Ecclesiam ; illi in convivio sanctorum, nos in mensa secre-
torum Dei. Nobiscum laetitise societaté convivatur exercitus
Angelorum. Tollamus munera nostra ; afferamus corda
nostra, et instantcs cantemus cum cithara : « Introiboad
» altare Dei, ad Deum qui lsetificat juventutem meam(a).»
Dimissa iniquitate nostra, soluta catena nostra, quia ipse
est qui laetificat animam nostram, iterum dicamus : « Iste
» est dies, quem fecit Dominus, exultemus et lactemur
» in éo (b). »
IY. Nemo tristetur, sihortatur, antequam perdei tempora
quam dignitatem (sic) : etsi parva forte utitur veste, luci-
dam exhibeatmentem, et majori lucebit honore, dum. exulta
t non in vestila suo, sed in die sancto suo ; quia non dixit :
Exultemus investimento nostro, -sed dixit : « Jucundemur
in eo. » Dies iste tenebras nescit, quia ipse primus tenebras
effugavit : nescit caliginem, quia delevit omnem obscuri-
tatem : nescit noxiam dependentem calumniam, quia in
cruce dirupit omnia merita1 nostra : paravit pro nobis lec-,
tum innocens Redemptor; fugit calumniator, et linguam
perdidit feenerator. Dies indulgenti®, dies remissionis, et
dies liberationis. Apud vivos est gaudium ; ad defunctos
pervenit refrigerium. Dies istelaetus etlatus,bber et locidus,
« Tanquam mille anni in conspectu Dei (c), » quia vere iste
est « Dies quem fecit Dominus. » Vitam si velit non mutare
in plenitudine millmm annonmi (sic), merebitur gaudere
sinè fine in ilio die, in quo vera voce cantabunt sancti in
jucunditate, exultantes in clàritate, in cubibbus suis lsetantes
cum Salvatore, dicentes atque respondentes : « Iste est
»• dies, quem fecit Dominus, exultemus et lsetemur in eo.»
SERMO XXII.
De Pascha II.
In Manoseriplo Cass. habetur, nempe in Cod.
cxxxiv, alias ccciv, Jol. 198, cum nomine sancti
Augustini. Gollocetur post preeeedentenveum numero
de Pascha mi.
SYNOPSIS.
I . Impletis tristitia D is c ipu lis , e t Judaeis frustra custodientibns,
Christus resu rg it. I I . E sepulcro signato e x i t , sicut e x V i rg in c s ig -
nata natus est. I I I . Mulieribus A ng elum v identibus e t cunctis fìt
g a u d ium , cx ceptis Judseis. I V . Gentes illurfnnantur, v ictis diemo-
nibus e t Judaeis.V. No s cum Ch r is to v icto re s efficimur.
I . I n ista die sancta, Fratres charissimi, in ista die inclyta
atque egregia, in ista die de qua sacratissimus personat
Psalmus : « Hic est dies, quem fecit Dominus (d) ; » in hac
die ablata est tristitia decordibus Discipulorum, et data est
confusioin oculis Judaeorum. Ista dieResurrectionisDomini
nostri Jesu Christi impleti tristitia Discipuli ; ibat unusquis-
que ubi poterai, et nonerat qui eos congregare! quia jam
impletum erat, quod scriptum erat : « Percutiam pasto-
« rem, etdispergenturoves gregis(e). » Sepulcrumtamen
signatùm erat signo Judaeorum, custodia mibtum cqnfinna-
tum: intus lumen erat, quod omninobgare nonpoterant.
Quidquid signamus, totum ligarepossumus; lumen ligare
non possumus. Ideoque aeterna lux, quae in principio mundum
illuminavi! et coaeternus fuit, et est eritque semper
cum Patre in unitate Spiritus sancti -, unus in Trinitate,
et Trinitas in unitate ; ipse quidem Deus et homo per mi-
(a) Psal. \ lh , 4 . — (6) Id. ex vii, 2 4 - — (c) Id. lx x x ix , 4 .— .(d) Psal. cxv
— (A) Id. xxvui, 5 , 6 . — ( i ) Psal. ix x vn , 6 5 . — ( j ) Id. cxvii, 24. —
— (o) Rom. xni, i 3 .
