s. AUGUSTINI EPISCOPI APPENDIX,
dies et anno» et «nenia . Ucet t Cogitare* cogitation«» pa- hora sexta usqiio post nonni» ; in quarto quasi por triduuin
»cis*,» tarnen rospexìt novissimi» in (i) diebus super ora- usquo mano primi» (io) »abbati ; in quinta perdio» qunclru-
nes qui habitant terrain, et dixit ad Patroni ot Spiritimi gin la, quia « Vidontibus illis elovalus osi". » ,
sanctum : «Sì propter me tempestas ista orla est. mittome. IV. Ila vonioUano, mlolligo, ita voniot. Non ila ventol,
»Pater, in mare. »Et missus est Fili us in maro, ut nalurot(a) sicut (i/|) prius venit suavilor, humililur et misoricorditor,
etamplius. Missus est « Sicut pluvia in vellus*’ , » sod ibi in piena et terumna anni» trigmta ol lune veniouTanqunm poergo
« Sermo Patri» a roga lì bus sedibns1 , » tanquam vir
Torti»etpotens in omnì pmlìo5, ut (5), lractìs porti», allì-
garet fortem armatura et dìsnunperet(4) vasa ejus*. Missu»
est ergo Legato» ad Gente» prudens, ut allegarci causam
Dei adversus ìlio», qui »Cura Deum cognovissent; non ta-
»raen ot Deum glorifica veroniJ. » Missus est ergo Medicus
ìlio raagnus , ut in fonderei vinurà et oleura super Samari-
tannra (5) vulneratiu» jacentem*, quia in terra niagnus
jacebat jegrotus.
111. Porro accepit Ghristus in hac legatione certos fines
mandati, et dattesuntei regiones quinqne.Prima iuitule-
rus vìrgiualìs; secunda fuìt Judfea, medium orbi» terree ,
tertia patibulum crucis ; quarta domus fortis (6) ; quinta
estrema raaris. In prima, calceavit (7) se circumligans
corrìgiam calcearaenti, et intravit ad nos divinitas calcea-
ta (8). In secunda, « Exnltavit ut gìgas ad currendam vianV,»
ambulans juxla mare, collegit Discipulos, intra termino»
J udiva' predicans etloquens de regno Dei, infirmo» curando
et mortnos resuscitando. In tertia, »Torcuiar calcavit so-
»lus, et rnbrum factum est vestimentumejnss. »Inquarta
»Ligavìt fortem*, et bacnlavit emù, qni habekat morti»
»imperium**, » dicens :« Serve nequam , redde quod de-
*bes**,»et «Extraxitcaptmtatem captìvam**.»Iu quinta,
quos edoxerat collocavit in extrimis maris super amplissimo»
fines s«culì usque ad diem ascensioni» su*. ”
tons crapulatus n vino11,»nouiini pareen». Vonit ( i5) pln-
cabilis Lcgatu», voniot districtu» Judox; venit (16) Medien
» vinum et oluuui portan», voniot nrmutus igno ot forro.
In quo advonlu liberal no» « Ab auditiono mala *' ot^n verbo
»áspero11 » ¡He qui voniot placnbili» boni», et iorribilis
mnlis, Jesus Ghristus, qui cum Patro ot Spiritu sánelo
vivit et roguat in stncula snsculorum. Amon.
SERMO XIII.
hi nocto Natalis Domini.
Sermone in lume pulcherrimummutuati sumuscx quin-
quo codicibus, uno quidem Cass., nempe cxvi, fol: g6 ,
quatuor autem Florentinis, videlicet Bibl. Laurent. Plut.
