II. Adam et Evaquomodo deceperit, qua?rite et videte
quam verisimilem finxerit contra Deiprascepta rationem.
Scriptum est enim : « Vocavit Dominus Adam , et dixit
» ei : Ex omni ligno quod est in Paradiso manducabitis,
» de fructu autem ligni quod est in medio Paradisi non
» manducabitis ex eo, nec tangetisiHud, ne moriamini1. »
Lex est; non debuit praeteriri. Usque adeo enim Deus
beatos fecerat homines, utmalapenitus ignorarent, usque
adeo etiam simplices, ut eis innocens nuditas nec verecun-
diam faceret, nec pqdorem. « Eyqnt, inqqit, nudi Adam
» et uxor ejug, etnoq pqdebat eos4. Serpeps autem erst
» sapientissiipus.(i) ojqnium bestiarum, qqas fecit Domi-
» nus Deus. Bit dixit perpens muljeri : Qqgre dixit Deqs,
» ut ab omni ligno, quod est in Paradiso non manduce-
» tis ? Et dixit mulier serpenti : Ex omni ligno quod est
»in Paradiso manducamus, de fructu autem ligni, quod
»est in medio Paradisi, dixit Deus : Non edetis ex co ,
» nec tangetis illud, ne moriamini. Dixit autem serpens
» ad raulierem : Nequáquam morte moriemini (2). Seit
» enim Deus, quia qua die manducaveritis ex eo aperien-
» tur oculi vestri, et eritis- tanquam Dii, scientes bonum
» et malum » Yidete nunc diabolum, quomodo apud
simplices homines Dei verba destruxit ; persuasit malus
interpres, quia Deus immortalitatem hominibus poluit
inyidere. Primo elegit foeminam, rem utique fragilem ,
cui facile suaderet; demde tran¿tulit inserpentem. Usque
adeo autem secura innocentia fuit,ut serpentemhorren-
dum, quern expavescere debuit, non timeret.«Et sumpsit
» mulier de fructu ilio, et manducavit, et dedit viro suo
» secum. Et manducaverunt, et aperti sunt oculi àmbo-
» rum, et cognoverunt, quia nudi erant *. 9 Q dudum
innocens nuditas , ut rubesceres profecistj 1
III. «Et fecit Dominas Ad®, et uxori ejus tunicas
» pelliceas, et vestivit eos, et dixit Dominus : Ecce Adam
»factus est sicut unus nostrùm, ut sciat bonum et ma-
» lum 5. » Non celat Dominus pprditos, sed deridet, qui
se deos fieri posse consilio diaboli crediderunt. Factisunt
denique d ii, sed diabolo similes, cum a Deo abjectisunt,
pellibus et delieto vestiti. Dixit ergo Dominus, sed de-
ridens : « Ecce Adam factus est sicut unus nostrùm , ut
» sciat bonum et malum. » 0 natura magistra libidinis,
atque omnium delictorum, ubi est nunc legatus ille fcuus
serpens antiquus? Ubi totlinguae? Ubi est illaimmortalitas,
quam invidentia Deisublatam (3) deceptis hominibus pro-
misisti? Si enim non potes miserisreddere,vel illam revoca,
qpam tulisti. Yidete nunc bominesquo duce natura per-
venti sint. Videte Paradisi exules, velut náufragos, maris
fofiis ac pellibus vix munitos (4). Da., si potes, natura,
miseris vestes, qqibns pro vestibus Deus sanctamfecerat
nuditaten;. Oves lanis cognatis, ut vestibus, et composita?
sunt et onusta? ($) > capris capili us jmpexus et tegi-
men eificit et decoreip ; equis, leonibus, tauris, caeterisque
fejris ac bestiis qipllis Janugo subjectis et cutem • splendicat
et colorem ; avpe (6) diversicolpribus plumjs et pulchra?
sunt, et munita?; serpens ipse, qui vobiscum damnatus
est, quotannis tunicas exqit : dum veteres abjicit (7),in-
duit noyitatem-Vos solos homines nudos natura suscepit,
et propala tur noverca, npn mater. Vos rebus omnibus
indigentes misericordia publica pecudum pascit ac vestii.;
vobis lanas oyes imperliunt, vobis caprae, boves et cas-
tera pecora ad yictum, aut Jaeti tribuunt, aut laborem.
Noq serviunt vobis ista, sed praestant, aut si imputatjs
hoc ilfis, quod eas pascitis , custoditis , quod ab iisdem
‘ Gpfl. 11, iß , 17, — 9 ibid. a5.-r*3 ,
(1) De hoc adjectivo verbo utitur Augustinus in Genesi ad litteram,
lib. xr. num. 4. — (a) Desunt hsec verba in Cod., ubi textus est truncatus.
