fis S. ÀÜGÜSTINI EPISCOPI APPENDIX.
SERMO X.
De adventu Domini I.
Idem dicendum de hoc sermone, qui educilur ex Bibl.
/Edil. cod. x , fol. i, ac de prcecedentìbus ex hoc fonte de-
duclis. In appendice sanati Maximi , fol. 67, est initium
fere simile, sed cantera non concordant. Locus ejus post
sermonem appendicis Maurinensis cxvi cum numero de
uádvenlu Domini m.
SYNOPSIS.
I. Homines, ante adventum Christi, cseci, surdi, claudi
et muti. II. H®c mala ab Adamo sumpserunt exordium.
III. Adam factus ad itnaginem Trinitatis, suas peccando facúltales
depravat. IY. Adami'lapsi miseria. Y. Eamdern auctor
exaggerare pergit. VI. In Adamo omnes corripimur.VII. Inter
misericordia; spem et desperationem incedenduin. VIII. Salien-
dum , ut Tacere solet cervus, ut lutosa transeaiiius. IX. Mnto-
rum locutio. X. Christus medicus omnia venit sanatnrus. XI.
' MoraJis epilogus.
I. « Conforta mini, pnsillanimes, et nolite timere, ecce
• Deus noster veniet, et salvabitnos, tunc'aperientor octtli
• c®corum, et aures surdorum patebunt, et saliet, sicut
»cervus . claudus , et aperta erit lingua mutorum1. » Ante
Christi adventum, fratres diarissimi, in tanta caligine vol-
vebalur to turn hnraanum genus, quod nec Deum cognos-
cebant, nec Dei verba audire volebant, nec bene operari
cupiebant, nec peccala confituri ainJebant. Cumque in
mullís periculis detineremur, placuil Medico nostro Samaritano
nos visitare , et suo vinocharilalis et oleo misericordias
nostra vuluera fasciare. Ideo, fratres diarissimi, Isaías
aspiciens nos omnes esse coicos, sordos, claudos et mulos,
nos confortare conatur, cum ait : « Conforlamini, pusilla-
» nimes , et nolite timere. » Iste est enim ille legatus . quem
Deus .ad Gentes misit et ait : Tu , Legate mi, die Genlibus
miseris , quie in dolpribus jucent, qu® in ipiirmilalibus
desperant : « 0 pusilla nimes, conforlamini, .quia ecce
> Deus noster veniet ; » ecce medicina nostra ad januam
deporta tur ; ecce salus nostra veniet et salvabil nos. Cum ( i ).
aulem venerit ille Sanctus sanctorum, tunc aperientur
aures ad audicndum, oculi ad videndum, ut audientes
audiatis, et videntes videatis, quod fieri oporlet. 0 quam
nequiter , fratres, ante Christi adventum eramus c®ci 1
vere c®ci eramus , quia Deum totali ter ignoraba mus; vere
sordi eramus, quia verba seterme vii®negligebamus; vere
claudi eramus, quia recle incedere nesciefiamus.
il. H*c aulem caecitas, snrditas, clauditas et tacilurni-
tas, et alia multa quae patiebamur et patimur, a primo
hoinine sumpserunt exordium ; quia ipse Adam in primo
prsecepto a Deo sibi im posilo surdus eflectus est. Nam
quando ipsi (2) a Deo dictum fuit : « Quacumque hora
»cömedcritis de ligno seien li®, morte moriemini2 ; » non
audisse visus est : « Morte moriemini, » quia non servavit
mandatimi. Caecus luit, dum verba daemonis inlellcxit di-
centis : « Erilis sicut dii’ , » cum putaret se fieri forsitan-
Deum, vel ut uxori cupiens consentire, ideo jam csecalum
animum in amore nxoris (5) habebat. Quod prius tarnen
Deus improperando dixit : « Ecce Adam faetnses quasi unus
»ex nobis4;» quasi, deridendo diceret Dominus : Ecce
1 bai. xxxv, 4-6. — a G en . ir, 17. — 3 Id . n i, 5. — * Ibid. 2 2 . — * Gen.
