vni
dabilem aliunde ipsius editionem, sed tamen ex impresso detractas agnoscunt omnes, quin ideo sermones isti sancto
jam textu conflatam, irrepsèrunt. Qüis nesciat tot im- suhripiantur Augustino. Sed probare nititur additiones
primendi opera præcipitem ardorem, multorum, etiam istas insulsas esse et ridiculas. Sic post banc phrasim quæ
invitis edentibus, errorum fontemexistere?Prseter autem in utroque textu reperitur : « Fecit gravidam Virginem,
duo illa menda, tertium reperitur, quod adversarium » qui nasciturus erat ex Virgine;» codex noster addit :
fefellit, ut me ipsum fefellerat adbuc in legendis codicibus Non tamen gravidam, quìa lux non habet pondus.
nimis novitium, nempe vox laxa pro lassa, cum in ma- Hinc si critico fides oratorius numerus deletus, et in-
nuscriptis sæpius duæ litteræ ss per unam x exprimantur. ficetum corol/arium adjectum est. Hoc attendai et ju-
Hinc legendum est lassa insedebis, quod auctorem scrip- dicet lector ; pulchra mibi videtur nec Augustino indigna
sisse aut dictasse certissimum esse fatendum est. Non lo- cogitatio , quam alibi etiam apud sanctos Doctores repe-
quor de verbo fiet, quia pptest facillimam excusationem ries. Sententiis præcedentibus aliquid in nostro textu
accipere; nec de vocibus in ProphetisetLege, non autem deesse videtur, aut aliquod irrepsisse mendum, quod fa-
ex Lege, quod claudicat. Hæc sola igitur objecta re- cile explicari potest per replicationem pronominis quem.
manent, nempe quod usurpetur vox sacramentum, Libentissime crediderim primarie fuisse scriptum : « Et
quam nihil efficere jam probatum est, et quod sanctus » quæ domus ejus , quam sibi ipse construxit, msi homo
Doctor dixerit : Coeli non habent accusatorem? Quid » Christus Jesus, quem gloriosa Virgo suscepit, quem
hæc sibi velint, quærit adversarius. Nunquam ergo legit » Spiritus sanctus copulavit, etc. » Si autem sermonem
Apocalypsim, in qua hæc reperisset verba, quæ illius editum ex uno codice velis repudiare propter verbum ,
quæstioni dare prorsus respondissent(Apoc. x ii,io) : Et quod aliquid affert difficultatis, nulla jam baberi poterit
audivivocem magnam de coelo dicentem : Nuncjacta authcnticitas, nisi purum habeas omnino textum, quod
estsalus , etvirtus, et regnum Dei nostri, et potes-, -absurdum est. Perfidæ sunt sequerites quæstiones, sed
tas Christi ejus, quia projectus est accusator Jratrum solutu facillimæ. Dixisset-ne Augustinus vilitatem Deum
nostrorum, qui accusabat illos ante conspectum Dei homines credere? Ita certe, si sententiam referas inte-
nostri die ac node. Adde quod si Maria dicat se dele- gram ; vilitatem suscepit naturæ humanæ, et hæc naturæ
gisse in tempio servire, non dicit se hoc ita delegisse, humanæ vilitas inDeiparticipationem admissa est, ita ut
ut totam vitam suam consumeret in tempio, sed ut pri- credamus Deum, quem vilem hominem videmus. An
mis ibi consumptis vitæ suæ annis, virum deinde non Augustinus talem incarnalionis finem statuisset, ut
cognosceret. Si nulla major in toto Augustino se ofierret incredulis coecam noctem incuterei? Ita certe, et op-
difficultas, non tam vehemens aliquandosurrexissetpugna time, si totum argumentum adducatur. Primo enim ora-
inter doctos de sensu Augustiniano. tor dicit Christum venisse libertatis arbitrum... reddi-
Legi sæpiusque perlegi Sermonem X I I , nec illum torem pacis ... recuperationis inventorem , ut lumen
agnovi desultorie scriptum, et ab aliis ad alia dda- vultus sui credentibus demonstraret ; sed dein ipsum
bentem , nisi dicatur hic sermo dilabi ab aliis ad alia, ad hoc se manifestasse, ut coecam incredulis noctem
quæ verba Evangelii successive et sapienter evolvit. Nihil incuterei ; quod idem est ac Simeonis oraculum dicentis :
barbari præ se ferunt voces meruimus et percredilur, Positus est hic in ruinam et in resurrectionem multo-
quanquam dici possit in codice male scriptum fuisse per- rum in Israel ( 1 ). — ;N onne autem absurda est vox lector,
creditur prò simplici verbo ereditar per inadvertentiam cum agatur de sermone ? Minime, si attendatur ad usum
notarii qui replicavit syllabam per, quæ paulo ante legi- notarforum, qui sermones ex antiquis Patribus extrahe-
tur in verbo permanet. Nemo est in lectione codicum bant, ut lectio fieret juxta solemnitates, sive inter pran-
