çaiisetml i«cu & lianes, et inter alios i psi Benedictini, ut » cere, ) » resumensque interrupta, sententiamque pra>
md»pi pfttçaN verbi gratia, in operibus sancti Chrysos- cedentem , ut . fortius affirmetur , replicans, « et in du- •
tfto>iv>GaÛectionis selectæ, tom. 73, fol. 477, ubi in » rissimo lapide fuerat excisum. » Quo dicta, cætera
ntoixfeaòribitur : « Hìc mihi tenebre ; nec aliud in men- quæ surreptionem impossibilera reddebant superadjicit,
aliter venit, quam ex scriptoris indiligentia id factum grandem lapidem , custodiam militum etc. , quod sim-
nmase, ut ad nos manca pervenerint eloquentissimi Pa- plicius etiam explicabitur, si supponatur parenthesis non
j> trisverba. » Quidfacilius viro scribenti quæ forte non desinere nisi post verba in novo sepulcro positus èst,
intelligit, vocem improegnabatur, quam sæpius jam vi- at legenli patebit., Est-ne autem una phrasis, quæ tam
derat, substituisse voci incarnabatur, aut alii simili. ,, facile exponi potest, ratio quæ sufficiat ad repudiandum
Sermo XXIII hoc uno impugnatur, quod mendis sea- integrum sermonem, qui nomen Augustini in veteribus
Jturiat codex, quæ nec ipsi potuimus in quibusdam sa- profert codicibus ?
nare. Sed iterum hìc annotanda est critici perfidia, qui Sermo XXV non propter contextum rejicitur, sed so-
tollit in hoc rursus loco particulam (sic), quæ indicat lumexinspectioneargumenti. IbienimMariæ Magdalene
codicis.defectuosi errorem, ridiculamque exponit senten- fides comparator cum fide Petri, Ecclesiæ et Apostolo-
tiam absque necessario hoc signo. Criticum modo ad- rum, et tanquam nobili premio, visione Christi gaudere
moni tu ni volo, quando aliquis alios vult corrigere, cor- merctur. Unde sine uUo examine conciudit ejusmodi ser-
rectiones proponendas esse, non, ut aiunt, bqrbarismos. monis non desideranda esse excerpta. Cur porro? hoc
Legebatur in codice Christum manubria mortis e g i s s e explanare criticus non dignalur, nec videt comparationem
ripæ emendare non fueramus ausi, quia ex bis verbis Mariæ Magdalene cum -Ecclesia maxime Augustini inge-
iquidam exsurgere poterai sensus, nempe Christum egifse, nio compctère, qui in idem argumentum sæpius abundan
t propulisse manubria, sive arma mortis. Proponit vit. Ergo nihil utile dici potest de Maria ita collata cum
-adversarius manubia; sed vox manubia non est latina ; Apostolis, ut ostendatur mulierem viriscedentibus fidelem
legendum esset manubias, ex substantivo plurali manu- perstitisse, eamque esse fidei mercedem, ut ad Dei visio-
bic e ,a rum si vox autem sic reddatur latina , illam ad- nera perveniat. Quod autem attinet ad vocem aliquanti,
mittere non recusabo , et melius scribemus in nova edi- fatendum est nihil grave posse objici , cum tam parva
tióne, quando locus ent, manubias mortis egit Christus, objiciantur. Cicero,dixit aliquammulti, et Augustinus di-
Hoc unum addemus, quæ de beato Petro dicuntur optime cere non potuit aliquanti, cum aliquantus reperiatur
cohærere , et optime potuisse dici sicut audistis, quia apud Suetonium, et in cunctis dictionariis interpreletur
pronuntiata fuerat ante concionem lectio Evangelii, de eo senso, utindicetparvum numerum. Meliiis certe fecis-
qua hìc datur explicatio. Percurrat criticus sancti Augus j set criticus si ani in ad verrisset in secundi numeri fine errore
tini sermones, et in similia sæpius incider. Cur autem typographico scriptum fuisse comparare comparavi.
