4(i ; S . A U G U S T I N 1 E P I S C O P I
». miserabiliores sumus omnibus hominibus. Si autem
» Christus resurrexit ;a mortuis, primitiee sunt dormientium.
Nam quia per hominem mors, et per liominem
». resurrectio mortuorum. Sicut enim in Adam omnes
» moriuntur, ita ét in Christo omnes vivificantur (a). »
An meritum animæ præferendum carnis fragilitati difli-
dis1? Rectum quidem babes jastumque judicium. Nam
ideo caro sola resolvitur quæ integra poterai ut animam
reservaret; ut quia tìnpar est meritum, impares sint2
etiam exitus mortuorum. Deifique cum hominem faeeret
Deus, de Spiritu suo ei animam contulit ; cameni vero
solubilem de hmo terræ collegit. Si enim carnem consideres,
quid est caro,’ nisi limns terræ deformior, concreto
sanguine colorato»? Quid est caro? vitiorum natura,
materies et origo mortuorum. Si vero meritum carnis
advertas, quid est caro ? vas animæ 5 quid est caro? vagina
Spiritus Dèi3 ? quid est caro? præ lateribus omnibus species
de qua merito fieret divinæ substantiæ simulacrum.
Scriptum est enim : « Fecit Deus hominem ad imaginem
» et similitudinem suam(¿). » Et iterum: « Fecit Deus
» Adam de limo terræ, et sibilavit in faciem ejus spiritum
» vitæ. Et factus est homo in animam viventem (c). Yi-
» ventem » dixit, victuram et post obitum, non ut animam
pecudum, cum corpore perituram. Pecudes autem,
ut viles sunt, ita eas non fecit, sed jussit de terra viliter
nasci; sicut scriptum est : « Et dixit Deus: Producat terra
» ammalia, et factum est sic( d ) . » Adverte igitur homo,
cujus sis meriti. Te Dominuè Deus manu sua de terra
perfecttim, flatu sui Spiritus animavit ; terra4 autem
féras'et bestias halitu sito animatas effudit.
III. Alternare nuhc placet carnis et animæ merita vel
naturam. Sancta crédi tur anima, et caro peccatrix. Pro
certo ánima sancta est, sed nisi ejus vifio, caro non peccai.
Nam si bene te nos ti, si te, Homo, bene consideres,
sine sensibus animæ caro nihil sentit ; ut mortua, nec mo-
vetur. Est ergo et particeps boni, ut et ministra est delic-
torum, et ut sanctam animam polluit, ita meritis animæ
et sanctitate purgatur. Nam ut merita ejus et crimina .ab
origine repetamus, si in Adam mori praecepta est, resurrexit
in Christo: si inEvammulierem damnata est, in Maria
virgine consecrata. Probo hoc sermonibus Prophelarum :
« Dixit iterum Deus : Non manebit Spiritus meus in ho-
» minibus istis, quia caro sunt (e). » Et iterum pro carne
dixit : « Effundam de Spiritu meo super omnem car-
» nem ( f ) . » Contra carnem dixit Esaïas : « Omnis caro
» fbenum(g). » Iterum pro carne sic dicit: « Yidebit
».omnis caro Salutare Dei (A). » Dicit Paulus apostolus
contra carnem: « Yoluntatem carnis ne feceritis. » Ite-
rum pro ea sic dicit : « Stigmata Christi in carne mea
« porto(i). » Dominus etiam Christus hæc ihcredulis dicens:
« Spiritus est qui vivificai carnem (/* ). » Yos autem
d i c i t is ; « Caro nihil prodest (k). » Quæ cum ita sint, Fratres,
si caro suis criminibus premi tur, cur non magis,
quod verum eat, Filii Dei quem germinavit5 divinis meritis
honoratur?
IV. Ergo vitUper&s carnem, quam Detis induit, et depositala
repetens , coelis invexit? Ergo-ne vituperas carnem
quam fiamma in tribus pueris timuit, in Daniele quin
etiam leonum fames expavit? Ergo-ne tu vituperas carnem,
quæ fortitudinem sanclarum animar um adjuvans, innúmeros
Martyres fecit8 ? Vituperas perditos, vituperas luxuriöses,
quorum animædesideriis primo coiruptæ, in vitiis vel
(¿)tOór. x v , — (í)Gén. i , •2 6 ,^ 7 .-^-(c) Id. 11, 7 .— ( » I d . 1 ,
— I f Gal. v , 16. — ( / ) Id. v i, 17. ■
1 Codex evidenter corruptus : An meritum animam proferendo: carnis
fragilitatis diffidisi vid eat lector corrigendi rationem, et judicet. — ’ Id.
