non gratis auditor, $ non gratis contemntar. Auditur modo fidelibtts non datur Spiritus sanctus? Absit nt
cnim ad prsemium’, non auditur ad supplicium. IpsUm hoc credanfus, alioquin spent non habebimus. EtiBi
audiannts. Ipse Dominus dicat nobis. ' utitjue fätentur dari fidelibus Spiritual sanctum, et nos
X. Ecclesiam innumerabibbus locis ostendit, sed fa- hoc dicimus, hoc credimus, hoc tuaaine, et in soia
men conrinemorem unum SSKgffl Post resttrrectionem, Ecclesia catholfca fieri assequamur (f). Sed SUi sint Ca-
nostis, fratres, ostendit se Discipplis suis, cicatrices de- tholici, illicdatur Spb'ilUs sanctus. NOs simus Catholici,
monstrarit, paipandum prsebuit, bon solumvidendtim. hie datur Spiritus safietüs; modo, quid intersit, non
lib atrtem tenentes, et palpantes, et agUoscentes, adhnc quteramus, qüi si« Catbolid; manifestum est, quia
tarnen fite gaudio hmsitabart, sictrt Evangelium nos datur Spiritus sanctos. Quare modo linguis Omnium non
docet, cui oportet credere, Cui nefas esf non credere, loquuntur, qui Spiritum sanctum acdpiunt, nisi, quia
Dominus autem adhuc hmsitantibus prte gaudio, et du- tunc in paHcis figurabatur, quod postea in omnibus os-
bitantrbus intulit firmitatem de Sciipturis, et a it: « Haec tenderetttr? Quid etuni pronuntiayit Spiritus sanctus
»tficebam vobis, cum adhtfc essem yobiscum, quia commonens (rf) cörda eörum, qaos tunc impleverat, et
» oportet iinpfcii omnia, qua: scripta Sunt in Lege, et doeens eos li»guas omnes.? Yix diseit homo duas aut
» Prophetis, et P’salmis de me. Tunc aperuitillis sensum, tres, aut per magistros, aut per regiones, in quibusyer-
» ut intelligerent Scrlpturas, et dixit ete : Quia sic opör- satur aliqua consuetndme, ut mutant tres, autquatuor
»tebat Christum pati, et resurgere tertia die, et prsedi- linguas. Omnibus lin'guis loquebantur, qui impleti a
» cari in nomine eju's pceniteffltiam, et remissionem pec- sancto Spirta erant, verum et locuti repente , non pau-
» catorumperomnesgentesiitdpientibns ab Jerusalem1. » latim discentes. Quid ergo tunc ostendebat Spiritus?-
Ibitu nones. Ibi ego sum. Quid expectas horninem, Die mibi, qUare mod'o-hoc non jfadt,.nisi quia aliquid
qui de te judicet de tribunal ? Audi Christum de Evan- significando fadebat? Quid significabat, nisi Eyange-
gelio. «Per omnes gentes, inquit, incipientibus ab Je- lium per omnes linguas futurum ? Audeo dicere.. Et modo
, rusalem. » Tu ibi es ? Communicas omnibus gentibus? loquitur Ecdesia omnibus linguis. In omnibus enim lin-
CommunicaS ei Ecdesise, qute diffusa est per omnes gen- guis damat Evangelium, et quod-modo dicebam de
tes incipiens ab Jerusalem? Si communicas, ibi es I in membris ,'hoc dico et de linguis. Et quomodo dicit ocu-
vite es, prmcisUs. non es. Ipsa est enim vitis, qu® creyit, -Ins : Mibt ambulat pes, sic et pes dicit: Mihi videt
et implevit totum orbem terrarum, corpus- C h r is tiEc- oculus, sic et ego dico : Lingua mea est Grseca, lingua
deSia Chrisii, Cujus caput in ccelo. Si aUtem nim com- mea est Hebraea, lingua mea est Syra. Omnes enim mm
municas, nisi Afris, et de Africa, qtro potueris, clanculo hdes tenet,. omnes enim ana charitatis^ompago condu-
mittis, qui consolentur peregrinos, non te invenis in dit Quod per Dominum demonstratum est, hoc per
Parte remansisse, a Toto prmdsum esse? Quid diiisti in Prophetas anteprmdictum est. « In ontnern terram eavtt-
judido Proconsulis? Catholicus sum. Vot est ipshts. De » sonus eorum, et in fines orhis terrse verha eorum*. »
Gestis recitatur. Catholicus Totum tene. « Holon (a) Ecce quousque crevit Ecdesia, quae appellator a Toto
enim Totum est, et inde appdlata est Ecdesia catholica, Catholics. Et vide, quia omnes linguae ierunt per omnes
quia per Totum est. Numquid Catamerica dicta est, et terras. « Non sunt loqudae, neque sermones, quorum
non Catholica? « Meros » enim pars est, « Holon » totum ” non audiantur voces eorum1. »
est. De graeco Verba dicta est Catholica, secundum to- XII. Hanc ergo Ecdesiam teneo, tu illam non tenes.
