gravis de illis laudibus ratio redditur. Valde timeo, ne
dicat nobis Cbristus in judicio suo : Mali servi, laudes
populi mei libenter accipiebatis, et mortem ipsorum eis
tacebatis. Præstabit autem Domiuus Deus noster, ut de
cæterobona de vobis audiamus, et in illius miseratione
consolemur de vestra corréptione. Tanto enim eritmajus
gaudium, quanto magna modo tristitia.
SERMO XYIII.
In Natali Quadrati Martyris (a).
SYNOPSIS.
I . Triplex ambulaiitium ad Deum genus, ü . P au li exem-
plum ambulalitibus propositum. I I I . Aliud perfectus viator,
aliud perfectus perventor, in Exemplo S. Quadrati. I Y . Justi-
tise nunc saltern tantum dandum, quantum antea immunditia?.
V . Imo plus dandum justitiae, quam immunditia?. Y I . Idque
deposito omni respectujiumano. V I I . E t precipue èrga Paganos
Christianis insultantes.
I. Príestitit Dominus Deus noster, cui gratias simul
agimus, ut videremus vos, et videremur a vobis. Ef si
boc est, unde « Impletum est gaudio os nostrum, et lin—
» gua nostra exultatione1, » quia vidimus in vicem in carne
mortali, quale erit gaudium nostrum, quando ibi nos
videbimus, ubi nibil de nobis invicem timeamus ? Apostolus
dicit : « Spe gaudentes2. » Gaudium ergo nostrum,
quod nunc est, in spe est, nondum in ré. « Spes autem,
»quas videtur, non'est, ait, spes. Quod enim videt
» quis, quid sperat? Si autem, quod non'videmus, spe-
»ramus, per patientiam expectamus5. » Si autem peregrinantes
comités ad invicem gaudent in via, quale gaudium
consequentur in patria? In hac via Marly res
certaverunt, et certando ambulaverunt, ambulando non
hasserunt. Ambulant enim, qui amant. Non enim ad
Deum passibus, sed affcctibus currimus. Via ergo nostra
ambulantes quasrit (b). Tria suntbominum genera, quae
odit Deus : Remanentem, retro redeuntem, abcrrant^m.
Ab bis tribus generibus mais Domino adjuvante viiidi-
cetur, etdefendatur gcessusnoster. Jam vero, cum ambulantes
sumus, alius tardius ambulai, aius cderius ;
>àmbo tarnen ambulant. Excitandi sunt ergo remanentes,
retro redeuntes revocandi sunt, errantes in vi am ducendi,
tardi exhortandi', celeres imitandi. Qui non proficit,
remansit in via. Qui forte a meliore proposito decinal ad
id , quod deterius reiquerat, reversus est retro. Qui
idem deserit, a via aberravi. Cum tardis sit riobis, sed
a celerioribus ratio, cum ambulantibus tamen.
II. Quis est, qui non proficit?,Qui se putaverit esse
sapientem, qui dixerit : Sufficit mihi, quod sum; qui
non attenditeum, qui dixit : « Quae retro oblitus, in ea quae
» ante sunt extentus, secundum intentionem sequor ad pal-
» mam supernae voca tionis Dei in Cbristo Jesu'1. »C urren tem
sedixit;sequentemsedixit. Nonremansit,nonretro respexit,
absit ut erra verity qui viam ipsam docebat, qui et tene-
1 Psal. cxxv, a . — 2 Rom. x ii, i 2 , : - r 3 Rom. v ili, a i , a 5 . — 4 Philip.
8 Philip, n r , sa. -
(a) In Codice f o l . 5j . inserí plus : Sermo sancii A n g u stia i ep. De cmen-
dalione v ite , e t profectu ad Deum , cum laude S. Quadrati Mart. Ex ipso
ingressu patet, h unc eliam Sermonem non Hippone , sed peregre habitum
fuisse ubi vero Qu adrati Memoria posila fu e r it, ego sa!tem' dicere non
possum. Serinouis meminit Possidius in lndiculo Opp. c. 9. qui Editioni post
prxcedentem insert possit. — (¿) Sequens Sententia ad verbum legitur Cod.
Bibl. Palat. thcol. X IX . in te r Sermones spurios a d Fratres in Eremo
Serm. 19 a Maurianis no n ed ito . Itaque Sermo prsesens notus fuit Imposbat,
et ostendebat. Celeritatem autem ejus ut imitare-
mur, ait : « lmitatores mei estote, sicut et ego Cliristi5. »
Arbitramur ergo nos, fratrès ebarissimi, in via vobiscum
ambulare. Si tardi sumus, prasvenite nos. Non invide-
mus', quagrimus quos sequamur. Si autem nos existima-
tis celeriteringredi, currite nobiscum. Unum est ad quod
omnes'festinamus, et qui tardius, et quicelerius ambularne.