male sed. — 3Vide Senn, x l v , n. io , ctccxxxvii, n. 2. — 4 Codex male
vrt-àm. — "5 Id. èjttàm gemina fit. ' — 8 Codex mate </uo ‘fòrtitudines
Sanctorum animas adjuvans , in nunièros 'tnattyriim fecit ? — 7’ Id. perlibidinibus7
corpora corrumpenda traxerunt. Vitupéras et
Angelos qui fihas hominum adamantes, coelestium corpo-
rum majestatem terrena proluvie polluerunt8. Sive igitur
laudes in Marty ribus carnem, sive in luxuriosis accuses,
utrumque necesse est animabus ascribi. Quidquid enim
anima voluit, servitus carnis implevit. Resurgct igitur,
caro, sive sancta, sive rea, causas vitæ præteritæ cum
anima redditura. Non aliter quam si ancilla cum domina
in causa castitatis audiatur;et si lenocinium famuln præ-
buit, rea tarnen est domina quæ voluit aut consensit.
V. Resurget igitur caro, sive sancta, sive roa; morta-
lesque iterum miseri vivere cogentur inviti. O nécessitas
rerum ! dum purgare carnem contendimus, animas coe-
pimus accusare. Accusamus profecto munera Dei, quæ ut
scintillæ de fiamma salientes, non vivere in fomite, sed
in stipulis extingui meruerunt ; accusamus coelestia terre-
nis oppressa. Dei tarnen expectamus judicium, qui et
carnis ofiieia et mérita pondérât animarum. Nec anima
igitur sine carne, nec caro sine anima innocentiam pati-
tur aut reatum. Igitur quia vita communis, quæstione
communi discurritur. Homo interior exteriori, id est, caro
animæ revocatur; cum anima namque purgabitur, aut
anima cum carne punietur.
SERMO XXVIII.
De Pascha VIII.
Cum extrahatur hic Sermo ex Cod.xn,fol. 166,
cum ista nota Unde supra, et supra habeatur: Sermo
sancti Augustini, nullus relinquitur ambigendi locus.
Collocandus est post proecedentem ; numerus erit
de Pascha xiii.
SYNOPSIS.
I . Objcctiones impiorum co n tr a immolnüonem F ilii D e i. I I .
Christus a Christianis non o c c is u s , sed ab ois po st o cc isioncm ado-
ralu s . I I I . Dei bonitas in Incarnalionis my ste rio . IV . Chris tus r e r
surgens hostes deludi t.
I. D ic it nohis sanctus apostolus Paulus : « Pascha nos-
» trum immolatus est Christus (l). » Quæritür cui, vel quä re
sitimmolatus? Réclamant enim fanatici blasphémantes bis
verbis : Certe sancta, certe pia, certe misericordia piena
sunt sacra crudeliaChristianorum. Certe nos sumus sacrilegi
qui numinum simulacris aves et pecudes cædimus.
Ecce magis Christianos esse sacrilegos constat , quorum
parricidalibus sacris Patris Filiusimmolatur. Cum dixero :
Pius Deus, quem colimus, dicent e contra : Cur ergo
Deus, qui Abraham occidere filium vetuit, suum permisi t
occidi9?Cum dixero : Pro populis universis Christus occisus
est ; dicent contra : Certe pius est Deus quem colitis,
qui10 sanguine Filii placati» est, ne peteret11 sanguinem
populorum. Dicuritque postremo : Ergo vester impius
Deus est, qui cum nos diis immolare hominem vetet, 'Filium
voluit aut permisit occìdi.
II. O'quam rebus angustis nostra religio coarctatur!
0 quam tenui semita (ad) molem maximam fidei duci1-*
mur12, cum amplam viam repleverit confuSio1 perdi torum !
O quam petardua et prærupta! Laboriosam vix trahi-
mus veritatem ; verisimilibus argumentis pene convinci-
mur, nisi pium esse, quém13 colimus, doceamus. Paulus
24:— (è) Id. v i, 3 — ( / ) 'lsa ì. x i iv , 3 .— (g) Id. ih, f e J !Ì0Ìj^Luc. iti,*è.
- (k) Joan, v i, ¿ 4 - — (l) i Cor. v, 7.
perai» libidinis. — 8 Vide de Civit. Dei, life', xv , cap. 2 3 . —■ 9 Vide Uomil.
v ii rOrigcnis, toni, n, fol. 8 3 . — ,0God. male qua:. — 11 Id. petórent.
— 1 » Codex tenuis... ducimus; deest vox ad quam sensus exposcit.— ,3Cod.
male quod.
SERMO XXIX. DE PASCHA IX.
