modo audivimus omnes. Dominus terreat. Qui
amandus est, ipse metuendus. « Qui me, inquit, confes-
» sus fuerit. coram hpniinibus » (Et videle, quando ista di-
cebat ? Quando mundus non credebat, se.cj frpmcbat)
« Qui me confusus fuerit coram hoininibus, confundain
» eum coram Patre meo, qui in coelis est. Qui autem me
» confessus fuerit còram hpniinibus, confitebor illuni pj:
x egp coram Patre meo. qui in coglis est3. » Yis negafi §
Christo, an yis confiteri a Christo? Longe habebis inspl-
tatorem, quando tui Christiim inveneris negalprem. Ye-
niet, qupd pollicetur. Qui tanta pxhibuit, de solp tlie
judicii fallax invenietur? Absit. Iìabeant illi perfidiam
spam, imo vero et ipsi careant perfidia sua, sed proponile
vos illis ad confessione;!! imitandps, non ad silenlium
superandos. {Ili enim, si invenerint Christianos forliores
infirniorurn defenspresassprtione fidei, liberiate confitendi,
prudentia dqcendi, charitate inslruendi, silebunt, eyer;
dite. Quod enim dicant, non habent. Vox inanis est.
« Pymbalum ünniens4, » quod. destitit in templis ipspr-
rum, remansit in ore ipspyum.
tern. In quibus donis commemoravit; Lipguis loqui bo-
minum et Angelorum, babere omnem Proplietiam, om-
nem scieDtiam, omnem fidem, ita ut montes transférât,
distribuere omnia sua pauperibus, tradere corpus suumj
ut ardeat6. Hæc omnia magna atque divina sunt; sed si
in fundamento Charitatis collocentur, et' de radice Cba-
ritatis exurgant. Fuisse autem ex his donis' multa in
multis, qui non habucrunt Charitatem, non auderpnius
dicere, nisi doceremur exemplis non qporumlibct homi-
nùm, et undecunique petitorjim, sedde ipsis sanciis Scrip-
turis, quibus quisquis non Habuèrit ndem, non potpst
babere Charitatem. Sed inter præcipua, quæ djeta sunt,
magnum ibj. apparet vel Proplietia, vel Fides. Quid ergo
de cìeteris? Si Proplietiam quisquis liàbens nihil ei proudest,
si non habuérit ’ Charitatem, et Fidem quisquis
habens non potest pervenire ad regnùm Dei, nisi liabue-
rit ' 'ha ri totem , qurd de cæteris loquamur? Yel linguis
loqui, quid est ad Prophctiam, et Fidem? Vel distribuere
omnia sua pauperibus, quid est ad Frophetiam, et tradere
corpus suum, ut ardeat? Plerunfque hoc faciunt
temerarii précipites. Ergo illa ibi duo magna sunt, de
quibus vere miràndum est, si invenire potuerimusaliquem
hominem babere Pronlieliarh, et non liabçre Charitatem,
aut habere Fidem, et non haberc Charitatem.
II. De Prophetia ¿xemplum nohis dat Regnorum
liber. Saül persecutor crat sancti David7. Cum eiim per-
sequeretur, et mitteret satellites, qui eitm ■ arripcrent ad
poenas, illi, qui missi erant, ut adducerent David occi-
dendum, invenerunt eum inter Pfophetas, ubi erat et
Samuël sanctus Année sterilis filius, quem copcipicndum
a Domino petierat, a Domino acceperat, et natum Dòmino
dederat. Eo ergo tempore erat Samuël, quo tempore eràt
David, præstantissinius illc Prophetarum, nam ab ipso
unctus est David. Cum itaque persccutionem.a Salilo
pateretur, confugit ad Samuëlem, sicut modo verbi gratia,
qui forte foris aliquam persecutionem pati tur, corit
Reg. :
(a). In gp,(|ice J.oJf - 0,4. inscriplUi : S/ym.0 ta n c ti Au g n ili n i cp. De
Charitate. Tracta lus cgregiiís proecipuc directus contra schisma ticos Donatis-
tas, cujus pars posterior histórica est. Memorai Possidius in Indicuio Öpp.