'Merita, id est, maledictioncm racritis peccatorum debitam. — .»Gòd.
male dare. — 3 Vide Sermonem cccv, n. 3 , Traci. xi.v» , in Joan. et prasrabilem
lucem dignatus est clave7 veritatis suæ corda tangere,
ut quod erat obscurum illuminare! et quod era,t
clausum aperiret ; illè Deus qui ab Angelo impregnabatur
verbo, ipse ab Angelo hodie resuscitabatur de sepulcro,
quasi possit eialiquid obesse signatura, cui,nulla.fuit impostura.
Dantur custodes, qui custodiebànt. Nonne jam scie-
rant i l i um miracula facerè, dæmones ejicerè, leprosós
mundare, mortuos susci tare ?Air qui poterai aliorum còr-
pora suscitare, se ipsum non. poterai de tumulo exhibere?
II. Sed jam corda cieca, Judæorum turba , qui legem
hakebant et non intelligebànt, Psalmumùtertium.canta-
bant, sed unum in Triniate Deum nonagnoscebant. Psal^
mus enim tertius habét3 r' « Ego dormivi :et somnum
» cepi, etresurrexi, quoniam Deus suseepitme(y')..» Dum
sunt intenti, parati ad confusionem Discipulorum, merue-
runt invenire confusionem animarum suaruhi. Dicunt
enim Pilato : « Signemus sepulcrum, quia ; seductor ille
» dixit eo quòd tertia die resurgeret. Ponantur, inquilini,
» milites, ne veniant Discipuli ejus et.furenturèum (g). »
Si clausus erat tumulus Discipulis, numquid claudi potuit
sanctis Angelis ? An forte non poterai de signato sepulcro
resurgere, qui potuit de Virgine signala procedere? tignata
fuit Virgo .vestra, signata est et sepultura vestra.
Generavit sine viro Virgo vestra, et in vano facta. est in
sepulcro signatura vestra. Dum enim adsunt isti custodes,
non jam custodes, sed testes. Uh poterant custodire,
sed Deus miserai Angelum, Filium suum resuscitare. Angelus
enim Domini descenderat de coelo.; videntes custodes
territique expavescunt; non potuerunt videre i l lu n i sublimem
( mani bus4 ) Angelorum, quia pieni erant falsitate
Judaeorum.
III. Perinittuntur videre mulieres Angelum quia vénérant
fientes ad monumentum, quibus dixit gaudium magnum.
« Scio quod Jesum quæritis crucifixum, non èst hic,
» sed surrexit, sicut dixit;¡venite et videte locum, ubi
» positus erat Dominus (h). » 0 gaudium non .solum illis
mulieribus, sed omnium fidelium atque credentium rena-
torum. Surrexit, inquit, sed, ut breviter dicam quod ohm
fuerat prophetatum, David ille rex . plenus Spiritu sancto
veracitercècinitin Psalmo : « Surrexit tanquam dormiens
» Dominus ( i ). » Quid plurimum dicamper longum ? sufiiciat
jam fides,quod explicare nonpraevalet sermo. Quis noctis
præteritæ gratum laborem, quis dieihujus compreliendere
potest splendorem? Dies iste omnibus Christianis immensa
gaudia propinavit, dum eum nobis Christus cæteris die-
bus meborem facit. « Exultemus ergo, Charissimi, et læ-
» temur in eo, quia hic est dies, quem fecit Dominus (j). »
Puto enim, Fratres, quod iste dies solus magnus dicendus
est dies. Iste enim dies lucet in tenebris, et « Tenebræ
» eum non comprehenderunt (k). » Tenebras dico Judæos,
qui dum diem Christum negaverunt, dum (enim)5clamant
: « Crucifige, crucifige (•/),"» facti sunt tenebræ medio
die. Ergo quia Judæi Christum per noctem compre-
hendere voluerunt, inde in tenebris remanserunt.
IV. Gentes autem et incolse nati ones, quia de tenebris
idolorum discesserunt, dies effici meruerunt, dicente Apostolo:
« Quieruit nos depotestatetenebrarum, ettranstulit
» in regnum majestatis suæ (m). » Unde et in alio loco dicit :
« Filii lucis, inquit, sumus, et filii diei, non sumus noctis,
» nec tenebrarum (n) ; sicut in die honeste ambulemus (o).
» Exultemus » ergo, Charissimi, omnes cum omnibus,
quia « Hic est dies quem feeit Dominus. » Quid pròfuit, inquit,
tibi, Serpens, iniquitas tua? aut quid valuit decru-
delitate tua persecuti’o tua? Ecce surrexit de sepulcro
h, 24. — (e) Matth. xxvi, 3 i .— ( / ) Psal. n i, 6. — (g) Matth. xxvn, 6 3 , 64.
