constituta et unitatem tenentia nee arrogant sibi, quod
altera membra habent, si forte ilia membra non habent,
nec putant esse a se alicnum, quod in uno corpore similiter
habent. Denique, fratres, si alicui membro corporis
molestiarum aliqüid accidat, quae membra suùm
auxilium denegabunt? Quid tarn extremum yidetur in
homine, quam pes ? Et in ipso pede quid tain extremun^,
quam pianta? Et in ipsa pianta quid 'tain extremum1,
quam ipsa cutis, unde terra calcatur ? Ita tarnen hoc extremum
universi corporis compage detinestur, ut, si in
ipso loco spina calcetiir, ad auxilium spinse eruendag
omnia membra concurrant. Continuo complicantur po-
plites, curvatiir spina, non ilia, quae Eaesit, sed quae
totum dorsum continet, sedetur, ut spina eruatur ; jam
sedere, ut hoc fiat, totius corporis es£. Qi^un exiguus
locus in molestia est ! T antillus locus est, quantum spina
pungere potuit, et tarnen illius extremi, et exigui loci
molestia a tdto corpore non relinquitur. Caster a- merp-
bra nihil dolent, et in ilio uno loco omnia dolent, Ipse
inde Apostolus dedit Charitatis exemplum, exhortansnos *
ut ita nos diligamus invicem, quemadmodum se in corpore
diliguntmembra. « Si patiatur, inquit, unum mem-
» brum, compaduntur et alia membra, et si glorj fica tur
» unum membrum, con'gaudent omnia membra. Yosesds
» corpus Cbrisd et-membra A » Si se diligunt membra,
quae habent caput in terra, quo modo se debent membra
diligere, quorum caput in coelo est. Certe nec ipsa sc diligunt
, si a suo capite deseruntur. Cum vero illud caput
ita sit caput, et ita exaltatum sit, et ita in ccelo ad dex-
tram Patris collocatum, ut tarnen laboret in terra, non
in se, sed in membrissuis, ita ut dicatin fine: «Esulivi,
»sitivi, bospesfui;» quando ei dicetur : «Quando te
‘ » vidimus esurientem, et sitientem?» et tanquam respondeat
: Ego caput in coelo eram, sed in terra membra
sitiebant, denique alt: «Cum.uni ex minimis méisfecis-
» tis, mihi fecistis, » rursusque non facientibus : « Cum
» uni ex minimis meis non fecistis, nequemihifecisds2, »
huic capiti non nisi per Charitatem connectimur.
VI. ‘ Sic ènim, fratres, singula membra in officiis suis
videmus àgere opus proprium ,• ut oculus videat, non au-
tem operetur ; manus autemoperetur, non tamen videat ;
auris audiat, nec videat, nec operetur ; lingua loquatur#
nec audiat, nec videat, et cum sint singula suis officiis
distincta atque discreta, una tamen compage corporis
cólligata habent aliquid commune in omnibus. Officia
diversa sunt, sanitas una est. Hoc est ergo in membris
Christi Charitas, quod est in membris corporis sanitas.
Meliòri loco positùs est oculuà, in eminenti, et tanquam
ad consilium in arce constitutus, unde prospiciat, linde
videat, unde ostendat. Honor magnus in oculis, et loco,
et sensu ardentiore, et agilitate, et viquadam, quam castella
membra non habent. Proinde plerumque homines
per oculos suos jurant, quam per quòdlihet altérum
membrum. Nemo alicui dixit: Sictediligoquomodo.au-
res meas, et est auriuin sensus oculis suppar, et proximus.'
Quid de caéteris dicam. Quotidie dicunt homines : Sic te
diligo tanquam oculos meos. Et Apostolus significàns mat
jorem in oculis haberq (a ) dilectionem, quam in caeteris
membris, cum se dilectum. ab Ecclesia Dei diceret, ait :
« Testimonium enimvobisperhibeo, quia, si fieri posset,
» oculos vestros eruissetis, el dedissetis mihi8. » Nihil
ergo in corpore sublimius oculis et honoratius, et nihil
in corpore extremius fiutasse, quam digitus minimus
pedis. Cum ita sint, expedit tarnen in corpore digitum
1 i Cor. xix, 26 . — 2 Ma Uh. xxv, 35-45. — 3 c
esse, et saùum' esse, quam oculum esse, et m perturba-
tijmc Jippire. Sanitas enim, quae communis est omnibus
membris,. pretiosior est officiis singulorum. Ita vides in
Ecclesia hominemparvum aliquod donum habentem, et
¿men habentem Cfiaritatem ; alterum eminentem forte in
Ecclesia•aliquo nìajore dono, et tamen non habentem
Charitatem. IUe sit extremus digitus,ille sitoculùs. Ille
magis pertinet ad.corporis compaginem (b) , qui potuit
oh’tinere sanitatem. Denique moleStum est corpori caetero,
quidquid segrotarit in corpore, et daturvquidem ab omnibus
membris opera, ut sanetur, quod aegrotum est, et
plerumque sanatur. Si autem sanatum non fuerit, et tantam
putredinem concepérit, quae sanari non possit, itaconsuli-
tur omnibus ihembris, ut de corporis compage perdatur.