9 . De Charitate Tradóttis ditos. Præsens Editioni ¡1
lem C L X ll.
s post Sennoftlgit
ad Eficfesiam. Ergo eo confugerat, ubi erat non
soïus Samuël præstantissinius omnium Prophetarum, scd
etiam multi cæteri Propbetæ. Inter illos, cùm essent pro-
pbetantes, veneruut niissi a Saüle, qui eum, sicut dixi,
ad mortem arriperent. Insiluit in illos Spiritus Dei, et
coeperunt prbphetare, qui vénérant bominem sanctum
ct justum Dei ad gl^dium adducere, et eruere de medio
Prophetarum. Repente impleli Spiritu Dei Prophelæ
fadi sunt. Fuerit hoc fortasse istorum innocentia ; non
enim sponte ad ilium arripiendum vénérant, sed a Rege
suo missi erant. Et forte vénérant quidem ad eum locum,
ubi erat Dayid, sed lion erant facturi, quod jusserat Saül.
Eorle et ipsi remansuri erant. Nam et liodie contingunt
hæc. Mittitur aliquando apparitor a magna Potestate
rapere aliquem de Ecclesia. Non audet facere contra
Deum, et ne et ipse incurrat gladium, remanct ibi, ubi
missus ¡erat, ut raperet. Dixerit ergo aliquis admirans,
quod Proplfttæ isti' repente facti sunt, quia innocentes
fuerunt, testimonium illis innocentiæ ipsa Prophetia
perhibuit. Yenerunt missi, sed facturi non erant, quod
jusserat malus ille. Credamus hoc de istis. Missi sunt alii.
Et in ipsos insiluit Spiritus Dei, et ipsi propbe.tare coeperunt.
Et bos cum ülis innocentiæ mérito numeremus.
Missi sunt tertii. Hoc et ipsis factum est. .Fueriut omnes
innocentes. Cum tardarent, etnon fieret, quod Saül præ-
ceperat, venit et ipse. Numquid et ipse innocens? Num-
quid et ipse missus ab aliqua potestate, et non perveysus
propria volúntate? Et in illo (a) tarnen insiluit Spiritus
Dei, et prophetare coepit. Ecce Saül prophetat liabens
Propbetiam, sed non liabens Cbaritatem. Factum est Yas
quoddam, quod ab Spiritu tangerelur, non quod ab
Spirilu mundaretur.
111. Tangit enim aliqua corda ad propbetandum Spiritus
Dei, nec tarnen mundat. Et si tangit, et non mun-
dat. forte inqukatur ipse Spiritus?, üivinæ enim sub-
stantiæ est, omnia contingere, nusquam inquinari. Nec
miremini, si lux ista, quæ de coelo funditur, omnia ubique
sparsa immunda contingit, nusquam de immundb
fuscatur. Nec ista sola, quæ de coelo, sed etiam illa, quæ
de lucerna mittitur, contiqgit, quacumque duxèrislumen,
ct fortasse, quisquis per cloacam transeat, ipse, si teti-
gerit, polluitur; si autem fort lucernrím, splendorlucernæ
supra pmnia transit, nusquam maculam conlraliit. Si
bop potuiL Deus donare corporalibus luminibus, ipse lumen
verum, et æternum, etincomniutabiîe polest alicubi
coinquiuari? Aut potest alicubi decsse lux Dei, dc qua
dictum est : « Attingit a fine usque ad fincm fortiter,. et
» djsponit omnia suaviler1? » Tangit ergo quod vult, et
mimdat quod vult. Non quodcumque tetigcrit, mundat,
S<'d, quod mundaverit, tangit Saiilem itaque perseculo-
rem Dei Spiritus non mundavit, sed tarnen ad propbe-
tandum tptigit. Caiphas princeps Sacerdotum Christi
persecutor erat, et tarnen Prophetiam locutus est, quando
ait ; « Exppdit ut unus homo moriatur, et non tola gens
» pereat2. » Sccutus Evangelista exjtosuit Prophetiam, et
ait: « Hoc aulçm non a se dixit, sed, cum .esset Ponti-
»fex, prophctavit3. » Prophetavit Caiphas, proplie-
tavit Satif. Habebant Prophetiam, sed Charilatem
non habebant. Numquid Charitatem liabuit Caiphas^
qui persequebatur l'ilium Dei, quem ad nos Charitas
duxit? Numquid Charitatem habebatSaiil, qui persequebatur
eum, per cujus manum fucrat ab liostibus libera-
tus ? Non solum invidus, sed et ingratus. Ergo probavi-
mus posse esse in aliquo Prophetiam, et non esse
Charitatem. Istis autem Prophetia prodesse non potest,
secundum Apostolum. « Si Charitatem, inquit, non lia-
« Sap. vu:, I. —• 9 Joan, x t, 5o. — ® Hid. 5 1. — * t Cor. xm , a . —
(a) Lego ; ilium, ut paulo ante : in ipsos.
