S E R M O L X X IX .
In D e c o lla t io n e S a n c t i J o a n n is B ap tis lc é I.
Sermo iste legitur in Cod. Cass, cxxm, fol. i 5o, sine ti-
tulo et sine nomine. Sed prcecedens ad sanctum Augustinum
refertur, et sequens qui idem argumentum cum eodem stylo
iisdemque sententiis tract at, beato Doctori pariter tribuitur.
Passim aliunde occurrunt sententiamm membra Augusti-
ninno more inter se opposita , quanquam et quoedam solito
elegantiora hinc et i/ule appareant. Ancipites diutius hcesi-
mus, utrum hunc fcetum Auguslini diceremus necne; sed re
attendus perpensa, propter locum quern in rnanuscripto occupât
inter duos sanctiAugustini sermones, eorumque simi-
litudinem in scribendo, ilium authenlicum habere satius
duximus, cum proesertim beato Doctore non indignis sententiis
scaturiat. Mendosus codex et- in rnultis corrigendus;
quin et in aliquo deficiens. Locus ejus in editis post sermo-
nem Maurinensem cccvmcu/n numero in Decollationesancti
Joannis Baptistoe m.
SYN O P S IS .
I. Dies natalis Joannis potius quain Herodis. II. Convivii
apparatus. III. Regis et ipsius convivarum turpis ebrietas.
IV. Saltans Herodiadis filia caput Joannis abscindi procurât.
V. Epilogus.
I . N a t a l i au tem fa cto He rod is ( 1 ) , sa lta v it filia H e rod
iad is in medio , e t p la cu i t He rod i. D i e s , q u a genitus
e s t , n o n ip s i scele ra lis s imo tan tum g ra ta fu it qu an tum
J o an n i B a p t is tæ , q u i tum pa ssus est. P lu s est enim Deo
r e n a s c i, q u am d ia b o lo g en e ra r i. Non e rg o fu it n a ta lis
reg is im p ii , sed P ro p h e tæ , q u ia ilio d ie manife s tum
est B ap tis tam æte rnita tem con se cu tum fu is se , qu o pa ssus
e s t , et H e rod em mo rtem in cidis se , q u o na tus est. L u -
g u b r is homin i et ac e rb a p lu r im um d ie s , q uæ ilium e t in
lu cem pr im itu s p r o d u x i t , e t u squ e ad id tempo ris reser-
v a v i t , in q u o n o n m iser ico rd iæ a u t mansuetudinis h o -
n e s ta re lu r te s t im o n io , sed h o r r en dæ cru d e lita tis defo r-
ma re tu r e xem plo. In c lu so J oan ne in c a r c e r e , tan quam
in ju s tæ in crep a tio n is pe rsona r e lig a ta , q u ia am a ra su n t
ma le v iv en t ib u s p ræ c e p ta ju s t i t iæ , He rod es q u ia v e titi
admissi nemo eum r ed a rg u e re t(2 ) , læ ta b a tu r . Q u is au tem
P r o p b e ta d amna to , q u i fa c tum n o ta b a t illic itum , T e -
tr a r c h am su p e rb um lib e r e a u t r e p r e b e n d e r e t , au t ad -
m o n e r e t , cum e t poe n a esset p ro p o s ita lib e r ta t i , e tm o r is
s it c o n tra fas e t d e cu s etiam in iq u is r e g ib u s ad u lari?
