cio qua. 0 Christianum ! nescis qua ivit Dominus tuus ? prædixit. Ille Deum negat, quem colis, tù ex his quæ
Vis dico.tibi qua eum sequaris? Per pressuras, per op- patitür mundus, ostende veracem, et non contristatus,
probria, per falsa criniina, per sputa in faciem, per (1) prædictis, gaudeas promissis. Yenit enim eo tempore,
alaparum, et flagellorum verbera, per coronam spineam, quo jam mundus, ætate vergente, quasi ita factus, ut fì-
per crucem, per mortem. Quid piger es (2) ? Sequi vo- niendus, abundaturus erat cladibus, et calamitatibus, et
lebas, demonstrata est via. Et tu : quis illuni sequitur ? angustiis, et molestiis. Ad solatium tuum venit qui tunc
Erubesce, barbate (3). Foeminæ secutoe suht, quarum venit; ne defìceres in pressuris vitæ pereuntis, atque
bodie natalitia celebramus. Fceminarum Martyrum (4 ) ’, transeuntis, promisit alteram vitam. Antequam mundus
Tuburbitanarum solemnitatem bodie celebramus. Domi- his afflictionibus, et calamitatibus laboraret, missi sunt
nus vestcr, Dominus noster, Dominus illarum, Dominus Prophetæ ; missi sunt sèrvi ad ægrotum istum grandem,
omnium, Redemptor vitænostræ, devia angusta, et as- ad genus humanum, quasi unum hominem languidum
pera precedendo stratam (5) fecit, stratam regalem, mu- ab Oriente iisque ad Occidentem distentum, et jacentem ;
nitara (a), [ et puram, in qua delectaret et foeminis misit Medicus potens servos suos. ^entum est ut tales
ambulare, et adhuc piger es ? Non vis fundere sangui- accessiones venirent asgroto huic, in quibus multum la-
nem pro tanto sanguine? Hoc dicit tibi Dominus tuus : boraturus erat. Et ait Medicus : Multum laboraturus est
prior pro te passussum ; da quod accepisti, reddequod iste ægrotus, ego sum necessarius. Jam stultus ægrotus
bibisti. Non potes tu? Potuerunt pueri, et puellæ ; po- dicat Medico : Domine,laboro ex quo venisti : Stulte non
tuerunt delicati, et delicatæ ; potuerunt divites, et laboras de eo, quia veni, sed,quia eras laboraturus, vem.
magni divites, qui subito irruente tentatione passionis Compendio igitur, fratres, quid multa dicimus ? « Vernon
retenti sunt copia divitiarum, nec capti bujus vitæ » bum consummans breviavit Dominus super terram ?. ».
dulcedine, cogitantes ilium divitem finientem divitias, Bene vivamus,et pro bona vita nostra bona terre transeun-
et invenientem tormenta, et non suas divitias præmise- tia nön speremus (c). Yilismerces est bonæ vitæ ter-
runt, sed eas potius in martyriò præcesserunt. Tantis rena félicitas ; non tanti valet quod hic bene vivis, quanti
exemplis præcedentibus piger es? Et tarnen festa Marty- valet quod hic concupiscis ; quamvis talia concupis-
rum célébras. Natalis est hodie Martyrum ; præcedam, cendo nec bene vivis, si vis mutare vitam, muta concu-
dicis, et forte cum meliore tunica. Vide qua eonscientia, piscentiam. Servas fidem Deo, et ideo ut in terra sis fe-
ama quod agis ; imitare quod célébras ; fac quod laudas. lix ; et hoctibi est totum. Quare servas fidem Deo ? fides
Sed ego non possum. Dominus in proximo est, nihil sol- tua tanti valet? tanti illam æstimas ? sic illam adducis? si
liciti fiieritis1. Ego, inquis, non possum; tu fontem ip- aliquid venale habeas in terra, et cum emptore pacisca-
sum nolitimere : unde impletæ sunt illæ potes et tu im- ris, tu charius pretium dicis, ille vilius; tanti valet, m-
pleri, si avidus accédas, si non quasi collis tumescas, sed quis, quoniam quod vendis exaggeras ; et file : Non valet
quasi-vallis humilieris, ut impleri merearis. Non ergo no- tanti, sed tanti ; et dat sibi minus pretium, volens vilius
bis dura sint, fratres, maxime his temporibus abun- emere. Dominus Christus corrigit te. Dicis tu Domino
dante (¿>) pressura. Contemptus est a ‘Martyribus mun- tuo Christo : Domine, servo tibi fidem, et tu da mihi in
dus cum fiorerei. Vere magna laude contemptus est terra. Stulte, non tanti valet quod vendis ; erras, nescis
florens, et amatur periens. Contempserunt illi flores quod habes. Servas fidem, et quæris terram? Plus valet
ejus, et tu amplecteris spinas ejus. Si migrare piger es, fides tua, quam terra , nescis illam apprettare. Ego novi
vel domus ruinosa te terreat. Sed insultat tibi Paga- quanti valeat, qui tibi donavi ; tanti, valet quantum est
nus. Unde tibi insultât Paganus? Re vera tempus est ut tota terra ; adde terræ et coelum : plus valet. Et quid
insultet tibi Paganus, quia implentur prædicta Domini estplusquam terra, et coelum? Ille qui et terram fecit,
tui. Rectius tibi insultaret, si non implerentur quæ ille et coelum. Conversi ad Dominum (¿i). ]
* Philip, iv , 6 .— 2 Rom. ix , 28.
