Adam namque' praceptum Dei conwnpsit'. Non I B tenent, quia legi calumniantur" ut geniti siçt.rei, et epribus
cæsus, neque gladio percussori? luit muictatus. p a " genitore. ipsorum3' reatu teneantur obstncti.. Ecce
Imperatoria nempe facta1 nemo sine pericolo sui sangui- Adam qui genuit latronem, et ecce Cain qu. mterfecit
nis contemnit. Homines utique bnperatorissuscipiuntcum fratrem. Quis“ ex his duobus est relis? Pater qui genuit,
tremore et veneratione -rilissimam chartulam, atramento aut filius qui germanum morte » peremttP.Cesset oalumconscriptam
et velut divinos apices adorant. Sed Scrip- niator, taceat calumniator; quanms nqnqngm,*9md
tura: divina: leguntur, verba Dei tonant, ipse Dominus verius dicit, qui ventati calummam fecit “ .Ubi es, Çalumquodam
modo præseniibns loquitur, nec veneratur', niator? Responde mihi pro suscepto tuo, quv.de te eras
nec timetur, neque adoratur, hec auditur; sed, quod securus. Defende quem usque . modo detendebas. Quare
peins est, velut fastidientes, discorrente per illicita visu , recessisti? quid tacmsti? Ecce pro filii reatn E g g teneauditnm
avertentes, inanibus obnoaia cum detractìone tur Adam qui genmt parncidam. Quare non dicis,: Non
Ê t b u b s '0 c c u p a m u r c . Im p e r a t o r l o n g e p o s i t u s , d e c h a r t a . e s t r e u s ?
loqnitur et tremitur', et qnasi præsens in illa diaria VI. E n t ra it qm tacebat. Nontaceo, inquit, repop
deo piane et defendo ; nec filius prò patre, nec pater prò
filio reus est, quia scriptum est : « Anima patris mea est,
» ¡et anima filii mea est : anima quæ peccaverit, ipsa pu-
» nietur(è). » Quasi experrectus36 est calumniator ille, qui
dormiebat; aperuit os30, ccepit loqui, sed modo tacebat.
Die ergo : Nec filius pro patre, nec pater pro filio reus est.
adoratur8 -, testimonium dominicum recitatur, et ab ali-
qnibus contemnitur*. Ipsum Prophetæ clamant. Apostoli
prædicant, Evangelia loquuntur; per seipsumliominibns
fabulatur, et non auditur. Audi présentent Deum“ et
loquentem : « Ubi fnerint, inquit, duo vel tres congre-
» gali in nomine meo, ibi sum in medio eorum (a). » Die ergo : Nec turns pro patre, nec pater pro uno reo, Q
IV Sed utique, inquiunt calumniosi11, Deus non Responde pro suscepto tuo, et ego pro Deo meo. Detende
debuit hominem permittere ut peccaret. 0 stiliti qui hoc Ad» causam, et .ego Domini mei » injunam. Tndicis non
dicunt et ¡3 non considérant quia Deus non statuam fecit esse justum ut reus sit Adam pro Aio, et ego consento ;
lapide,™ aut lignèam, sed hominem perfectum condidit, ergo si patrem non involvit fdii reatus“ , quare imputas
cui et liberi arbitriipotestàtem dedii'3! Débuit considerare Deo Adæ peccatum“ ? Et sicut non est judicandus prò
quid boni appeteret, et quid mali coritemneret; debuit Cain, sic nec Deo quod Adam peccaverit« imputemus .
