finiiur immensas (O, útin eatti Credèùles spiritale (2) ha- castitatem turtüfis desiderant Violate (82)1 Natñ Matti-
berent pabulum (5), et Ghristiani discereöt (4) noninhiare chöeus veram in Christo (55) noft Credit cötüfenl} Am*
domibua aut poueuionibttt H H Cui (5) enim Cbti.- nus(54)veramiueo minorât
tiättoIquantumlibet ateta, quantumlibet villa, domus vol dissipât {56) ü f J J PW »bitatem (56). MaUtchKu»
possibilitas (6) non sufflciat propria, quando Christo Dei Fi- säcrainettjum nön Videt Redemptoris (3 7)} Atlantis Maglio
modici pr®sepis sufficit (7) angustia? Petcircnmcisionem üitudinem non cogitai Creatoris (58); Donatista veto ,
veto quamDeiFiliusin carne susòepit, nostri cordis circum- tanquam (89) rapax lupus, non dubitai gregem botti dissi-
cisiottém (8) io spirita præmonstravit. Quam circutncisionem pare Pastoris (4<>). Hi etgo , sicut dixi, tanquam äfceipi-
nobis sermo legali« indicit, dicbnte Moysé : « Circumcidite tres (4 i) mali , misetos (4*), et vattitàtis cupidos , àut ve-
» præputium cordis vestri, et citcumcidimini Domino Deo ritalis ignaros Decidere copíenles, petsequuntur cOlumbæ
»vestro* ; * coi pr®cepto cónCotdat beatus Apostolus di- charitatem, castitatem exectantüt turtufia, et si quoS (45)
cetis : « Non enim qni in (g) manifesto Judæus, neque qu® possunt, aut ore (44) devotant , aut urtguibUS lacetànt} id
«in manifesto iñ cattte Circutnfcisio, sed qui in abscondito est, aut sermoüibus depravanti aut perséCUtionibUs Ctu-
» Judæus i et fcitCöincisiö fcöfdis in Spirita non littera, ciani*
»ettjus laus (iö) non ex hontihibuà, séd ex Deo est*. » Vili. Vos etgo> sanctissimi fratres, in Ade custodite
Pròindè circumeisionem quam in corpore habuit Chris- eatholicam veritatem ; in chàritate pacem Servate càtbóll**
tUs (ii )} spiritaliter in corde habeat Christianus. Ob hoc cam. Ille ènim gtatüm Deo offert sacrificium, qui Cháfita-
namque ille, qui nullam habete potuit omnino peccatum, tem fraternam et vetum (45) càtholic® fidet servavétlt sa-
deposuit præpntium catnis, ut nos ¿bjiciäiüus desideria cramentum, ubi unusDeUSi una Trinitas eolittir} neò
pravitätis. Christus igitur mauibus est deportatus (t a) in Pater major Filio, nec Patre (46) minor seCüñdum dlvint-
templùm, ut Ghristianus bonis bperibus conscendat incte- tatem Filids (4ÿ) prædicatur; ttec ab eis disCetnitUr SUb‘
lum. Sacrificium pro se offerri voluit Christus, ut ad altare stantia sancii Spiritus, qui cum Patre ac (48) Filio natura*
Domini se (i3) bfferat Christianus. Maxime autem bene vi- liter unus estDeUs.Unaest enim Trinitatis «ancUé pôtëùtià,
vendo, se ipsum Deo offerrefestinet, si vere (t4) delectatut quia in tribus petsonis una mattet substantia natufftlis.Una
mundum (i5) sacrificium divinisexhibere obtutibus (16) . est enim (4g) potèstas, quia màjestas Una, Una ætetüitàsI *
VII. Ipso quoque genere illiU3 sacrificii, quoddam spi- quia una divinitas (5ö); una.Greatöris dottiittàtió (5ì)j qtiia
ritale sacrificium nobis agnoscimus indicari (i 7); « Par, in- conditio una (6a) creatura. Quidquid én«m Pater creavit,
» quii (i8), tnrturnm, et daos palios columbarnm8. » In hoc fabricavit per Filium, firmavit et in Spiritu sattCtO. Films
genere avium, dilectissimi* fratres, magnum nobis com- antemnatus est degignente (55), Spiritus sanctus depermendatur
catholic® fidei sacramentum. In colomba enim manente procedit; nec tarnen nascendo FilíuádiyisitPatrem,