(a Vide Semi. ¿ 35, n . 1 e t mutilam periodum restauratam agnosces. — Sermone connexum, ejusque perficientem inlegritatem. —_(<0 Sermone?
(é) Ingruenle prima persecutione Vandalica, sermonem hakitum duco post editi varias post litec verba Conferii a d Dominum subjiciunt claumlas; anceps
annum 4 a 7.Vide Serra. 2 96 a N . 6 ad ti.S e d ibi de urbis Romce vastalione, ergo e s t, qua potius usus fuerit Augustinus, quoties nihil insuperadditnr.
hic Africani ipsara vexatam dicit. — (c) In Epilognm arctissime cum reliquo Vide Serm. 67, 100, 14 1, etc.
(1) Ed it. p e r alapas, e t flagellorum.— (2) Ed it. ecce demonstrata in animadvcrsione autem Suburbitanarum e x Sirmondo.— ( 5) F.dit. stratam
est tibi via. Sed dura e s t, inquis, v ia ; quis p e r istam illam sequa'ür? — eam vobis fecit, stra tam , securam , munitam , Christus Dominus noster, qm
(3) E d it.' ad d ii erubesce : a virtute vir diceris. — (4) E d it. Suburbitarum, reguat in ssecula saeculorum. Amen. Sicque explieit sermo.
ü
SERMO IV.
De Natali Dom im.
Sermonem num. 18g Pom. V. Maurini dolenl nusquam
vidisse in MS. ul loca minus integra, vel male sarta
■reficerent. Eumdem in inlegritatem suam restitulum
exemplavi a septem Codicibus, quorum tres sunt antiqua
leclionaria, quibus in officii recitatione solemni
Monachi ulebantur in choro, quos inter preestat Codex
num. 106. elegantissime exscriptus manu propria Leonis
Ostiensis, qui epocham , et nomen suum apposuit,
et Codicem figuris ornavil. Duo alii Codices sunt Breviario
charaoleribus lalinis steculi XIV. ante cclalem
Urbani V. nam Psalmos ex edilione Romana legunt,
non ex Gallicana, quam ille Pontifex Cassinensibus
prcescripserat. Reliqui duo continent sermones diver-
sor um, sicque ctiam inscribuntur. ln liis vero septem
Codicibus una et constans est sermonis lectio, unaque
inscriplio, qucc cum Maurina edilione concordat. Ri-
bliotheca Medicea Laurenliana monet extare in Cod. 1.
Plut. XIV. Iiunc eumdem sermonem integrum, ul in
nostris Codicibus.
S a n c t i f i c a v i t n o b is ( 1 ) istum d iem die s, q u i fe c it
om n em d iem , d e q u o P sa lm u s (2 ) c an ta t (a) « Canta te
» Domino c a n ticum n o v um , canta te Domin o omnis te rra ;
» canta te D om in o , et b en edic ite (3 ) nomen e ju s 1 , » (4 ) bene
nuntiate d e die in diem salutare e ju s. Q u is e st iste dies
de d ie , n is i F iliu s d e P a t r e , lum en d e luminc. S ed dies
i l l e ( 5) q u i g en u it d iem , q u i d e V irg in e na sce retu r h o c
d ie . D ie s e rgo ille n o n h a b e t o r tum , n o n h a b e t o cca sum.