Hoc ait ipse Apostolus. « Unum autem, quas re-
»tro obbtus, in ea quae ante sunt extentus, secundum
» intentionem sequor ad palmam supernae vocationis Dei
» in Cbristo Jesu.' » Ordo verborum est : «Unum autem
»sequor: » Ut autem boc diceret, supra quid dixit?
« Fratres, ego me ipsum non arbitrar appreliendisse6. »
Ecce, qui nonremanet, qui non se arbitratur apprehen-,
disse. Ecce, qui non vult (c) peregrihari; ecce, qui noi*
haerct in via, ecce, qui gaudebit in patria. « Ego, inquit,
s> Quis ego? Qui plus omnibus illis laboravi7 ; » Et tamen,
ubi ait : « Plus omnibus illis laboravi, » non dixit :
« Ego me non arbitrar apprebendisse. » Bene ibi « Ego, »
ubi bumilitatis locus est, non elationis. « Ego, inquit,
» quantum ad me attinet, non me arbitrar appreben-
» disse. » Hoc ipse. Ubi autem ait : « Plus omnibus il-
» lis laboravi, » sequitur : « Non ego autem, sed gratia
» Dei mecum. » Numquid Dei gratia non apprebendit?
Merito ibi « Ego. » Non apprebendere enim nostras infir-
mitalis est, apprebendere adjutorii est gratias divinas, non
infirmitatis humanae. Quis ergo est, qui ostendatnobis?
quis est, qui doceat nos ? quis est, qui digne insinuet nobis,
quomodo verum sit, quod tamen sine dubitatione
veruni est, non esse in nobis nostrum, nisi peccatimi?
Hoc noverit pietas, hoc in seaccusetinfirmitas,hoc sanari
appetitcharitas! « Non, quia jam acceperim, ait, aut jam
.» perfectus sim 8, » Ettunc subjecit : « Fratres , ego me
» ipsum non arbitrar apprebendisse et cum exbortaretur
ad currcndum, et « Ad ea, quae ante sunt, » cor exten-
tcndendum, « Quotquot autem perfecti, ait, boc sapia-
» mus9. » Supra dixerat : « Non quia jam acceperim, aut
» jam perfectus sim ; » et postea dicit : « Quotquot autem
» perfecti, hoc sapiamus. » Et ipsum tam magnum
Apostolum dixeras esse imperfeCtuìn; modo jam plures
perfectoS invenis, et dicis : « Quotquot autem perfecti,
» lioc sapiamus. » Est ergo perfectio et perfectio.
111. Est perfectus viator, qui nondum perfectus est
perventor. Perfectus viator bene aòcedit, bene ambulat,
viam tenet, sed tamen viator,’ nondum apprebendit.
Nam utique, si ambulat, et in via ambulat, alioque ambulat,
et ad aliquid pervenire conatur. Quo ergo pervenire
conabatur Apostolus, nondum apprebenderat. Et
liortatur perfectos, ut sciant se nondum esse perféctos,
scirent imperfectionem suam. Perfectio viatoris est, scire
nondum se pervenisse ad id, quo tendit. Novit enim,
quantum trarisgressus est, quantum illi remanedt. Scia-
mus ergo nos non esse perfectos, quotquot sumus perfecti,
ne remaneamus imperfecti. Quid dicemus, fratres ?
Nonne perfectus Martyr Quadratus. (ti!) ? Quid quadrato
perfectius. Paria sunt latera, undique aequalis est forma,
quacumque verterit, statio est, non ruina. 0 nomen
pulchrum demonstrans figuram, et indicans rem futu-
ram. Jam Quadratus et antea vocabatur, et nondum Coiti,
i3, i4. — * i Cor. iv, 6. —6 Philip, in, i3.— 7 i Cor. xy, io. —
• » Philip, in-, 15.
to ri, qui spurios illos consarcinavit. — (c) E xcidit furiasse : lente, aut diu.
— (d) S . Quadrati Memoria, verba sunt Goti. Hcnsclieuii ^Act. SS. T . VX.