voces quædam italicis fuerint distinctæ non satis capere - Non erravimus sermonem X X V Iy e lu t pulcber^i-
potui, unde fit ut de iis sileam. mum laudando ; manum enim prudentis; doctique viri
Nulla circa Sermonem XXIV seria proponitur objectio. indigitat, licet quædam scribentis menda .potuerint irre-
Adducitur solummodoaliqua paulum intricata sententia, pere, quæ satis corrigere non valuÿnus, cum unicus
quam intricatammagis,aublata;virgola, criticus effecit, adesset codex. Miratur primum criticus oratorem per
unde lepide admodum dicit: « Nostri lectores sibi videbun- quinque sectiones loqui de unguentis, additqueAugusti-
» tur audi visse aueillâm doquentem puerulo quæ manu, num nunquarnexhausisseor'ationis imaginera jionex
.» ducit. » Sed aliquando magnus orator ita simplex esse re ipsa necessario fluentem, Et hocquidem libenterfa-
v potest ., ut iisdem verbis utatur ac ancilla puerulo lo- teor; sed fateatur adversarius necesse est, se non attendisse
quens, .juxta sancti Apostoli verbum : Factisumuspar- conciònatoris scopum. Recitata fuerat lectio Evangelii,
. vuli in medio vestrum,. tanquam si nutrix foveatfilios qua dicuntur sanctæmulieres venisse acl sepulcrum Christi
suos ( 1 ) ; et iterum déclarat se locutum fuisse Corinthiis cum unguentis ; hinc ansam arripifc exponendi quid ista
tanquamparvulis in Christo, dato lacte, non esca (2). significent unguenta. Non adest hìc òrationis imago ,
Sed si attentius considérés, nihil puerile in oratoris ser- - sed adest ipsum.argumentum. Hinc doctrinam prosequi-
. mone deprehendes. ;Scopus ejus est ostendendiDiscipulos tur ex re ipsa necessario fluentem , et hoc unum ex
Christi corpus non potuisse surripere ; unde sepulcri na- .objectione concludi potest, adversarium nostrum errasse
( turam exponit. «• Sepulcrum erat in petra durissima ex- circa ipàum orationis, quam citius percurrit, fundamen-
» cisum in petra durissima, quæ nullam habet molli- tura. Nullus autem in lingua latina versatus repudrabit
. » tiem, » qua facultas detur Discipulis cavemas fodendi; velut barbara hæc verha summa so Ilicitudinis cautio.
hinc « Scriptum est quoniam in isto sepulcro nullus ante . Exclamet deinde , quantum voluerit adversarius , ex eo
».sit positus, sed novum sepulcrum erat. » Unde con- quod verbum inferre ponatur cum prepositione in et
cludit « Manifestum esse secundum litteram, quod sepul- ablativo; exclamatio ista hoc solummodo ex dictis in-
» crum istud factum est,» nempe hominum manu ,« et digitai illum parvam habere linguæ ktinæ no ti tiara.
propterea, »ita sane propterea, utsuffodi non posset, « in — Si autem objiciat hanc sententiam : Quid eis in
petra excisum,est. » Prosequitur autem cum parenthesi - Christi mortem, non vitam oleat? Duo responsapos-
dicens. : « ( dehemus enim primum secundum litteram di- sum afierre, primo quidem bue irrepsisse mendum scrip-
(1) i Thess. li, 7. — (a) z Cor. 111, x, a,
X I I I
toris, quod faGillimum est ex diclis circa m finalem, deinde simum foret.— Partiçeps eletto rum, duplici modo povero
hanc loquendi lieentiam optime excusari ex hac jam test intelfigi, et quidem legitime, id est,particeps cum
laudata Ciceronis phrasi : Esse in amicitiampopuli electiS'; seu potius particeps bonorum electorum •
Romani. Criticus auteir&scmper infelix est in cor- electa enim quæque dabuntur clectis. — Latinitati alie-
rigendis mendis, aut iu reprehendendis nostris correctio- nus sane vidcrctur, qui non sciret compara ti vum sæpe
nibus, ut videtur ex liac clausula :« Quidquid (legendum adhiberi pro positivo, ut major vis detur dictioni. _
» videtur si quid, non adest cum Editoribus ). » Gra- Caro non inepte dicitur materies et origo mortuorum;
viter enim erravit tribuendo voci quidquid nostram cor- cur enim moriuntur homines, nisi quia caro sunt ? _
rectionem, quæ tribui debet voci adhuc proxime se- Quoad verbum proe lateribus nihil est quod criticæ an-
quenti ; bine credidimus legendum esse quidquid adest sam præstet ; dicit enim orator ex omnibus terris ficlili-
pro quidquid adhuc, unde planus exit sensus, qui nullo bus, terram quæ ßngitur in carnem, simulacrum esse per-
modo planus est ponendo ’si quid adhuc,— Ciceroniana feçtissimum divinitatis. Quid hìc ineptum sit non video,
loquela est ista vcrborum iteratio, et prave vituperatur. Alia enipi simulacra quæ fiunt.per coctioncm terre, non
-ri-Bene dicitur Christum per suam resurrectionem nostre possunt ita-effìngere Dei speciem , sicutcaro bumana.4«
resurrectioni locum proebuisse. — Media autem fide vi- Comparatio autem qua alternantur (et bæc vox latinis-
vere dicuntur, qui.dimidiatam solummodo fidemhabent, sima est) merita carnis et anima. , quantum ad cogi-
nec quidem male. — Enumeranda reliqua species tandi et dicendi modum , digna est Augustini ingenio.
