i!lis , qui a Spiritu sanato concipiunt, scriptum est :
« A timore tuo in utero concepimus etpeperimus Spiriritum
salutis tuce 4. »
IV. Hcec enìm quce diximus., fratres diarissimi,
qui diligenter attendit supradicta mala aut fuisse in
se, aut/orsitan adhuc esse cognoscit, cito corrigat ;
non enim ñocent mala prceterita, si non placent ;
adhuc enimpoenitendiest (1) et corrigendi locas; non-
duin facta est illa disjunctio aliorutn ad sinistram, alio-
rum ad dexteram (2) ; nondum ad (3) inferos sumus, ubi
est (4) dives ilìe sitiens et stillam desiderans. Audiamus,
dum vivimus , corrigamur. Non concupiscamus (5) res
alienas, et impregnati non tameamus, nec veli mus pervenire
(6) ad illas, et eos adipiscendo tanquam filios
osculemur. Quando enim concupiscit aliquis rem alienami
sic ut jam dictum est, anima sua quasi concepisse
videtur ; si vero quod concupiscit, per aliquam
calliditatem aut nequiliam potuèrit obtinere, quasi
natum filium osculal i ac mittere (7) cognoscitur. Ergo
non sic ame mus ista terrena-, fratres , ut perdamus
cceleslia (8). Mutandum est cor ; non Me habitemus
jam corde {9); mala regio est amor mundi (10); suffi-
ciat quod'hic in carne èsse videamur. Audiamus Apos-
tolum dicentem : « Si resurrexistis cum Cbristo (11), quse
» sursum sunt qusrite, non quse super terram2. » Non
apparet, quod nobis (12) promissum est ; jam enim paratimi
est, sed non videtur (13). Concupiscendo impregnan
vis ; Mnc et impregnare ; concupisce vitam ceter-
nam, ad quam vitam te iiwitat Deus ; ipsa sit spes
tua ; certus erit partus tuus ; non erit aborsus (14) » non
temporaliter amplecteris , quod pepereris, sed in .aster-
num possidebitur ( 15 ).Quod enim promissum estasine
dubiodandum est; sed. adhuc retro est (16); non da-
bituf^i 7) modo , sed dabitur postea.
V. Videte quanta jam dicta ( 18) sunt, fratres ; quis
illa vel numerare prevalet (19) ? De omnibus enim rebus,
quce nobis in Scripturis divinis promissa sunt,
una tantummodo remans it; Deus enim qui vobis in tan-
tis rebus verum dixit, unus (20) non fàllit. Scriptum
est de Ecclesia, et videtur , quia est; scriptum est de
ìdolis, quia non erunt, et videtur, quia non sunt. Scriptum
est quia perdituri erant(2i) Judsi regnum , et videtur
(22); scriptum est de die judicii; scriptum est et
de premiis sanctorum (23), et de pcen^malorum (24).
JSemo se circumveniat, fratres ; quomodo illa omnia
venerunt, qua promissa sunt, et dies judicii, etma-
lorum poena, et justorum proemia, sine itila dubita-
tioneventura suiit.Etideo unusquisque nostrum dum
licei, et cum Dei adjutoriò inpotes late nostra consistit,
et peccata vitare, et (25) quod bonum est exercere
contendati utcumille dies terribilis etmetuerìdusad-
1 Isaì. xxvi, x8. — 2 Coloss. xii j x,
venerit, non cum impiis ét peccatoribus perenni incendio
■'(i) Horum -omnium locò solummodo legitur in Edit, sine concatenatione
cum priecedentibus : Agnoscimus hoc ; fuerunt in nobis , jam non sint in
nobis. Jfonqe hesterno viximus, et hodie vivimus ? est corrigendi, etc.
(a) Edit, ponunt dexteram ante sinistram. — (3 ) lid. apiid. — (4) lid.
male fuit. — (5) Id. speremus, minus bene. — (6.) Id. male perveniàmus.
— ( ’]') Forte premere.— (8) Horum loco liabent solummodo Edil.: Va; enim
-prosgnantibus et mammantibus iltis diebus. Mutandum est cor; levandutn est
cor; non hie, etc. — (g) 'Edit, habitandum corde. — (10) Desuní in Edit,
haec verba amor mundi. Deinde habent : Sufficiat quod adhuc in carne
hic eis necesse est ; quod non est necesse , non fia t : sufficiat dieì malitia
sua; sursum corde habitemus. Si resurrexistis, t ic .— (1 x) lid. addunt:
. Dicit fidelibus, corpus et sanguinem Domini accipientibus dicit, et deinde
lotus text us refertur usque ad fìnem versus tertii. — (12) Edit, vobis. —
: . {x3) lid. non videtis. Deinde deest vox concupiscendo, et partícula et. -r-
(14) lid. abortivus. — ( i 5) lid. non temporalis ; amplecteris . qubd
pepereris in àternum. — (¡6 ) lid. horum loco habeot sine sensu, ita
ut Benedictini cum annotationc vocem aliquam suppouere coacti fueriut : Sic
concremetur, sed cum justis et Deum time itti-
bus xpervenire ad cetemumprcemium mereatur; quod
ipse preestare digne tur cui est honor et impèrium in
sæcula saculorum. Amen (26).