vel parum versatus, qui has reduplicationes non sexcen- dendum, sive in Ecclesia, sive in cellulis, unde sæpius vo-
tis vicihus repererit. Non video cur vir prudens non cem fratres mutabant, substituta voce lector.— Sed nonne
dixisset, Intrat uterum ( Filius Dei ) , ut utero te re- barbara est vox improegnari, et præsertim improegnari
formet ; venit enim ut nos reformaret ab utero exeuntes. auribus? Quoad sententiam ipsam, qua dicitur Maria
(Jtrum denique abrumpatur sermo et mancus sit, an auribus concepisse , non excusatione indiget, cum alibi
aliam etlongioremhabuerit conclusionem, nihil interest, sæpius apud Patres reperiatur ; sufficit igitur ut legitimam
nec inde prorsus lædi potest ejus authenticitas. Hoc vindicemus vocem improegnari, quæ sæpius ab ipso
unum deduci potest, illum videlicet non esse integrum, fuit usurpata Augustino. Sic in Psalmum xxxix (2):
ejusque tantum superesse fragmentum , quod ideo certe « Imprægnata est anima, sperat se posse adipisci. » Et
non abjiciendum videbitur, cum tot fragmenta ipsi col- ibidem : « Improegnari vis, hinc impregnare.»— Sed ag-
legerint Benedictini, et quidem multo breviora. noscitur ibidem verborum lusus et sonorum quoesita
Evidentem esse predicat adversarius Sermonis XIII cri- melodia, vel rhythmus medio oevo tantopere adama-
ticam, nec ista talis forte omnibus videbitur. Ex eo quod lus. Ergo inter opera medii ævi omnia fere scripta sancti
quædam legantur in sermone apocrypho, in quo multæ Augustini amandare festines, cum totus sit in rhythmis et
leguntur sancti Augustini sententiæ, non ausi eramus il- sonorum quoesita melodia. Nonne hoc est ejus dicendi
lum prorsus rejicere, cum auctoritatem codicis antiqui modi distinctivus caracter, aut potius præcipuum ejus
haberet, sed dixeramus sententias sermonis spurii ex eo styli vitium. Aperio ejus sermonum librum et in tua edi-
esse desumptas, sicut multas alias continet, quas ex aliis tione^tom.v, fol. 1282^3), deNataliDominihæcreperio:
(1) Lue. 11 ,3 4 .— (a) Enarr. in PsaJ. x u i x , n. a8. ~ (3) Senn, cwmxvx, n. r,
« Concipiens virgo, pariens virgo, virgo gravida, virgo Menda nobis tribue, si excusare nolis, sermonem autem
» foeta, virgo perpetua. Quid miraris hæc, o homo ? Augustino.
» Deum sic nasci oportuit, quando esse dignatus est ' Sermo XY ita sapit Au gusti num , ut collectanea Aulì
hpmo. Talem fecit illam, qui est factus ex illa. Ante- gusliniana ab adversario vocetur. Quid autem ad illum
» quam enim fieret, erat ; et quia omnipotens er at, fieri expungendum objicitur. Rhythmus ludentis ? Sed luden-
» potuil mancnsquod erat. Fecit sibi ms.trem, cum esset tern in rhythmis Augustinum satis agnovimus. — Unum
» apud Pa trem; et cum fieret ex ma tre, inansit in Pa tre. typograpbicum mendum , quo scriptum est repellemus
» Quomodo Deus esse desisterei, cum homo esse coepll, pro repellämus? Quot Augustini sermones apud ad-
» qui genitrici suæ præstitit, ne desisterei virgo esse cum versantis editionem, ubi graviora oculos et mentem lædunt
» pépeni ? Proinde quod Verbum caro factum est, non menda.•— Dicendi quædam forma, quæ minus rhetorica
» Verbum in carnem pereundo cessit, sed caro adYerbum videtur, quaque scriptum est Christum non indiguisse,
» ne ipsa periret, accessit : ut quemadmodum homo.est ut dignaretur nasci? Sed quid hìc ridiculum ; non certe
» anima et caro, sic esset Christus Deus et homo. Idem ipdigebat Christus ut dignationem hue usque prolende-
» Deus, qui homo, et qui Deus, idem homo, non con- ret, nempe usque àd vilem inter homines nativitatem.'5 i |
» fusione naturo?, sed unitate persona?. Denique qui Fi- Yerba hæc, quæ parum accurata videntur : «Teneamus
t»,lius Dei generanti est coæternus semper ex Patre, idem »eum, ne, peccatis facientibus, a nobis repellamùs
» filius hominis coepit esse ex virgine. Ac sic et divinitati » eum? » Sed hæc non absque sensu dicta sunt, quanquam
» est addita humaniftw, et tamen personarum non est hìc nolarium errasse mihi fuerit manifestum ; credo scrip-
» facta quaterniiar, sed permanet Trinila.?. » Quid sentis tum fuisse, ne peccata facientes, sed corrigere non sum
de hoc dicendi genere ? Est-ne Augustinianum, nec-ne? ausus, cum nullius codicis auctoritate correctio niteretur.