Maii ad tliem 26. p. 36g . p o s t Usuardum Adonesti , N o tle rum , aliosf/ue
recenliores ita inserta e st Martyrologio Romano : 111 Africa S.- Quadrali
Martyris, in cujus solemnilatc S. Augustinus sermouem habuit. A d d ìi Da-
ronius ejus Sermonis mentionem fie r i in Iudiculo Possidii, Utinam hic pro-
dea t aliquando ! E t en implelum optimi Senis votum.
f
ronabatur. Nondum in teutatione apparuerat, per quam pulchritudine non separari. Magnum est, sed justum. est.
esset ille quadratus, et tamen, quando vocabatur, præ- Quis est, qui audeat dicere : Sed plus debuit amari im-
nuntiabatur prædeslinatus ante mundi constitutionem, munditia, quam justitia ? Interim justifia gradum tibi
et ut hoc vocaretur, boc in ilio coinpatilur, ut implere- facit. Certe, inquit, dissimilis sum ; certe plurimum distur,
et tamen ambulabat, et tamen adhùc invia erat, et tat inter illius immunditiæ tenebras, et lucem meam ,
quaiidiu erat in hoc corpore, totumtimebatur, et ne re- inter illam pravitatem et pulcbritudinem meam., inter
maneret, et ne retro rediret, et ne exorbitaret. Nunc illius decus etdecusmeum. Certe plurimum distai. Invero
cucurrit, viam finivit, in solido stetit, coædificatus terim gradùm pono. Sic volo. Nam plus debeo, plusom-
est ab artificæ arcæ dominicæ, quæ‘ in figura jussa est nino debeo. Quantum disto, tantum debeo. Sed« Hunia-
ædificari de lignis quadratis1. Modo jam nullam tenta- » num dico, » humanum différa, quare divinum différa?
tionemtimet. Audi vit vocatorem, audivit ilium et ille in- « Humanum dico propter infirmitatem carnis vestræ. »
vocatorem, secutus est salvatorem,. portât habitato- • Ideo« Sic; »quiaparco adhuc infirmitati. Ideo« Sicut
rem («). Contempsit mundum blandientem, . vicit »exbibuislis membra vesLra deservire immunditiæ ad
terrentem, evasit furentem. Magna est, fratres. Marty- » iniquitatem, » sic nunc plus quidem debetis, sed sal-
rum gloria, prima in Ecclesia. Quæcumque sunt aliæ , tem sic ambulate, \ad hoc pervenite, sed et bine transite,
sequentes sunt. Non enim frustra dictum est quibusdam : Interim « Humanum dico, » sed sicut illud* ita et hoc.
« Nondum usque ad sanguinem adversus peccatum cer- V. Numquid Quadratus sic? Non plane sic, sed plus,
» tastis2. » Quando tolérât, quando sustinet mundum sæ- etdigne plus. Attendite enim illas immunditias,et videte,
vientem, qui spernere non potest blandientem? quid de vobis plus exigat pietas et cbaritas, et justitiæ
IV. Ait idem' Apostolus : et Humanum dico propter pulchritudo, et sanctificationis dulcedo. Quid de vobis
» infirmitatem carnis vestræ. Sicut exbibuistis membra plus exigat, attendite. Amator immunditiæ facta sua
» vestra deservire immunditiæ ad iniquitatem, sic nunc mala sciri non vult; timet., ne inde damnetür, timetinde
' » exbibete membra vestra deservire justitiæ in sanctifica- carcerem, timet judicem, timet carnificem. Uxoris alieiiæ
» tionem3. » Magnum est valde, quod videtur hortatus. pudiciliam appétit, maritum fallit, tenebras quærit,
Metiatui; se unusquisque in bis verbis Apostoli. Non conscium perhorrescit, judicem metuit, timet sciri, quia
adulatorie palpet se, appendat se, et dicat sibi verum. timet inde puniri. Jam vero illud, quod sibi exigit plus
Quid a me expectat audire? Ipse sibidicat. Ego disposui pulchritudo justitiæ quod interim distulit Apostolus,
speculum proponere, ubi se quisque attendat. Non sum cum diceret : « Humanum dico propter infirmitatem
ego speculi fulgor, qui faciem suam intuenti renuntiet. »carnis vestræ,» audi boc a Domino : « Quod dico
Facies enim illas dico modo, quas habemus intus. lpsas » vobis iti. tenebris, » hoc est, in occulto : « Dicite in
per aurem convenire possum, videre non possum. Spe- » luce, et quod in aure auditis, super tecta prædicate5. »
culum sane propono. Attendat se unusquisque, et renun- Numquid prædicat super tectum adulter flagitium suum?