turn. Ergo communicas Universo? Non, inquit. Ergo Si ergo pratcisus es , agnosce, unde pradsus es. Redi,
iu parte es, quomodo Catholicus 'es? Mutam interest et inserere, ne arescas, et in ignem mittaris. Loquuntur
inter Totum, et Partem. Unde accipit nomen Catholica? Prophet®, loquuntur Apostoli, loquitur Dominus de
Tu enim accepisti nomen de ¡Parte Donati, Catholica Ecdesia toto orbe diffusa. Contra te dicunt omnes isti
nomen äccepit ab universo orbe terrarum. Sed nos di- sententiam. A Proconsule ad Imperiale Judidum. Ab
cimus in universo esse, et Deus forte noil dicit? Evan- Evangelioquo? An forte ad Donatum? Donatus judica-
geiiiim comffiemoravi, ex Evangeho redtaiVi.- « Per omnes bit contra Christum ? An Donatum judicat Christus ?
» gentEs, iiiquit, incipientibus ab Jerusalem. » Non inde Quid tibi dicturus est Donatus? Ego Christum meum
venit ad’ Africam? Si enim ccepit ab Jerusalem, im- pradicavi de Africa. Quid dicturus? An : Me pro
plendo omnia venit ad te, non siccando. Quis est, qni Christo opposui, e t : Ego Christo successi ? Hoc restat,
dicat: Ductus est riVus de fonte, ut veniret ad me, sic- ut dicat, quia a corpore pracidere ausus est.lfomines,
cavit (b) in via, et pervenit ad me? Si iti via siccavit, quia Christo successit. Ecce Chnsti sententia, ecce
ad te' qua pervenit ? Utique implendo omnia pervenit ad Evangeha. «Per omnes gentes , inquit, incipietts ah Je-
te. Ingrate rive, quare fontem blasphemas? Nisi mana- wrusalem. 11 Ccepit ah Jerusalem. Ibi venit Spiritus
ret, non intplereiis. Sed time» , ne M siccaVeris. Ete- sanctus, ihi erant Apostoli, quando in illos supervenit,
nim Omttis firms ä fönte pT®dsus siccet ,.neceSse est. De inde coepit Evangelium prmdicari, inde diffundi per
siccitate asperä loquuntur adversus Ecclesiam ; lenia lo- omnes gentes, inde postea venit in Africam.. Quo postea
querenfUr, si rigarentur. Cathohcus-sum. Quid est Ca- venit? Ipsos deseruit? Imo non deseruit, si .nolint,
uiolicus? Homo de Numidia? Interroga saltern Grgecos. Nam et nos Afil sumus. Utique Evahgelium , quod ve-
Non est utique Catholicus vetbum PuniCum , sed ver- nit in Africam, manet bic in Catholicis Afris, quo modo
bum Graecum. Interpretern qumre. Merito erras in lin- in omnibus gentibus manet. Nam et per omnes gentes-
gua, qui non consentis omnibus linguis. sunt Hmretici, alii ib i, alii bic, ct non sunt nati (e)
XI. Spiritus quando venit de ccelo, et implevit eos, Afri, qui sunt in lllis gentibus. De vite prmcisi sunt,
qui in Christum crediderant, omnibus hnguis locuti Cathohca enim novit omnes, ipsi se non noverunt. Ete-
sunt, et hoc erat signum illo tempore accepisse Spiritum nim vitis, unde sarmenta prscisa sunt, novit omnia
sanctum, si quis linguis omnium loqueretur2. Numquid sarmenta, et, quae in se manent, et qu® de se praecisn
1 Luc. XXIV, 44-47.— a Act. u, f i t t x n . — 3 Fia t xvirr, 5. — * Ibid. 4.
(a) o 'icv . E t max MipBc. In d e, u t Kavolixn, fofmaium KxtafUp«»: - i | | i . e n i . — («) E to rib rab a prave : noli. F o rta ise , quia sequitur : n ow !, n o -
(b) Neutrum verbum, u t apud Caton. de R e rust. Ubi pliierit, e t ticcave- vemnt.