SERMO X.
De Verbis Evangelii secundum Matthsum : Cum
venerit Filius hominis in rnajestate sua, et omnes
Angeli cum eo, tunc sedebit in sede majestatis
suce, et congregabuntur ante eum omnes gentes, etc.
Matth, xxv, 3 1, 3a.
Prod.it hic scrino ex pluribus erutus codicibus, nempe
i° ex Bibl. Laur., Plut. xvii, eod. xxxvi, fol. 67 b; a® ex
ejusdem Bibl. eodem Plut., cod. xxxvm, fot. i 36; 3° ex
eodeni Plut., cod. xl, fol. 137; 4°«* eodem Plut. cod. xlit,
fol. 141 > 5° denique ex Bibl. jEdil. cod. cxlii, fol. 44*
Legitur ubique cum, nomine saricti Augustini, cui nulla-
tcnus repugnat sivequoad doclrinam, sive quoad slvlum.
Locus ejus post sermonem Maurinensem xciv.
SYNOPSIS.
I. Eleemösynse prseceptum ex verbis judicii deductum. II.
Eleemosyna facienda ad promerendum cc elum . III. Bonum
fosnus e le em o syn a .
I. Addivimds , fratres diarissimi, cum sanctum (27)
Evangelium legeretur, terribilem simul et desidei-abilem
vocem , metuendam paiiter et desiderandam Domini
nostri sententiam. Terribilis enim est propter illud quod
dixit ; « Discedite a me,’maledicti in ignem sternum3 ; »
desiderabilis propter illud quod ait ; « Venite, benedicti
» Patris mei, percipite regnum 4. » Quis enim, audita
bacvoce, non contremiscatetgaudeat? Gaudeat quidem,
quia Christus Christianis servis suis dignàtur promittere
regnum ; contremiscat, quia peccatoribus ignem minatur
sternum. Rogo vos, fratres , ut lectionem istam attento
corde, et sensu semper vigilantissimo audiatis, et quia
nec laboriosa est ad parandum (28), semper illam memo-
riter tenealis, et virtutem illius assidue cogìtetis. Qui
enim istam lectionem diligenter attendit, etiamsi reliquas
Scripturas legere non potuerit, ad omne opus bonum
faciendum, et ad omne malum fugiendnm ista lectio potest
sola sufficere. Attenditeergo, fratres, et videte quid
sit quod Dominus illis, qui ad dexteram futuri sunt, se>
•
— ^Matth, xxv, 4 x. — < Ibid. 34.
enim per Isdiam dicitur :< Concepimus et partnrivimus spiritual sdtutis.
Ergo retro est, et non datur modo, sed dabitur-, ubi videodum est textum
Isaise non esse in loco suo positum , et consequentiam esse falsato ergo retro
est. Unde Benedictini in nota : ■< Forte paratum. » Omnia autem quadrant et
optime connectnntur in nostra versione. — (17) Cod. male dabitur.—
(18) Edit. data. —, (19) Id. quis illam numerai secundum Scripturas?
— (ao) Cod. una. — ( a i) Id. male erunt. — (aa) Edit, addunt : Ibi scriptum
est de hareticis, quia futuri erant, et videtur; ibi, etc. — (a3) ltd.
de prtemio bonorum. — (24) Caitera penitus differunt. — (a 5) E t deest
in Cod., sed sensu requiritur. — (a6) Ex ejus leclione sermonis mihi
da re videtur , vel sanctum Augustinum duabus vicibus de eadem re
cum aliquo discrimine disseruisse, quod probabilissimum est ipsi uepius
evenisse; aut duos notarios, plus vel minus perilos, eumdem sermonem cum
varìantibus quibusdam accepisse, dum loqueretur ; unde unus facile polest
ex altero corrigi et emeudari. — (27) Hssc vox deest iu cod. xxxviii; cod.
x l habet dilectissimi, loco vocis charissimi. — (28) Cod. xxvi ad patran-
dum ; ambo alii cod. ad parandum.