(A) Joan. i , 5 . — (Z)Id. xix, 6. — (m) Coloss. t, i 3 . — -(n) Thess. v , 5 .
sertim de Civitate Dei, -lib. xvii, cap. 18.— 4 Deest in Cod. vox manibus.—
5 Vox enim videtur abundare. — r‘ Vide Serra., ccxxv, ubi do die, ét ccxxx.
quem vos, Judæi, confixistis in tigno. Hodie visus est virus,
qui putabatur occisus. Muni diligente!', Judæe cru-
delis, sepulcrum; adjice custodias militum, ad vigilias
nocturnorum secrètorum, ut probes mortuum, quem no-
luisti cognoscere vivum. Dedisti Judæ discipulo argenti
pretium, ut oecisum Christum poneret in sepulcrum;
da tantumdem custodibùs argentum, ut falsum audias a
Discipulis furatum. Erogate, erogate, Judæi, argentum in
facinus vestrum ; in vanum duntaxat vigilatis ad sepul-
criim ¡nostrum. Jam surrexit, jam ccelos ascendit, jam
glorificatus propter nos, qui se humiiiaverat propter nos.
Quid estis acturi, facti ex amicis acerrimi inimici? Quem
enim zelo fixistis in ligno, ipse sedet ad dexterâm Patris
in ccelo ; ipse est qui « Venit in nomine Domini (<z). » <
V. « Deus Dominus et illuxit nobis (Z); » nobis illuxit, et
vos « Sub pedibus nostris subjecit (c). » Plus enim nobis
eomplevit, quam suo Filio promisi! Quid enim nobis compievi!
et quid Filio promisit? Psalmus dicit1 : « Dixit,
» inquit, Dominus Domino meo : Sede a dextris meis, do-
» nec ponam ini micos tuos scabellum pedum tuorum (d).»
Ecce enim Christus ad dexteram Patris sedet in coelis, et
hos Judæos nostris pedibus subjecit in terris. Cur, Judæe
ferox, quem occideres comparasti? Si servares tibi, quod
emeras, non perderes quod habekas. Ecce argentum
perdidisti, et quem comparasti, non possedisti.
SERMO XXIII.
De Pascha III.
Legitur in Cod. Cass. xn,/ol. 179, sine nomine; sed
preeeedentes S . Augustini nomen prceferunt; sequens
autem titulum habet S. Augustini de Alleluia Pas-
chce. iS. Doctori igitur recte ciscribitur, cum totus
Codex xn ex S. Augustini operibus sit conflatus.
Mutilus est et in multis defectuosus, sed non ideo
abjiciendus, preesertimeum pateat, ex Serm. c c l i i i ,
S . Augustinum abnegationem Petri in festis pascha-
hbus evoluisse. Ponatur post prcecederìtem cum numero
de Pascha v m .
ccelum tropaeis victoriae pharetratus ascendi! De hoc
ecelestium Virtutum officio mortis principes praevio sermone
compeliunt dicentes5 : « Tollite portas, Principes,
» vestras, et elevamini, Port® aiternales, et introibit Rex
» glori® ( f) . » Dominus Jesus sedentibus in tenebris et
umbra mortis lumen veritatis ostendit, qua ad eorum
carceres relaxandosadvenit. Cumque depraedatorem suum,
darò splendoris radio refulgentem, morlis auctores respi-
cerent adventantem, pavido sermone requirunt : « Quis
» èst iste Rex glori® ? » Et audiunt : « Dornmus iortis et
» potens, Dominus potens in bello (g). >. 0 bellura tandem
abquando finitum 1 Bellum in s®culo, bellum in inferno !
Sed et s®culum vicit innocuus, et mortem debellarti occisus.
II. « Ecce vicit leo de tribù Juda (lì), » et eripuit potentes
, quos diabolus captivaverat, atque rediens ab in-
feris secum pr®dam quam ceperat de morte ferebat. Hic
est ille, qui « Non habens épeciem neque decorem (i) >*
ostendit in Resurrectione non solum pulchritudinem, sed
fortitudinem0 ; infirinus in laqueo, fortis in spolio ; fee-
dus in corpusculo, potens in pr®lio ; vibssimus in morte,
pulcher in Resurrectione; candidus ex Virgine, rubi-
cundus in cruce ; fuscus in opprobrio, clarus in coelo.