charitas cognòscitur, in torture vero(i9) castitas invenitur. noe procedendo minuit Spiritus Deum(34),, qtiift neo augét
Tortur namqueintemeratam (20) servai uni viro fidem, co- hærendo. Ergo nec nascendo est Filius (65 minorato!,
lumba vero aliarum cohabitantium non deserit unitatem. nec separatas Spiritus procedendo. In se ettutt beata illà
Gatholicus igitur Christianus tunc vere spiritualis turtur Trinitas manet, quia ibi snbstantialis unitas permanet; et
effìcitur, Si veram Trinitatis fidem firma credulitate con- quoniara nihil est in Trinitatis dirinitale crêatüm* propte-
servet, et hærcticæ pravitatis sensum, tanquam fornicatio- rea ibi nihil est utique separatum (56). H®C , dilectissimi
nis inquinamenta , repudiet; tane vere erit columba, si fratres, fideliter tenete; in his jugiter pcrmahete (67)»
longabimiter usque in finem in catholica soçietate perma- Hoec (58) sit in corde cogitado, hæc in ore Confessio. Te¿
neat, et contra tentationes et scandala (21) immobili fir- note fidem, quam accepistis in nomine Trinitatis} « Servate
mitate persistât; ut üec hæretica (22) fornicatio cortuinpat. »unitatem Spiritus in vinculo pacis4, » tít tortures et co-,
in corde fidei castitatem, nec amara dissensio ecclesiastica lumbæ spiritualiter in domo Dei,semper esse possiti«,
charitatis dissipet(25) unitatem. Hæc est énim Catholica Ec- Amen,
desia, quafidem uni Deo(a4) tanquam legitimo viro conservât
(26), etcongregationem filiorum (26) in charitate mul-
tiplicat. In hac turture (27) et columba, dilectissimi fratres,
solliciti (28) permanete; hanc (29)votis (50) omnibus custodite
, ut eam nec Arianus violet, nec Donatista conculcete
nec Manichaus coïnquinet (3i). Hi enim velut
accipitres mali unitatem columba cupiunt dissipare, et
* Dent. X 16.- 2 Rom. n¿ ft8 , 49.— 3 LOC. ir, »4 . — 4 Ephes. iv, 3 .
(1) Sic codd. i a, et e s tu i ; cod. csvi immensitate sua ; cod. 1 6, pessime
in mentis sute. — (2) Cod. x b, male spiritali. — (3) Cod. cxvi papulum.
— (4) Cod. 1 è , alale disceretur. — (5) Cod. cxvretír. —- (6) Sic codd.
rimnes ; fortepdtsesSÌo. — (7) Sic Códd. i a, et c itili ; codd. «eteri sufficit
. cod. i b, male precsepii, quoti et cod. cxyi..— (8j Cod. x b, male cir-
etimcisione, et sic dèinde. — (9) Deest in in cod. xtt, é tjic deinceps.—
( io ) Cod. i b, pessime latas. — ( t i ) Sic codd. 1 a, et cxtxxx ; cod. 1 b, et
cXvï cifcumcisioheM habuit in corpore Christus, ut. — (12) Sic codd. 1 a,
èt e s tu i; cieteri portatus. — ( i 3) Sic eod. 1 b, e t csvi; códd. 1 a, et e su li
semper. — (14) SIC cód. i b ; Cæteri si Vito. — ( i 5) Cod. csvi male mun-
du s .— (i6 ) Cod. c tvi optutibus. — (17) Cod. ex vi judie ari. — (t8 )
Deest inquilia codd. ì a , et cttiix. — (19) Sic codd. x t t et 1 a ; codd.
I b, CSV et e stu i et iti turture. — (io) Còd. Xli intemerata. — (21) Sic
Còdd. i a, et cXLtit ; codd. Cxvi, et b , tentationis Scandala. — (22) Cod.
i t i heeretiei. t ¿ :( a 3) Sic códd. S ii et csvi; «eteri male deserai. — (24)
Sic omues codd. excepto còd. t b , qui habet Domino. — (ss5) Sic
ebd. ex « ; codd. i a , et cxttil servai-, cod. i b, reservat; codd. x ti
sèrvet ,■ qui et ante legitima habet pro catholica. — (26) Sic Cod. 1 a,
et Cstui ; «eteri multorum ; forte ambte voces servandæ multorum filiorum.
— (27) Còd. xti -virtùté. — (28) Id. solliciti. — (29) Cód. 1 b,
male hac. — ( 3o) Codd. sic omnes excepto, cod. cxvi qui habet vobis.