— (3) Vocem illam addidimus, qua evidenter in Cod. desideratur. (4) Co|d.
abigitis bestias, quod iis pabula vel stabula providetis,
nec siquidem domini estis, qui vestri auri (8) servitio
eorum meremini servitutem.
IV. Et hoc emeodaverat Deus, ut vos dedicatos (9) effi-
cerétjsecJ benefipìi secanti indulgentiam ingrati horaines
perdidistis. Pluerat nobis Deus manna de ccelo, ut quod
desideri fuerat, hoc saperet; dederat aquam de saxis
sponte salientem, ubicumqufe siliistis, ne bumorem teme
quasrentes, fontes foderetis, aut puteos; dederat terram
laete ac melle flueqtem , ut nec favos apum j nec ubera
pecudqm premere^ ; dMeriS botro^ pjtro nascentes ,
quorum unutq hoiyjnes fluo vix eum traverso humeris
sustinepent. Inyidistis nobis pqgteris yestri§ : nam et nos
possemus hasc bona percipere , nisi sanctam Dei poten-
tiam sacrilegio laederetis. Quoniam igitur degradare nos-
trae origini contigit, si vobis tandem sapiens pudor eSt,
ut iis, quj decopti sunt » fuit sapiens poenitudo, ve! nunc
Dei Filio credite ; quod vobis ad vitam proficiat, et sa-
lutem.
SERMO il.
De Adam.
JJuno se.rmone.rn mutuati sumus ex Bibl. Laurent.,
Plut. xn, Cod. xiv, fot. 268; dìcitur eli am in Cod. Vene-
tiano reperiride quo vide Bandini, fol^ 21, xvn. Nornen
pree/ert sancii Jugustini, cui nulla decausa videtur He- -
negandus. Locus ejus post secundum sermonem nostri
prijni Supplementi.
SYNOPSIS.
I. Adam creatus e|in§tppctus ad resistendum tentationibus
et acquirendam vitam »ternani, cecidit deceptione diaboli per
mulierem. II. Priorum parentum lapsus tristes effeclus attill
i . III. Quam grande et luctuosum fuerit Ad® peccatum.
IV. Deus procurata confusione et confessione peccati, parat
misericorditer generi bumano redemptionem ; unde demons-
tratur utilitasliumilitatis et compunctionis. V. Peccatum post
veniam admissum multo gravius est peccato Adami, propter
redemptionis grati® abusutn. VI. Grati® ideo maxima Deo
rependend® pio tantis beneficiis. VII. Hinc niti debemus res-
pondere grati® Dei, sequendo^Cliristum ad ccelos ducentem.
Vili. • Gonclusio.
I. -N em o qui nesciat in principio hominem a Deo plas-
matum ut instrueretur prudentia , consilio firmaretur
rationiscapax divina providentia( 1 ol redderetur; instrueretur,
inquam , prudentia qua h'o'stis calliditatem vitàret,
consilio quo salutaria secreta rec|uireret, ratione qua Deo
creatori parendum esse cognosceref. Elenirij Dominus
Deusvidens hominem innocentem quem fecerat, instruxìt
monuit, armavit : quippe qui cum diabolo fuerat pugpa-
turus, velut quibusdam armis, hoc est, prudentia, consilio,
ratione fueratinstfuencjus. Addidit praterea legem,
qua Dei voluntalem cognosceret J et quid continuo eve-
niret, addisceret.Qui^ enim homo incautus .li’bentius diabolo
persuadenti quam Pomino jpbenti cpnscnsit , et vitam
quam habuit, perdidit, et mortem quam igppraba):,
accepit. Stabat Adam inter uxorem et diabolum, inter
Eyam et bostem, inter ip^licrep; (i i) pt serpentem. Diali,
i - 5, — 4 IbM. 6, .7, - r 6 Ibi^. a i , a?,
male munit. — (5) Id. male onus a capri,. — (6) Id. pessime habes. —
( 7) Id. male adjicit. _ (8) Id. v e tro auro. - (9) Id. male delicato,. -
(*°J 14- prudentia. — (11 ) Jd. male muiiere;
bolus persuasit, ut naceat : Èva consensit, utpereat ; dia-
bolus muliereip astuti» sua fallenter circumvenit : mulier
incauta serpentinum (1) virus accepit; diabolus quad
per se non potuit, per uxprem Adam protoplasium cir-
cumvenil ; Adam vero per uxorem ipvepit interitum,
quam a Deo acceperat in auxiliuip*
li. Broh dolor (q) ! prospera in cantrarium cedunt;
utilia pernieiem operantur. Deinde plus Adaip doipe?tfcis,
quam inimici jaculis laeditur; plus prp.prip, quam hostili
ense perimitur; plus muiieris, quam extwq gladio vulne^
ratur. Accessit euim serpens sublilis ut fallerei; et ae-.
