signem (i) quod accepi, de aliis (2) reddere rationem
quo mihi? Evangelium me terret. Nam ad istam securi-
tatem otiosissimam nemo me vincerei : nihil est melius,
nihil dulcius, quam Divinum scrutari nullo strepente
thesaurum ; dulce est bonum est, prædicare autem, ar-
guere, corripere, ædificare, pro unoquoque satagere ,
magnum onus, magnum pondus , magnus labor. Quis
non réfugiât istum laborem. Sed terret me Evangelium.
Processit servus quidam, et aitDomino suo : « Sciebam te
» bomiuëm molëstum metere ubi non seminasti » servavi
pecuniam tuam, nolui ëam erogare ; tolle quod tuum
est ; si aliquid minus est (3) judica ; si integrum est, noli
mihi molestus esse. Ait antem ille : « Serye nequam, et
» ore tuo te (4) condensilo 4. » Quare hoc? quia avarum
medixisti, lucra rnea quare neglexisti? Sed timui dare,
ne perdem. Hoc dicis ? plerurtìque éiiim dicitur : Quid
corripis? perii ad illum quod dicis ; non te audit ; et égò,
inquit ille, nolui dare, né perderèm pecuniam tuam.
Ait illi : Si tu darés pecuniam meam et ego veniens curii
usuris exigerem ; erogatorem, inquit, posueram te, noti
exactorem; si tu exerces erogationem, mihi relinqueres
exactionem, Hoc timens ergo, unusquisque videat quomodo
accipiat. Si ego èrògans timeo, q’ui aCcipit secu-
rus esse aebét? Qui malus fuit beri, bonus sii hodie.
Hæc est erogatio mea : qui malus fuit beri, bonus sit
hodie. Malus fuit béri èt non est mortuus ; si mortutis
esset (5) nialus, isset, unde non rediisset. Malus fuit beri,
vivit hodie ; prosit illi quod vivit, non male vivat. Quare
ergo dieì hesterao bodieruum vult addere maluni ? Lon-
gamvitam rishabere, bonam non vis? Quis longum ferai
mal um, vel prandium? Usque adeo cæcitas mentis ob-
calluit, usque adeo siirdus est homo interior, Ut omnia
bona vclitbabére, præter se ipsum? Yis babere villani?
nego te habere velie malam villani. Uxorem visbaberè (6)
nonnisi bónam ; domum nonnisi bonam. Quid curram per
singiila? Càligam non vis haberé mälafn, et vis babèré
vitam malam? quasi pliis tibi nocéat mala caliga, quam
vita inala. Ciim tibi càliga mala, etconstricta noctierit,
sedes (7) dèdècàlceas tè, abjicis, àtit Corrigis, autmiitas
ne digitiiiri leédas, et calceàs té |§§. tVfalam yitalii, qua
anirhàm pèrdit, còrrigere non Cüräs. Sed hoc piane video
lindé fàlleris. Caliga iiocetis dolorèm facit, Vita iiôcëns
voiùptàtëni facit ; illud iiôcêt, illud libét, feed quod ad
tèmpus libet, postea péjüs dolet; quöd atltértì ad temptls
dolet saliibriterj postea infinita voluptate. ét abùndantia
gaudio lætificat (9). « Yidete (a) libentem, et dolentem ,
divitem illum libentem, et pauperem illum dolfentem ;
ille epulabatur, ille cruciabatur ; ille circumdatus famiba
bonestabatur, ille a canibus lihguebatUr ; ille epulis cru-
dior reddebatur, ille nec micis saturabatur [b) . Transiit
volup'tas, transiit nécessitas; præterierunt bona divitis,
mala paliperis ; succèsserunt mala diviti, bona pauperi.