Adam qui se putavit futurum Deum,mòdo in tanta miseria
jam se invenit ¡rivolutimi. 0 Adam , numquid factus es
similis et unus ex nobis'; Patri el Filio et Spiritili sancto
factus es Deus? O Adam,'pillagli le fieri quod non es , et
ecce vilissima creatura reputaris; pulabas omnia scire, et
ecce jam omnia ignoras; putabas te dominari, et ecce ju-
mentis similis es; putabas semper vivere, et ècce jam
morfi es obnoxius (4), et miseria ornili jam repletus es , et
judicatus, et vulnéralos aculeo venenosi serpentis.O Adam,
creatus indeceptibilis ralione, inaltcrabilis passione, im-
morlalis duraliotie, in*qniparabilis pra'lationo, per totum
faetns es deceptibilis cognilione, alterabilis afllictione
morlalis subjectione, et servilissubjectione. 0 Adam, pie
nus tanta dignitate,nbi es? excitalus in lantamsublimità-
tem (5), ubi es? ubi tè video?
III. Ecce pater noster Adam factus est ad similit-udinem
sancì® Trinitatis. Non attendatis. fratres, ad similitudinem
còrporis, vcl adligamcnta membrorum, vel ad figuras co-
lorum , sed factus est ad imaginem Dei in triiiitalo memoriae
(x ) Cod. d um , e t sic deinceps in multis sermonibus. — (2 ) Cod. semper
p o n it sib i pro illi, aut ¡pp. — (3) Cod. in amare uxo re. — (4 ) H®c verba
es obnoxias desuní in cod. — (5) Cod. ciiaius in tanta sublimitate, —
(6 ) Id . »rat. —- (7) Id. umbráculo, — (8 ) Cod. in tenebris cognitionis. —-
, intelligenti® et voluntatis. 1st® enim sunt tres poten-
tiae onius substantiae spiritualis ; sicut Pater, Fili us et
Spiritus sanctus sunt tres Person® in una substantia divi-
nitalis. Erat igilur, fratres, in primo homine memoria te-
nax, intelligenlia pcrspicax , voluntas elficax, ulquaindiu
voluisset adhaerere Deo, polens esset (6) non oblivisci,
quia memoria non delela fuisset in oblivione ; polens esset
non decipi,qnia intelligenlia potens esset ut non decipe-
returcircumventione; polens esset non compelli, non inquinari,
non incuci, quia voluntas non fleclebatur corrupta
affìeclione. Nunc autem postquam peccavit Adam,
memoria facta est labilis , intelligenlia unibralilis (7), voluntas
instabilis. Digne ergo quserit Dominus ; « Adam,
»ubies6?» quasi dicut, 0 Adam, ubi memoria , ubi in-
telligentia, ubi voluntas recta? 0 quam brevis et dolorosa
responso! < Domine, audivi vocem tuam, et limili, eo
»quod nudus essein6, s et spplialus omnibus bonis quibus
me decorai eras. 0 Adam, per comestioneui ligni velili et
prsevaricalioneiii prxcepti, propria volúntate factus es
fli-xibilis, deceptibilis et seduci bilis. Corruisti ; sapienlia
jam ubi invenitur , et intelligenti a ubi est ? Adam ergo ubi
es? Qui ait : Cecidi, Domine, in tenebras ignorationis(8).
Scire volens, sicut tu, bonum et malum, ideo amisi scire
bonum (9), et cecidi in ignoranti* baratrum. Clama ergo,
o Adam : ■ De profundis' clamabo ad te, Domine 1, ». de
profundis ignoranti* et exc*cationis clamabo per vocem
laboris et oratiònis. Vide ergo, Adam, ubi cecidisti, quia
etsi oculus caruis libi remansit, oculum tamen contern-
plationis amisisli, et miserabiliter qu*ris scientiam. Fecit
le Deus rectum, et tu immiscnisti le infinitis (1 o) qu*stio-
nibus; et ecce modo quales filios genuisli? filii enim Ini
« Sunt Gentes absque consilio et sine prudcnlia ; ulinam
• saperentet intclligerenl8. »0 Adam, cogita ubi filios collocasti;
ubi tu etiam posilus sis; disco ubi sit claritas
inenarrabilis (11), ubi tua prudcnlia incomparabilis. (1 «), ubi
tua virlus in*slimabilis ; ubinam sit intelleclus, ubi lonr
gì ludo vii*, ubi pax sine guerra (t3), ubi lumen oculorum
tuorum.
