Martyria per sanguinem, virginitas per pudorem, tolius-
que(i) populi ccetus adorabant(2),non fíenles, sed gauden-
tes, quia ostcndit nobis bravo (3) iter ad ccelos Dominus
Chrislus qui vivit et regnat in saecula sarculorum. Amen.
SERMO XXXVIII.
De Passione Domini II.
Hic senno eruitur e x codi. Cassin. c c c lx x x v i i , fo l. 1 15.
Nomen auctoris nulluniprcefert; sed sancto Ambrosio potius
quarti sancto Augustino -vide tur trih tiendas, utpote q u i lon-
g io ribas e t numewsioribus periodis confletur. Sententiarurn
nobilitas cuín styfy dignitate opprime concordat. Locus ejus
p o s t preecedeutem pitm numero de Passione Domini ix .
S YN O P S IS .
I . ’Christus v era hostia veterana figurarum impletiva. II .
Christus hirco, vítulo , et v itu fe ru fe meritocomparator. I I I .
Passionem dominicain smwmA fcum devotione ctìlebrent'Ohris-
tiani. •
» Christus assistens Pontifex futurorum honorum per
» ampliusetperfectiustahernaculum non xnanufactum,
» id èst, non hujus creationis, neque per sanguinem
» hircorum et vitulorum , sed per proprium sangui-
» nem intro'ivit semel in sancta, aeterno redemptione
» inventa., » ét niliqúa &:
I. D o c to r gentium in fido e t v e r ita lc , Paulus apostolus
in legitimis cceremoniis e t sacrificiis ab ipsis incunabulis
enutritu s, é l in L e g is seien tia super suos coastaneos eruditus,
novissime legalium sacrificio rum mysteria Sp irito revelante
coguoscens (4 ) , amotó có r tic e lilteríe Òccidentis , ad spir
i tiiàlis in te llig en ti* medullam se tran s tu lii ; ostendens sanguinem
Christi ad rem issìonem'pe cea la rum , àd emundà-
tionem scele rum .majo ris esse e ffic a c i* e t virtutis quam
fu e r it hirco rum e t taurorum sangu is , qui d e man da to 'Legis
populi inquinameli ta mundàb at. C n d e e t idem Apostolus
adjungit :« Si enim sahguis hirco rum e t tau ro rum, e te in is
» vituli inquinatos em u n d a t, quanto magis sanguis C h r is -
» t i 2 ?» Animalium enim sanguis , qui effusionem sanguinis
Christi s ign ifìcab a t, po te ra i quidem inquinatos a le p r *
ma cula emunda re, p o te ra i populum a ma ledicto Le gis ab s
o lv e r e , s .ò d p éc ca to rum v en iam p raes tare non poterat. Sed
sanguisAgui im m a cu la ti, qui p e r S p ir llum sanctum semet-
ipsum Deo Patri hostiam obtu lit, totius mundi p e c ca la ahs-
tu lit, ab operibu s mortuis no s trasconscientias emunda vit,
e t populutn a ma led icto L e g is sen maledielione absolvit.
a Christus e n im , ait Aposto lus, pro nobis malediclum e ra s
e is factus e st (5), u t nos d e ma ledicto L e g is lib era re ! *. *
Unde et in hu jus v e r i sacrifìci! significations mullas in Ve-
te ri Testamento hostias sunt. ob la ta :, u t effusio sanguinis
C hris ti non pu ta re tu r inelficax, non v id ere tur inutilis, qu®
P rophetarum v o c ib u s lon g e fu e ra t.an le praedicta, e t to t lo -
galibus ho stiis praesignala, ut novissime in fine sseculorum
prophetia in lucern*. umbra in v e r ita tem , L e x in E v a n g e lium
v er te retu r , e t mu ltip lici v ictim arum v e le rum cessante
m y sterio , singularis e t nova hostia novo imponeretur altari.