dicturum essepromisit : «Venite, inquit, benedictini),
»percipiteregnum,quia esurivi, etdedistis mibi mandu-
» care; sitivi , et dedistis mihi bibere1, » et caetera, qu® ’
sequuntur. His vero qui ad sinistram erunt dicturus
erit : « Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum ,
»qui paratusest diabolo et angelis ejus. Esurivi enim et
•» non'dedistis mihi manducare; sitivi, et non dedistis
» mihi bibere*..» Attendite ergo, fratres dilectissimi, et
videte quia non dixit.: Discedite a me, maledicti, quia
furtum fecistis, quia falsam testimonium dixistis, quia
homicidium aut adulterium commisistis ; non hoc dixit,
-sedait ,.quia.« Esurivi, e.t non dedistis mihi manducare.»
Non dixit : Discedite a me, quia res alienas tulistis, sed
quia de substantia vestra pauperibu? non dedistis ; non
quia mala opera fecistis, sed quia bona (2)Tacere noluis-
■ tis. Ac sic et illos qui ad dexteram futuri sunt sola misericordia
liberavit (3), et illos.qui ad sinistram sola
. avaritiacondemnavit. Non enim dixit ad dexteram positis:
-, Venite, benedicti, percipite regnum, quia peccatores non
fuistis, sed quia peccata vestra eleemosynisredemistis.Sicut
etillis ad sinistram non dixit : Discedite ame, maledicti (4),
quia peccastis, .sed quia peccala vestra eleemosynis redi-
^ mere noluistis. Sine peccato nullusbòminum esse potest,
sed tameD peccata sua redimere eleemosynis omnis homo,
auxiliantc Domino, potest. In ista enim sententia Do-
mini, qua dixit, quia (5) illi qui esurientem non pave-
runt (6), mittentur in ignem sternum, possuiniis evidenter
agnoscere, fratres-, quali tormento, vel quali pcena dam-
nandisunt, qui malafaciunt, quando illiinignemseternum
mittuntur qui bona nonfaciunt. Si enim cum diabolo con-
demnatur,quipauperibusnon dedit panem suum, putas,
ubi damnandus est ille (7) qui tulit alienum? Si in ignem.
mittetur quinudum nonvestivit, putas, ubi mittendusest
ille qui expoliavit ? Si in ignem sternum damnatur qui
peregrinimi non excepit in domum suam (8), putas, ubi
damnandus est qui tulit domum alienam ? |
II. Hscergo cogitantesfideliter, fratres charissimi (9),
quantum possumus, bona opera facere studeamus, et secundum
vires nostras de paupertate nostra peregrinis et
pauperibus erogemus, ut et pecpata qus fecimus redima-,
mus, et de ipsis bonis operibus sterna iiobis premia
, prsparemus. Audiamus Dominum dicentem : «Beati
» misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequen-
» tur3. » Audistis enim veram Domini nostri (io) sententiam,
pei quam nobis regna ccelorumprOmittit, si (11) ele-
mosynas facimus, si esurientes pàscimus, si sitientes
potamus, nudos secundum vires nostras, veslimus, pere-
griiios excipimùs ; b s c omnia, si fideliter agimus, securi
ante tribunal sterni judicis (12) veniemus, et tunc « In
» memoria sterna justi eriraus, et ab aùditu ( i3) malo
» non timebimus u. » Quid est auditus malus ( i4)? Ille,
quem a nobis Dominus dignetur avertere. Hic erit auditus
malus, quem ad sinistram positi audiluri sunt impii:
« Discedite a me, maledicti, in ignem sternum5. » Tenete
ergo vos ad eleemosynam vel misericordiam, quia«Elee-
» mosyna a morte liberat, et operarium suum non pcr-
» mittit iredn tenebras °. » Unusquisque ergo pro viribus
suis, quantum prsvalet, porrigat pauperi manum suam.
Qui habet aurum, det aurum ; qui habet argentum,
‘ Matth. xxv, 35. — 4 Ib id. 4 if, 4 2 . —. J id . v , <j. — 4 Psal. cxr, '
— 9 Prov.
, (x) Ita cod. xr.; linee vox deest in aliis cod. ~ (2) Cod. xi. addit opera.—
( 3) Id . libcrabit.. Condemnabit. — (4) Ita cod. x t , quaj vox desideratur
in aliis cod, — (5) Cod. x t quod, — (6) Sic cod. xl ; cod. xxxvi paverit ;
deinde còd. xr. mittuntur, e t ostendere pro agnóscerè. — (7) Hrec vox deest
in cod, x r..—;(8.) Cod. xxxvki in domo su a.— (9) Cod. xl dilectissimi.—•’
(10). Vox nostri deest in cod. xxxvm.— (11) Id . cod. sed s i.— ( ta ) Cod.XL
loco astemi judicis h ab et Christi.— (x 3) Id . xxxvx male audito.— (x4) Omnes
codd. male auditum malum ? illud qilod,. hoc erit auditilm malum quod, etc.
argentum tribuat; qui vero non habet pecuniam , cum
bono ammo porrigat peregrino buccellam. E t(i5j si non
habet integram , ex eo qupd habet frangat, et tribuat.