cessitnon ut viro , sed ut mulieri serpentinum virus in-
figeret : accessit, inquam, ut unius consensu utrique
nocere posset (3). Serpens persuasit-quod ambobus obes-
set ; utrique obfuit, quod unius animum malitia serpentis
infecit. Denique consentiens mulier talis circa virum extitit,
qualem circa se malitiam serpentis invenit. At Èva persuasa
est (4)» et jp s ùaailfo jpfeptp e^t? «t tó jg iù ^cepta ^ et
4ecepit,Qnsßqnidf:n)iDuliprfput\irsepteptiadwplici,s|tpra
propria, alter? cpmnmqi ? prppria, qua fijjps parere in
dolore praecepta est ; pommuni ? qua cum viro morti adr
dieta est (5) ; altera, quia serpenti asgepsit j altera,qui»
marito persuasjt. De consensu enim, mortis sententiam
accepit ; de persuasu,in dolore fìlios parere meruit. Ilanc
igjtur spntentiametqui non noyit, dumexperilur, discit ;
etqijjnescjt, dupi expqngitprf sentit; ef qui ignorat, durp
experjtur (fi), agposcit,
III. Proh nefas 1 prasoeptum Pei cpqtemmtur, et perr
suasio serpentis auditor. Despicitur Deus próvidens , et
serpens auditur decipiens. Spernuntur salutaria monita,
et recipiuntur colloquia venenata. Unde et dicitur homo
exeontemptu mori, quia maluit obedire serpenti. Expo-
liantur gloria, dignitate privantur. Facti sunt quod non
erant, dum amittunt quod fiierunt a Deo. Gaudet serpens
perpetrasse se quod voluit ; lsstatur peremisse ho»
minerà, quod optavit. Exultat malitia , affectat in hominibus
deceptionem implesse, et oescitse, iufelix, vul-
neratum esse, dum vuluerat : et dum trucidai hominem,
perimit seipsum. Dolet et Dominus hominem mortis sententiam
potius merqisse, quam vitse ; meruisseinteritum,
quam salutem ; gloriam conlempsisse, quam mortem.
Sed tarnen plus malitia serpentis, quam bominis con-
temptu commotus est (7) ; crudelitatem liostisexhorruit,
et deceptum hominem paterna pietate condoluit. Inimici
tiae auctore permotus est, et clementer hominem doluit,
qui deceptus est.
IV. Denique Dominus Deus inquit : « Ubi es, Adam?»
Confessionem (8) provocai, dum interrogai. Vult enim
eum fari peccatum, cum ejus novit admissum (9). Quas-
rit misereri ; cupi reo de culpa colloquitur. Veniam cogitai,
qui causam conteippta? legis incusat. Jurgat,
culpat, ut possityeis tribuere veniam : et quos( 10) noluerit
insti luendo firmare, eos possitconlitendo purgare. Acci-
piunt indumenta pellicea , ut qui confessum delictum
jam fecerqnt, vepiam cultus humililate acciperent. Os-
tendit Dominus quibus pfficiis possint delieta purgari.
Ostendit confessionem pt defofmit^tem cultus, veniam
posse facillime impetrare. Ut enim contumacia est celare,
qqod Dpo teste commiseris, sic periculosum est, si splendore
cultus animi innopentiapi mentiaris. Nemo itaque,
nemo peGCator vitia desperata Ipetitia contegat : nemo
infecto dcliciis animo dissimulationis virus infundat. Animi
é Joan, y, -
(1) Cod. terpentìum. — (a) Id. male pro dolore. — (3) Id. potuisset.
— (4) Id. Èva petfusa est, alias persuasa est, quod evideuter indicai lec-
tioucm variantem, ause in texlum incaute irrepsit. — (S) Id. addita est.