L e r e quod minatus est Deus, et contemnere quod VII. Desine, stolte Calumniator si tamen calumniator,
persuasela! diabolns;■ proposito' sibi .'immortafitatis et non potius blasphemator dicendus es, desine taha de
praemio, ad hoc debuit aurem cordis parare“ ,, ut Crea- Deo loqui, et taba delirare. Considera te pnmum qui sis,
tons sui .servarci præceptum, non erterminatoris'consi- qualisvelaquofactnss.s,etvideuU-umdebeasdeFactore
bum “ .Non melius hominem colpo quam Deum, qui ita loqui, qui non audes loqm de conservo tuo.
hominem boniim fecit? cui procul dubio injunam l’acio,
dum contra eum defendo hominem16. O stultaet vana ,^H,:iv:,.™i™iwv»vv:^:vu«vwvviu,ivWmvivu«ivv«a^
quæstio ! Dicunt homines : Deus non debuit hominem
permittere ut peccaret,- et non dicunt qina homo male
fecit, Dei præceptum transgredicndo, ut peccaret. Quia1'
utique ipse homo debuit mortem” timere, et ad intérdic-
tam arborem”non accedere.
Y. Si quisquam hominum, nolo dicere imperatoris
sæculi, 1 vel certe18 judicis præconem contempserit, non
rapitur ad supplicium? Dei præcepta19 contempsit Adam,
et ab aliquibus defenditur. Quare culpas Deum cum tuo
periculo20, et non hominem sine tuo præjudicio21? Quare
accusas“ Artificem qui bene fabricavit, et deferidis hominem
qui ædificio suo adesse noluit? Qui divini præcepti
immemdr fuit, in vulnus23 transgressionis incurrit. 0 qui
Adam défendis et Deo injuriam facis, ad quod te interrogo
respondè mihi: Adam bònus fuit an malus? Dicturus
es bonus, ut plena sit tuadefensio. Si ergo bonus fuit, quare
unum filiiim bonum, àlium latronem fecit24? Debuit, ut-
pote bonus25, ambosbonos creare, aut si, uttu26dicis, Deo
faciente peccavit, ambos malos debuit generare. Quare
unum innocentem, et alium effundentem innocentis san-
guinem genuit? Unus dedicavit martyrium, et alius ini-
SERMO III.
In istud: Ne tardes converti ad Dominum (c)._
Sermo iste a Codice xii Cassinensi eruitur, qui,
totus fe re S. Augustini feetus complectitur. Nomen
et Stylus perfectissime concordante unde dubitandi
locus minime relinquitur. Ponendus est m editione
Maurinensi post Sermonem x l, ubi eadem verba
explicantur.
SYNOPSIS.
I . Bon i opera cum fide necessaria sunt. I I . Pro cras tihànté s a r -
gu u n lu r
I I I . Co n ira desperationem et præsumplioner
eras linai
impugnatur. V . Conclusici.
. IV . P r o -
I. C u m d e b o n i s o p e r ib u s f r e q u e n t iu s a d m o n em u s a l i -
q u o s e x n o s t r i s , a d ju s t i t ia m , v e l a d e le em o s y n am p i -
g r o s , e t a d l u x u r i a m , v e l a v a r i t i am p r o m p to s esse, c o g n o s - .
tiavit parricidium. Ergo Caïn quod gërmanum occidit, cimus. Pene est ut suspicemur eos, qui tales sunt,-futurum
reus non est, quia ■genitor ejus suscepit reatum, qui filiiim judicium non timere.Et revera,Fratres, cpiando négligentes
creavit: latronem27. Si Adam mvitus peccavit28, ergo Caïn et tepidos Christianos nec peccata vitare, nec præmia sibi
invitus in jugulum fratris gladium fixit. Talem justitiam æterna videmus bonis operibus providere, quid superest*
(a) Ma till.
■ 1 In Edit, deest namque. — \ a.Edit. neglcxit-, et in t incidi I.