— (3 x) Sic COdd. i b, e su li et cxvi ; casieri inquinet. |— (32) Sic cod.
e s tu i ; «eteri castitatem violare desiderant turturis. — (33) Sic cod.
cxvi ; cæteri in Christo veram. (34) Sic codd. 1 a , et estui ; casieri
AriUs ; deinde alii habent veram in e o , alii in eo veram. — (35) Cod.
cxuu dissipant. — (36) Cod. cxim sanitatem, — (37) Sic codd. 1 a,
et e su li; cod. csvi credit Redemptoris; cod. 1 b , vi'dit redemptionis.—
(38) Sic cod. s i i ; castòri bis habeùt Redemptoris. Mi hi legendum pótius vi-
deretur Creatoris quoad Manicbteiim , Redemptoris quoad Arianutn. — •
(39) Cód. b, male tàm rapate. — (40) Sic codd. s u et ó x u il, esdépló qUód
babeut dissipava pro dissipare ; «eteri autem codd. boni pastoris non
dubitai gregem dissipare , quod fiOfi Concordat cùm more sctlptoris in
eosdem Sonos desinerò Semper qtìièrentis. ■“ (41) Códd. s u et • cStlu
male hi èrgo diti accipitres. — (42) Vóx Misttós dèest ih cod. S u ; —
(43) Sic códd: t d, et c x u u ; «eteri nòli hibebt si. — (44) "VoX Ore deeit
in cod. e stu i. ^ (4 5 ) Sic codd; i b, x t i et CxVi ; COdd. I a , et e su u qui
cum charitatt fraterna veruni, etc. — (46) Cód. Xti et c i t i male à patte-,
casieri codd. toliunt a. — (47) Cod; l b male, si filinit (48) Sic
cod. csvi ; cod. 1 b, et. — (49) V o i èfiim quas legitur in Codd. i b ,
x t i et cxuu, deest in codd. x a, et <Svi* — (5o) H®C vérbtt déstiht
in codd. 1 a, 1 b, et c s v i, sed légunnir ifi códd. i t i et esu li.
(5 ì ) Cod. 1 b, male damnatio. -— (5s ) Cod. c i vi tnaló itoti prt) una ;
Cod. xti quia una creatures est conditio. — (5 3 ) Sic Codd. csvi et c itili;
cod. 1 a, gihgnente ; cod. 1 b, gingcnte. (54) Sic ottineS códd., cxcepto
Cód. csvi qui habet Dei. — (55) Cód. x ti Dei filini-, Cteteri omiltuht
Dei. — (56) Sic cod. cxtni, et quidem bène ; Casieri proptereà sépatatum ibi
nihil est utique. — (57) Sic idem cod., et o.ptimé ptopter desiuenliie simili
tudinem ; «eteri in his permanete jugiter ; cód. t b, male jugitur. ■‘-J- ( 5 8 )
Cod. xti male hac. Ante htec verba indifcantur ih VdiiàhlibÙS voces, quas
innuere videntur aliquam sententiani, tjuas io Hdstris maduscriptiS penitùs
deest, et qua incipit per htec vèrba hac spititualei, etC.; credendUB» est illam
escidisse amaauensium incuria.
SERMO XIV.
In Natali Domini. .
EftlMhiMr hit) sèfmd ex Bìbl. fiEdiL cod. x* de quò
còdice ittpfa dixhnus. Hinc et propièr parvam codicis
AÙctórtlàUìh, ét pPoptét hOnnulias minus accurate scrip-
tdS Sentenlias, tejiciatM in appendicene, et ponatarpost
sertnoMm apptndicis Mtturinensis cxXViit, nuin numwó
in Natali Doitlitii Xin.
SYNOPSIS.
dinem fferculorum tibi paraVeris, scias falsum esse tuum
jejnniüm. Quid ergo, fratres, faciendum est? Ecce, Chris-
tiatìi, audistis, quod Ghristi « Benignitas nobis apparuit. #
Etqnibus nobis PNumquid luxuriantibusPnumquid impee-
nitentibus;? numquid superbis et elatis ? nùmquid crudeli-
bü9, qui tìegligunt pauperi eleemosynas facere? Non, fratres
1. Duplex Glirifetì àdvèìitus, iii misericòrdia et iti justitià.
II. Ad Christum eadem via qua veftit étlndatll èst. III.. Detis
cum diabòiò jilSté ét sapìériter egit in redemptioné-. IV. Gàu-
dètldum turn pdètòùibus ét regibus. V. Pax àb Arigelis nUrì-
tiata, sed nbu Airi hoittihibus bonse voluntatis. VI. Figura et
pfbphetia cbticói'dantèS. VII. Post sattctificatum Prsecursovem,
patit MariaDéUrtl feUtìm ) quem cum pra:paratione debita sub-
cipèié debeUiUS.