I I . N e c lon g um tempu s ; e cc e d ie s r e g ii n a ta lis ad ventâ
t ; g au d ere H e rod es , fib e n te r a c c ip e r e v itæ s u æ cu rsum
ten d i, annorum sp a tia p r o p a g a li. N e scia b om in um mens,
q uæ dum au t p ræ sen tib u s o b le c ta tu r , a u t p r o s p e r i s ,
n e c fu tu ra p ræ v id e t , n e c ad v ersa. C on t in u o r e g a li lu xu
sp len d id a d om u s e xorn a tu r in t e r iu s , a c mediis tectis
c ru en ta c o n v iv ia p ræ p a ra n tu r ; v e la n tu r po stes festis
fro n d ib u s , p in g u n tu r pa rie tes flo r ib u s , e t coronis ren id e-
b a n t a tr ia fune sta e t h o r r id a ( 3 ), v ir e b a n t te c ta n em o -
rosa . S ic omnia v e rn a b an t com po sita p e r artem , u t natu
ra lem gratiam mentirentu r. Non fu e ru n t h æ c d e lic iæ
H e ro d is , sed Joan nis. H æ c bene o len tium flo rum amoeni-
(i) Cod. male Herodes. — (a) Cod. male redarguere', legendum manifeste
redargueret, nisi forte desit aliquod verbum, v. g. redarguere audebat.
— (S) Cod. horbida; forte lierbida. — (4) In cod. perperam; desunt
l ’erba non regi — (5) Cod. male insirui,' ita quod, etc. — (6) Deest
verbum in manuscripto forte ipsis. — (7) Cod. stupidi ponderis. — (8) Hic
ta sn o n re g i p ro c u r a ta ( 4 ) , sed m a r ty r i; in stru it ita q u e (5 )
am p le ma gn ificequ e tr ic lin ium Judaicae gentis ty ran n u s ,
ne tan to ( 6 ) . . . minu s f ie r e t ju c u n d a solemnitas, si d iv itia s
suas atq u e o pes d e tra c ta s set p u b lic a r e c o n v iv iis . M u lta
e t lau ta su p e lle x c o n s t itu itu r in a sp e c tu ; s tu pend i qu oqu e
po n d er is (7 ) e t a r tific ii v a sa e xp o n u n tu r (8 ) , u t Herodes
se non solum lu xu r io sum p r o d e r e t , v e rum e t ostenderet
cop io sum , n e c solum am ico rum e t c lien tum su orum fa -
mem o pimis e xim eret alim entis , sed d iv ersarum rerum
p u lc h r itu d in e o cu lo s sa tia ret ; tune dem um con v iv ium
p r o b a re tu r , u b i e t c ib is e xp le re tu r c o rp u s , e t v a r iis mira-
cu lis recum b en tium p a s c e r e tu r o b tu tu s . lg i tu r u b i in v ita
li frequentes p e r lira in a laeta c on v en iu n t solito m a tu -
r iu s . q u ia e t famem m e tie b a tu r d ia b o lu s , e t bum a n um
sanguin em s i t i e b a t , d is cu b u e re c u n c t i , su pe rb um e t os-
trum p ic t is p r om itu r in tb o r is ; in fe ru n tu r escae officio
m in is tro rum , mensae d a p ib u s o n e ran tu r , e t qu am vis
nu tri tee om n ib u s elementis epulee n o n d e e s se n t, ad h u c
in op is He rod is c o n v iv ium so rd eb a t e g e n um , q u ia c ru d e -
lita s qu o d d e v o ra re t au t ed e re t n o n h a b e b a t .