— (6) Hic aliquod latet mendum, quod sanare non potuimus. (7) Cod.
hominis contemptus commonitus est hominis, ubi verbi bominis iteratio vivitia
corpori^ moerore monstrentur. S; vexatùs est animus,
lugeatcorpus; quoniam corpus quotiesinamarofi 1)
est, animus moestitiacondolescit.Qûpporisvjiiasineanimæ
compassione esse non po.§sunt, et animae vitia corporis
compassione probaptur,. Bariter contristantur, ut parjn
ter. veniam eopsequantur ; quoniam utrumque simul aut
beneficio. foveri%, aut injuria vexar; neoesse est. Neque
enim aliud est homo , quam corporis et animæ congre?
gatio. Hæc enim duo quantum diffinitionibus differunt,
tantuip hominem dum jungunlur effioiunt. Ut enim iq
vita separari non possunt, ita nunqupm boni maliqua
merito separantur. Ut enim noq potest corpus bonum ah
anima separari, Ita malum corpus non potest disspeiapi.
Si enim, in die judicii, largiente Deo, indqlgentiam me-
reantur-, cur non in isto sæculo pariteraut moestilia aut
lætitia perfruuntur?
V. Unde tibi, Christiane , excusatio nulla est , qui
post servitutem liberatus , post captivitatem receptus ,
post vexatiónem curatus, post méritas... (ta), habes in
monitis, ut exerceas ; habes exempla,quod timeqs. Adam
enim nec fajlaeiam diaboli norat, nec deceptionem cujus?
quam defleverat, quidquid posset evadere (i 3), nisi prior
cum hoste , dum confligit, occumbeiet. Te jam instruit
Dqmiuus , tibi exempJa gestorum proposuit î « ßcce, in-
» quit, sapus faGtus es, jam noli peccare; ng quid tibi
» deterius fiat1. » Noli, inquit, peccare post veoiam ;
noli vulnerari post curarti, noli sordidari post gratiqm.
Cogita, inquit, homo, graviorem,culpam esse post veniaiq;
renovatum vulnus pejus dolere post curapi, molestius
hominem sordidari post gratiam. Qua de re indulgentie
ingratus est, qui posf veniam peccat ; sanitate indignus
est, qui seraetipsum , postquam (i4) curatys est, vulnerai
, nec mundus esse meretur, qui seipsupt post gratiam
sordidat. Borro qui post absolutionem non peGcat, meretur
præmium ; qui post curam öautus est, sanctitatis
possidet donum ; qui gratiam Dei in lege tequerit, aeter-
nitatisaccipiet regnum. Grave est enim hominem insp-uo-
tum delinquere ( 15), gravius est jqm absolutum peccare.
Servo pejqr est, qui patronum post datam liberlatem offendi!;;
beneficii ingratus est, qui dalorem tumoris arroganti?
despioit. Quaere autem salutem de exemplo.; acquire,
aut ponsortio similem sententiam metue. Ne
seyerum sentías judipem , qiii dignum contempseris per-
suasorem ; « Sic enim dilexit Deus mfindùm, ut FiJium
>> suum unigenitum daret; ut omnis qui credit in eo non
« pereat, sed liabeat yitam aeternam \ » Magna et immensa
Dei B a Iris dilectio , et inccssabilibus laudibus
praedicanda est, et in omni tempore glorificanda , qqia
ad redimendósnos de æterna morte, vii» auctor reparare
yitam nobis omnipotentem aeternumque Filium, qui erat
et qui est unius (ifi) cum Patre et'Spiritu sanerà potes-
tatis, mittere destinavit; sjcut Deus hunc mundum ab
initio creavit, ita et per.eumdem illum renovayit inve-
teratjim atque jacentem in malitia peccati. Ipse enim
per suum sanctum adventure, et illuminavi Eccle-
siam, et ab iis terrenis segrega vit et elevayitconversatiq-
nibus, quia ei spem vita? coelestis tribuit. Ereetß enim
fuit de tenebris ad lueem, dum se Spi j ustitia? prassentayit
Christus; sitienti avidoque populo ejus docLrinæ fluenta
manifestavi , perpetuaque dqlcedine irrigavit exemplis
suis sanctis, perquae possumus evadere inferpi flampas,
et ?dipisci invisibilia bona qua? nunquam finiuntur.
5 ? M iff, 16.
detur abundare. — (8) Id. professionem. — (9) Id. amissum. — (ro) Id.
quod. — ( t i ) Sic forte legcnduro, ut ïtet sensus ; Cod. «ne sensu in anima.
—- '( tx ) Hic aliquid deesse videtur. Forte : post meritaspanas ab,o/utus. — .
( i 3) Hic videtur sententia claudicare, quam sanare non prsesumo. — (14)
Cod, male primo quam. — (xS) Id. refinquere. — (xS) Id. male unus.