Pascha nostrum est ■ergo apostolus .dicit :■ immolatus verit.Ne
» Christus (a). »Dicimus quare sit immolatus, dieimus et
a quibus, ut Paschæ sanctum innocensque mysterium
parricidii c a l a m u i a l i bere tur. Non nosChristianioccidimus,
sed occisum colimus Christum. Curoccisum colimus quæ-
ritur : quia et (ante) Filium Dei colimus, prius quam esset
occisus. Cur occisus sit quæritis : dicant Judæi sacrilege
religiosi, qui cum agnum pro Pascha Deo mactare præcepti
sunt, Christum immolantes, pro agno Patri Filium macta-
verunt. Hoc incusat et Paulus apostolus dicens de faci-
nore Judæorum : « Pascha nostrum immolatus est Chris-
» tus ; » hoc est a gente, cui1 Joannes Baptista sic osten-
taverat Christum : « Ecce agnus Dei, ecce qui toUit
» peccata mundi (b). » Cur sibi Christus non affuit quæ-
ritis; quia sanguis ejus mundi pretio debebatur. Qiiidenim
commiserat mundus, quod sanguine liberaretur? Legis
incurrerat maledictum, et ne Deus esset inconstans, dedit
Filii2 corpus, cujus sanguis inpoena sine fine morientis, et
crimine funderetur3. Hoc magis pium ju d i c i u m Dei, et
salvo pietatis affectu, sententiam suam convertit in Filium;
qui eum pro populis voluit ut morte momentaria
fungeretur.
III. 0 magnum mysterium pietatis ! Mundus peccat, et
Christus occiditur, ut Deus justus et pius nec sententiam
suam legis infringeret, (nec mundus, nec Filius *),
nec innocentiam extingueret, sed reatum. Ipse Dominus
Christus hæc cècinit, prius quam pro mundi proluvie
patibulo figeretur : « Ita Deus dilexit mundum, ut
» Filium suum unicum daretpro eo : ut omnis qui credit
» in illum non pereat, sed habeat vitam æternam (e). »
Declamai bine apostolus Paulus, et dicit : « Christus nos
» redemit de maledicto legis, factus pro nobis maledic-
» tus, quia scriptum est : Maledictus omnis qui pependit
» in ligno (d ) . » Et iterum : « Si Deus pro nobis, quis
» contra nos (e)? Si Deus Filio suo6 non pepercit, sed pro
» nobis omnibus tradidit illum, quomodo non etiam cum
» ilio omnia nobis condonavit (/'). » Cur Deus Filio non
pepercit, quæritis ; quia Deus in Filio revicturo non timuit
orbitatem. Majestas enim perpetua nec occiditur, nec
finitur. Sed quia Filius Dei neque senescere, nequemori naturali
ter possit8, occisus est, ut mortali corpore solveretur ;
ludificata crudelitas facinusperdidit ; nam revixit occisus.
IV. Videte nunc Filium Dei ah inferis resurgentem ;
gerit vulnera triduana, quibus possit agnosci; nam si velit,
mortis aboleret notitiam; qui resurgere potuit, potuit et
curari. Salutat Apostolos., salutatoli’, convescitur, gaudet
sepopulum redemisse, quos venerai redemptions7. Re-
dempti igitur, Fratres, nobiscum petite bona, quæcupitis ;
cuncta nobis prospera tribuetsuo sanguine liberatis.
?mo enim nescit oratorem in loquendo seepius
redire ad ea quæ soepius in conscriltendo retracta-
vit. Ponalur post proecedentem cum numero de
Pascha, x t v .
SYNOPSIS.
I . I empi am corpus Christi. II. Templum suscitatimi a P a t rc
s icu t a F ilio . I I I . Numerus quadraginta-sex annorum quatuor
partes te r ræ indicat. IV . Numerus is tem y s licu s in Adam repcritur.
V . R ep e r itu r etiam in secundi Adam nativitate. V I . Conolusio.