Glorificemqs ergo, Fratres, Dominum, « Qui sic dilexit
» mundum ( /), » ut pro eo funderet sanguinem mundum.
Resurrexit ; enmdem resurrectionem quotidie sancti
Evangelist®, suis testificationibus, nostris auribus inso-
nant. Resurrexit de cavea sepulcri, et « Ecce nobiscum
» est omnibus diebus usque in consummatione s®culi(Ä).»
III. Ipse, sicut nunc audistis, beatissimo Petro sùas
oviculas, ut eas pascéret, commendavit : Pasce eas cum disciplina.
Tertio interrogatur de amore, qui tertio nega-
verat a timore. Ut ergo solveret culpam, jam profuderat
lacrymam, quando eum Dominus in sua passione res-
pexit, et « Flevit amaré(/). » Sed ut restaurare!confes-
sionem, edidit lingua dileetionem, quam perdiderat pr®
timore7. Ecce, Fratres charissimi, beàtissimus Petrus con-
fessus est in aperto, quem ancill® interroganti timuit
confiteli8, et passus pro Christo in cruce percepii coro-
nam,qui ante mulierem, propriam negaverat vitam. Gom-
municct igitur Petro, qui vult partem habere cum Christo,
qui nos benedica!
SYNOPSIS.
I . Christus ca rn alite r in sep u lc rum , spiritualiter ad iuferos desc
endit. I I . Chris ti R e su r re c tio . I I ! P e t r i confessio ad renuntiatio-
nem reparandam facta.
I. « D e u s rex noster ante sæcula operatus est salutem
» in medio terræ (e). » Homo igitur extendebatur, Divi-
nitas operabatur2. Homo enim pati potuit dolorem vul-
neris ; nam quis potest lædere potentiam Deitatis? Caro
fuit, sanguis beati anima vita corporis crucifixi (sic)3-, et quia
anima mori non potuit, sola carne jaeuit in sepulcro.
Ipsa autem prædas a g e t a t , et cum Deo inferos expolia-
bat4. Neque enim Deus occidi potuit, quando nec ipsa
anima valuit quam suscepit. Nullus quippe earn delicti
nævus infecit, et quamvis passam, tarnen Dominus glo-
riae crucifixus, sed in homine tendicula, in Divinitate captiva
(sic). Ecce Dominus Christus in carne mortuus, nun-
quam in Divinitate correptus, manubria mortis egit, et
SERMO XXIV.
De Pascba IV.
Legitur in Cod. Cass xi ,fol. 273, cumnomìneS. Au-
gustmi. Stylus et sententice concord&nt. Ponatur post
pr(ecedentem cum numero de Pascila ix.
SYNOPSIS.
I . Christus e x V irgine natus est, codent modo quo in trav it januis
clausis. I ! Christum v e re resurrexisse curis ipsorummet hostium
proba tur. I I ! P ro b a tu r iterum Resurrectio testimònio Ang eli.
IV . Mariæ M agdalene Jesus se videndum præbet.
I. « V e r b u m caro factum est et habitavit in nobis(m).
» Verbum caro factum est, » et quomodo factum est?
(«) Mattii. xxi, 9. — (b) Psal. cx vn , 27. — (c) Ibid. 7. - (d) Id. cir, 1. — (e) Psal. lxxhi, 12. — ( / ) Psal. xxm, 6. — (g) Ibid. 8. - (A)Apoc. v , 5 .
— (i)Tsal. u n , 2. — ( / ) Joan. m , 16. — (k) Matth. xxvm, 20. — (l) Lue. xxir, 62. — (m) Joan. 1, «4.
■Vide Explan. in Psal. cix, n. 7. — »Codex male comparabatur. — aliquid; interpretationem inveniat qui potuerit. — « Deest in Codice sed
Textus evidenter mendosus, quem corrigere non ausi sumus, quanquam fortitudinem, quod sensus evidenter requirit. — 7 Vide Serra, ccxcvi, n. 3 ;
credi possit amanuensem posuisse verbum beati in locum vocis et, id est Serm. ccliu, n. 1 ; Serm. ccctu, n. 5 , necnon et Enarrai, in Psal. xxxvn,
euro fu i t, sangue et anima vita corporis crutißxi.— 4 Vide Serm. ccxm, n. 1 7 . - 8 Cod. male quem ancillce interrogala, et timuit confiteri.
n. 3 , et ccxiv, n. 7. — 3Sensus arduus et ilifGcilis; forteadest racndosum