I I I . J a c e t ip s e re x in te r pr im o s alto s trato recumb en s ,
fe ralis p ro lix ita te c o n v iv i i c u b ito jam defesso , p o cu lis
in g u r g i t a t a in num eris , in q u o n e c m e n s , n e c pe s suum
o fficium gere ret s i con su rg ere volu is set. Omne s enim v i-
d en tu r b en e s o b r iid um r e cum b u n t, v ena s c o rp o r is mero,
non sangu in e p len a s gerentes, qu o rum beb e ta re tur sen su s,
e t , v in o o cu lis la c r ym a n tib u s , c a lig a re t asp ectu s . Q u is
en im po te st cred ere H e rod em bonestos b a bu is se con so r -
t e s , cum aliu s e c o n v iv is r eg a lem v om e ret in mensam ,
aliu s e scu lentis fru s tis v in um r ed o len tib u s t r ic lin ium regis
im p le r e t , n o n n u lli ja c e r e n t s ep u lti somno e t v in o ,
n e c mentis c om p o t e s , n e c s a lu t is ; in te r a lio s praelium
g ere retu r p ro eb r ie ta tis v i c t o r i a , n o n p r o asmulatione
v ir tu t is ; cum ille in am icum s c y p h um ja c e r e t , b i c ad -
v er su s c o n v iv a s m a gn o c rate re (9 ) p u gn a re t ? M irum est
sp e c ta cu lum certaminis v in o le n t i, non in domo reg is ,
sed in p o p in a cau p o n is . C r e d o , e gre g iu s ju d aica e gentis
pra epositus m ililib u s suis h u ju sm o d i con ce s sera tp o tes ta -
tem , u t n o n te lis d im ic a ren t ip so prassente , sed po cu lis ,
et q u i b e llum h o s tile non n o v e r a t , dome s ticam s ib i pu g -
n am d e temulentis c iv ib u s e x b ib e b a t. Q u an ta in ilio conv
iv io tu rp itu d o ? Quse p r o c a c ita s obscoena v e rb o rum ,
cum maderent p a v im en ta v in o , e t pe rson a ren t omnia
v o c ib u s eb r io rum ?Q u is en im c o n v iv a ( 1 0 ) , qu is famu lu s ,
a u t regis meminisset, au t d om in i ? C um au c to r v ere cu n -
diae d is so lv itu r in la sc iv iam , manifestum e st q u o d nemo
ten ea t d isc ip lin am .
IV . In te r b a ;c in v e re cu n d ia e lu d i e ra , filia He rod iadis
in g r e d itu r to ta m o llis , e t f r a c ta , u t non c o h ib e r e t lu xu -
riam sed d o c e re t. N ib il ex ma tre ad u ltera v e l p ro b um
d id ic e r a t , v e l p u d icum . R e x v irg in em , etsi corp o re ,
non p u d o r e , ad b o r ta tu r u t s a lte t , im mem or regiae g ra v i-
tatis , p a te rn i rig o ris o b litu s ; cu ju s p a r te s e ra n t l i c e n -
tiam puella rero pro im pe rio c o é r c e r e , ip se d is so lu tio n s
fa ces e t fom item m in is t r a b a t , la rg itu rum se cum ju r a -
m e n to p o llic e n s qu o dp etiis set. I lle c ta pra em iispu e lla , non
d iffe r ì ; m a tre ( 1 1 ) con n iv en te d is so lv itu r ; statim to rq u e -
tu r ad insanos c ir c u itu s , cele res v e r t i tu r in rota tu s ( 1 2 ) ,
n u n c fiexo ad pedes la te re ( 1 3 ) in c u r v a t a , n u n c supin o
in te r g u ra c a p ite r e c u r v a , cum d elica to s s in u s , e t vestem
g ere ret c o rp o r is cred i tr ic em ( i 4 )> P er su b lim e alterna tis
b r a cb iis c ym b a la ra u c a ( i 5 ) c ir c um fe r e n s , e t v ix lo co
s ta r e t , v ix p e d um ves tigiis in h a s r e re t , in com p o s ito s ja csiiie
ratione repetitur in codice et ponderis, quod evidenter amanuensis
errore abundat. — (9) Cod. male crate repugnaret. — (to) Id. perperam
convivia. — (11) Id. pat re. — (xaj Id. irroratus. - ^ ( 1 3) Cod. male f le x os
ad pedes lateres. — (14) Creditricem j forte redditricem, id est, qua corporis
formas ostentando reddebat.— ( t 5) Cod. racua.