xiv,cocL 1, fol. 56, qnem indicamuscutn nolacod. 1 b;
Plut, xvii, cod. xli , fol. 93 6; Bibl. Ædil., cod. cxi.ui ,
fol. i44 b; Bibl. Sanctoe Crucis, cod. s, fol. 80 b, quem
secernimus cuin nota ïod. 1 a. Codices cxvi et 1 b nomen
proeferunt A ugustini ; cceteri nomen habent sancii Fu Igcn-
tii. In hac diversitate non salis constat cui vere tribuen-
dum esse vi dea tur, nec-satis etiam constat quem in locum
Factus est sit ponendus, nec quo tilulo insignivi debeat, cumin
-ergo Ghristus Patri obediens usque ad mortem*s, » quinque codice Cassinensi legalurjn principio Sermo in nocte
mansione« ab eo recipiens , ut superili» nominala», vel ut Natali» Domini, in Fiorentino autem Sanctoe Crucis i
iterimi dicenda». Nani Pater miltensFilium in terris, man- habeatur Sermo in solemnilale Præsentalionis in tempio,
siones illi (9) donavit : prima fuìt Virginìs nterns, secunda Prior tiiulus proeférendus visus est, quia de Preesenta-
fuit in aatÌTÌtate stabulimi ; terlia fuit borii solatium; tionenon fit mentio, nisi versus finem, et ceeteraN ativi-
quarta Herodìs palatiuin ; quinta crucis patibulum; siexla tati Christi melius adaptantur. Hinc locus ejus.in ap-
sepultura refrigerinm ; seplima maris et terræ circulnm. pendice post prcecedenlem.
Prima et secunda foerunt magna? humilitatis, quia mensibns
novera in ventre Mari® habitare dignatns est, et nasci
inter borem et asinnm. Tertia fait in horto solatium, quia
orando prò le , «Faclns est sudor ejus quasi gutUe sangui-
>nis deenrrentis in terrain*4.» Quarta Herodis, Pilati, Annas
et Caipbae palalia, in quibns pro te recepii alapas , sputa,
verbera et multa opprobria. Quinta fuit crucis patibulum,
SYNOPSIS.
• I. Gratia incarnationis omnino gratuita. II. Incarnatiofìde
firma credenda. I li. Immensa Christi nascentis bonitas. IV.
Yeteris Testamenti defensio contra Manicbaeos. Y. Ejus veri-
tas ex Novo Testamento confìrmatur. VI. Christus infans mo-
res Cbristianorum informat. YII. Sacrificium turturis et coin
qua « Obtulernnlei Gel et acetum*5.» Sexta fuit sepoltura; lumbæ in Christianis adimplendum. ' YIII. Exhortatio ad
refrigerinm. 0 qnomodo gavisa fuit pia mater Maria ! o servandam fidem et ebaritatem.
qnaie gaodinm, cum(io) andivit sepnlturam pro Filio prapara
tam ! Séptima fuit Ierra et maris circulom, qood tri-
ginta annis et amplias pradicando et laborando circuivit.
Ecce ergo alíer Joñas, qni Patri dixit velut nantis : «Mitte
I . In c a rn a t io n is divinæ my sterium n o s træ qu ere concilia-
tionis (17 )e g fe g ium sacramentum, ob h o c a nobis revo lutione
annua c e le b ra tn re t r e c o litn r , u t tanti commemoratio ( i 8‘
3 me in mare ( 11). ■ Ecce dotes, qaas Pater Filio pro tern- beneficii, quid nobis indignis fuerit impensum, ostendat, et
pestate orta donavit. Ecce solatia, qnae Rex habere consue- quid tanlaegratiae (19) debeamus admoneat. Proinde, fratres,
verat. Ecce delectamenta (is), quae sibi pro nobis donavit. quantum audimns ( 2 0 )Dorainum Jesum Christum pro nobis
IsEae sunt Regis nostri dignitàtes, et diviliae , et potestates, omnibus misericorditer humiliatum, tanto magis agnosca-
et deliciae. Clama ergo, o bone Jesn, fidelibus tnis : « Exivi mus ineffabili ter gloriosum. In eo (21) namque suam circa
• a Patre et veni in mnndnm **, » et uterus Virginis susce- nosinsoperabilemcharitatemDeusUnigenitusevidenter(22)
pit me ; ambolavi in medio maris, et « Mnndus non cogrio- ostendit, in quo pro nobish umili tatem vera (23) carnis vera-
>rit me17, veni in altitndinem maris, » et elevatns sum in que mortis, non coaclus necessitate, sed bonitate misera-
croce, ettempestas mortisdemersit me; habitavi in extra- tus , assumpsit. Quid cnim boni feceramus (24), fratres ,
mU maris et redii ad enm qui misit me. Porro in his re- ut tantum nobis beneficino) praslaretur? Quae nostra bona
gionibos moram fecit : in prima qaievit mensibus novem ; merita (2 0 ) fuerunt, ut Unigenitns Deus homo fieri digna-
in seconda annis trionfa tres cum dimidio ; in tertia ab retur, ut altissimus humiliarelur, ut iudeficiens Angelo-
* Sap. xvin, i 5. — 3 PssLxxm, S. — * Malli), xir, 29. - 5 Rom. 1, ax. — 6 Luc. x, 3o , etc. — 7 Psal. xvm , 6. — »Isaï.
