SERMO VI.
(a) De pluribiu Marljribus.
E x Cod . n . 12 , c u i titu lus Sermones Augustin; et aliorum,
p r o d it h ic Se rm o A u g u s lin i q u id em nom in e in s ig n ii us,
et g en u in is ejusdem feetibus p e rm ix tu s . I n biblìothecis
e d it is , quas a d ir e lic u it , n u lla oc cu r r it serm onis is tius
m emor ia. I n M a u r in a ed ition e collocabis post sermo-
n em 326 . E x o r d ium , et sententia in eo posita itera ntu r
s e rm .2 8 6 , et fere iisd em ve rb is . V id e e l iam serm. 628,
n. 2 p ost m edium .
M a r t y r u m nomen grascum est, latine testes dicuntur :
si ergo testes sunt, pro testimonii sui veri tate tanta per-
pessi sunt. Serviebat veritas Deo, mentiebatur iniquitas
sibi. Sic enim scriptum est ; corpus Christi loquitur in
Psalmo , quod est Ecclesia « Et surrexerunt mihi testes
» iniqui, et mentita est iniquitas sibi1. » Testes et testes;
testes iniqui, et testes justi; testes diaboli, et testes
Christi. Utriusque testis genus vidimus, expectavimus,
audivimus cum beatorum Martyrum, quorum dies so-
lemnitatis agitur, passio legebatur. Interrogati, respon-
derunt collecta se egisse, quia Christiani essent. Hoc est
testimonium veritatis. Judex dicebat : Quoniam de sce-
lere confessi estis. Hoc est testimonium iniquitatis. Pras-
dicabatur Deus, et vocabatur scelus. In pr cedi catione
Dei obediebat veritas Deo ; in appellatione sceleris mentiebatur
iniquitas sibi. In ipsos enim quod dicebat, re-
vertebatur, et falsum scelus vero scelere damnabatur.
Non faciebant scelus Martyres nostri ; non faciebant
scelus Christi Martyres congregando se in collecta ad
làudandum Deum, ad audiendam veritatem, ad spera n-
dum Regnum Ccelorum, et contemnendum praesens ne-
quissimum saeculum. Non faciebant isti scelus. Haec pietas
vocatur. Hujus rei nomen religio est. Hujustei nomen
devotio est. Hujus rei nomen verum testimonium est.
Quod ergo scelus faciebant qui de pietate confessos insuper
occidebant ? Ilium et ilium, ait judex iniquitatis,
testis falsitatis, ilium et ilium et ilium gladio aijimadverti
placet. Ecce scelus. Audi et vocem pietatis : Deo gratias,
dixit testimonium primus (A). Primus clausit testimonium
victoria perpetua. Credo quod advertit Charitas
Yestra, quando Sanctorum passio legebatur, qui primus
confessus est ; primus vocabatur ante novissimum ; victoria
in fine perpetua. 0 victoria sine labe ! 0 finis sine
fine? Quid est enim victoria perpetua, nisi victoria sine
fine? Hoc est vincere camis illecebras, vincere perversi
judicis minas, vincere corporis dolorem, vincere vitae
amorem. Dicam si potuero, Domino adjuvante, fratres
mei, quod sentio : in sanctis Martyribus amor vitae amore
victus est vitae. Qui acclamastis, intellexistis, sed propter
eos qui non intellexerunt, patimini me qui inlclle-
xistis, paubsper aperire quod dixi. Hoc dixi : in sanctis
Martyribus amor vitae amore victus est vitae. Amando
vitam contempserunt vitam. Quis amando argentum con-
temnit argentum? Quis amando aurum contemnit aurum?
Quis amando prasdia contemnit praedia? Nemo contemnit
quod amat. Invenimus Martyres, qui amaverunt vitam
, et contempserunt vitam. Non pervenirent ad illam,
si non calcarent illam. Noverant quod agebant, qui erogando
acquirebant. Ne putetis eos, diarissimi, consilium
perdidisse, quando vitam amabant, et vitam contemne-
bant; non consilium perdiderunt. Semina spargebant,
et.messem quasrebant. Video agricolas consilium, et cog-
nosco in Martyribus sapientiam. Agiicola amando triti-
cum spargit triticum (c). Qui nescis quid facia t semina-
tor, forte corripies ilium, et dicis : Quid agis, insane?
quod tanto cum labore collegisti, profers, spargis, ab
oculis tuis aufers, in terram projicis, insuper obruis?
Respond et tibi : Amo triticum, ideo projiciotriticum ; si
non amarem, non projicerem ; crescat volo, non pereat.