Quæ præterierunt non revocabantür ; quæ sucCesserunt,
non minuebantur. Àrdebat dives apüd inferos, lætaba-
tur pauper in gremio Abrabæ. Desideraverat prius pauper
de iiienfea divitis micam, desideravit postea dives
de digito pauperis gùttam. Illius égestas satietatis fine
terminata est, illius voluptas succedente dolore sine fine
peracta est. Epnlis suecessit sitis, voluptati dolor, pur-
1 Luc. x ix , a I, e t seqq. — 2 III. xiv, 12. — 3 i’d. v , 14. — * Rom. vm
(Vi) feditio subnectit insup'er clàusulam Angustino a Maurinis dbnegalam,
ibiquc desinit sermo 33g . Natalis Alexander ( hist. Eccl’és. Soe'ci V . c: 4. )
opinatur r'ejiciéndabi esse integram ültimâm periodum, e t peroiati’onetti ab
illis verbis : postea pej'ttk d o le t : Verum nullos dubito quib liostræ adlissis-
set lectiooi, si n'oviss'et. — (5) Vide in Psal. 4 8 . Serm. 1. n . to , e t Serm. 36,
. (1) E d it, quomodo. — (2) E d it, d e aliis me reddere. t - t (3) Ed it, indica-
— (4) E d it, condemnabo.— (5) E d it. Si morluu« esset, e t malus esset, isset.
— (6) Ed it, n on vis pro nonnisi. — (7) E d it, discalceas. — (8) Ed it, mala
puræ ignis (c). Hoc est prandium, quod Lazarus visus
est babere in gremio Abrabæ, hoc volumus, ut omnes
habeatis ; hoc volumus, ut si mul babea mus. Namquid
èsset prandium, quod vobis exhiberem , si omnes vos in-
vitarem, et ista Ecclesia plena esset mensis epulantium ?
Transitoria ista sunt. Ista cogitate, quæ dico ut ad illas
epulas veniatis, quas nunquam fìniatis. Ibi enim nemo
est indigestus epulando, nec ipsæ epulæ tales sunt, ut sua
córruptione nospascant, et sua defectione refìciant. Et
illæ integræ erunt, et nos ab eis reficiemur. Si oculus
noster pascitur luce, nec deficit lux, quales erunt illæ
épulæ in contemplatione veritatis, in conspectu æterni-
tatis, in laudibus Dei, securitate felicitatis, mente stabili
, córpore immortali, nullo senio tabesente carne
nostra, nulla fame laxante animam nostram? Ibi nemo
crescit, nemo decrescit ; ibi nemo nascitur, quia nemo
mori tur ; ubi nec ulla opera vos cogimini facere, quæ
modo hortamuf, ,ut faciatis. Modo enim audistis [d)
Dominum dicentem, omnibus nobis dixit ; « Quando fa-
» cis epulum, noli vocare amicos tuos. » Ostendit ubi
esses Iargus : « Noli parentes, qui habent unde tibi rétrib
u an t; sed voca pauperes, debiles, cæcos, claudos ,
» egetìtes, qui non babent unde tibi reddant2. » Et numquid
perdes? «Rctribuetur tibi in retributione justo-
» rum 3. » Tu eroga, inquit, ego accipiò, annoto, reddo :
Deus hoc dixit, et hoc nos bortatus est, ut faciamusista,
et reddet nobis. Quando nobis reddiderit, quis nobis
auferet? « Si Deus pro nobis, quis contra nos4 ?» Pecca-
bamus, et mortem Christi nobis donavit; juste viri mus,
étnos decipiet? « Non enim Christus pro justis, sed pro
»impiis mortuus ests. »Si donavit iniquis mortem Filii sui,
justis quid servat?-quid illis servat, non habet melius
quod illis settét, quam quod pro illis dedit. Quid pro illis
dedit?«Filio proprio nonperpecit6. » Quid illis servat?
Ipsum Filiuirt. Sed Deum adfrüéndum, non hominem ad
moriendum. Èccequod vos vocàt Deus ; sed quomodo attendis?
quo dignare attendete, (e) et qua dignare attendere,
et quomodo? sed plane cum veneris, numquid hoc
» dicetur tibi:«Frangepanemtuum esurienti ; si rides nu-
dutìi, vesti : » Numqtdd recitatili tibi hoc capitulum ?