a , 3 .— * Matth, s u , 3 9 .— 10 Hebr.u . it,. — “ MaUh. xvui, 28-3a. — 12 Ephes. îv, 8. — 13 Philip. 11, 8.— 14 Luc. x x tt, 44. — 15 Moltb,
u n i , 34 .-4 8 ,— i® Joan, xvi, 28. — *' Joan. 1 , 10. — ’* Act. x, 9. — 1» Psal. xxxi, 6 .— 20 Id. i,xxvn, 6 5 . — 21 Id. oxr, 7. — 22 Id, xc, 3.
m/tJCeâ. noTÍtúmtdUbtu. — (2) Id. natarat.— ( 3) Id. e t .— (4) Forte tionis est, et deinde ponilur punctum post sacramentum. — (18) Sic
J in per et. — (5) We errore deceptus ancter Samaritanum fuisse vnJneratpm cbdd. 1 a, x u , cxliii; cod. t b, cl cxvi commémorations, — (19) Sic
oHennt; swn eaim Toloeratus erat Samaritano», sed ille Samaritana» e ra t, codd. orones, excepto cod. 1 b, qui habet gloriai. — (20) Sic codd. x a, et
qm r e íneratí rttran gwiL — (6; Cod. forti ter. — (7) Id. calcavit. — cxuit ; cæteri audivimus. lidem habent omnibus, quo vox deest in coleri*.
ctdóamemi ..caldaia — (9) Cod. sibi. — ( io ) Deesl cam in cod.— —(21) Sic omnes codd.,excepto cod. r b, qui habet inque.—(22) Dccst vox
( 1 1 , in mañ, — (ta ) Id. deliramento.—~ (s 3) Cod. prima. — (*4)- evidenter io cod. cxmii. — (a3)Cod. 1 b.'vere.. 'vereque.— ^it,) Cod. xr.r
l i . quin. — ( i 5) Id. -vemet. — (16) Id. -veniet. — (17) Sie cod. 1 a, fecerimus. Vide supra sermoneo de Natali qui incipit Temporalis, — (xts)
c u s , ; eod, 1 b, nostras recordaúonis est’, e o i, ex ri nostras repara- Deest vox merita in codd. 1 a, xw, et oxr.ui ; sed legitur in codd. i b, et ex vi,
seiimo XIII, In nocte natali» domini. n
runft pimin IbiiT)¡nei» uberi!)i i s ( i ) Inctorotur, ut sutculorurn
Rnx contumolÜH allìcorclur, ut vitawlcrna mori ptt Lieti lisci
ino dignnrotur?