IV. Habebat (i4) outem Pater noster imperlurbabilem et
inextinguibilem harmoniam.ut non paterelur extrínsecos,
quoniatn reficiebatur Paradisi l'ructu et vitam (Ì5) perpetuaba!
ligni vii® guslu. Creavil enim Deus Adam omnino
impassibilem, quia non l*di, non pati, non tristari, non
tributari, non tnrbari, non infirmari, nec mori poterai
Ubi ergo es, 0 Adam-? Aspice et circumspice te ipsum,
quibus sociaris, nisi languori,, pesti, fami, siti, timori*
terrori, tremori , horrori, scabiei, pediculis et pulicibus,
quibus étiam resistere et nullfitenus vales., 0 Adam, ubi
iti, 9. — 8 Geo. nr, 10. — % Psal. cxxix , 1 . — 8 Deut. xxxn, 28, 29.
. (9) | | | donum. — (10) Id. in infinitis. — (r 1) Id. inadmirabilis. — ,(12)
ld . intemperabilis. — ( i3 Sic cod.,linde palei receoliorein esse dictio-
nera. — (14) Cod. habeat. — ( i 5, Deest vox vitam in cod.
e s ? U b i t im o r f id e lit a t is c o n t r a t r a n s g r e s s io n em ? u b i f o r - » c o g n o v i t , c u m in h o n o r e e s s e t , id e o c om p a r a tu s e s t u -
t i lu d o im p a s s ib i lit a t is c o n t r a p a s s io n e in ? u b i p a t ie n t ia » m e n t is in s ip ie n t ib u s 6 . »
firmitatis contra concussionem ? nbi perfectio viarum tua- VI. Sic enim, fratres, audivimus Domini qu*stionem,
rum? nbi plenitudo omnium virtutum? Adam, ergo ubi ut erigamus considerationem. Ipse enim in quæslione sub
es? Cecidit, Domine,iu miserias (1) alHictionis, et experi- nomine Ad* ad considerationem nos vocat, horlatur et
tur nane sen ten ti am tui rigoris. Dixisti enim, Domine : «In excitât; vocat et revocat, trahit et relrahit. «Excharitate
».sudore vultus tuivesceris pane tuo.Maledicta erit terra in »infuniculis Adam traham te, in vinculis charitatis*. »
»opere tuo ; spinas et tribuios germinabit tibi, donec re- ^Adam funiculi sant miseri* istias sæcnli exhibit*, per
»vertaris ad terram de qua sumptnsès1. »Hane igituc sen- quas Dominus ex charitate sua nos trahit ad oxercitium
tentiam ex ore tuo prolatam facto experior. Est nobis, meriti, ad Stipendium coelestis regni et ad dilectionem Dei
fratres, terra facta sterilis et inutilis, germinans spinas af- et proximi. Duos denique pedes, fratres, habere debemus,
flictionis et doloris. « Inspiravi!, enim Deus spiraculum scilicet Dei amorem et proximi. Qui altero- illorum caret ,
»vit* in faciem hominis2; » non enim mori poterat; non claudus est. Adam ergo, ut audistis , revocavit , quia su-
corrumpi, non perire, non infici, non interfici : omnom pra'Deumuxorem dilexit, et (9) ejus mandatum servare
enim perfectionem habere debuisset, nisi primo Deum neglexit ; uxoris amorem Dei amori pr&tulit, cum libcn-
perdidisset. 0 Adam, si Deo perfectus fuisses,'semper lius uxoris persuasioni, quam Dei obediverit volunlati.
corpori tuo præfuisses. Nunqnam fuisset poena mortis,' VII. Bene, o Adam, claudicasti. Numquid non et etiam
nunquam poena separationis , nisi præcessisset poena (2) mutas fuisti in confessione peccati? Non enim confessus est.