I . I n sancto Evangelio seçundum Joannem scriptum
legimus8, et omnes novimus, quod in mirabilibus multis,
quæ a Domino nostro Jesu Christo fiebaut, invidentes Judæi
dixerunt ad eum : « Quod signum ostendis nobis,
» quia hæc facis (^)? » Respondit eis Dominus dicens :
» Solvite templum hoc, et in tribus diebys suscitabo
» illud. Et illi dixerunt : Quadraginta et sex annis
» ædificatum est templum, et tu in tribus diebus susci-
» tabis illud (hj? » Advertatcharitas vestra, Fratres; Judæi
carnales erant, carnaliter sapiebant. Ille loquebatur spiri-
tualiter, illi carnaliter viventes, sapiebant carnaliter. Quis
autem possit intelligere de quo tempio dicehat? Numquid
illi possent, qui in corde suo adversus eum iniqua çonsilia
cogitabant? Sed non multum quærimus de hoc, quia Evangelista
nobis aperuit da, quo tempio diceret? Nam cum
eis Dominus dixisset : « Solvite templum hoc, et in tribus
» diebus suscitabo illud; et illi responderunt : Quadraginta
» et sex annis ædificatum est templum, et in tribus diebus
» suscitabis illud (i )? » Secutus Evangelista exponitdieens:
« 111 e autem dicehat de tempio corporis sui(/).» Ecceenim,
jam quid Dominus dixerat manifestum est. Qccisum Dominum
a Judæis, post triduum resuscitatum, hoc omnibus
nobis notum est. Et si Judæi ignorare sedicunt, quo-
niam foris sunt, nobis tarnen apertum est, quia novimus
in quem credimus. Ipsius enim templi destructionem, et
reædificationem anniversaria solemnitate celebramus,
quam nunc agimus. Sed forte hoc exigitur a nobis utrum
habeat aliquodsacramentum, in quo ait : « Quadraginta et
» sex annis ædificatum est templum. » Sunt quidem multa
, quæ hinc dici possunt, sed quod breviter dici,potest,
et facile intelligi, hpç intérim dicimus.
I I . Novimus omnes, diarissimiFratr.es, Adam primum hominum fuisse, et ipsum esse in totum genus
humanum, qui cum præceptum Dei transgrederetur, jÇro.ç-
tus est, et sparsus colligitur in nobis., et quasi couflatur
in unum societate atque concordia spirituali, sed gémit
pro nobis in quibus colligitur, quia per Christum Cbris-
tianis innovatur. De ipso itaque Adam Christus venit, sed
peccatomi de Adam Christus non habuit. Venit Christus
sine peccato, ut peccatomi Adæ solveret in corpore .suo,
et ut redintegrate t eum Christus ad imaginem et sirailitudi-
nem suam, sicut eum ante formaverat. Ergo caro Christi
de Adam, templum quod destruxerunt Judæi, et Dominus
in triduo suscitavit illud. Resuscitavit enim Christus carnem
suam, utfortis, utpotens, ut.Deus, ut Patri æqua-
SERMO XXIX.
De Pascha IX.
Hic Sermo conflatur ex plurimis sententiis quæ
reperiuntur turn in Tract, x in Joan., tum in Libro de lis. Quomodo ergo dicit.Apostolus : « Qui eum suscitavit
diversis Quoestionibus, n. 66 et ex Lib. de Trini-r » a mortuis (k). » De quo,dicit? de Patre. .Sic enim dicit
tatç ly, cap. v, n. 9. Sed differì ih pluvibus ; unde Apostolus de Christo : « Factus obediens nsqpe,a$,mor-
cum legatqr in codice, aulhentico, nempe Cod. xu, » ;tem, mortem autem crucis,, propter qjao.d, et.Deus ex-
fol. 167, pori prcctermùtendus vide tur, et quiderq » citavit eum.a, mortuis, et deçüt ei nomen_?,qupd es,t.sueo
rationabilius exemplatur quod,cum :ecedem,sen- » per omnenom^n (Z). » Ergo resuscitai),o eum ;.resuscitentioe
rçpf(Es,entantunduobusin locis a sanclo.D.oc- tahit;Mquis ? Pater., cui elicit ip/se rCJiristus. in JP^salmo :
tore, nihilpfcsfqt quin in tribus locis eas reproesenta- » Resuscita me, et reddam iUis ,(m). »/Ergo Pater eum
(a) i Cor. v ,.7 . — (b) Joan, i , 29. M. 111, 16 — (»G a l. :
— i(i) Ibid. aoi'-i— (-y)tlbid. u , 2 t , -t- (Ä^Rom. ìv ,
i 3 . — (e) Rom. vm , 3 i .— ( f ) Ibid. 32.— (g) Joan, n ,
; i Gûr. v i, - 1 4 .et seqq.-—(/ )-Pliilip. n , 8 , 9 .— (m)Psal.
iS. — (/t).Ibid. 19.
1 Codex., amanuensis evidenti errore, liahcL; : Edenti de quo. — aGodex
male : Filium. — 3Id est : Funderetur..adì satisfaciendum hominis sine fine
morientis debito, et niliilominus ejusdem crimine funderetur, ut homo fucrit
et deicida, et redemptus. — 4 Hac videntur abundare. — 5 Codex male
Filium suum. — 8 Ita,Codex, qui melius babuissct potest. — '7 Vide Serm.
Lxxxvili, n. •?, et ccxLii, n. , i . — 8iVide Tract. x in .-Joan, et Lib. de diversis
Quæ$tionibus, n. f>6. -,