Plirasis sequens in iisdem integra desideratur. — 3 Edit, revera, Fratres,
imperatorie Sacram (nempe cpistolain.) sine periculo, etc. — 4 Edit.
scriptam. — s Vox passiva , id est, non recipit venerationem. — 6Edit.
et.'ivon .auditur , aut Jastidiose homines audiunt, au t, quod pejus
est-, sedentes fabulis vacant. — 7 Vox passive sumpta , quanquam non
sic coramuniter. — 8 Cod. minus bene adhortatur. — 9 Edit, tesiamen-
tum Domini cum reeilatur db aliquibiis hominibus et contemriitiar.
rrr.-t^EAd. Dominum.— 11 In Edit, additur vox homines. — ■ ,a In .Edit,
deest et. — ' 3 Edit. ut. considerar et quid boni, etc. — >4 Edit, habere cor
par Alum, e l Creatoris sui servare, ete. — >s E à il.a u d ir e coiiiilium.
j— >6Edit, male : non melius hominem culpo quam Deum? q u i hominem
f e c i t , injuriàm fa c ia l ? — >7 Cod. minus bene qui.— ' >8 Duas iste voces
:li. xviii, 4- — S Eccli. v , 8.
desunt in Edit. — >9 Edit, præceptum. — ao Edit, judicio. — al Edit.
periculo. — aa Edit, incusas. — a3 Cod. male vulnere. Edit, male non
ponunt punctum post n o lu it,— a4 Edit, genuit. — aS Hæc vcrhe utpotc
bonus non leguntur in Edit. — a® Voces ut tu desunt in Cod, — ’ a7 Vox la-
tronem non est in Edit. — a8 Non reperjtur in Edit, plirasis principimi! :
S i Adam invitùspeccavit.— Edit. qui,... calumniriri nituntw.— 3o Edit.
horum. — 3,1 Vox ipsorum deest in^ Editis. — 3aEdit. male qui.'— ^'3,3iEditv
crudeli morte. — 34 Edil. cessit... tacuit... Jaoit. — 3S Cod. male exper-
tus.— 36 Edit.los suum. -— 3ï Edit. Dei mei. — 38 Edit, reatiis adpéccùtum.
— ?9 Ilæc desunt in Edit.— 4<* Edit, judictmdum. — '4* YÆt.'pecca?it.=
I,* lEdit. adjiciont;. sed sic agamus, ut ad indulgenti ani' Deiveniamus.
Reliquà desunt.
SERMO III. IN.ISTUD . NE TARDES CONVERTI Al) DOMINUM. 1 7
ut eos opyxemur credere, quod nec boms præmia, nec et ideo si illam vitam non habiturus sum, vitam ist am
malis supplicia (sint) in Dei judicio repensanda. Et vere, perdere nolo. Quare non faciani voluntates meas ? quare
Fratres, ipsum in veri tate intelligimus Dei judicium timere, nonexpleam libidines meas? Desperando perit. Alius ti-
quem bonis opçribus videmus insistere. Rii vero, qui nec mens præcipitia desperationisf,''incipit perire sperando,
bona opera conantur implère, et lectioni, et orationi va- Quomodo sperando? Quandocumque, inquit, fuero concare
dissimulant, quid eis prodest, quod verbis asserant versus, totum mihi Deus promittit dimitterc, spero in
fìdem, cum probentur1 factis destruere veritatem, Ja- ipsius misericordia, quia totum mihi dimittet. Et differt
cobo apostolo dicente : « Quid proderit, fratres m e is i de die in diem -, et subito intrat illi dies extremus mortis,
» fìdem quis dicat se habere, opera autem non habeat? et périt dilatio, et restât damnatio6. Ad ambos itaque
» Numquid fides poterit salvare eum? si autem frater Scriptura loquitur. Desperando volebas perire, audi Do-
» aut soror nudi sunt, et indigent victu quotidiano, minum dicentem : « Nolo mortem impii, quantum ut re-
» dicat autem aliqiiis de vobis iliis Ite in pace, cale- » vertatur et vivat (e) : » mori volebas, redi et vive 5 si
» facimini et saturamini, (et) non dederitis éis quæ ne- te Deus perire velit, peccantem tolleret, quando tanta
» cessaria sunt corpori, quid proderit? Sic et fides, si peccasti. Sed adhuccum vivis7, ad poenitentiam invita-
» non habeat opera, mortua est in semetipsa (a). .»