Diem d ic o P a tr em Deum. [N o n enim esset Jesus dies de
d i e , n isi esset e t P a te r Dies . ] Q u id est dies n isi lum en ?
n o n o cu lorum c a rn a lium , n o n lum e n , n o n lumen commu
n e h om in ib u s , (6 ) e t p e co r ib u s , sed lum en q u o d
An ge lis lu c e t , lum en c u iv id e n d o c o rd a p u rg a n tu r . T ra n s
it enim is ta n o x , in q u a m o do v iv im u s , in q u a no bis
a c c en d u n tu r lucema e S c r ip tu r a rum . e t v e n ie t i llu d , qu od
in alio P sa lm o c a n i tu r : (¿>) « M ane astabo t i b i , e t c o n -
» tem p la b o r t e 2. » Dies e rgo ille V e rb um D e i , d ie s , qu i
lu c e t A n g e lis , d ie s , q u i lu c e t in illa P a t r ia , unde p è r e -
g r in am u r , v e s tiv it se c a rn e , e tn a tu s est d e Ma ria Virg in e.
M ira b ilite r na tus est. Q u id m irab iliu s Y i r g in is p a r tu (7 )?
C o n c e p it et. v irg o e s t , p a r it e t v ir g o est. C r e a tu s e s t
enim (8 ) d e i lla q u am c r e a v i t , e t a t tu lite i foecundita tem,
n o n c o r ru p it (9 ) in teg r ita tem , Ma ria u n d e ? ex A d am .
A d am und e? d e t e r r a ( i o ) . S i A d am d e te rra , e t Ma r ia d e
(a) Versio Itala habet : Cantate D omin o, benedicite nomen ejus, bene
nuntiate diem de die Salutare ejus. Idcirco Maurici opinati sunt hunc Psalmi
versum a Mss. ad liane lectionem resti tui posse. At Codices nostri conjecturai
illi stabiliendoe non suffìciunt. Sed annotai Cl. Sabatier in sua veteri versione
Bibliorum, semel tantum usum fuisse Augustinum lectione ilia , coeleris autem
(1) Ed it, addit Fratres.— (a) E d it, canit.— ( 3) E d it, nomini. — (41 Ed it.
benedicite. — (5) E d it, h unc genuit diem, qui de Virgine natus est hodie.—
(6) E d it, cum pro et. — (7) E d it, concipit. — (8 ).Edit. de eo, — (9) E d it.
a d d it ejus,|^2p (10) E d it, legitnr : Si Maria de A dam, e t Adam de terra,
ergo etc.— (11) E d it, si autem.— (1a) E d it, ait sine interrogatione quoniam
mentitur.— ( i 3) E d it. Longe enim veritas est. Dormiebas venit ad te , gravi
spprimebaris sonino , excitavit te. — (14) E d it. Ergo veritas de terra orla
camu s q u o d can tam u s : « V eritas d e te rra o r la e s t , » Q u a le
n o bis ben e fic ium praestitit ( c ) , « Veritas d e te rra o rta est ?
» e t ju s titia d e coelo p r o s p e x it3. Judaei enim , s icu t d ic it
» A p o s to lus , ignorantes D e i ju s t it iam , e t suam volentes
» c on s t itu e re , justitiae De i non su n t s u b je c t i4. » U n d e
po te st homo esse ju s tu s ? a semetipso? Q u is p a u p e r s ib i
d a t pa n em ? q u isn u d u s co o p e r itu r , nisi ac c ep e rit v es tem?
[ J us titiam non ha b eb am u s ; p e c c a ta h i c sola e rant. ]
Unde ju s titia ? quae ju s titia s ine fide ? « Justus enim ex
» f id e v i v i t 5.» Q u i sine fide se d ic it ju s tum ,m e n t i tu r ( 1 2 ) .
Q u om od o non m en titu r in q u o non e st fides ? s i v u l t v e rum
d ic ere c o n v e r ta t se ad v e r ita tem .S e d ( 1 3 ) lon g e erat.
