tas filiornm Dei 1 Beali, qui te diligunt; infelices, qui te
odiunt! beati, qui te quærunt; damnati, qui te fugiuut!
beali, qui teagnoscunt; raaledicli, qui to despiciunt! Nam
qui te dilexit, triumphat in coelis, et qui te odivit, laqueo
se suspendit. Pilatus eliam magnæ infidelitatis fuit : ipse
namque (1) fralrem suum proditorie occidit, zelo invidiæ
inllammatus socium dormientem illium regis sulfocavit :
tandem manu propria Romæ se peremit (a). Àlta uxor
Regis Longobardorum viro fidem fregit, venenum in geni-
talibus viro dormienti imposuit et occidit, quæ in eadem
nocte a diabolo suffocata invenitur in leclo. Ecce, fralres,
quomodo infidèles pereunt ; ecce qualis est eorum finis.
III. 0 quam dolendum est, o quam plangendum de
fidem frangenlibus ! Longe major fides invenitur in brutis,
quam in hominibus. Nam canem Rom» vidimus, fralres,
qui tantam fidem domino suo servavit, ut ipse homo solus
cum cane inimicis undecim obvians, seipsum (3) illæsum
servaverit (4), qui non solum non est occisus, sed uec
etiam vulnerari ab aliquo poluit, et sic ornnino illæsus ab
inimicis evasit (5). Numquid et ibidem canem alium
non (6) vidimus, qui vidensdominum suum in carcere mo-
rientem, magno rugitu (7) se mordens cum domino mori-
tur suo ? numquid non multi ex vobis apud liipponem
viderunt canem , qui videns dominum suum in leclo
mortuum, panem domino porrigebat et carnes, et blan-
diens(8), utpoterat, dominum suum invilabatadcomédon*
dum ; sed videns eum non comedentem, non comedebat?
Dum aulem corpus defuncti porlaretur ad foveam, canis
cunctis recedenlibus corpus domini sui rapuit et in prato
florum ipsum collocavi! ; et custodiens tribus diebus,
fame morilur canis. Ecce denique , fratres, canes et lupi,
ursi et leones, tortures et ciconiæ fidem tenent et servant.
Nos aulem et quomodo nostras conscientias discutiamus,
fratres, considerate. Eia ergo, o milites, estote Christo
fideles ; amplectamini fidem ; nam sicut aurum est purissi-
mum (9) melallorum et nobilissimum, et albedo funda-
mentum oculorum , sic et fides omnium virtutum, sine
qua impossibile est piacere Deo *. Sicut sol est pater omnium
planetarum, sic et fides omnium virtutum. Hanc
aulem servavit, hanc adamavit, hanc nos tenere docuit et
demonstravit gloriosus Thomas Apostolus, qui tarnen diu
remansit incredulus ut nos cerlificaret. Hac fide sancta
armatusad Indiani pergit, et ibidem très Magos convertit,
morluos decem et oclo resuscitavi!, provinciam totam convertit;
tandem a carnifice(io), gladio perculilur, et diffuso
in lerram cerebro, anno re ta lis sua,-, ni Martyr Dei Cypria-
nus ait, sexagesimo, exlensis ad ccelum manibus et bra-
chiis, migravi! ad Dominum. Amen.
SERMO LXXV.
In Natali sancii Stephani proto-inartyris.
E du et us hic senno ex Bibl. Ædil. , cod. x, fol. 38, sit in
appendice, sicut et cceteri cjusdem codicis sermones. Locus
ejus post sermpnem Maurinensem ccxvn, cum numero in
Natali sancti Stephani ix.
SYNOPSIS.
I. Christus humiliatus, ut glorificentur ejus fideles. II.
Christus inimicorum con dona tionem nos edocuit. III. Stephanus
ejus imitator. IY. Per hunc conversus Paulus regnat in
ccelis. Y. Sancti Stephani miracula. VI. Ejusdem invocatio.
YII. Imitanda charitas.
I. IIbsterna. die, fratres charissimi, audivimus completos
esse dies Mariæ, utpareret Filium suum primogenilum.