SERMO LXXX, IN DECOLLATIONE
ta ta p e r mo tu s . In fe lix v i r g o , insana dementia com pre-
ben sa , e t mente in sa n ieb a t e t c o rp o r e , quae non ageretur
p ro p r io membro rum fle xu , sed d ia b o li c ir cum fe r re tu r
in st in c tu . N emo sa lta t s o b r iu s , n isi fo r te in sa n ii ( t ) . In finita
H e rod iadis ( a ) c u lp a ; nisi fu r e n s , filia ip s iu s non
p la c e b a t . E x u lta t r e x ; in p ro p r io d ed eco re b e ta tu r . U b i
honestates legum ? u b i p u d oris ju r a v e r e cu n d a ? In co n v
iv io regis lau d em me retu r omnium v itio rum comes extrema
e x a lta t io ; p u e lla arte non p l a c u i t , sed fu ro re :
n e q u e en im u su sp e r in tus (j/c) in sani tenax promissi rex ,
e t con ditio n is propositae, fide i mercedem a b ju r a ie p o tu it
con silium m e r e t r ic is , tanquam si e v a d e r e i c r im c n , cum
abstulissetnecessaria * in crep a tio n is au c to rem (3) . A u rum
lu xu r iosa v irg o non p o s tu la t , cum u tiq ue me liu s c on v i-
v iv iis pa ternis com m en d a r i po ssit. O rn a ta d um s a l t a t ,
n ih il d e om n ib u s , n ih il d e fa cu lta tib u s fcòricupiscit. C u -
piditatem a v a r i t i* a tq u e am b itum p u e lla rem cru de lita s
v i c i t , tran sc en d it im manitas . I g itu r in J o an n is c a p u t ,
h umanum in sid ia tu r ( 4 ) " in sangu in em , eo q u o d g rav is
e ra t d ia b o lo me tato r C h r i s t i , pr sedicà to r poenitentice ,
p e tito r in ce s ti. Ma lorum v ete rum fama , non em en d a -
tione a liq u a e x iin g u itu r , sed a tro c io ri scelère cum u la tu r.
Haud (5 ) in v itu s He rod es con sensit ad h om ic id ium , q u ia
cum uxore fra t ris temere m ed ita b a tu r in ce s tum. S o lum ,
in qu am , J oan nis c a p u t saltatrix p u e lla , in stig a ta monitu
m a ir is , e xpo s tu la t. Q u id « cap u t v ir i q u i C h r is tu s e s t , »
lu xu r iosa in sequ itur Syn a g o g a ? G lad io sp icu la to r is a b -
scissum B a p t is t* c a p u t ad tr ic lin ium c a rn ific is a ffertu r,
ad h u c qu odammodo C h r is tum p ra sd ican s , a d h u c H e rodem
m o r ibu n d a lingua: castigans. I c tu su b it i vuln e ris
co lo r con fusus (6 ) e rra b a t in v u ltu , n e c to tum ru bo rem
v iv en t is e xcluse rat p a llo r o cc is i. N am s i in teg rum h om inem
rep entina mors d ir ip u e r a t , in o re J o an n is non n ih il
res id eba t ex v ita .
Y . 0 mensam e xeerabilem ! o con v iv ium d etestandum,
u b i h om in is morte lu d i tu r , u b i P rop h e tse in tern e c iòn c
sa lta tu r , e t p re tium v o lu p ta tis sangu is humanu s e st, P r o p
h e t * c a p u t ad ep u la rum v icem co n v iv a n tib u s e x h ib e -
tu r , e tsitien s non v in o p r o lu i tu r , sed cru ore! F u r iosa ca2-
cita s ! Joan nes .sanctu s in h o cm a r ty r io vitas asternaspras-
mium m e ru i t , e t He rod es ad e xolv en da M a r ty r ib u s
in flitta ( 7 ) s u p p lic ia , ju d ic ium De i v ivu s in cu r r it.
SERMO L X X X .
In Decollatione Sancti Joannis Baptistae II.
Hic sermo habetdr in Cod. Cass. cxxni , f o l . i5o, cum
nomine sancii Augustini episcopi. Accedit ad auctoritatem
còdicis, quod textus evangelici eodem modo, licet diverso ac
Vulgata laudentur, et pares occurrant sen tenti a; de serpenti-
n ib u s et columba. Ejusdem auctoris esse acpreeeedentem manifeste
arguii cogilationum et styli coiiformitas. Ejus locus
post preeeedentem cum numero in Decollatione sancti Joannis
IV.