« V er ita s d e te rra o rta est. » D o rm ie b a s , v en it ad t e ; ster-
te b a s , e x c ita v it t e ; v iam t ib i fe c it p e r s e , ne p e rd e re t te .
E rg o ( 1 4 ) q u ia v e r ita s d e te rra o rta est , Dominu s noster
Jesus C h r is tu s d e V irg in e natus e s t ; « Jus titia d e coelo pros-
» p e x it ( i 5 ) , » u t h a b e r en t homines ju s titiam n o n s u am ,
sed De i. Qu an tam d ign a tio n em ! Q u a lis p r e c e s s it in d i -
g n a tio ! In d ign a tio quas p r e c e s s it ? Mortales eramus p e c -
ca tis ( 1 6 ) p r em e b am u r , poenas nostras po r tab am u s .
Om n is h om o , qu an do n a sc itu r , in ch o a t a miseria. N o li
quaerere p ro p h e ta n lem ; in terroga n a sc en tem , e t v id e
fle n tem .C um ( 1 7 ) e rgo ista esset in te rra ma gna Dei in d ig n
a t io , q u a lis su b ito fa c ta e st d ign a tio ? « Ver ita s d e te rra
» o rta e s t . » C r e a v i t om n ia , crea tus est in te r om n ia ; fe c it
d iem , v en it in d iem ; e ra t an te tem p o r a , s ign a v it tem -
p o ra . Dominus C h r is tu s in asternum sine in itio ap u d P a trem
( 1 8 ) ; [ e t tamen h o d ie quaere q u id est. Nata lis est.
C u ju s? Domin i. H a b e t N ata lem? Ha b e t. In p r in c ip io
V e r b um , Deus a p u d D e um , h a b e t na ta lem ? Ha b e t. ]
N is i h a b e r e t ille h umanam gen erationem, nos non p e r v e -
niremus ad d iv in am reg en era tio n em: na tus e s t , u tr en a s -
ceremur. Nemo d u b ite t r e n a s c i, C h r is tu s n a tus e s t ; g e -
neratus e s t , non regenerandus. C u i enim necessaria e ra t
re g en e ra tio , n isi cu ju s est d amna ta g eneratio ? F ia t itaque
in c o rd ib u s nostris m iserico rdia e ju s. P o r ta v i te um Ma ter
in u te r o , portemus ( 1 9 ) in c o r d e ; g ra v id a ta est V irg o
in ca rnatione C h r is t i , g ra v id en tu r p e c to ra nostra fide
C h r is t i ; p e p e r it (20 ) S a lv a to r em , pä riam us lau d em. Non
simus s te r ile s ; animse nostrae foecundae s in t De o . Generatio
C h r is t i a P a t r e sine Ma tre ( 2 1 ) ; generatio C h r is t i a
Matre sine P a t r e : ambae generationes mirabiles. P r im a
g eneratio aeterna, s ecun d a tempo ralis. [Q u a n d o natus est
d e P a t r e ? Q u id est ¿qu ando ? Quasris ib i q u a n d o , i b i ,
in locis semper scripsisse de die in d iem , vel de d ie e x die. — (b) Siogularis
prorsus hic locus. Licet enim in Psal. 36, 58,1 4 8 , e t in Traci. 34 in Joau.
Icgatur : Mane astabo tib i, e t contemplabor ; hic tamen solum addiltir p r t-
nomen te . — (c) Diverse interpungitur in editis : pnecedil enim in te rro g
a te .
est, quia Christus de Virgine natus etc.— (x5) E d it, u t p e r jusiitiam homines
resipiscerent qui per injustitiam desipuerunt. Morlales etc. — ( i6 j E d it, op-
primebamur. — (17) Ed it, luce esset. — (18) Hoecomnia destint in editione
pro quibus hoc solum legitur .' habet e t natalem in principio Verb um, qui
nisi etc.'— (1 9 ) Ed it, et nos in corde. — (20) Edit, d d it Virgo. — (21) In
editione p ro v erbis Generatio Christi habetur etc.
A d am , e rg o e t Ma ria terra . S i ( l i ) Ma ria t e r r a , agnos-
1 Psal. xcv, i , 2 .—r-2 Id . v, 5.,— 3 M. tx x x iv , in . — * Rom. X, 3. ^ * Id.