Audivimus el hodierna die almam matrem Ecclesiam etiam
filium peperisso primogenilum. Nam peperit primo alma
Maria, ut parerei secundo alma Ecclesia; peperit Maria
sino dolore, ut parerei Ecclesia sine meerore ; peperit alma
Maria in pauperlale, ut parerci Ecclesia in diviliarum dig-
nitalc; peperit alma Maria in stabulo, ut Ecclesia pareret
in ælerno tabernáculo; peperit Maria inter bovem et asi-
num, ut Ecclesia pareret inter Deum et Angelara. Nam nisi
Maria prius peperisset, nunquam Ecclesia parere potuis-
set; nisi Rex prius descendisset, Stephanus primogenilus
non fuisset. Descendit ergo prius Rex, ut secundo ascenderei
miles; descendit Rex lætanlibns Àngclis, ut ascenderei
miles lapidantibus Judæis ; descendit Rex humilis,
ut ascenderei miles sublimis; descendit Rex pastoribus demonstra
tus, ut ascenderei miles Angclis circumdatus; descendit
Rex panniculis involutus, ut ascenderei miles stola
immorlalitatis indulus ; descendit Rex pauperrimus, ut ascenderei
miles dilissimus. Hune Dons Pater humiliât, ot
hunc exaltai; humiliatur Creator, ut exalletur creatura ;
bumiliatur Deus, ut vivificetur reus ; humiliatur Medicus,
ut sanetur ægrotus; humiliatur bonitas, ut sublimelur improbus;
humiliatur pietas, ut (11) sublimelur impius.
Deus (12) hunc humiliât et hunc exaltai.
II. Heri denique Dominus venit in mundum, et nova
præcepta dédit mundo. Ait enim Deus et homo : «Diligite
»¡nimicos vestros ; benefacite iis qui odernnt vos, ut sitis
»filii Palris vestri2. »Venit enim in mundum ex sola dilec-
tione, et ideo volait suos in dilectione confirmare. «D¡-
» ligi te, iñquit, inimicos vestros. » Nec solum præcepit,
primitas adimplevit. Ecce Salvator, dum crucifigitur clamai,
et ait : «Pater, ignosce illis, quia nesciunt quid fa-
» ciunt *. » O quam grandis labor est inimicos diligere ! o
quam forte, o quam difficile est diligere qui te quærit
occidere ! o quam impossibile est pro persequenlibus exo-
rare! Nec nos hoc, fratres, audemus negare, sed dicere
quasi compellimur omnimode fortissimum esse. Magnus
labor est in hoc saeculo, sed grande præmium in futuro.
Attende, audi, quomodo grande; non tamen dicere audemus
impossibile esse homini inimicos diligere ; nam si impossibile
fuisset, Salvator qui cuneta corda cognoscit et
opera , quomodo nos hoc facere præcepisset ? Difficile ta-
1 Hebr. x i, 0 . — 2 Maltb. v, 44 . — 3 Luc. 2x111, 3 4 .
(1) Cod. denique. — (a) Deest te peremit. — ( 3J Cod. ipsum, et non ha- lega* rieiu. — (8) Id. branchis. — (9) Id. purum. — (10) Id. pontiftce. —
bet <e, et deinde desunt non est ante occisus. — (4) Id. servavit.— (5) (<x) H«c verba improbus; humiliatur pietas ut delelasunlin cod. temporis
Oblitterata evanuit vox oux hoc loco scripta erat, quain, ut poluimus, sup- lapsu, et a nobis fuerunt divinando restiluta. — (ta ) Sic et vox Deus, et
plevimus — (6) Deest non in cod., et sic deinceps. — (7) Cod. ruicu, nisi deinde Dominus,
SERiMO LXXV i IN NATALI SANO
men est et valde pcenosum, sed premium grande in futuro.
Attende, audias, quomodo grande; audias quantum.
III. Stephanus ilio magnus, qui velut Angelus , primus
Jerosolymis tuba (1) cecinit, unus de sepiera diaconibus
ab Apostolis ordinatus, virgo a Deo elee tus., viduarum
pater institutus , Spirita'sancto repletus, synagogam Ju-
dteorum post sancii Spirilùs replelionem intravit et ccepit
cum eisdem disputare, et nullus doctorum potcrat ipsi (2)
resistere; ceperuntque eum et lapidaverunt. Et videns lapidantes
ait : «Ecco video ccelos apertos*, et, posilis ge-
><nibus, clamare coepit : Domine, «estatuas ilìis hocpec-
» catum2. » Vidit denique calos apertos, quia parata sibi
jam erat via; vidit et Jesum stantem et non sedentem; v i-.