» beam, nihil sum4. » Non ait : Nihil est Prophetia, aut
nihil est Fides; sed nihil sum ego, si non habuero Charitatem.
Habens magna nihil est, quamvis magna habcat,
nihil est. Ipsa eniin magna, qum habet, non habet ad
adjutorium, sed nabct ad judicium. Non magna habere
magnum est, sed bene uli magnis magnum est. Non autem
utitur bene, qui non habet-Charitatern. Etenim non
ulitur bene aliqua re, nisi voluntas bona. Voluntas bona
esse non potést, ubi Charitas non est.
IV. Quid de Fide? Invcnimus aliquem habere ct Fidem,
et non habere Charitatem? Multi sunt, qui-credi
unt, et non amant. Nec enumerandi sunt homines.
Deemones invenimus credidisse quod credimus, et non
amare quod amamus. Nam, cum argueret apostolus
Jacobus eos, qui sibi putabant sufficcre, ut crederent, et
nolebant bene vivere', quod non fit, nisi de Cliaritate ;
bona enim vita ad Charitatem pertinet", nec potest habens
Charitatem male vivere, quia hoc ipsurh bene vivere
nihil est aliud, quam implori Charitate. Cum ergo
quidam jactarent se, quod credidissent in Deum, et nol-
lent bene vivere, alque congruenter tantae Fidei, quam
perceperant, dasnionibus eos cpmparavit d ic ens« Tu,
»inquit, dicis, quia unus est Deus. Rene credis; sed et
» dasmpnes credunt, et contremiscunt5. » Si ergo tan-
tummodò Credis, et non diligisi adhuc cum dsemonibus
tibi commune est. Petrus dixit: « Tu es Filius Dei; et
» dictum est illi : Beatus es, Simon Bar-Jona, quia non
» revelavit tibi caro et sanguis, sed Pater meus, qiii in
» coelis est 6. » Invenimus et daemones dixisse : « Quid
» nobis et tibi est, Fili Dei 7 !» Filium Dei confitentur
Apostoli, Filium Dei confitentur et daemones. Confessio
videtur par, dilectio dispar. llli credunt, et amant,
fili credunt et timent. Amor expectat praemium. timor
poenam. Ergo invenimus posse quemquam habere etiam
Fidem,.et non liabere Charitatem. Nemo ergo se jactet de
quocumque Ecclesia: dono, si forte eminetin Ecclesia aliquo
attributo sibi dono, sed yideat utrum habeat ('hari-
tatem. Nam locutus est idem apostolus Paulus, et enumeravi
t multa dona Dei8, in membris Christi, quas est
Ecclesia, et ait dona propria quibusqué membris esse
attributa, nec posse fièri ut ómneS liaheant unum do^
num. Nec quisquam tamen sine dono remanebit. Apostolus
ait Proplietas, Doctores, Interpretatorès^ linguis
locutores, habentes virtutes sanitatum, liabentes adjutp-
rìa, gubevnationes, genera linguaruin. Dieta sunt bare,
ct alia videmus in aliis, alia in aliis. Non ergo doleat aliquis'
, non sibi esse concessum quod videt alii coucessum,
Habeat Charitatem, non iqvideat babenti, et cum ilio habet,
quod non habet. Quidquid enim liabuerit fratcr
meus, si non inviderò, et amavero, meum est. In me
non liabeo, sed in illo li abeo. Non esset meum, si in
uno cprpore, et sub uno Capitenon essemus.
V. Sinistra manus verbi gratia in corpore habet annu-
luni, et dextra non liabet. Numquid illa sine ornamento
rem ansi t? Respice siugulas manus, et yidebis unam habere,
aliam non liabere. Rcspice compagem corporis,
cui liarent ambas manus, et vìde^eam, qum non habet,
in illa babere, qute liabet. Oculi vident. qua eatur ; pe-
cles eunt, quo oculi -prospiciunt. Nec pedes possiint vi--
dere, nec oculi ambulare. Sed respondet tibi pes : Habeo
et ego lumen, sed non in me, secl in oc.ulo. Non enim
oculus sibi videt, et niilii non videt. Dicunt et oculi : Et
nos ambulamus, non in nobis, sed in pedibus. Non enim
pedes se ipsos portant, et nos non portant. Singula ergp
membra singulis et propriis ofiiciis 'distributa pcragunt,
quod imperai animus. Omnia tamen in uno corpore
5 Jacob, i i, 19. — « Malti), xvi, x6, 17. — 7 Id . v eti, ag . — 8 1 Cor. xix.