Iransgressionis. Sic, fratres, immortaliter homo vixisset, peccatum, sed etiam se excusare coepit, dicons : «Malier,
donec ad iuimortalitalem glori* post annos plurimos de »quam dedisti mihi, de ligno dedii;, et comedi7. » Cum
virtute ad gloriam ascendisset (3). 0 Adam , ubi es ? Val- enim dixit : « Mùlier quam dedisti mihi,» culpam iu mu-
latus corporis et anim* separatione, mortis afilictione ino- lierem vertit, et Deum infamare voluit, quia dixit : « Quam
pinata et improvisa , subita et repentina consumptione. »dedisti. » Audistis, fratres, quomodo Adam cæcus , sur-
V. Adam, ubi es? Responderé Deo potes : Domine , ' dusj et mutus, et élaudus factus est. Sic et nos eramus
cecidi in necessitatene (4) mortis. Stat enim toa sententia ante Salvatoris nostri adventum; sed cum venerit Medians
indispensabilis : «Morte morieris. » O Eva mater! 0 peccati ille" coelestis, cæcos illuminabit, cum « Aperiet nobis sen-
principium , o noverca, non mater, quidfccisti, delictorum »sum, ut intelligamus Scripturas6; » aures aperiet, quia
mater ? Nam quid tibi secutum sit ex inobedientia animad- ait : « Qui habet aures audiendi, audiat* ; » claudi ainbula-
vcrte. Nam in dolore peperisti filios , quæsi in innocentia bunt recte, «Non declinantes ad dexteram nec. ad sjnis-
permansisses, sine freddate corruptionis, sine gravitato »tram10;» nam'dextera est Dei misericordia, sinistra vero
alHictionis, sine passibilitale parluritionis filios peperisses,v est desperatio. Diabolus autem et Judas ad sinistram di-
Sed ecce «Homo natus de midiere3, » cujus vita brevis-, ' verterunt, quia de spe Dei misericordi* non sunt confisi,
passibilis, miserabilis et omnino instabilis. Tu vero, Adam, Orígenes vero supra modum.conlìdendode Dei misericor-
ubi es? Nam ad te speelat universale omnis creatura; do- dia, prædicando dæmonem salvaudum post judicium ,
minium et gubernationis ministerium. Tibi enim tota TrL- exorbitavit. 1 taque, fratres, cávete ne claudicetis addexte-
nitas erat ad fruendum , tibi Angeli ad convivendum, libi rain confidendo, nec ad sinistram desperando. Hujus rei,
omnis creatura ad obsequendum (5). Sicut enim omnibus fratres, exemplum et figura habetur de arca foederis, cum
imposuit nomina, sic omnibus præfuisset cmincntia. De- de regno Philistinornm reduceretur in locum suum,quam
derat enim Deus homini potcstatem omnium qu* sunt vacc* dedueebant in plaustro per direclam viam , non
super terram, etposuit terrorem illius super o.mnem car- declinantes ad dexteram nec ad sinistram11. Arca enim est
nem6, qui modo pediculis et pulicibus minimo resistere po- Ecclesia ; du* vacc* sunt prædicatores Gentilium et Ju-
lest ? Adam, ubi es? Ubi tanta utilitas subjectionis ? ubi dæorum, qui alios lacle pascunt et in Ecclesiam ducunt ;
servi tus tam mirabilis conditionis? Nomen enim ser vi tu tis ideo David ait : «Bencplacitum est-Domino super timen tes
culpa meruit, non natura. 0 Adam, numquid te nunc >eum, et in eis (10) qui sperant super misericordia ejus12.»
non(6) terrent feroces feræ, vastant tebestiætorræ, infestant Utrumque pnim posuit spem et timorem ; nam spes sine
le muse*, insidiantur vermicùli et serpentes? Numquid timore præsumptio est, timor sine spe, desperatio est.