« Cum facis epulum voca claudós », ôæcos, egentes,ino-
pes7. » Ibi inops nulltlsibi erit, nullus claudus, cæcusnul-
lus, nullus debilis, nullüs bòfepes, tiullüsnüdus, omnes sani,
omnes vegeti, omnes abundantes, omnes æterna luce vestiti.
Quemibi vides peregrinum ? Patria nostra ipsa est ; bic sumus
peregrini. Illam desideremus, jussafaciamus, utpro-
missa exigamus. Imo non bene dixi ; emendo quod dixi :
absit, utpromissa exigamus, nitro datasumemus. Si enim
exigimus, quasi Deus nobt dare ; prorsus dabit, neminem
fraudabit. Hoc considerate, fratres mei, videte Dominus
Deus noster quanta bona det malis, lucem, vitam, salu-
tem, fontes, fructus, generationes, plerümque honores,
celsitudines, potestates, hæc omnia dat bona et bonis et
malis. Putamus-ne nihil est quod servat bonis, qui tanta
bona dat et malis? Nemo hoc inducat in cor suum. Fratres
mei, magna bona servat Deus bonis, sed « Quodocu-
» lus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis
» ascendit8. » Non potes cogitare antequam accipias, ridere
potes cum acceperis; cogitare antequam accipias
[, 3i . — 5 Ib id . 5, 6 . — 6 Ìbid. 32. — 2 Isaï. w in , 7. — 3 C3r . 1, 2-9.
num. 6. — (c) Forte aliquid deest, riUllntn ënim anteccdehSj cui relerantur
voces illæ Hoe est prandium. — (d) Lectum fuerat co die de Evahg. Lucie
c. 14., quod frequenter assignatum in antiqUis Lectionariis Vidimus. —
(e) Sic in Cod.
vita e st. — (9) Ed it, a d d it : Secundum illud quod Scriptum est : Qui semi •
nani in lacrymis, in gaudio mclent. E t illud : Beati q u i lugeut, quoniam ipsi
saturabuntur.
non potes. Quid est quod vis videre M| ? Non est citbara,
non est tibia , non est sonus , qui facit in auribus volup-
tatem. Quid vis cogitare? In cor hominis non ascendit.
Et quid facio? Nec video, nec audio, nec cogito. Quid
facio? Crede Magnum ompendium. Yas magnum, ubi
possis accipere magnum donum, fides est. Para tibi vas,
quia ad magnum fontem babes accedere : para tibi vas.
Quid est para? Crescat fides tua, augeatur fides tua, fir-
metur fides tua, non sit lubrica, et lutea fides tua, tribu-
lationibus hujus mundi non frangatur, sed coquatur fides
tua. Cum autem feceris, ethabueris fidem, tanquam vas
idoneum, capax, firmum, implebit illum Deus. Non
enim dicet tibi quomodo dicunt homines deprecanti, et
dieenti : Da mihi aliquid vini, rogo te : et ille : Do, veni,
et facio, Ille nrnam attulit, et dicit ; Ut jusseras veni; et
ille : Ego putabam te allaturum unam lancellam, quid at-
tulisti, aut quo venisti? Ego non suffieio tantum dare ,
revoca vas majus, quod attubsti, et afFer aliquid breve;
affer mibi, cui possit paupertas mea sufficere. Non hoc
dicit Deus ; plenus est, plenus eris, et cum te impleverit,
ipse tantum habebit quantum habebat antequam te im-
pleret : copiosa sunt dona Dei, nulla talia invenis in terra;
crede et probabis. Sed non modo; et quando inquies? Bustine
Dominum, viriliter age, et confortetur cor tuum, ut
cum acceperis dicäs : Dedisti lætitiam in cor meum [b). »
Sustine (1) Dominum, viriliter age, et confortetur cor
tuum, et sustine Dominum. Quid est : Sustine Dominum?
ut tunc accipias, quando dabit, non tunc exigas quando
vis. Tempus dandi nondum est ; sustinuitte, sustine illum.