I. FrAììiés ehariSsirrìi, é*iinltis Propheta David pef
Spiritata sanctutii prtevidens quàe hodiernà die nobis appa-
ruìsse testaírlUt,, dtlós futures àdventus (1) Salvatòris pr*-
dixit. Priccéssit jam primus cum misericordia, securtdus
jam Vfetìièfc dti* jUstitia. Sola enim miseridordia et clemen-
tià stià dè^céndit, Carnem assumendo deVirgine. Qui orat
invisibilis apUd Pfitrem, visibiliset mortalis hodie apparuit
itttéif hóttìifles, Ut 60S qui sub lege erant redimèret1. »
Antiqui Bnitìi Pàltes primum expeclaverunt, quem hodie
vidètnuS àdvéftÌ6Se, àdventtim; nos Véro secundum expec-
tatflUs ad quem parali cuffere esse dobemtts. Surgite ergo
òmnes qui Christum eXpéctàtis , quoniam «Hora est jam
» nos de somnò surgeré*. » Primus fuit itti Utero virginis in
terra, sécundtis érit in aere;
II. Tu véro fidèlis, qui primum adventum in mente de-
sidéras, festiò» , UóCurré illi (à), Ut eadem via perge qua
venit. Qd® est énim vìa Ghristi, nisi bumilitas? Sine enim
Via recta humilitàtis, òbviam Salvatori tìullus accedere potest.
Ntìnc (3) ergo tu, Christiane, qui Christum in te
vénturum de propinquo expectas, cave ne dormias, sed
festina, et ad locum in quo Christus inveniri potest, accede.
Quià èst iste locU9, nisi Ecclesia? Ibidem Christum mve-
nies, et dutn eum invétteris , fige genua ante Salvatorem t
qui te dé limo terraé formavit ; eleva ad eum manus ; aperi
ipsi cor, eleva brachia; exaltavócemprofund®humilitàtis,
et die : « Veni, Domine, èt jam noli tardare, quia amore
»tuo langueo8. » Sed dum htec omnia ais, dum genua
flectis , te fragilem et de terra factum recognosois, et in
' terra te redire non dubites. Memento ergo, homo, dum ante
altare vel crucem genua flectis , quod terra et cinis es , et
in cinerem reverteris *. In hoc etiam quod elevas manus
tuas vel brachia, quid aliudquam ad cceleslta volaturum
cognoscis ? Sed etiam hoc non tibi solum sufficit, sed eleva
manus ad pauperes, eis subveniendo , si indigent, constilo
vel auxilio; si errant, revocando et monendo publtce vel
Occulte, ut puta si pnblice peccant vel errant, publice
« Argue, obsecra, increpa6 ; » si autem occulte, occulte ob-
secra et increpa. Sed si in die natalis Domini, Christiane, in
Ecclesia inique fueris, et .Christum natum videro credideris,
et cogitas quomodo in mercantiis proximum decipias aut
occidas, vel in aliquo eom offendas; scias quod si hoc lece-v.
ris, oratio tua vana est. Si etiam jejunaveris et muffita-,
I Gakt. iv, 5 . - i Rom. siti, i i . ' - 8 Càht. it, S. - 4 Gèn. m , 19- 1 5
— i0 Psàl. civu, 24.
( , ) Cod. male, praltnoilte.ao W duo. S.lmtom. — (u] Coi.