ditstantem, ut reciperet. Sedere judicantis et regnantisest;
stare vero auxiliantis est. 0 sancto Stephane, martyrum
caput et principium, Christi veré membrmn, quomodo
per omnia socutus es Magislrum ! Oravit ipso pro perse-
quentibus, et tu orasti pro lapidanlibus. 0 quam magnum
et admirabile ¿onum donavit Dominus militi suo! Non
enim solummodo eum copiose ditavit, sed etiam ad cer-
tandum peroplime confortavit. Attulit namque donum
charitalis, ut perducerct ad consortium Trinitatis. Quod
ergo attulit, et erogavit, nec sibi aliquid minuit, sedmira-
hiliter militem prtedotavit. Charitas enim illa, qua heri de-
posuit Christum, ipsa hodic Stephanum ad coelum levavit;
charitas qu» precessi! in Rege, ipsa hodie refulsit in milito.
O admiranda potentia Redemptoris ! 0 predicanda
indesinenter gratia Salvatoris! Ileri ostendit in Matre vir-
ginitatis »tern» miraculum; sed hodie demonstravit in
Martyre magn» charitatis indicium; summa integritas heri
demonstrata fuit in Virgine, sed hodio dilectionis virtus
summ» perseveranti» in Martyre. Et sicut in Matre Domini
virginitas non poluit violar!, sic in Marlyris mente
non potuit charitas dissipari.
IV. Per charitátem Dei miles saevientibus Jud»is non
recessit; per charitatem prò persequenlibus intercessit;
per charitatem Stephanus arguebat errantes , ut corrige-
renlur : pèr charitatem pro Japidantibus orabat, ne pu-
nirentur. Charitatis (3) virtute Stephanus vicit Saulum
crudeli ter insidiantem, et quem habuit in terra persecu-
torem, in coelo mernit habere consortem. Ipsa sancta charitas
indefessa desiderai moriendo(4) acquirere, quos non
potuit monendo convertere : per oralionem Stephani sur-
rexit Saulus bonus ,-qui prius erat iniquus; cecidit sajvis-
simus persecutor, et surréxitseverissimus praedicalor. Gadens
Saulus, lumen corporis perdidit, surgens Paulus lu-
üien cordis recepii. Ecco nunc Saulus cum Stephano in
ccelo l»tatur, cum Stephano gloriatur, Nunc Stephanus de
consocio Pauli summe gloriatur, quoniain summa charitas
in utroque lactatur. Charitas quippe Stephani superávit
ssevitiam Judacorum, sed charitas Pauli cooperuit mullitu-
dinem peccatorum. 0 dies sancti, dies ketiti» et jucundi-
tatis, in quibus et per totum mundum melliflui facti sunt
cceli, in quibus eliam Stephanum crelorum civem factum
esse conspicimus. Voluit enim Dominus Martyri suo ceelos
patentes aperire, ut sequaces ejus securi essent de remu-
nerationc. Voluit etiam stana videri, ut et omnes posteri
credant in martyrio juvari a Domino,0 grande mysterium,
lratres! Stephanus orat, 6tPaulus Judeeos incitai; Stephanus
parcit, et Saulus parcere nequit; Stephanus genu.-
flectit (5), et Saulus vestimenta omnium custodiens furit,
ut omnium parliceps esset scelerum. Sed aspice modicum,
et videbis lupum agnum factum, de inimico, amicum, de
persecutore predicatoreni. 0 quantum Stephanum marty-
rern laudare debemus ! 0 quantis magnificare pneconiis !
Nam si Stephanus non fuisset, l'orsitan Ecclesia Paulnm
non habuisset. Quisergo mentcs hominum ilio min asset ut.
Paulus? qnis Doctor Gonlium ? quis vas eleclionis? quis
giibernasset status Ecclesiarum? quis sic portasset pondus
et »stus omnium lidelium? quis tanLe sapienti»? quis co-
lumna templi, ut Paulus, reperitur ? Magnum ergo donum,
.magnum beneficium, magnum et admirabile minislerium,
quod Stephanus impetravit orando. Et ecce nunc Paulus
cum Stephano Christi charitale perfruitur, cum Slephano-
exultatet cum eo regnat. Ille dat exemplum veni» con-
vertenlibus, Stephanus dat exemplum orandi pro perse-
quentibus.