non mures etiam te persequuntur, et tuos pannos devas- Timor aufort nimiamr securitatem, ne nimis adhæreat
tant? Numquid et formica non granum tanm déportât?, dexteræ (11). Dehac recta via ait Joannes : «Dirigile viam
His omnibus præesse debueras, qu* hodie fugere, quibus » Domini, rectas facite semitas ejus16.»
etiam nec resistere vales. Numquid etiam non subjicitur Vili. Sed in hac recta via etiam, fratres,saliendum est,
homini homo, bonus malo, justus injusto, sanctus ini- unde ait Propheta :« Et saliet claudus* sicut ccrvos.» Cervus
quo? Unde tanta , et talis , et tam vilis conditio , et tam onim venatus ad loca spinosa et lutosa (i a) transit; sic et tu,
periculosa subjectio, 0 Adam, nisi quia noluisti 6ubesse o peccatorsi occurrerit tibí amor divitiarum qu* hominem
Deo, sed præesse, et prævaricando præceptum, digne pungunt sollicitudine, si etiam ad latum deveneris, trans-
perdidisti creaturæ imperium ? 0 Adam, ubi es? Leva cas (13) saliendo mente; nam cervus valles ascendîtetmontes
oculos tuos in desertum, et vide ubi nunc prostratùs sis. descendit, et sic tu debes descendere valles terrenorum ,
Recole Paradisi divitias, ubi positus fueras , et vide istius et ascendere montes qnos per Adam perdidisti. Ecce jam
sæculi miserias , in quas dejectus es et prostralus. Adam, veniet qui « Perficiet pedes tuos, quasi podes cervorum ,
ubi es? Cecidisti in servilutem subjectionis. Stat enim, »et super excelsa statuet te14. » Cervus, senex factus, de-
Domine, sententia tua, qua fuit (7) de Paradiso dejectus , vorat serpenteen , et tune nimio ardore repletus-currit ad
ubi jure poli fuisset communis status ; nunc autem ex con- fontem, post cujus potum, pellem veterem et cornua de-
cupiscentia factus est amor, cujus ox amore habendi et ponit,et sic rejuvenescit. Sic et tn, 0 peccator, occìdas
ex amore possidendi, et exambitione procurandi, et ex(8) serpentonidiabolum ipsi ( 14)resistendo, etcurreudfontem
pravitate nocendi infectum est totum humanum genus,, et pietatis, qui descendet, ut salvet te, et depone cornua su-
digne hoc , et digne’ introducta est servitus , quia « Non perbi® et pellem lnxus, et sic Redemptorem quem expec-
1 fìen. ili, 17 -19. — 2 Id. II, 7. — 3 Job. xiv, x. — * Gen. 1 , 26. — 5 Psal. x t v i t i , 2 1. — 6 Osee, x i , 4. — 7 Geli, m , t* . — 8 Lue.- xxiv, 45.
8 MattU. xi, tS. — Deut. XVII, 1 1 .— “ .1 Reg. vi, 12. — w 'Psàl. cxtvi, i r . — 13 Joan, n 2S. — ^ Psal. x v n , 34.
(1) Cod. in miseriis. — (2) Forte culpa. — ( 3) Cod. descendisses — positum erat signum etc. Nam necessaria e s t , ut planus sit sensus. —
(4) Id,.«n necessitate. — ( 5) Cod. ossequendum. — (6) Deest non in cod., , ( n ) Tidctur bic aliquid decsse, qualia essent ista : Spes au/erc nimium
qui semper tollit negationem post npmquid, quasi in voce sit contenta. Unde timorem , no nimis adhæreat sinistra;. — (12) Cod. lut uosa, — ( i 3) Id.
sic et deinceps. — (7) Cod./««'. — (8) Deest ex in.cod.. — (9). Deest et in transias._~- (14) ià.sM.
cod. — (10) Deest secunda pars sententi® in co d ., sed probabjliter quia