Talem enim Dominus per Prophetam dignatus est pauperibus
consolationem vel securitatem impendere, utnop
diceret: Daesurienti totum panem tuum ; scd : «Frange
,» esurientipanem tuum7 ; » ut si non habes integrum,
vel particulam aliquam largiaris. Et ut scias quidquid
bono animo obtuleris quia sit acceptabile Deo, audi Dominum
in Evangelio de vidua ilia qus duos nummos
obtulit: «. Amen dico vobis quia vidua hscplusomni£us
» misit, qui miserunt in gazophylacium (16), quia reliqui
» qui divites erant ex co quod illis abundabat, dederunt
» aliquid; ilia vero totum quod babuit obtulit8; » et ideo
meruit, ut illam Dominus ore proprio collaudaret.
III. Faciat ergo unusquisque, quod prsvalet, et ex-
cepto victu rationabili, et vestitu simplici, quidquid illi
superfuerit Istus et bilaris det; quia dat parum, et ac-
cipit multum; porrigit nummum et comparat regnum ;
tribuit parvam pecuniam, et accipit vitam sternam ; dat
temporalia, et meretur (17)sterna; porrigit caduca, et
accipit sine fine mansura (18). Eccepro qua re bilares
(19) et bono animo dare debemus. Si tibi homo fidelis
diceret : Da mihi unum nummum sreum, et reddo tibi
solidos aureos centum , numquid non cum gaudio dares
unum, ut (20) acciperes centum (21)?Quanto magis quia
tibi dicit Deus cceli et terrs:« Qui pauperi tribuit (22),
» Deo fcenerat9; » et in Psalmo : « Jucundus homo qui
» miseretur et (23). commodat15 ; » debes commodare
Deo in terra, quod multipliciter accipias in vita sterna;
ut cum in conspectu Angelorum ante tribunal sterni
judicis veneris (24) , seciira ct libera conscicntia dicere
possis : Da, Domine , quia dedi; miserere, quia misericordiam
feci. Ego implevi, qiiod jussisti: tu redde, quod
promisisti. Iterum atque iterum admoneo, fratres, ut
semper istam evangelicam lectionem menioriter teneatis ,et
totis viribus cum Dei adjutoriolabor^tis, utsternumignem
possitis evadere, et ad ccelorum re^ua feliciter pervenire;
prsstante Domino nostro Jesu Christo, cui est honor, et
gloria insscula ssculorum. Amen.
SERMO XL0
De Filio Prodigo, Luc. xv, 11 et seqq.
'Sermo qui sequitur et educías est e Cod. Cass, p n j fol.
65, nomen , et sty lam , ët sentcnlias sancii Augustini ita
‘præ se fert, ut ejus auclor nulla ralione negari possit,
proecipue si atiendas ad quoestionum Evangeliorum lib.
il, num. XXXIII, ubi idem argumentum eodem ingenio,
sed non iisdem verbis iraclalur. Ponatur ergo post sermonem
Maurinensem c x i i . 1
SYNOPSIS.
I. Exordium ex antea promissis. II. Filii prodigi errores.
III. Ejusdem miseria. IV. Redit ad cor suum.Y. Redit et ad pa-
5 .xxv, 4 1■ - 6 To b, XV, x I . — 1 IsaT. lv xit, 7. — » Marc, xxi, 4 3 , 44.
— ' 9. Psal. cxr, 5.
(x5) Cod. x l ut et si.— (x6) Ita cod. x i , cui fere concordat cod. xxxvin:
Vidua hose duos nummos obtulit, mftgis òmnibus misit, qui miserunt in gato-
phylacinm. Hffic ultima verba desunt in cod. xxxvx, qui iterai plus omnibus
misit,’ magis omnibus misit. — (17) Cod. xxxvx male mereatur. — '(18)
Ita Cod. x l ; cod. xxxvx male mensura. — (19) Cod. x l hilan. — (20) Ita
cod. x l ; cod. xxxvx et. — (a t ) Vide August. Serm. lxxxyi, n. 5. — (2a)
Ita cod. x l ; cod. xxxvx tribuat. — (a 3) Cod. x l et tribuir. — (24) Ita cod.
x l ; cod. xxxyi ante tribunal judicis ventre merueris,