V. Sa notissimi ergo Stephani, fratres charissimi, solem-
nitas magna devotione celebranda est, quia mullos Sanctorum
precelli t honore et dignitale. Sex (6) enim morluos
m Africa resuscitavit : primo presbyterum quemdanr,
deinde puerum , postea sanctimonialem..., clamans in feretro,
cunctis videntibus et audientibus, velut altera Dru-
siana. Deinde juvenis quidam a curribus boum dilacératus-
ot mortuus ; deinde inlantulus portatus a matre vere mor-
tuus ad reliquias sancti Martyris rcsuscilatur, qui cliami
superestadhuc. Adestigitur, fralres dileclissimi, dies in qua
lapidatus est ille Stephanus, Sanctus sanctorum , splendor
juslorum et gloria ; adest Angelus ille primus, qui suis
mentis ccelum aperuit (7), ad cnjus pr»ceplum terra tre-
muit(8)... Pluviam destinavit et tempestatem marisseda-
vit. Adest Angelus ille primus qui, ut audistis, sex mor—
tuos resuscitavit, fratrem et sororem a concussione mfem—
brorum (9) sanavit : hic etiam infirmos diversarum infir—
mitatum sanavit. Et quod majus est, Saulum, ut audistis
ad confessionem fidei revocavit.
VI. Adest ilio amantissimus Levita (10) prius discipnlus
Apostolorum, sed magister et pater Martyrum in mar-
tyrio. Adest ille cui similis npn invenitur, qui sic Spiritu*
Dei plenus sit. Adest ille solemnis miles, qui vaienter-
clamabat : « Domine , ne statuas illis hoc peccatum. »•
Eia ergo gaudeas in excelsis, o princeps Martyrum gloriose,
quia sicut completi sunt dies Mari» ut pareret, sic
completi sunt dies Ecclesi», ut et te parerei, et faceret
columnam sancì» matris Ecclesi»! Gaudeas in excelsis,
osartele Abel jusliti», qui militi» Martyrum meruisli oliti—
nere principatum !, gaudeas in excelsis, 0 sancte Stepha-
ne, qui vereAngelus non natura, sed gratia merito nuncu-
paris! gaudeas in excelsis, custos viduarum et-susceptor
animarum Christi, contemplando Angelos Archangelosque
Christo noviter nato mjnislrantes! gaudeas in excelsis,
sanclissime Stephane, intuendo Aposlolos, Patriarchaset
Prophetas super thronos sedenles! gaudeas in excelsis,
sanclissime Stephane, salutando Virgines Marlyres cum.
carne, mundo et d»monio decertantes ! gaudeas in excelsis,
respiciendo animas sanctorum Confessorum lumbos?
pr»cingentes ! Et quia beatus cum illis es, et in excelsis-
cum illis collocatus es, ideo te, sancte Christi Martyr, ro-
gamus et obsecramus, ut preces ad illum fundas, oui beri
se humiliavit, ut te hodie exaltaret, ut et nos revocet de
lacn miseri» et de luto f»cis et umbra mortis. Interpella
pro nobis peccatoribus, sicut fecisti pro tu is persecutori-
bus. Nam si miscricordiarum Pater nos sic dimiserit, de-
ficiemus in via3 ;. Fuode ergo prcces, ut dignetur Deus
noster nos ad se tecum revocare per gratiam , quia ecc&
jam frangit, jam inquietai nos frigus, stomachus jam in-
flatur, caput jam curvatur, languescit jam spiritilafeetet
jam anhelitus, facies jam dealbatur, statura jam incurva-
tur, caligant jamoculi, nares eflluunt et crines defluunt,
tremit jam tactus, deperii et actus, aures surdescunt ,
^ Àct. vii, SS. — 2 Ibid. 5p*. — 1 Matti), xv, 3 a.
(x) Cod. cubani. — (a j Id. sibi, et sic deinceps. — (3) tìecsl lisce vox — (7) Ood. aperii. — (8) Hic qusedam desunt tempore oblitterata. —
deleta in cod., sicut et- vox insidiantem. — (4) Sic et vox moriendo. — (9) Decst membronim in cod. Notum. est hoc celeberrimum miraculum a
( 5) Cod. gènuflectitur. — (6).Non sex, sed quipque inferius indicanlur; sancto Augustino narratum. —■ (10) Deest Levita in cod., et deiude oblitat
videlur aliquid deesse ante clatnans in feretro ; forte deinde alias, etc. terata sunt verba quorum loco supplevimus martyrum.