II. Allende igilur, homo, tari Ite ben igni La Lis dignalio-
nom, utgruliuruin persolvus humiiiler aclioncrn (2), Scilo
autom 1° non honoriiicentiam, sed conlutneliain divinte
griiLÙDFoddoru,sicuqicri»delunlimagnitudine (3) beneficii
dii hi lupe. Imo illa omnia , qmc do Ini milita te ulquo h umani
in Le Domini Salvatori» audiviinu» vera esse (4 ) ,, sino lue-
«ilaliono (5) credauius. Et ideo magis gralias again us,
. lVulres, quin cum mereremur (fi) ptenarn, percepirmi» gra-
tiaui. Qua gralia (7) fu citi tri est, ut cium juste mor» defiero
tur (8) perdili», vita grafi» don a re tur indigni. Altissimi
numquo Salvatori» fi umilila» non ipsi aliquod (9) inlulit
detrimenlum, sud magnum no bis contiti il incrcmentum (10) ;
noe excel»uin dejccit, sod deject0» (11) erexit.
HI. Ut enim plenum Dei Filili» opcraretur redemption!»
nostra negoliurn, non solum digna tus est creator toliiis
carni» do carne Virginia , »ccundnm veritatorri carni» ,
naturai iter nasci, et (12) Deus factor ,h omini», ho ino
verus ex, ho mine fieri , cjuin eliarn panni» inveivi, in
«angustissimo prasepio pnrvulurn ( i3) collocari octavo die
circnmcidi, ot ad tcrnplum suum humauis manibus ba-
julari. 0 clementissima Dei.bonitas ( i4)l 0 altissimi Dei
excelsa humilitus ! llle a maire nnlriebalur infantulu» , qui
malrem sibi creavit imrnensus. Ipse a parcnlibus ad suum
lemplum parvulus porlakalur, qui Deus magnus in eo-
dern tempio a sanctis hominibus rogabatur (r5); et idem
pro se sacrificium praccpit oficrri, qui sine peccato pro
nostris venerat impielalibus-immolari. Considera rgitur-,
homo, quid debeas excelso atque humiliato Filio Dei ; excelso
(16) in se, humiliato pro le; excelso Creatori tuo,
humiliato Rcdemptori tuo. Verumlamen, diarissimi , hoc
semper christianx (17) fi dei tenere consuevit integri las ,
ut si quid a Christo , vel in ipso Christo (18), secundum
canonicam Evangelislarum n arra lio nem factum legimus vel
audimus (19) , historiara primum vcram esse sine d ubi tallone
credamus , deinde in histórica ventate , spirilualem
quoque intelligcntiam requiramus.
IV.. Cum enim diviniÈ textus historiàe verax(2o)esse ereditar,
Mani chacas in sua vanita te (2 i)confónditur, qui dum
in Chrislo Dei Filio veritalem non credit carnis, Scripluris
sanctis, et veteribus et novis , crimen nititur imponere
falsijalis. Nani dum (2 2 ) Ysteris Testamenti deificara miser
gxccratur historiam , in Novo Testamento ipse sibi dene-
gat 11 L¡que medicinara. Non vult enim credere bnmanam
cameni a Deo plasmatala, neqae circumcisionem carnis a
Dco nostro sanctis Patribbs imperatam (2 3) ,nec vìctimam
de carnibus (24) animalium Deo vivo et vero priscis temporibus
immoìatam (25), nec sabbatum ex Dei pracepto ac
volúntate servatum, nec templum jnbente Deo Domino
fakricatum (26). Itaque dum in Scripluris sanctis non dis-
cernit temporum qualitatem, spernit et despicit saluberri-
mam veritalem Dominicaj Incarnationis. Quapropter ut
Manichteus evidentissima ratione vincatur, et victos utinam
convcrlalnr (27) ! Kx hoilierna evangelio bmtione verilaUrrn
Tostarncnti Vtóturifi delVindamus,ut«*hoc«lVelari» «tNovi
Deum unum manifestissime comprobemu». Keee «aneto
Evangelista narrante, ci»griovimusGbri»lrjm DeiFjJium, verum
(1) Cod. x a , /cernina: sub uberibus; ila et estui, et x u .— (2)'Sic cod.