rit. — (c) Ita memb ran * , sed re s c rib o : attestamur. — (d) Puto : commo-
SERMO XX, DÉ VEF
sant. Etenim ubií|üc diffusa est Ecclesia catholica. Ilia
sarmenta, uhi praecisa sunt, ihi remanserunt, ad alias
partes, et alias partes pervenire non potuerunt. Ilia au-*-
tem ubique diffusa ubique tenet suos, ubique plangit
prascisos. Clamat ad omnes, ut reVertantur, ètiuseran“-
tur. Clamor ejus non auditur, sed tamen ubera Charita-
tis manare èxhortatione non quiescUnt. Sollicita est pro
praecisis, clamat in Africa ad DOnatistas, clamat in
Oriente adversus Arríanos, adversus Photinianos, adversus
alios, atque alios. Quia enim ubique diffusa est, ubiqué
invenit, contra quos clamet, quia in illa erant, et
dé ilia prascisa sunt. Sarmenta cceperunt infructuosa esse,
et precisa sunt. Si non permaneant'in infidelitate rureuS
inserentur. Haec audite, fratres, cum timore, nesuper-
biatis ; cum Charitate, ut etiam pro illis oretis. Conversi
ad Dominum, etc.
SERMO XX.
De verbis Psalmi xxxvm, vèr s. \ -5. Dixi : Custodiam
vias meaS, etc. {a).
SYNOPSIS.
I . Solficitudo de profectu quotidiano, et inde divini auxilii
imploratio. II . Usus Lingule tam necessarius, quam periculo-
sus. I I I . Lingua regitur ab animo. IV . Lingua dolosa Judaeo-
rum confusa. Y . Linguaj bonus usus in muliere adultera.
V I . Adulterie confessio nobis instructio. V I I . Quomodo agendum
cum conviciatore. V i l i . Conviciatoribus ignoscendum, et
pro eis orandum. IX . Inquiritur in finem Hominis. X . Finis
hominis CJn istus est. X I . Fide et operibus liic finis attingitur.
X I I . Scopus tentationum, e t quomodo in iis versandum. X I I I .
Dictorum Repetitio.
1. C h r i s t ia n o r u j i est, quotidie in Deum profìcere,
et de Deo, vel de donis ejus semper gaudere. Peregrina-
tionis enim^nostiree tempus brevissimum est, et Patria
nostra sine tempore est. Inter astemitatem enim et tempus
multum distat. Hic conquiritur pietas, illic requies-
citur. Inde quotidianis diebus, quasi boni negotiatores,
noverimus, quid profecerimus. Non tantum enim studiosi
esse debemus in audiendo, sed vigilantes in operando.
Haec schola, in qua Deus solus magister est, bonos
quaerit discipulos, non fugitivos, sed studiosos. Apostolus
dicit : « Studio non pigri, spiritu ferventes, spe gau-
» dentes1. » In bac ergo schola, fratres, quotidie disci—
mus. Aliud discimus in prasceptis, aliud in exemplis,
aliud in sacramentis. Sunt ista medicamenta vulnerum
nostroirum, et fomenta studiorum nostròrum. Modo res-
pondimus : « Exaudi orationem meam, et precetti meam,
» Domine ! Inaurire (A), » hoc est : « Arnibus percipe
» lacrymas meas2. » Quid putas, iste petiturus est, qui
primo sibimet Deum cupit propitium esse ? Quid ab illo
expetiturils est? Videamus, discamus. Forte divitias petiturus,
fòrte in hac vita aliquam felicitatem? Dicat
ergo nobis, quid petiturus est, qui primo Deum depreca-
tur. Vidit enim, quod ex se habere non potuit, sed a Deo
1 Rom. mi , 2 Psal. x x x vm, x'3. — 3 Joan, x v i, 0 4 . — 4 Psal. xx:
8 Jacob, n i j 6 . — 8 J rrem . x.v, 5. -
( a ) In Codice fo t . 6 8 . inscriptus : Sermo sancii Angustiai ep. Agit
praicipue de usu Lingua:, e t deiino Uominis. U t nih il dissimili cm , quiedam
mihi minus cohierere videntur, quiedam esse infra Augnstini dignitatem,
verba etiam Psaimi non semél inopportune rep e ti, e t in tru d i, atque adeo
interpolatomi! suspicor. Expendant, qui lectioni D. Doctorisìne magis innuhabere
potuit. Audieràt enim : «Petite, et accipietis \ «
Noverai ergo, quid ésset peti tttras, qui primo Deumro-
gavit. Ergo« Exaudi, Deus, orationem meam !» Et quasi
interrógàtus : Quid vis, quid puisas, quid clamas, quid
interpellas? Aùdiam. Quid vis? Quid vólo? ait. Audi vo-
lüntatem meam, et perirne opera tua. Quæ est Voluntas
mea?' « Dixi : Custodiam vias meas, ut non delinquam in
» lingua mea4. » Arduam rem istedisponit, sed non du-
bitat, quottiam primo Dominum deprecatus est. Noverai
enim màgistéfium Pauli : « Non ego, sed gratia Dei me-
» cttm 5'. '
II «Dixi ergo : Custodiam vias meas. » Quas vias?