(n) Licet sermonis inscriptio sit indiscriminati® de Pluribus Martyribus,
certos tamen hic laudari Martyres constat ex actorum lectione, qua: prseces-
sisse dicitur his verbis : « Quando sanctorum passio legebatur. » A rb itrar
autem bic loculum fuisse A uguslinum de Martyribus Carlhaginensibus, quorum
meminit in Breviculo Collationis diei tertire c. 17 ubi htec leguntur :
«Confi tebanlur in passionibus suis se colleclam, clDominicum egisse. » Eos
X LVIII. fuisse n a rran t Optatus Milevitanus, Balutius, e t Ru inarlus, et mar-
tyirum subiisse pridie Idus Februarii an. 3Ó4- E t reera collect® hic expro-
bran tu r a judice veluti unica reatus cau sa , easquc Martyres cum gratiarum
actionc se peregisse fatentur. V ix autem credibile est nullum sermonem ha-
buisse Auguslinum d e his Martyribus Iota Africa celebratissimis, cum Car-
thagioense Calendarium recenseat quinque distinctas istorum solemnitates ,
quibus deinceps e t sex la accessit postquam Justinianus Imperator in su b
ad ib u s templum ex trnxit inclyl® Virgini Prim ®, u t refert Procopius (de
adific. a Justinian, extract. 6 .) , quaro inclyiam Baronius ex his Martyribus
unam fuisse tenet. In edilis autem hu e usque collectionibus desidcrabatur ali-
quissermo de his M artyribus, quera duo Codices Cassinenses 12 e t 17 serva
bant , Cartilagine forlassis h a b itum , ubi celrbrior eorum memoria compu-
b t Auguslinum , u t peculiari coércitione moneret fidcles , n e in e b rie ta les,
e l comessationes diffluerent nimia gestientes la-lit ¡a. Sic enim dicendi finem
fecit : « Celebremus Martyrum dies , honorando Martyrum passioncs, non
" amant' ° potiones; v quod etiam fere similibus verbis in solemnitatibus Divi
CypriaDi Cartilagine monuit, e t in festivitate viginti Martyrum Hyppone-
Regio celeberrima. Porro ubi res ista se h ab ea t, falsitatis arguendus erit Collector
Donatista apud Opta tum , e t Balutium (to rn . 1 Misceli, p . 14 edit.
1 7 6 1 .) , qui in suis additamentis r e f e r t, Martyres sauclos famis a traci tate
adbuc in custodia detentos occubuisse ; siquidem judex nonnullos saltern eo rum
gladio hic ju b e t animadverli. Baronius , e t Ruinartus jam additamenta
illa rejecerant Mensurii, e t C®ciliani historiam improbantes ; non igitur abs
re si auctor Donatista in uno fab u s, etiam in cmteris falsus extiterit. Denique
Codices Colbertinus, Compediensis, e t Pratellensis quibus Ruinartus ususest,
et additamentis illis destituuntur, a t in actorum titulo inscrìbunt sanctos illos
Ma rtyres diebus locbque diversis sanguinem suumfudisse. Ex quo titulo etiam
illud cognoscere da tur, curdiscretis anni diebus Sanctorum illorum memoria
sigillati® ageretur Carthagine. Cassinensibus ergo codicibus acceptam refera-
mus veridicam martyrii histo riam , qu® e t illorum codicum fidem astruit.
— (b) Aliquid hic positum per figuram, quam retbores notationem nominis
d icu n t, verba illa 'vincere , e t victoria toties iterata forsitan evincunt. In sermone
enim 325 de Fidentio e t Victoria per eamdcm figuram dixit S. Doctor :
« Initium a F id e , finis ad Victorian). » Certum est autem unam ex his Martyribus
Carlhaginensibus nominari Victoriam , cui nisi mea me fallai opinio ,
animum hoc loco intendit Augustinus. — (c) Eamdcm liane sim ilitudincm
rcperies serm. 33 r . n . 1.
Ecce quod fecerunt Martyres nostri incomparabiliter sa-
pientiores agricolis. Pauca enim grana spargunt semina-
tores, et colligunt multa messores. Sed et quod spargunt,
et quod colligunt habet finem. Quod spargitur non est
nmltum, multum est quod colligitur, tamen utrumque
finitur. Et nolebatis ut Martyres nostri spargerent vitam
quandoque mortem finiendam, ut acciperent vitam, quæ
non habet mortem? Boni foeneratores, boni seminatores,
qui multiplicat Deus est. Ipse multiplicat et in agro fru-
ges ; ipse quidquid de terra gignitur nutrit. Grana multiplicare
Deus potest, Martyres suos servare non potest ?
Ecce dico vobis, audite quod audierunt. Audistìs et vos
modo cum Evangelium legebatur ; quid eis promissum
sit, accepistis : « (a) Tradént, inquit, vos in conciliis,
» et in synagogis suis; flagellabunt vos, et ex vobis occi-
» deut : dico autem vobis : Capillus de capite vestro non
1 Malti). X, 19, e t Lue. x x i,
(a) Duo Scriptur® testimonia hoc loco permixta sunt, quamvis de-Evangelio
eo die in lilhurgia posito se dicere porGteatur Augustinus. Scilicet hoc
fl J i}d es|, quod euro Cl. Sabatier ( proefat. ad vers. Antiq, Bi bl i or. ) annotavi
in primo sermone, SS. Patres non semper recitasse Scriptur® textus ex libl'is,
» peribit, et in vestra patientia possidebitis animas ves-
»tras1. » Possidebitis, et non perditis (a). Nemo enim
ibi persequitur inimicus; nemo moritur amicus. Ibi eri-
tis ubi perpetuus dies non habet hesternum precede n-
tem, nec crastinum consequentem. Ibi eritis boni foene-
ratores, quo vos diabolus sequi non potest. Ferte ad
tempus; gaudete in seternum. Dura sunt quae toleratis,
sed magnum fluctum habet quod seminatis. Legite quid
de vöbis, cum seminaretis, dictum est : <* Euntes ibant
» et flebant mittentes semina sua2. » Quo fructu ? quo
fine? qua consolatione ? « Yenientes autem venient in exul-
»tatione portantes manipulos suos. » De manipulis istis
coronas fiunt. Celebremus ergo Martyrum dies honorando
Martyrum passiones, non amando potiones. Conyersi ad
Dominum, etc.
8, 19. — 2 Psal. cxxv; 6 , 7.
sed quandoijuc soluin relinuisse verborura sensum, quan.doqiie cpippgqdillln
exhibuisse,quandoque proutsiiggerebat mempriá protulisse, quandoque etiam
textus similes confudisse, ' qiiod factiim ljic v id e s .— (A) lian e sentenliam
sexcentis in loris iteratam reperies, proesertim in sermonibus de Martyribus.