cxx.ur; codd. esteri ut actionem persolvas humiliter gratiarnm. — (3) Sic
cod, cxvi; codd.' l 'a et cxtiit de tantis benc/ciis ; cod. 1 b, de tantis bene-
ficiis,magnitudine. L“ .(4) Cod. 1 b male esser. — ( 5) Sic cod. 1 a , et
cxMii ; calieri sine aliqua htesitatione. Cod. t A male credamur. — (6) Sic
codd. 1 a, c u m et cxvi; cod. x A, mereamus-, cod. xi.t mertmur. Deinde,
cod. x u percipimus. — (7) Sic codd. x A, x u et cxvi; codd. 1 a et cxuxx
quia factum. —^ (8) Siq cod. cxuix ; «eteri debetur male. — (9) Codd. x A
et x u male aliqfiid... detrìmentum.— (10) Sic cod. 1 a , excepto quod habet
intulit pro cpntulit ; cod. cxuxi sed nobis magnum ; codd. x A et cxvx incre-
mcntum nobis intulit magnum. — ( i t ) Sic omnes codd., excepto cod.
oxvi , ’qui male habet electos. — (xa) Cod. cxuxx omittit et. — ( i 3) Sic
cod. x a , et, cxuix ; vox parvulum deest ìli cieteris. —r (14) Sic cod. cxvx ;
cod. x A, benignìtas ; .còti, x a, clementissimi Dei gloriosa benignità.'. —
(x5) Cod.. cxvi ponìt rogabatur post vocem magnus. — (16) Cod. « v i male
et excelso ; cod. 1 A, quid debeas excelso et hit militate pro te, excelso creatori,
etc., iu codd. autem 1 a , et cxi.111 legitur, ut scrìpsìmus. — («7) s,c
codd. cxvx ol cxx.ni ; codd. t a et x A, Christi nomine. — (18) Sic codd. x u
et 'cxvx ; limo verba desuní in cieteris. — (.19) Sic codd. x a , etexu» ; castori
audiviinus. — (no) Sic codd. x a , et cxuu ; cod. x A, vents ; cod, cxvx
malo verniti. — (a x) Sic codd. r a, et cxuu ; codd. x A, et exíma le
severitate. — (aa) Sic codd. x a , et cxuu ; «eteri cum. — (»3) Sic cod.
hominem nalum (28); Christum Dei Filium, vera ci ter
circumcisum; pro Christo Dei Filio sacrificium de carnibus
avium secundum tunc morern (29) divina? instilulionisobla-
tum.SiveauUun circumcisio carni», sive(3o /;arnalium»acri-
ficiorum regola in Velcri Testamento cognoscitur instiitita.
V. Cur igilur, dilectissimi, non credatur justissime in
Vcteri Testamento, quoniarn Dei manibus plasmato» est
homo, quando in Novo Testamento, ni non in telerò nm
perirei homo, ipse Unigenita# Deus pro nobis faclns est
verus homo? Cur non credatur Deus eliarn circamcitionetn
carnis, ad aliquid significandum, congruo tempore jos-
sisse fieri, cum earn Dei Filius in suo corpore fecerit (3 i)
celebra ri (32)? Cur autem non sibi Deus noster pralerito
tempore populum JutUeorum Lypicas jussisset victimas carni
» offe rre, quando ipse Deus Unigenitns, ex Judieis lem-
poraliter natus, se ipsnm pro nostri» peccati* secundum
carnem dignalus est immolare? Atlendat igitur Manictueus
utriusque Testamenti inanifestissimam et concordittimam
verità tem,etsuam con versus ab j Scia t vanilalem (33).Videst
in Veteri Testamento significationem fuliirorum, in N o to
praterilorum rcvelalionem ; Christum autem ambornm
Tcslamentoram ; in Veteri Testamento, quod exbibituros
fuerat, proinitteotem ; in Novo exbibentem, quod prom ¡sera
t ; nec in promissione mendacem, nec fallacem in donatione,
sed abiqae boi }(p, nfiique jastam, ubique sanctum,
ubiqtxe potentem, jbiqoe dementem (34) i in Veteri
Testamento redimcndi a se hominis conditorcm, in Novo
conditi a se hominis redemptorem (5 5 ) ; in Veteri Testamento,
carnis atque anima? potentissimum Crealorem,
in Novo, ejusdem carnis alqae animae clementissimum
Sosccptorem; ac sic (5 6 ) primo carnis animaqoeFaclorem,
poslmcdnm vero anims atque carnis Salratorem. Uaec
Manichaeos audiat, conferai, agnoscai et creda!, creden*-
quead Ecclesiam catholic am redeaiÌD7), in qua beneficiata
vera salulis (58) invernai.