Terrettàs. Numquid per lingiiàtti ambulamus in terra?
Aut pèdibus nóstris itt terra ambulamus, àut pedibùè
alienis. Aut animalibus vehimur, aut pedibus nostris
imus. Quid est ergo ? Quam iste viam quærit? Ne delin-
quat in lingua sua. Magna doctrina, videte, fratres.
Numquid enim, quemadmodum una bora possilmus ci-
bum accipere, et refecti recedere, Sic possumus momento
uno loqui etiam, et silere? Quemadmodum enim habe-
mus oculos ad videndum, aures ad audiettdum, cæteros-
que sensus ad percipiendum, s?C iterum linguam ad los
qUendtim. Est nobis magna nécessitas linguæ. Aut aliquid
auditurus es, ut i-espondeas, atit aliquid dicturus es, ut
dóceas. Numquid oculo dicturus, et non lingua ? Et si
aure auditurus es, lingua responsUriiS es. Quid facimüs
de tam utili membro ? Inde Deum rogamus, inde satisfa-*
cimus , inde laudes dicimus, inde una voce concincn-
tes Deo cantamus, inde quotidianis diebus aut miséricordes
efficimur, cum aliis loquimiir, aut Consilia damus.
Quid facimus nunc ? Ipsa lingua nostra vobis ministe-
rium exhibet. Quid facimusy ut non delinquamus in
lingua , maxime cum dictum sit : « Mors et vita in mani-
» bus linguæ6 ? » Et iterum dictum sit : « Multos vidi ca-
» dentes per casum gladii, Sed non sic, quomodo qui ce-
»ciderunt per linguam7?» Iterum dictum est: «Et
»lingua in membris nostris consti lui tur, quæ maculai
» totum corpus nostrum8. » Inde iterum idem Dominus :
« Docuerunt linguam suam loqui mendacium 9. O docùe-
» runt ! » Facit enim consuetudinem loqui mendacium.
Etiam, si non vis, illa loquitur mendacium. Quemadmodum
enim, si rotam volvas semel10, jam, ut manu impu-
leris, Ala ipsa figura et rotunditate, vél ipso instabili, et
quasi naturali cursu currit, sic et lingua nostra, opus
est (c) ut non doceatur loqui mendacium ; jam enim ul-
tro sponte currit ad id, ad quod facilius potest moveri.
Aliud babes in corde, aliud illa aliquandovolvit ex more.
Quid facturas es? Quæ, videtis, fratres ! quæ staterà cordis
facienda est, ut lingua aliquid proférât ! Ncque enim
sponte movetur. Intus est, qui movet.
III. Est enim quædam Vis, qüæ Sé, et cæterâ minuteria
sua movet. Opus est, ut bonus sit illé , qui regit, et
quamlibet malam consuetudinem adjutus per gratiam
vincit. Bonus sit minister, et quiescit ministerium. Miles
babet arma, sed sinon ferierit (ì/), nihil faCiunt arma.
Sic et lingua in membris nostris arma attimæ nostræ
sUnt. De ipsa dictum est : «Inquietum màlum11. 0 in-
» quietum! » Quis fecit istud malum, nisi inqüietuâ? Fu
noli esse inquietus, et non est hoc malutti. Tu noli agi-
tare (e), et non est, qüæ se àgitet. Neqtie ènim animus
est, utmOveatur; Córpus èst enim. Jacet. Nôlimoveiê,
cviii, 1. — 5 1 Cor. x y , io . — 6 Próv. x v n t a i . — * Eccli. xxvitt, a a . —
- 1® Jacob, m i, 6. — 11 Ib id . 8 . '
triti sunt. Locus in Editione esset post Sermonem X V I .— (b) losolens fictio
verbi Inaurior ad græc. '¿yonti'opai, quod LXX. hoc loco, — (c) Trajecit
voces Librarius. Lege : Opus non est, u t doceatur, etc. — (d ) Ila scripsi
pro : fecerit, quod habent membrana:. — (cJRectius fortasse: agitar/.