M i ; .¡0 ! ■ Ilio cod. poni! M pro illi, ot .¡doro « t iofen™. - 3
' Cod. ftbaquo leniu am. - (4) Cod. luhkrat, «t deiod. S ta r n i . -
mei, séd tantum iis qui humilitatem, misericordiam,
et veritatem osculantur; talibus enim «Apparuit benignitas
»et hutnànitas Salvatoris nostri Dei6. »
III. Nott tàmen »Ex operibus* fratres, jnstiti® qti® fe-
»Cirnus nos > sed seCundum suam magnam miseriebrdiam
»salvos ùos fecit7. » Genus enim humanum astutia diabo^-
lie® fràudis subdiderat (4) suse dilioni per peccatum primi
parettlis; DóminuS enim jüstus judex, qui nec aliquid suo
àdversario itìjustuffi vult irrogare, sed omnia sive permi-
sèricórdiam, sive per justitiam facere voluit, sic no9 per
gratiaìn redimere; Ut nec etiam iojuriam diabolo videretur
inferrò (5). Gùm v C fb diabolus astute egisset contra homines
per MàCiam , voluit ipse contra diabolum per pru^-
dèntiaffi èt sapieütiam agere. Tali enim Consilio Dominus
de nostra egit (6) reparatione » nécéssàrium erat, Ut contra
diabolum pugnaturus, talismitteretorqui nec succumberet,
èt rationabilller àgéret, et cum sapientia omnia ageret et
tractaret. Adam, fratréS, purus hömo fuit ; ideo ex humàna
fràgilitate diabolicis tentatiönibussuccubuit.etprop-
teréà homo piirtìs ad nostram rèdemptionem mittendüs
ttòn fuit, quia vel per se, vel cum tèntaretur, peccare po-
tuissèt. Angelus tamett mitteridus non erat in banc mili-
tiam (7), quià peccare potérat; sicut fecerat in superbia.
Necessario ergo fuit; ut mitteretur (8) Deus, qui peccare
non posset. Nulla enim res rationalis est, qnae peccare non
póssit, nisi solas Deus. Quaro etiam non fuit missus Pater
vélSpiritus sanctus, sed solüs Filius, quia ut superius,dictum,
est contra astutiam diaboli in cunctis per sapientiam
agendum erat. Sapientia autem etprudentia est ipseFilius;
« Per qUèm omnia facta sunt8,» et prasvisa. Ideo quia prudenza
est, et prudentia rational) ili te r egit, quia sapientia,
egit sapiènter ; missus èst Filins, quia cum esset sapientia,
sapicnter omnia pertractavit. Cüm esset Deus, peccare non
potuit, sed ratiótìi congruum erat, ut sicut homo 6npera-
tüs et captus erat, sic et homo superando naturam buma-
namlibèraret. Non ergo ptirus Deus missus est, sed Deus
et homo. Homo qui pugnaret, et Dens qni hominem pug-
nantem sUstentaret. Est ergo, fratres, et alia ratio. Magna
enitti discordia erat inter Deum et homines per yeterem
hominem; facta est ergo concordia pernovummediatorem
Christum. Sed cum mediator esset; dignum erat ut cum.
Utroque extremò affinitatem haberet. Itaque hominem cum
Deo reconciliaturus erat, qui erat inter Utrumque Deus et
homo; « Nön tarnen ex operibus justitiae, qu£e fecimus nos,
» sòd secundum suam misericordiam salvos nös fecit . »
IV. Gaudeamus ergo, fratres, quia « Htec est dies, quam
» fecit Dömiüüs, exultemus ét hetemurin ea10. » Hoìc est dies
in qua rèvelata est Ghristi nati vitas pastoribus per Angelos,
Régibns per stèliàm; Pastoribus quidem dicit Angelus :
h Antìtintio vobis gaUdiummagnUm quod erit omni populo,
» quia nàtus est vobis Salvator. Et subito laetà est cum
t Àdgelò iìlultitUdó difientiUni : Gloria in excelsis Deo11. »
Höc autem auditìfltes Venerünt usque Bethlehem, ét inve-
nernnt puerum, quem àdoraverunt, quem glorificaverunt,
quem Deum et hotuittèm esse crèdidèrunt, cujus stabulimi
etiam osculati sunt, cujus matrem venerati sunt; cui etiam
applausi sunt. 0 sandti pastóres,. verique pastorés, quid
vidistis?Annuntiäte nòbis. Interrisquisapparuit? Gaudete,
sancii pastores , ét aimuntiate nòbis, qui vidistis,_ quod
non videro potu,erunt malli reges et Prophetae. Beati pauperes
bumiles, quoniam ipsi Deum non in stabuiq, sed
in ccelo videbunt. Merito ergo, fratres, hoc Àngelus pas-
2 Titìi, IV, 2. — ® Tit. Hi ; 4 . — 1 ìbid. 5 . — 8 Jóan. x , 3 . — 9Tit. u i, 5 .
— U Lue. ir, io -14 .
Vide Serraonera inter ineditosxsx, de Pascha x , num. 2. — (6) Deest vox
egit in cod, —■ (7) Cod. in hac militia. ■— (8) Id. mitteret.