Sed forte multumlaboravi ad hoc fragmentum reperien- Sermonis XVI exordium est diversum ah eo quod
dum. Lege sermonis sequentis principia ( 1) : « Laudem apud Benedictinos legitur, et certe lectu non est indig-.
» Domini loquetur os meum : ejus Domini per quëmfacta num. Adversarius noster magna videtur laborare ridendi
» sunt ohinia, et qui factus est inter omhia : qui est facilitate, cum in risum solvatur ex hoc dicto : « Coelos
» Patris rcvelato/', matris creator : Filius Dei de Patre »hodie intellige Angelorum choros,»in quo ne minima qui-
» §ine maire, filius hominis de matre sine paire : magnus dem apparet subridendimateries. Quid enim ridiculum si
» dies Angelora//?,parvus in diebomim?/?/;... cunctasæ- orator christianus auditores moneat hodie, id est, in
» cula ordinans de sinu Pains, hodiernum diem conse- nativitate Christi, ita interpretanda esse hæc verba P salii
crans de utero ma tris : ibi mane/w, hinc procede/w ;... mistæ Loetentur coeli, ut per verbum coeli intelligatur
» mundum impie/?.?, in presepio jace/w ; sidera regens , non locus ubi degunt Angelorum chori, sedipse eborus
» ubera Ïambe/?.?; ita magnus in-forma Dei, brevis in Angelorum? Cur autem italicis distinxerit bæc verba ,
» forma servi, ut nec.ista brevitate magnitudo illa mi- inclinavit se, nempe Filius Dei, ut nos erigerei, pror-
» huerelar, nec illa magnitudine ista brevitas premere- sus non possum capere? Qui autem ad risum tam facile
» tur. » Die, precor, quæ et quanta super nos sonarìent convertitur , non minus facile tædio affici tur ; non enim
anathemata, si talia non a Bénedictinis, sèd a nobis fuis- sine tædio describit, quæ lector, non modo sine tædio
sent edita. Nedum igitur iste rhythmus authenticitati no- percurret, sed etiam cum aliquo voluptatis sensu, ut vi-
ceat, huic plurimuin favet, cum ad stylura Augustinia- dere est, sive apud nostram editionem , sive apud ipsum
num proximius accedat. Cur autem Christus non dicere- criticum. Hic autem ib i, sicut et alibi, nonnulla expro-
tur fides vera credèntium , prorsus nescio; neemagis bravit, quia illorum sensum non est adeptus. Sic cum
scio, cur non posset clausura discutientium nrnicwpavi, orator locutusfuerit de muliere quæ incurvata erat mul-
cum pacem et concordiam terris attulerit. tis ab annis, eamque dixerit typum esse generis humani,
Siquis abjectis omnibus præjudiciis sermonem XIV addit : « In hac muliere hodienatus Dominus noster, eie.»
legerit, nihil inficetura nec absurdum reperiet. Cur reji- non ut asserat Filium Dei natum esse ex incurvata illa
ceretur sermo propter bæc duo verba letalem mortem muliere, sed ut indicet eum esse natum in genere humano,
et auris curvi anfractus, cum posterius hoc corporis cujusilla mulier formam præferebat, quod ex contextu
membrum non inepte exprimât, prius autem vel possit faciliime concipitur. Si vero durior hic sensus videa tur ,
excusari ex solitis Scripturæ congestionibus morte mo- lollatur vox hac, quæ amanuensium errore potuit irre-
rieris, vel tribui possit notariorum incuriæ, letalem forte pere, et tota evanescet difficultas.
ponentes pro fatalem, aut quid simile ? cur repudiare Eadem ratio, quæ nos impulit ad acquiescendum sertur
propter dicendi modum perfecte latinum, quo asse- monis IX repudiationi, nos iterum ad id impellit ut Ser-
runtur Abraham et Jacob adeptos esse conjugium? cur monemXVII inter spurios rejiciamus. Legilur enim quoad
amandaretur inter spuria, propter gratissimam illam et dimidiam partem in Tractatu contra quinque hæreses,
familiärem Augustino collationem apes inter et virgines ? quanquam, cum Tractatus iste conflatus sit ex sententiis
Nonnelatinæ, quin et eloquentes sunt istæ voces sine cons- Augustinianis, imo et juxta plures vere sit Auguslinianus,
cientia maritali PTtia tamen hic menda'irxepsisse fateor, possit aliquatenus defendi. Si vero hoc veritati conccdi-
quæ corrigas, nempe venit pro veni; ore osculis pro mus, critici minimepossumus acumen mentis admirari,
oris osculis; el matres cognosCunt pro concipiunt. qui velut ridiculam proferì hanc sententiam, jusluiu
Ç0 Senn. cm * ? » , Q. s.