sunt magis quam sujfragiis suis prosequendoe, id ^eG capere possum cur cum puncto exclamationis deri-
est, quam prosequendæ ex iis dotibus quæ ipsis suffira- deatur carnis encomium ! dicaturquc spiritualia tan-
gantur.— Si vox pärlicipium ad jus attinet, non video topere occupasse sanctum Augustinum , ut otium
cur ab Augustino non potuerit usurpari, qui foro sæpius non habuerit scribendi carnis encomia, cum inter
inlerfuerat, eodem modo quo adhibet verba ad astrono- precipua antiquitatis chrislianæ monumenta ponen-
miam,grammaticam et medicinam pertinentia.—Ultima dum sit sublime quocl ceciuit Tcrtullianus Carnis en-.
objectio de inferis vana est et ridicula, cum tota diffi- còmium, in quo hæc pulcherrima legere dantar : « Quem
cultas in eo consistât quoti verbum inferi apud Augus- *1 nature usum , quem mundi fructum, quem elcmento-
tinum , sicut et in Scriptura, secundum duas significa- »rum saporem, non per carnem anima depascitur?
tionesaccipiatur, nempe prout mdicant mortuorum etiam »Quidni?Pcr quam omni instrumento sensuum fulta
sanctorum domicilium , et prout indigitant locum dam- 8 est> visu., auditu, gustu , odoratu , contactu; per
natis ad supplicia preparatum. Ergo aut erraverunt » quam divina potestatc respersa est, nihil non sermone
Apostoli insymbolo, cum*dixeruntde Christo, descen- 8 perficiens, vel tacite premisso : etsermo enim dc or-
dit ad inferos, ad visitanda videlicet filiorum animas , 8 £ano carnis est ; artes per carnem ; studia, ingenia per
aut symbolo Apostolorum non credidit Augustinus ! sed »carnem; opera, negotia , officia per carnem); atque
satis superque se explicat sanctus Doctor t cum dicit tanta 8 adeo totum vivere animæ carnis est... Et hæc quidem
beatitudinis sinum non esse quamdam partem et 8 velul de publica forma humanæ conditionis in suffira-
quasi membrum inferorum| in quihus tormentis cru- * carni procuraverim. Yideamus nunc de propria
ciabantur reprobi ; cui non contradicit Sermo noster, ” etiam christiani nominis forma, quanta huiesubstantiæ
quiloquens deinferioribus partibus terre, apud symbo- ® frivolæ ac sordidæ, apud Deum prerogativa sit; etsi
lum vocalis inferis, dicit animas piorum in inferioribus » sufficeret illi, quod nulla omnino anima possit adipisci,
terre partibus fuisse , sed non inlocomalis damnatisque 8 nisi dum est iu carne crediderit : adeo carosalutis est
reservato. » cardo. Denique cum anima Deo allegitur, ipsa est quæ
SermoneniXXVIIpulchcrrimumesse,utmarguraento » efflcit ut anima allegi possit. Scilicet caro abluitur, ut
diximus, nemo est qui post ejus lectionem negare queat. » anima emaculctur; caro ungitur, ut anima consecretur ;
Nec nocet, quod propter codicis defectum una adducatur » caro Signatur, ut et anima muniatur; caro manùs im-
phrasis, in qua aliquid deesse videtur. Sanare textum » positione adumbra.tur,)ut et anima spiritu illuminetur ;
ausi non sumus, quia temeritatis notam timebamus in- » caro corpore et sanguine Christi vescitur , ut et anima
currere. Si autem tali metu non laborasseraus, sic legen- . » de Deo saginetur; non possunt ergo separari in mercede,
dam banc proposuissemus sententiam : « Resurrexit ergo » quos opera conjungit. Nam et sacrificia Deo grata ,
(et quidem bona est liæc coqsecutio cogitationem seri- » conflictationes dico animæ, jejunia, et seras et aridas
henlis dicentisve intelligenti ; phrasis enim præcedens est ».escas, et appendices hujus officii sordes, caro de pro-
explicativa vocis illuxit, et çonclusio quæ fit per ergo »priosuo incpmmodo instaurât, Yirginitas quoque et
cadit in primant sermonis senlenliam, ut faqillime léç- » viduitas, et modesta in occulto matrimonii dissimulator
intelliget) ; « resurrexit ergo Christus in carne eadgm, » tio, et una notitia ejus, de bonis carnis Deo adolentur.
» ut idem esse ipse qui fuerat crederetur ; nec se alieno » Age jam, quid de ea sentis, cum pro nominis fide in
» corpore riirsus induit, sed ut nos in carne resurgereos- » medium extracta, et odio publico exposita decertat ?
» tenderci, in eadeiuresurrexit.»Optima quidem lectio, » cum in carceribus maceratur, teterrimo luçis exilio ,
sed quæ a codice parumpcr discedit., sæpius aliunde cor- » penuria mundi, squalore, pædore, contumelia vietûs ;
rupto. Cqrrigatur igitur tcxlus, si placet; si vero non » nè sonino quidem libera ; quippe ipsis quoque cubili-
placct, sententiam a scriptore corruptam esse assera- » bus vincta , ipsisque slramentis lancinata : cum jam et
tur, sed non inde totus rejiciatur sermo, quod iniquis- >2 in luce omni tormentorummachinationelaniatur, cum
d