» Hebr. ix, x i , ia . — * Ibid. x3. — 3 Galat. i» , Ì 3;. 4 Rom. vai-, 3. -
9 Isa?. Mir, 9, <
(x) Sic cod. 11; cod. xxxix totusque.— (2) Sic cod'. 11; cud. xxxix adora-
bat. — (3) Cod. xxxix addit tempus, quod deest in cod. xy, ubi ncc legìtur
breve. Cod. c x li quod óstendic. — (4) Cod. male cognoscas.’— (5) Lcgitur
in Vulgata : Christus nos redeinit de maledicto legis factus pro nobis male-
dictum. Scrmonis auctor ubique sensum potius Scriptum! affert quam verba.
IL Inde est quod in hujus verse hostirc praefiguratione ,
quandoquo hiróus , quandoque vilulos , quandoque vitula
rufa in Lege jubetur offerrì. Ilircus autem in Scrip turns,
quia immupdum est animal,.pro peccato s*pe accipitur. .Et
Christus pronobis hircus factus est, duin in similitudine
carnis peccati apparnit, ut «De peccalo damnaret pecca-
» tum4, »et opus diàboli, de diaboli opere solveretnr. Ipse
est etiam vitrflus, qui pro nobis in ara crucis Deo Patri
oblatus, Immani generis debitum solvìt, et antiqui facinoris
cahtionem pio cruóró delev it. Ipsa est etiam vitula rufa ,
cujus cinis aspersus inquinatos sanclificat : unde et in Ler
vitico (6) ad Moysen dicitur : « Accipient, inquit, a te vi-
» tulam rul'am sine vilio, et cat non .sit impositum jugum,
»et dabis earn ad Eleazarum saccrdotem , et ejicienl earn
»extra castra inlocnm mundum,et Occident earn in cons-
»pectù.ejns, et Eleazar aspérget contra fadem tabernaculi
»Testiinòhii de sanguine cjus septies,el Grcmabunt eam in
» couspectu ejus ; et pellis , ét caro , et sanguis cum ster-
»core ejus cremabilur^.vHsec autem quse scripta sunt, di-
lectissimi, «In figura contingebant illis, sed script» sunt
» propter nos, inquos fines sseculorum deyenerunl*.# Christus
enim secundum infirmitatemassumptm carnis est vitula.
Nam per vilulam, quae sexüs fteminei est, Dominica: In-
carnationis infirmitas figuratur. Christus euim mortuus est
ex infirmi tate, sed vivit ex virtute. Ucce autem Vitula rufa
est, sanguine scilicet passionis cruentata; ex Salva toris enim
latere diro mucrone lancece vulnerato, nostrse salutis pre-
tium cmanavit,el immaculali Agni'Candida membra roseo
rubore perludit ; unde et in Canticis dicitur: «Dilectus meus
» candidus et rubaus7 ; » candidus quidem ex diviuitate ,
rubeus ex sanguine passionis. Et per Prophetam ei dicitur:
« Q uare rubra sunt vestimenta tua quasi calcantium in tor-
»culari4.» In torculari enim crucis positus, et passionis
dolore, quasi quodam lapide pressus , assuuiptac Immanità
tis vestimenta, effusione sui sanguinis rubere fecit. lisce
etiam vitula, quas sine vitio esse debet, et cui non sit su-
perpositum jugum, illum profecto significai, a Qui peccali
tum non fecit, nec dolus inventus est in ore ejus9,» cui
quidem peccati jugùm nullatenus fuit impositum. Ex carne
quippe' humana siné peccati delectatione conceptus ab im-
maculatse matris utero exiit alienus a culpa, et ab omnis
peccati jugo factus est liber.fìxc autem vitula extra castra
educta debebat in conspectu omnium immolari. Christus
enim extra civitatis mnenia ob culpas suoruin facinornm
diruendae, ad crucis supplicium est dcductus, et in cons:
pectu totius populi immolatus. Dignum quippe erat, ut in
conspectu omnium pateretur, qui prò salute omnium erat
morilurus.