. YILT.ueri.t^ergo, nescio quis, Donatus, quasi oculus
in colpire, fuerit ; ita non scimus, qualis fuerit, sed
prorsus talis fuerit, qualis dici tur, quid illi jbrófuit excel-
lentia honoris et gloriae? Tenere non potuit sanitatem,
quia non habuit Charitatem. Denique ita isti putrefacti
sunt, ut'necessarioprasciderentur, et quodse habereali-
qùos dicunt, vermes putredinis sunt. Praecisi vermes
sunti, nèc saàitàtem possunt admittere. Etenim tandiu
membrum admittit sanitatem, quandiu est de corporè
nonprascisum. D„e caeteris enim sanis manat sanitas ad
vuineris locum ; cum autem fuerit praecisum membrum,
ulii' vulnus est ?qua, et unde ad illud sanitas veniat, non
invenitur. Ideo et sarmentis praecisis comparantur, et
concurrit cum apostolica lectione evangelica lectio. Et
ibi enim Dpminus, ut maneamus in ilio, non nobis maxime
commendavit nisi Charitatem : « Ego sum, inquit,
» vitis, vos estis sarmenta, Pater meus est agricola. Sar-
» mentumomne, quod in me dat fructum, purgat illud,
» ut magis fructum afferat ; quod autem in me non dat
» fructum, praecidet illud4. »Fructus de ipsaCharitate,
quia non venit fructus nisi de radice. Dicit autem Apostolus
: « Ut in Charitate radicati et fundati 5. » Ibi est ergo
radix, unde omnis fructus exurgit. Qui coepit dissentire
a radice, qnamvis videatur aliquantum manere, aut pras-
cisus estlatenter, aut aperte etiam prsecidendus ; fructum
enim afferre nullopactopotest, llli erant aliquando in tini-
tate. Prosasi sunt. Unde proscisi- sunt? Ali unitate. Sed
vos estis, inquiunt, praecisi. Quid facimus?Ego dico :
Yos estis praecisi. Yos dicitis : Vos estis praecisi. Judicet
Deus. Distulimus itaque quasstioneni, et ad judicium Dei
misimus? Non piane. In muli is rebus facimus hoc, ubi
nondum apparet sententia Dei. CJbi autem apparet, uta-
mur, non differamus. Scripturam profero, et video, quis
unde praecisus sit. Si enim Scrip tur a testimonium per-
hibuit Parti Donati, alicui Ecclesiae in terrarum aliqua
parte constitute, sicut in parte Africae constituta est Pars
Donati, dicant nos praecisos, et dicant se esse radicàtos.
Si autem Scriptura testimonium non perhihet nisiEcclc-
siae, tóto orbe diffusa, quid quaerimus litis nostras ju-
dicem hominem? Deum habemup. Nondum jiraesidet in
j udicio, jam praesidet in Evangélio.
Vili. Judicatus est modo Crispinushaereticus (c). Sed
quid ait? Nuöiquid evangelica sententia superatus sum?
Inde se -asserens victum non esse, quia Proconsul contra
ilium judicavit, non Christus. Si ergo judicium hominis
parvi pendit, quare a Pro.consule ad Imperatorem appellavi?
Ipsius Proconsulis judicium ipse flagitavit; ipse
dixit : Audi me. Non sum haereticus. Cujus judicium flagi-
tastiejusjudiciumdisplicettibi? Quare? Quiacontrà te judicavit?
Si pro te judicaret, bene judicaret. Quia coniala!.
tv. i 5. — * Joan, xv, 1, 2 . — s Kphes. 111,17; ,
(a ) Melius : Iutieri. — (b) P ro compagem, u t Ovid. Cels. Seneca , Ma u r .co l. aSg.ipsumque Augustinum variislocis;
Plin. etc. — (c) Anno 4 04. Vide Angustiai Picce L . V , c. 11. T. X I. edit.
tra te judicavit, male judicavit. Antcquam judicaret,
bonus judex crat, cui dixisti : Non sum liæreticus. Audi
me. Sed judicavit Proconsul, inquit, secundUm legcs
Imperatorum, non secundum leges Evangelii, Itafecerit ,
secundum leges Imperatorum Proconsul judieaverit. Si
ergo male contra te judicant Imperatores, quare a Pro-
consulead eorum judicium provocasti? Jam erant leges
Imperatorum contra te, an nondum erant? Si nondum
erant, non secundum ipsas Proconsul judicavit. Si jam
erant, numquid pro te Imperatores contra leges suas ju-
dicaturi sunt? Deinde quæro abs te : Ipsæ leges Imperatorum
quæ sunt contra te? Quid.factum est? doce. me!