Ait enim talibus Deus, et omnem infidelitatem illorum
redarguens dicit : 0 homines increduli, si., non creditis
quod promisi , considerate quod feci ccelum et terram ,
« Dixi et facta sunt (b). » Tu cui promitto, non eras, et fac-
Luses. Non existcntem facio, et jubentem 2decipio. Attendile
ergo quae dico, et excepturos vos credite quod promisi,
I I . Sed infirmata et aegrota, infelix et ignara, dissoluta
linee paralytica cogitatio, ; et interior, incommoda, quse
mentis obstruit claustra, ut quotidie peccata transire 'pu-
tentur 3.. Transivit hodie, transit et cras, et aliud era»
addes ad crastinum, et alterum crastinum, et.converti
dissimulas , ét non metnis ne tibi morjS repentina subri-
piat. Nornie homines subito moriuntur, quia tu attendis
ut differas agerepoenitentiam, etdivinam dissimulas cpiae-
rere misericordiam ? Dicis quidem : Converti bonum est ;
si bonum est, cito facias; si bonum est cito accipere^
malum est nunc accipere? Quare, die mihi, et: bonum
confiteris,! et accipere non festinas? Forte dicis mihi : Sc-
eurum me Deus facit. Unde securum facit ? .Quid scriptum
est? «. Peccator et iniquus in quacumque die conversus
» fuerit, opines iniquitates ejus obliviscar (e)., » Ecce
ubi me ¡Deus securum facit. Habui hesterna die decem
peccata , ;hodie quindecim , crastina forte viginti. Cum
ergo verum sit quod Dominus dixit, quandocumque
conversus fuero, omnia peccata: praeterita et omnes iniquitates
meas obliyiscetur. Quid me terres4 ? Deus mihi
promittit indulgentiam, et tu mihi desperationem facis?
Negare hoc non possum Deum promisisse. Quare ergo
hodie non converteris? Quia etri tardius conversus fuero,
sic mihi.promittit plura dimittere, quomodo hodie pau-
ciora: O securitas vana! certe faciebas me securum. Video
quidem. per promjssionem Dei indulgentiam tibi pro-
mitti, diem vero crastinum quis tibi prpmisit ? et ideo
convertat se unusquisque ad Deum, sicut dicit : « Conver-
» tite vos, quierite Deum, et cum inveneritis eum, deli
relinquat impius viam suam (d). Convertite vos, »
male sperantes5-, duo sunt enim vitia generis humapi,
qui bus pereunt, alii sperando pereunt, alii desperando.
Non est mirum ; magis miraculum est perire hominem
sperando.
I I I . Yideamus itaque et breviter consideremus, qui
peréant sperando, et qui desperando; utrisque quam me-
dicinam offerat Deus. Desperando perit qui dicit : Ego
scio facitiora, et" ego novi scelera mea. Quando fieri po-
test ut illa quse feci dimittat mihi Deus? Desperando perit
qui dicit : Quid prodest quod dicis? Jam faciamquidquid
possum, hoc perdo quod non facio. Sic me damnaturus
est Deus prò uno peccato , quomodo prò multis pec sqeo?
(d Jac. xi, — (6) Gcn. t , 3 ot seqq. — >(c) Ezech. xvm, 2 1, 22
.. — .(;/} Matth. xxiv, 43. —
1 Codex habot justos. quod nullum affet 1 sensum. Scribendo errasse amanuense
™ facile crediderim. — a Forte existentem. — 3 Vide Serm. lxxxii,
n. 14. — 4 Vide Semi, x l , n. 4 » 5 . prò promissa indulgendo. Codex male
terris. — 5 Vide Serm. xx , n. 3. ubi S. Doctor eadem repetit. — fiVide
Semi, x x , n. 4. — ?Codex male cìtivis. — 8 Id. ad pracipitium desperis.