Quid est quod dixi, sustinuit te, sustine illum? si
jam juste vivis, si jam ad illum conversus es, si tibi dis-
plicent facta tua præterita, si jam placuit tibi erigere vitam
bonam novam, noli festinare exigere, sustinuit te,
utmutares vitam malam, sustine illum, ut coronet vitam
bonam. Si te ille non sustineret, non esset cui daret ;
sustine ergo quia sustentatus es (c). Tu vero, qui non ri
corrigi ; 0 quisquis hic es, qui adhuc non vis corrigi ;
quasi unus sit; magis dicere debui quicumquebicestis.
Tu tamen qui bic es, si tarnen bic es , qui non statuisti
corrigi ; sic loquar quasi ad unum. Quisquis non vis corrigi
, quid tibi promittis? Desperando peris, an sperando ?
Quisquis desperando peris hoc dicis in animo tuo : « Ini-
» quitas mea super me est, in Peccatis meis contabesco,
» quæ mihi spes est vivendi ? » Audi Prophetam dicentem
: « Nolo mortem impii, quantum (2) revertatur im-
» pius a via sua pessima, et vivat1. » Sperando (3) peris ?
quid est, sperando peris? Hoc dicis in animo tuo: Bonus
est Deus, misericors est Deus, ignoscit omnia, non
reddet mala pro malis. Audi Apostolum dicentem : « Igno-
» ras (4) quoniam patientia Dei ad poenitentiam te ad-
» ducit?» Quid ergo restât (5)? Quasi fecisti aliquid,
siintravitin cor quod dixi. Video quid mibi (6) respon-
deatur : verum est, nec despero ut desperando peream,
nec male spero, ut sperando peream ; non mihi dico :
Iniquitas mea super me est, jam nullam spem habeo ; nec
1 Ezech. xxx iii, 11.
(«) A liquid omissum, uti p a tet ex his verbis Serra. 331. n . 3. Oculus non
v il, quia non est color; Auris non a u d it, quia non est sonus : etc. —
( i) Mie incipit Sermo 40 Editionis sic inscriptus : De eodem loco Ecclesiastici
5. 8. Ne tardes converti ad Deura, etc. In eos q u i conversionem de
die in diem dijferunt., quorum a lii male sperando. a lii desperando p e renni
: Qui Sermo ab iisdem codicibus profertur, a quibus ille 33g. fuerat
illüd mihi dico : Bonus est Deus nemini (7) reddet mala,
nec illud dico, nec illud dico ; premit me Propheta,
premit (8) Apostolus. Et quid dicis? Adhuc modicum
tempus rivam quomodo volo. Isti sunt qui nos fatigant;
plurimi sunt, molesti sunt. Adhiic modicum tempus
rivam quomodo volo , postea, quando me correxero;
utique verum est quod dixit Propheta; Nolo mortem impii
cvocalus.— (c) Emuhclie naris judices lega u t , perlcgant, meditentur, nexum
denique edisserant in te r hanc primam periodum, uti ja ce t in Editione, exordii
vice fungentem, e t Sermonis partes reliquas.Quod si nnlloconatu præstiterint,
(1) Ed itio sic exorditur Sermon e rn 4 0 . Frequenter, fratres, cum Psalmista
cantavimus : Sustine. — (2) E d it, tantum. — (3) E d it. Qui sperando peris
hoc dicis in animo tuo e t omissis interrogatìonibus. — (4) Ed it. quia. —
( 5) Ed it, quia si obtinuimus apud te aliquid. ~ (6) Ed it, respondeas. —
X7) Ed it, reddit. — (8) E d it, premit me Apostolus. — (9) Ed it, tantum. —§
(9), quantum revertatur impuis a via pessima, et vivat:
quando eonversusfuero,, delebit omnia mala mea,
quare non addo aliquid voluptatibus meis, et vivo quantum
volo, quomodo volo, posteameconversurus ad Deum?