tiet sibi. Ipsa verba Apostoli, quæ commemoravi, Sed quare ille non* solum non prædicat super tectum,
indicem speculi accipite. « Humanum dico propter sed quærit occultati tecto? Quare hoc ille ? Quia tunc (ti)
» infirmitatem carnis vestræ. Sicut exbibuistis membra usque potuit amor immunditiæ ; timet enim dclegi, ti-
» vestra deservire immunditiæ ad iniquitatem, sic nunc met puniri. Hi véro amatores illius.invisibilis pulchritu-
» exbibete niembra vestra deservire justitiæ in sanctifica- dinis, amatores illius decoris, ubi est ille « Speciosus
» tionem. » Quid est « Sic ? » Sicut illud, ita et istud. » forma præ filiis hominum6, » amatores ergo illius pul-
Quando exhibébas membra*tua armainiquitatis peccato » chritudinis unde non timent prædicàre super tecta,
ad immundiliam, delectabat te ? Interrogo. Attende, res- quod in aure aüdierunt? Quære, unde timeatille, ne
ponde. Delectabat te? Audio respondentem, etiam tacen- cognoscatur et puniatur; quære, unde iste non timeat.
tem. Non enim faceres, nisi delectaret. Sicut ergo exhi- Ipse Dominus secutus adjunxit. Cum enim dixisset :
buisti membra tua deservire immunditiæ ad iniquitatem, « Quæ dico vobis in tenebris, dicite in lumihe, et quod
et cum delectatione ista fecisti, ita deleetet te aliquando » in aure auditis, super tecta prædicate. Nolite, inquit,
justitia. Nolo, timore facias, dicit tibi Deus. Numquid » timereeos, qui corpus occidunt7. » Ut, quæ auditis'in
enim illud timore faciebas? « Sic, inquit, sic. Sicut » tenebris, in lumiue dicatis; ut, quod in aure auditis,
»exbibuistis membra vestra deservire immunditiæ ad »super tecta prædicetis : Nolite timereeos, qui corpus
» iniquitatem, sic nunc exbibete membra vestra deser- » occidunt. » Timeat adulter eos, qui corpus occidunt.
» vire justitiæ ad sanctificatiónem. » Ad justitiam timore Cum enim aduller ille perdidc'rit corpus,, voluptatuili
compelleris, ad immundiliam amore currebas. Quid perdit officinali!. Ille timeat perdere corpus, qui vivit
puichrius sapientia? Rogò vos. Digna est velsic amari, ex corpore. Totum enim, quod concupisci, per corpus
quomodo amata est immunditia. Quando currebas ad operatur; ideo in ilio voluptas (c) non sufficit, inardes-
immunditiam, prohibebaris, et ibas. Patrem offendebas, cit cupiditate, quoadusque perveniat ad corporis immun-
et currebas. Paratuseras exhæredari, et ab illius pravi- dissimam voluptatem. Tu autem, Homo Dei! si habes
tate non separari. Quid dicturus es?. Hoc a te exigit jus- oculos cordis, unde videas pulchritudinem ebaritalis,
titia, quod de le habuit immunditia. Audistis Evange- unde videas pulchritudinem pietatis ; si habes oculos
lium : «Non venipacem mittere in terram,sedgladium/l. » cordis, vide, unde fruaris amata tua. Ut enimea fruaris,
: Dixit se separaturum fìlios a parentibus. Ergo attende non membra corporis quæris. Timeat perirai corpus
illam machæram: Forte vis Deò servire, et pater prohi- amator sordidæ voluptatis, sed « Pax in terra in homini-
bet? Quando immundiliam diligcbasj etiam patre;probi- » bus bonæ voluntatis 8 ! »
bente currebas. Modo te prohibet justitia amatorem YI. Quam longe és ab hoc amore, o Christiane ! Uti-
suum. Invenisti et hic patrem prohibentem. Exere liber- nam usque ad illum humanum pervenias, et cum delec-
tatem tqam, qui exeruisti tune cupiditatem tuam. Para- ta tione bene facias, sicut ante cum delectatione peccabas.
tus eras tunc exhæredari, et ab illius immunditiæ pravi- Si enim cum delectatione bene facis, si cum delectatione
tate non separari. Paratus esto exhæredari, eta justitiæ in Christum credis, si cum delectatione sapientia ejus
1 Exod. XXVII, i . — 2 Hfcbr. x n , 4. — 3 Rom. v i, 19. — * Matlh. x , 34. — 8 M alth. x , 27. — 6 Psal. x u v , 3$%^' 7 Matlh. x , a 8 iM 8 Lue. 11, x4 .
(a) A Græcis acceptum, quibus varii Sancii, Piique 6<o<popo(, Xpuxroyoppc. (c) Putern : vo lun ta s.
Vide Colelerii notas a d Epist. S. Ig n a tii martyris. — (b) Fortasse : hue. —