VI. Per (09) haec autem qoae Dominus gessit, in corpore
constitutes, non solum utriusque Testamenti dignalus est
concordiam demonstrare, verum etiam Cbristianorum
mores voluit salubri ter informare (4p) , ut qaodio ilio pro
salute nostra gestum corporal iter intuemnr, nos quoque
spiri tu ali ter imilemur (4 1 )• Ideo namque parvulus io terra
nalus est Christus, ut humilitatem discerei Christianas{42).
Ob hoc etiam pareotibus carnis soae subditos era!, ut ho-
norificenliam semper patri et mairi omnis Chrislianus(45j
exhibeat. Ideo autem Christas vilibas involata» (44) est
pannis, at Christianas non delectarelur *(45) restibus pre-
tiosis. Propterea vero Christus in terra pauper voluit apparare
, ut divites Christian! discerent terrenas ài villas non
amare, sed eleemosynam (4o) pauperibos erogando, possent
snas divitias in ccelo servare. Ob hoc fuit in angusto prasepio
posilus Christos, qni tolius orbis (4/) latitudine non
cxuxx ; «eteri pouunt òmperrnsam ante sas r o t a « De». — (24) Oad. x u
male corna l i bus. — {*5} Sic cöä. 1 A : co i. cxvx s u ia n o u a n . —
Sic cod. cx u u ; cod. 1 A, *ee febricmiam Domino tempHxm frtenbe Deo-,
item et cod. ex vi excepto quod Jebnccsum Deo habet pro^ÜTbsam Dammr.
—(25) Sic cod. cxuu : «eteri eteorrvertmlKr sasmem vòssas-—(aS} S e c s s s s
. codd. excepto cod. 1 A, qui male aòdìt ante ìsse vessa c-agvop
veractter cmeißxnm, e t deìade oxsìiltt, Chnsacm Deißinrm
cumcìsiiB:. — (39. Sic codd. 1 a . ex e s u n ; o*d. cxvx amìltx smxm et s
q ue n , cod. x A legantar, ubi e t roawssro habetur pro raoren. — -fi
Cod. i A male sute. — (3 i ) Cod. 1 A ma!ejects-jo. — ( l a ) C
celebrare.—(33) S e cod. a u n ; esteri vauiuaem cawwns *
—(34) Sic codd. t «, et c x u u ; «eteri cùmeotrm —(3
qu® legautur in codd. 1 « , et c x u u . dessnt in « seri» w i
cod. t A; cod. cxvx ri.— (37) Sk-, « d i x A. x u e t cxvx ; oed
(SS) Sic codd. x A, e t cxvx; codi, t * . et cxuxx scäoas»»».—
xitale post. — (40, Sic cod. cxux: ; «tteri ìxformenr ssdiA-i
(4 1) Sic cod. cx u u ; cafXerì w ì .v n i r qvt^nesqáñisááer.—
male Christian is. — <’43} Dec$t in coi. x A, vkx tàxàssweats,
catexts. —- (44) Codd. x «, e t cxuu ücdeiis. — ,4* Cai. * ■
• ita et cod. cxuxx. — (46) Cod. x u «feíswesi-wías. — ,4 ?) -
codd. x a , et cx u u nnttdi, sod tic nltimns male drinie ì o x
orbis aut mundi deest in cod. t A; cod, x u f a i .