Quare hoc dicis, frater ? quare ?' Quia promisit Deus in-
dulgentiara, si me mutavero. Video, scio (10) promisit
indulgentiam per sanctum Prophetam, banc promit-
tit (11) per me minimum servum suum. Promittit? verum
est quod promittit, banc promisit per unicum Filium
suum. Sed quid vis addere dies malos diebus malis? suf-
fìciat dici maritia sua : malus dies hesternus, malus et ho-
diernus , malus et crastinus. An putas bonos dies esse,
quando facis satis voluptatibus tuis? quando in luxuriis
enutris cor tuum? quando insidiaris arienæ pudicitiæ?
quando fraude contristas proximum tuum? quando commendata
negas? quando falsumpro nummo juras? quando
exhibes tibi bonum prandium, ideo putas quia bonum
diem ducis? Unde fieri potest, ut dies bonus sii, cum malus
sit homo? malos dies addere vis malis diebus? rogo
aliquantum, inquit, dimittatur mihi ; quare ? quia promisit
mibi Deus indulgentiam, sed crastino die te victurum
nemo tibi promisit, aut lege mibi. Quomodo mihi legis
Prophetam, Evangelium, Apostolum ; quia cum Le con-
verteris delet Deus omnes iniquitates tuas : lege mihi, ubi
tibi promissus est crastinus dies, et vive crastino die male.
Quanquam, frater meus, non tibi hoc debui dicere.
Longa erit forte vita tua : si longa erit, bona sit. Quare
vis habere vitami ongam, et malam ? aut longa non erit :
et illa longa te debet delectare, quæ non habet finem.
Aut longa erit, et quid mali erit quia diu bene vixisti? Tu
male vis diu vivere, bene non vis, et tamen crastinum
diem nemo tibi promisit. Corrige te (d), audi ( 12)de Scriptum,
Ne me quasi hominem natalitiarium contemnas.
De Scriptum tibi loquor. « Ne tardes converti ad Domi-
» num: » Yerba ista mea non sunt, sed et mea sunt;
si amo, mea sunt ; amate et vestra sunt. Sermo iste, quem
modo dico, Scriptum sancta est, si contemnis illum adver-
sarius tuus est. Sed audi Dominum dicentem : « Concorda
» cum adversario tuo cito (e)2. » [ Quis est iste sermo ter-
ribilis? Ad lætitiam venistis : natalis bodie Episcopi dicitur:
numquid aliquid ponere debeo, unde vos contris-
tem? imo hoc pono, unde gaudeat dilector, irascatur
contemptor : melius est mihi contemptorem contristare ,
quam fidelem fraudare. ]
III. Audiant omnes, verba recito ( i3) de Scriptum, 0
male dilator, o crastinimaleappetitor, audi Dominum dicentem
, audi Scripturam sanctam prædicentem ; de isto
loco speculator sum : « Ne tardes converti ad Deum , ne-
— 2 Matth. V, 25
fateantnr Sermonem Ediiionis integrilate destituì, periodum hanc primam
præcedentibus colligari, e t disquisìtionem de nimia fiducia e t desperalione
hic denuo u rg e ri, tum quia moralis locus e ra t, tum quia in illa anniintianda
universali! rationem suæ Fastoralis sollicitudinis sitam esse jam dixerii. —
(rf) .Eu verba d e industria omissa ab eo, q u i orationem mutilam fecit, ut
de sola conversione loqucretur. Vox Naiaìitiarius deest in Glossariis.
(e) Eo rursus verba consulto omissa ; vide inteçim Natalem dici diem Anni
versarium Ordinationis. Senteutiam vero b ic lerribilem non illam M a tlbæi,
sed Ecclesiastici dixisse ex sequentibus patet.
( io ) E d it, promisit Deus. — ( i i) E d it. Sic legit v erba q u a sequuntur.
Promisit Deus indulgentiam p e r sanclum Prophetam, hanc promittit e t
per me mini'num servnm suum promittit. Verum est, etc. — ( r a ) E d it, audi
Scripturam. — ( 13) Ed it. Scripturæ divinai.