SYNOPSIS.
I. Christiani oves inter lupos. II. Sanctus Joannes propter
justam correptionein in cavcerem déjicilur. III. Herodiadis fi—
lise voluptuosa saltatio. IV. Herodes erga puellam leno, erga
Joannem li omicida, divinis in mortem corripitur judiciis.
L I t a placuit Redemptori et Salvatori nostro Jesu
Christo, ut non solum a morte nos libera veri t, sed etiam
quemadmodumeonversationem nostram custodiamus sa-
cris eloquiis Evangeliorum suorum docueritacpr*cei)eriL
Sic enim ait : « Ecce mitto vos sicut oves in medio lupo-
» rum-*. » Magna nostra felieitas quando Deus noster ¡de
nobis ita sensit, quod oviuui simplicita lem , si rectc Deo
vivamus , habere possimus, quia ipse est pastor ovium
et magister, sicut in alio loco testatur : « Ego sum pas-;
» tor bonus ; bonus pastor animam sù.am ponit pro ovi-
»bus suis1. »Merito itaque Discipulospropter innocen-
tiam sanct* vitas ovibus comparavit ; lupos autem e.os
significai, qui post passionem Domini (8) Apostolos , et
universos fideles in Christo credcntes crudéliter persecuti
sunt. Inter quos qualiter ambulare debeamus, quasi pius
pastor praeraonet dicendo : « Estote , iuquit, ajstuti sicut
» serpentes, et (9) simplices sicut columbse 3. » Yult ergo.
Dominus (10), ut sicut columbse sunt siné dolo et sine
felle, nec meminerunt iracundise, sic ét nos sine. dolo
malitise, et sine felle, quod est amaritudo peccati, obliti
iracundise et injuriarum , in prsesenti sseculo ita humili-
ter vivamus, ut promissa divina prsemia merito capia-
mus. Et « Astuti, inquit, sicut serpentes u. » Astutia
serpentis (11) cunctis bominibuscognita est. Nam si forte
devenerit in manus volentis se occidere, tolum corpus
suumplagisetvulneribus tradit, et nibil aliud omni(i2)
astutia servat, nisi caput suum integrum custodiat ( i3).
Ad quod exemplum astutise et nos provocamur, u t, si
tempore persecutions in manibus inimicorum deveneri-
mus, pro capite nostro, id est, pro Filio Dei Christo Do
mino nostro totum corpus tormentis et suppliciis, etiam
ipsi morti subjiciamus.
II. Denique sanctus Joannes Baptista, cujus etiam
natalem adjuvante Christo hodie celebramus, cum tota
membra corporis sui caput amitterent, gaudebat in
sinu ( 14) perfectae deita tis recumbere. Herodes namque
cum ferarum ritu fraternum connubium ardore libidinis
temerasset, tunc temporis veridicus sanctus Joannes non
1 Mattli.x, x6. — 3 Joan, xi, xx. — »Matth, x, 16. — * Ibid.
[i)jCicer. in Orat. pro Murena : Nemo fere saltat sobrius, nisi insanus. —(xo)Vide Sermonem lxiv, n. 3 et 4, ubi textus iisdem verbis laudatiir, et
— Cod. male Herodis. — f3)) Sic cod. in quo aliquid necessario desidc- unde ctedem recurrunt sententi« — (11) Hmc vei'ba astutia serpentis desunt
ratur. — (4) Cod.in itiatur.— (5) Id. malo aut. — (6) Cod. color non in codice, sedsensu ipso restituuntur.— ( ia j Cod. maiv. domi.—; ( t3)Videin
fusus. — (7) Vox inflicta deest in codice, qui etiam habet exolvcndam. qutestionum xvii io Evangelium Matthsei libro, quxstioncm vui.—(14)Cod.
— (8) In codice abrasa videntur : Propter Pilium Dei. — (9) Hsec verba male in se.
astuti sicut serpentes desunt in codice, sed contextu evidenter requiruntur.