III. Vos igitur, dileclissimi, quos non «Taürornm et
»hircorum sanguis emundat. » quos non « Cinis vituloe as-
»persus sanclificat, » sed Agni immaculali impollulus sanguis
cifusus, a jugo vetusta: servitulis absolvit, recurrentia
Dominica: passionis tempora cum summa devozione susci-
pile, prelium sanguinis Christi, qui pró vóbrs effusus est,
ugnoscite , Christum pro vòbis in ara crucis positura ,
òculis mentis aspicite, et ei qui prò robis passus est, aillic-
tioué corporis membra vcslra cum vitiis et cóncupiscemiis
mortificantes, vitiorum mortificalibné compatiminì. Si
enim compatiminì, et conregnabitis. Veterèm hömiheim
cum suis nelibus in crucis ligno cq.nfixujn revivisppre non
sinamus. Omne peccati corpus destruamus in nobis, ut ultra
non serviamus peccato. Mutuatione vita? sepelianiur
cnm Domino, et cum co in vita: novitalé resurgamus. Si
enim mortili sumus cum Christo, credimus quia svmuj
vivemus cum ilio, qui vivit cum Patrepcr.omnia saeculasa:-
color uni. Amen.
-5 pium. xix, 1-6. — 6 I Cor. x, xx.—- 7 Cant, v, 10. — 8 Istìt. ¿x:iii, a.
11 PeJr. ,n, aa.
—(G)Hiec verba in Leviiico non roperiunlui-, sed siinlex Numeris deprompta,
non ad verbiim, sed quantum ad sensum al linci. Vide super hanc com-
paralioncm benedictionem cerei in Sabbato saiicto , qute Si Ambrosio tri-
builur.
SERMÓ XXXIX.
I De Passione Domini III.
Habètur kie sermo in Bibl. Mdìlcod. x , fol. 1 ; sit in
appendice, propter easdem ratioies , ac illi qui superius
leguntiir,post éértnonem prcecedentem cum numero de Passione
Domini x.
SYNOPSIS.
I. Christi quanta improperia. II. Non delectemur in càrné.
III. Povtatìda cum Christo improperia. IV. Elisèus imago
Christi, cum a pueris contemnitur. IV. Sic et Noè a Chain
filio inhonoratus. V. Exhortatio moralis.
I. Quanto enim (1) j^gneficìum saepius, fratres, memo-
ratur , .tanto plus..animus.in atiporem hencfaclpris inflam-
matur. Recordari igilur, fratres, sdepe debemus, quantum
iinproperium pro nobis passus sit Dominus, qui, cum ad
tnrpem morterp duccretur, quasi vilissimus virprum, extra
civitatem ejec.lus est, crucein portan^, quam duo fere no-
mines, ut arbitrar, portare minime potuissent,. et inter
latrones crucifìxus est, in (2) loco Calvarioe, in quo loco,,ut
ait sanctus martyr Cyprianus, Abraham immolavit Isaac.
Sic,enim immolatus est'Christus, ut latro credatur (o).
Sicut s.tultus, veste alba indutus est; sicut homo, barba
pilatus est; sicut latro, cum latronibus deputa tusest, in
tantum ut non homo, sed «Opprobriumhominum et ab-
»jectio plebis1 » videretur. Licet tnmen Juda:i prava inten-
tione hoc fecerint, prius tamen Dominus magna dispensa-
tione hoc fieri voluit. Non splbm enim in hoc generemorfis
redemptionem voluit h'ominibns dare, sed etiam vitam
nostram informare : non enim sine causa yoliiit erpeifigi
potius quam lapidari, vel alio.gcnere suppliciipunjri. .