Manifestum est enim, et nonnegatur, multas Imperato^
rum legés esse adversiis ipsos. Unde hoc eontigit? Unde
hoc factum est? Nos fortepersecuti sumiis, et multa mala
Imperatoribus de vobis diximus? Hoc quidem dicunthis,
quos miseros decipiunt imperitos. Causam enim , quemadmodum
ilio tempore gesta est, penitus occultant eis,
quos deciperevolunt. Sed, quantumlibet occultent, erui-
tur, patescit, puhlicatur, in notitiam profertur etiam in-
vitorum, et recusantium. Claudentes oculos, acnolentes
lucem videre ipsa lux feriat. Non eis liceat dissimulare
manifesta ! Non éis liceat averti a patentibus ! Non eis liceat
aperta operire ! Urgeam eos manifesta veritate. Vos
Imperatoris judicium flagitastis. Mentimini ! inquit. Extant
chartæ publicæ (a). Ipsi Donatistæ deParte Majo-
rini, qui prior ordinatus est, contra Cæcilianum.adierunt
Proconsulem tunc Anullinum (£) , et detulerunt libellos
accusatorios de meline Cæciliani, et in aiuta (c) signatos,
dicentes, sed advêrsus Cæcilianum crimina (d) quæ ilio
libello scripsissent, et rogantes, ut ipsam accusationem
eorum mitteret ad comitatum (e) Imperatori. Extat re-
latio Anullini Proconsulis scribentis ad Imperatorem Cons-
tantinum: quod homines de Parte Majorini venerint ad
ilium cum fibellis de accusatione Cæciliani, rogantes ut
eosdem libellos mitteret Imperatori, et se dicit fecisse,
quod illi rogaverunt. Scripsit Imperator ad Meltiadem ( /)
episcopumét Marcum, transferens ad illos causam eccle-
siasticam, et removens ase. In eisdem litteris scribitlmpe-
rator : misisse se chartas missas ab Anullino, et in ipsis
litteris ignorât (g), quæ illæ chartæ sint, sed in relatione
Anullini cognoscitur, quæ hodie publicis codicibus con-
tinentur. Deinde sci'ibit idem Constantinus ad Anullinum,
ut partes Romam dirigat ad episcopale judicium.
Refert etiam Anulfinus in extremo: misisse se partes. Vos
ergo istis ad Imperatorem, vos causam Ecdesiæ ad hu-
manam potestatem detulistis. 111e melior, quam vos. Vos
enim ad Imperatorem deferebatis, ille ad Episcopos.
Dicta est causa in episcopali j udicio illis primo accusan-
tibus. Prolata est sententia pro Cæciliano. Illinon contenti
judicio ecclesiastico murmurare coeperunt, rursus
eumdem Imperatorem adierunt, post episcopale judicium
quærentes imperiale judicium. Dedit alterum ecclesiasti-
1 cum apud Arelatum (Ji). Ab ipso etiam judicio illi ad
ipsum Imperatorem appellaverunt. Victus importunitate
eorum voluit et ipse causam suscipere, atque cognoscere.
Suscepit, cognovit, Cæcilianum innocentissimum judi1-
cavit, étiam omnes jussiones Imperatorum contia illos.
Quid mirum? Cujus judicium flagitasti, ejus sententiam
recusare audes? Quare ad ilium voluisti defërre judicium ?
1 Rom xi, 19 x1 . —
(n ) Anlcrioris vidi licet causa: sub Conslanlino M. inter Majorinum e t
Cæcilianum. Vide Epist. Cleri n ip p o n , in te r Augustinianas LXXXVIII.
edit. Maitr. T . I I . col. 2 13. ipsumque S. Patrem non un o loco.— (*) -'*««-
linum scribunt Mauriani, e l rectius fortasse, quamvis in A ut. Pagii Dissert.
I iyp a t. ad an. Chr. 199. P . Corn. A n u lin um, ad an . vero 2 16. Sex. Corn.