Et haec tibi desperanti Deus dicit : « Nolo mortem im-
» pii. » Tu vis mortem tuam ; ego nolo-, non te feristi, et
desperando periisti. Deus autem, et cum non esses, fecit
te, et postea perditum queesivit te, et per sanguinem Filii
sui invenit et redemit te , et ipse tibi clamat remedia. A
prsecipitio8 desperationis redi : « Quia nolo mortem im-
» pii, quantum ut revertatur et vivai ».
IV. Ccepisti perire, rediisti a praecipitio desperationis,
sed velut in medio sta, nolo te ire in contraria, nec de
peccatis tuìs desperatione diflidas, nec de vita longiorc
confìdas. Convertere ergo. Sed dicis : Cras, inquit, me
converto. Quare non liodie9? Et quid mali si cras? Imo
quid mali si hodie?. Ego scio quia longa erit vita mea.
Hoc scio, quia Deus non promisit. Mathematicus-ne,
forte longam vitam tibi promisit, qui cum quo pereat
quaerit? Sed ad extremum dico: Longa erit vita tua, concedo
; si longa erit, bpna sit 5,si brevis, et ipsa sit bona.
Nam quid te offendit vita tua, quam sola vis habercmala,
ut inter omnia bona tua sis malus? Sed die mihi, Frater,
numquid nosti quantum temporis victurus sis? aut ubi
legis indulgentiam te accepturum, si te non correxeris ?
Legis aliquando longam vitam tibi esse promissam, aut
forte cum morte pactum feristi ? Spero quia centum annis
vives ; adde et decies ccntum; quid proderit? Nam et ipse
Adam, si adhuc liodie vivere!, paucos annos vixerat,
quia omnes fmierat.
V. Esto ergo correctus, esto paratus, et non timebis
diem ultimum « Tanquam furem, qui dormienti effodiat
» parietem (f)-. » Ergo audi, qui desperando volebas perire.
Audi Scripluram, quomodo (dicit)10 desperando cum
perire velis : « Nolo mortem impii, quantum ut revertatur
» etvivat. » Si rediisti a desperatione, sic audi utredeasa
perversiate, et constituaris :in spe bona. Audi quid tibi
dicit Dominus male speranti, et quotidie differenti, : « Ne
» tardes, inquit, converti ad Deum, et ne differas de
e die in diem (g). » Verba Dei sunt, non mea11. Non a me
hsec auditis, sed ego vobiscum audio : « Ne tardes , inquit,
» converti ad Dominum. » Tu vero respondes, Cras. 0
vox corvina ! Quomodo corvus de arca demissus non est
reversus,jamsenuit, et dicit: Cras, cras; vox corvina est12.
Caput album et cor nigrum. Corvus de arca demissus
non rediit ; columba rediit. Pereat ergo strepitus corvi-
nus, et adsit gemitus columbinus. Clamat tibi et consolai
tibi13 : « Ne tardes converti ad Dominum, et ne dif-
» feras de die in diem, subito enim venit ira ejus, et
» tempore vindici* disperdit te (lì). » Haec enim, Fratres
diarissimi, si cum grandi timore et sollicitudine cogitatis,
ad poenitentiae remedia et eleemosynarum medicamenta
animas vestras, Deo auxiliante, convertatis, ut ante tribu-
. — (d) IsaT. i.v , 6, 7 , et xvm , 21, et xxxnr, i 5 . — (e) Ezech. xxxm, 2.
(§■) Eccli. v, S. — (h) Ibid. 9.
rationis redi. ■— 9 Vide serm. x l . n. 5 . — 10 Vox dicit deest in Cod. —
"V id e Serm. x l , n. 5 . — ,a Id. lx x xh , n. 14. Serm. ccxxiv, n. 4 ,
et Enarrai, in Psal. c u , pV'i 6 , ubi saspius fit sermo de voce corvina. —
13 Forte consonai.