II. Quod ut nos ¿ebeamus (4) inlelUgcre, Apostolus
docejt : «Exeamus ad eum extra castra2 ; » yideamus, fratres,,
qnpmodo deheamus extra, ex (5.) qnìBus càstris, et
quod itpproperium portare deheamus (Ö). Quamdìuenim,
fratres, «In hoc -mortali, porpore vi vi m us,- a Deo nercsri-
»namur5. » Sumus enim in his Gorporibus quasi io caslris,
bcllantcs contra spiritualem inimicum. Sed in his caslris,
scilicet in carne, non est delectandum, quia «Dchitorcs
»sumus non carni, ut .sccundum cameni vivamus, quia
»si secundum carnem vixeritis, moricmini'. » Exeamus
ergo ah his castris, ut non subjiciamurcarni. Debet eq.im
car.o servire, non imperare, quia «Va: civitati pujus ,ser-
» yus dóin.inahitn1,6* * Castigare igitur carnpn) debcuius, et
in servitutem redigere, id est, ut serviat anima?. Qui ergo
vult ire post Christum, «Abneget semetipsum*, » scilicet
pròpri am corporis yolunlatem. Nam « Sioculus tuus scan-
» dalizat té, erue eum 2 ; » non gladio, sed mento eum et
facto fortiter claudc , ne qu<e piacila sunl: ei videat. Sic
etiam ahscindcre pedes debemus, ne discurrant, et nia-
nus8, ne lincila tàngant. ’Sic et àures iie néqiiam (7) aò-
djant; et sic extra castra, scilicet extra camèni nostram,
cxìbimus.
III. Àudivimusmodo, fratres,qupmodo deheamus exire,
nudiarn'us nunc quomodo dqbeàmus improperia portare.
Ait etimi Veritas inca'rhaìa : «'Tolìài .crucem supqi et so-
• quatur mé*. » Quia est énim (.oliere cruCein, nisi pcenitentiam
ager.e? Hoc tormeiitorum genus Dominus tollere
voluit, ut inde mrmam yiffendhtqlMmus. Aspicite èrgo iri
crucc pendentem ; uam ipsutn vidpmus impotentem propter
nos membra sua ad aliquas acliones dirìgerò» qui solo
verbo? cuncta çrçavit; eodem et. npsr.(8), iqpdo .debemus
crucifìgere, ut npo pedes, noe manus, ncc aliquod mcih-
brum;.corporis aliquam ncqui tiara .pòsiit age,ro» óec cogitare,
cupi sepsu. Tpllamus ergo cruçem poeniteniiæ, vitia
cruciiigcnlcs. Duohus enim modis tollilur crux, vel cum
carp proptçr poenilcnliam uiaceratur, vql cum proximo
patjenti coiupatimur (0) . $cd no.p spfjicit tollere crpcem ,
nisi sequampr cum ; ideo ait Dominus : «Et scqualur nié. »
Non enim omnis qui porfat .crucen^, sequitur Christum $
nam latro crucem portavit, et reps cxlilit. Ille vero Deum
sequilu.r, et Domipi çruçetn vere portât, qui yij,ia çarnis
oplinie cpnçulcat sponle, : hic verq (jo) pioritur tppnclo ,
hjc vere crucifigitur piundo. Talis fuit Apostolus qui dicc-
bat : « Alibi mundus cruciüxus est, çt ego ïpupdo ‘ •. » Scire
namque, fratrps, vos,credo ^ quod dpos legimps çrucem
Christi portasse; scilicet portavitSimOP Cyrenæus venions
dçviUa‘ *,sed primo Christus çppptepo.rlavit» et mortuus est
in,eq> Simon siguificat ¡Hps -f qui spopte non agupt pcepi-
tentiam , et ideo coacti in hono » çpip Cbristo ip cruce
mori(i i)non possunt ; isti sunt velul Simon, qui non sponte
cruceni Christi portavit, nec in ipsa mortuus est.
IV. Audivimus,,. Ira 1res, jam Christi improperium , au-
diamus modo quomodo fuerit præfiguratum. Legitur enim
de Eliseo propheta , quod dum ascenderei in montera se-
quebantur eum quidam pueri clamantes et vitupérantes
eum, et dicentes : «Ascende, calve12. » Sed orationosancti
viri facta, vénérant duo urèi de sylvâ et âevoraverunt illos.