AnuUinum habeamus Coss. — (c) Tenuior pellicula, membrana: instar, u t
videtur, qua obvolvebantur Libelli supplices. Occurrit etiam in Epistola Cleri
Habebas Ecclesiam in Africa, non habebas in toto orbe
terrarum ? Sed quo ibant, unde se jam ipsi praeciderant?
llli jam in Ecclesia non hserebant, sed Imperator ibi liae-
rebat, ad quern judicium referebatur. Proinde ille mansuetissime
Episcopos voluit judicare, et illis postea cessit,
ut etiam ipse judicaret. Inde sunt leges adversus vos ; vi-
dete, si non contra.vos. Primo vos ipsi fuistisj vos primi
accusatores, vos extremi appellatores, vos novissimi mur-
muratores. Numquid tamen, inquit, ex Evangélio superatus
sum ? Ex eo judicio superatus es, quod tu ipse dele—
gisti.
IX. ;Sed non recusamus evangelicam sententiam.
Plane, etsi non diceret , nos légeremus, nos erueremus,
nos ostenderemus. Recitetur Evangelium? Yideamus,
ubi esse dicit Ecclesiam Dominus Jesus Christus, llli
certe et aures nostrae, et corda patere debent. Ipsum au-
diamus. Dicat nobis, Ecclesia ubi sit. Si in Africa esse
dixerit Ecclesiam suam, omnes confluamus in Partem
Donati. Si in toto terrarum orbe dixerit Ecclesiam suam,
redeant ad corpus membra praecisa. Non enim sic fracti
sunt rami, ut denuo inseri non possint. Ilabes apostolum
Pauliim dicentem. « Sed dicis : Fracti sunt rami, ut ego
» inserar. Bene. Propter incredulitatem fracti sunt ;
» autem fide stas. Noli altum sapere, sed time. Nam , si
»Deus naturalibus ramis non pepercit, neque tibi par-
;;!» cet1. » Fracti enim erant Judasi, tanquam rami naturales
, et insertse erant Gentes, tanquam oleaster in oli—
vam. Ex his insertis ramis, et ex hoc inserto oleastro
omnes sumus participes olivse. Sed, sicut minatus era!
Apostolus superbientibus ramis oleastri, tales isti facti
sunt superbiendo, ut cum illis naturalibus ante ampu -
tatis. et ipsi superbia praecidi mererentur. Sed quid ait
Apostolus? « Et illi, inquit, si non permanserint in in-
» fidelitate, inserentur2, » et tu, si non permanseris in
fide, excideris. Nemo ergo in vite superbiat, nemo praeter
vitem desperet. Si superbis in vite, observa, ne prse-
cidaris. Si praeter vitem posili sunt, non desperent,
audeant inseri. Non enim manu sua inserendi sunt. Ait
enim : «Potens est Deusiterum inserere illos3. « Non dicant
: Unde fieri potest, res praecisa, ramus fractus ut
denuo inseratur? Recte dicis.fieri non posse, siinterro-
ges humanam facultatem, non, si interroges divinam
majestatem. Quid enim? Quod jam factum est a Domino,
facere potest aliquis agricolarum ? Oleastrum tulit, et in
olivam inseruit , et oleaster in olivam insertusnon bac-
cas amaras, sed olivam dedit. Faciat hoc modo aliquis ;
inserat oleastrum in olivam, videbit nihil procedere, nisi
baccas oleastri. Potens ergo fuit Deus non olivam in
oleastro, ^ed oleastrum inserere in oliva, et oleastrum facere
participem pinguedinis olivas, ut exuta amaritudine
pinguedine indueretur, et non erit potens te praecisum
per superbiam inserere per humüitatem? Bene,
inquit, hortaris me, sed prius me ostende praecisum, ne
forte-tc ipsum hortari debeas , ut ad me venias, non me,
ut in te inserar. Audeo dicere : Audi me, et tamen ti-
meo dicere : Audi me. Timeo enim , ne contemnat hominem.
Imo hortor, ut contemnat hominem. Si enim
contemneret hominem, non esset de Parte Donati. Homo
enim fuit Donatus. Ergo, si nostra verba dicimus, con-
temnamur ; si Christi verba dicimus, ille audiatur, qui
211,id. 2 3 . — 3 Ibid.
supracit. — (d ) Videtur omissum : habere. — (e) Id est, ad Pa la ttum. Adi
Ducang. Gloss, li. v. — ( / ) Mclchiadem, Miltiadcm Pont. Rom. Quis vero
Sfarcus additus ? An ille. qui deinceps a Mclchiade secundus Pontificatimi •
gessit ? An u n us'e tribus Episcopis Gallicis judicio illi adjunctis? (g) P u tern
: ignoratur, e t paolo post : continente. — 'h) Anno 3x4. altero post
damnationem Ronianam.