Eliseus, fratres , Chrislus est, qui calvus est, etoinni peccalo
privatus; çapilli enim membra sunt hopiinis absque
sqnsu, per quos superflua significanlur; pucros vero Ju-
dæos esse intelligo, qui Eliseum, Christum deridebantin
monte Calvariæ ascendenlem : tamen duo ursi venerunt
de sylva Rom ano rum, scilicet Vespasianns et Titus dégen-
tilitale, post mortem Christi annis quadragiuta , et devo-
raverunt pueras Jucfeos..
V. Igilur, fratres, cavere debemus ne Christum delu-
damus in membris , scilicet jp suis fidclibns ne maledip-
tioai Cham subjaceamus. Legitur cnim quod Noë 1res filios
habuit, scilicet Sem, Cham et Jap beili. Noë plantavib^vi-
ncam , et de vino illius inebriatps est, dormiilquo in tnber-
naculo , detectis virilibus11. VidePs -autem Cb am fili««
Noë patrem suum detectuui, derisit et denunliavit fratri-
bus. Quo vero fratres fipç audifip.lc.s, propesserpat cum
pallio yersa facie pergentes, ne palris lurpiludiuem vidèrent.
Pater vero eum didicjsset (1?) h.'ec, malcdixit P.on
Chajp, sed Chanaap filiupi ejus ,. pi ait «Malediçlns sit
»Chanaap;..sprvu6 sit fralrura suonimiV “ Nòe, qui qujp?
iplerpr.çtalur, Chrjstupi sigpificat. Yineam qua pi gl »nip vit
sigpjnçàt Judæos, qui dpdépUPt illi (j3) vinppi passioni« ;
qbdormivilque in çrucc, et tpnc difcoonerta sont gL.da-,
nudala membra cjqs, Qqofràtres sup.t dtip populi , Juda:us
spiliçct et Pagapiis, qui vi denies pafrem in ci;uce denudatimi
, unus accessit ad Pilalpm, ut de crues clevaretur, et
alter linteaipina candida detulit ((4), ut eurp ipvolverent
et,puui cooperirent.
V. Oh ! quid ergo , fratres , fapjepius, si çruoeqi Christi
non porlapius? Sunt enim qpidapì.ex pobU, qui in càstris
sui? nimis periclilanlpr , quia ip castro .carnis pjrois de-?
lpçtantur, quidam çirça divilias, quidaip cirça-libidinero.,
qpidam circa gulosita(em, quidaip çirpa.. gloriipp n|updi
bujiïs, Tales Christi ,çrucem pop portant, talcs Christ]
passionem non plorant, lales,.Qhrisiuni:yclatum? çonspur
tum, dérisum, ligalum , flagellatuui, alapatupi, spini« -por
1 Psnl« XXI, 7. — 2 Hebr. xux, x3 . — 3 a Cor. v, 6. — 4 Rom. vm, xa, i 3 . — 5 Eccle. x, 16. — « Lue. ix, »3. 7 Matth, v 29. — 8 Ibid. 3o.
9 Luc. ix , 2 3 . — »0 Gafe, v i, 14. — 11 Luc. xxm 26. — 12 4 Reg. 11/23. — »3 Gen. 1*, ao, e t seqq,. — , l4,Jbi(J..a5 .;
( j) Ex line voce crcdendum est huno sermonem esse alterius sequelam.— (9) Id. compatiamo r. — (ro) Id. vero, e| siç (lejncepa..— (iQ H, f'pii-—
(*)Cod. t t u . — (3>)'Id;..<it»/«pir. — 'Ci) Gdd; i/iioii 'aliud ritis debemus. — (ra ) God. didisset. — j i 3) Id. sibi, — ( j i jp è é s l yeçbuai
(5) Id. et. — (6) Id. debenfus. — (7) Iti. në n é q iiH .^ fllfîà . dénìqiìe. —