ardoris exsuccat, penitus nesciat inquinari. Deus ergo in- jam enim sauciatus est iste qui provocai. Contra naturam,
quinari posset ex utero, cum sol non inquinetur ex coeno? inquiunt, parere Virgo non potuit ; ergo contra naturam
aut Christus contàminaretur ex vulva, cum sol non infi- in tabernáculo Testimonii, sacerdotis Aaron virga floribus
ciatur ex cloaca? Verumtamen etiam immundus ex origine tunc absque naturali adjutorio germinavit. Non enim
sua possit credi ille uterus, sed ingressu Dei factus est suggestus seminis inerat, nonradiçis, non altricis terrae
mundus. Ubi enim totam Virginem virtus Altissimi obum- genitales sucçi aderant. Quod etsi in natura virga habuit,
braverai, ubi Verbum se incorruptibiliter corporabat, abscissa stipitibus6 retinere non potuit. Et tamen illic
ubi Spiritus sanctus membra plasmabat, immundum cum deessent universa jura naturæ , protulit virga quod
esse quid poterat, cum ex conversatione Verbi quidquid nec succo, nec semine suggerì potuit, nec radice,
immundum credi potuit, sine dubio posset repente mun- XX. Sed forsitan aliquibus facti hujus historia videtur
ilari? Et si immundam secundum legem in profluvio san- ignota ; breviter (beam. Cum Chore, Dathan et Abiron
guinis mulierem tactu fimbriae ipsius emundavit, eodem adversus sanctum Moysen et Aaron, sibi sacerdotium
Deo uterum ingresso, etiamsi uterus naturaliter esset vindicarent, et contradispòsitionem Deivellent noviter in
immundus, mundari non potuit? sacrilegum schisma prorumpere, hiatuternedéscendentis
XVI. Hue accedit quia uterus Virginis fuit sanctus, absorpti, viderunt sua fuñera perituri, et contra rerum
mundus, puras, illæsus, illibatus, sicut ab artifice Deo opinionem, ante sunt sepulti quam mortui. Aperta fauce
factus, ita artificis ipsius majestate repletus ; in quo ag- glutivit terra sacrilegos, et insatiabilis hiatus non recepii
novit integrum opus suum Deus; de quo exivitDeus, quos servaret, sed rapuit quos7 punirei. Mergerunt ad
quasi novus maritus de thalamo suo. Novus enim mari- inferos viva corpora, et ita est in miserispoena grassata,ut
tus carnis exivit de puroThalamoventris, etparvæsanc- quæ soient morientium esse solamina, ipsa illis poenalis
tita tis pùtatur hio uterus, ut Deus? quem ferre non fieret sepultura; nec mortuos aggestus terræ obruit, sed
poterat totus mundus ,^in visceribus ejus teneretur in- vivos poena sepelivit. Ibis ergo auctoribus absorptis, et
clusus? * gregalibus eorum divino incendio concrematis, ita enim
XVII. Apparuit* Dominus sancto Moysi in monte Cho- scriptum est : « Aperta est terra, et deglutivit Dathan, et
reb , cum rubus igni arderet et non arderet; et fiamma » coopérait super synagogam Abiron, et exarsit ignis in
spinas lamberet et non cremaret. Væ vobis, Peccatores, » synagoga eorum (e) ; » jubet Dominus sancto Moysi de
quihæc prætereuntes auditis ! ardet fiamma, et non com- singulis tribubus virgas afferri. Allatæ duodecim virgæ,
buritur spina. Arsura sunt corpora in gehenna et non inter quas etiam una erat de tribu Levi, quæ Aaron fuefinitur
in ardente substantia, sicut non finitur et poena. rat sacerdotis, positæ sunt a sancto Moyse in tabernáculo
Et vox ad eum tabs emjssa est: « Moyses, Moyses, solve Testimonii. Alia die invenitur virga Aaron produxisse flo-
» calceamentum de pedibus tuis ; locus enim, in quo stas, res et frondes, .et peperisse nuces.
» terra sancta est (a). » Si ergo terra illa santificata est quia XXI. Libet igitur hoc tantisper exemplum cum perfidia
ibi Moysi majestas apparuit, quanto magis sanctificatus comminisci, ubi maxime figura intervenit sacramenti,
est uterus in quo ipsa majestas intravit ? Ecce intrat in Virga ecce protubt quod virga non habuit8. Non radicata
tenebris lucerna, et splendore suo lucere facit totam do- plantario , nec defossa sarculo, non animata succo, nèc
munì. Intravit lumen verum , id est Deus, in uterum, et foecundata seminario, non mersa exculto9 aryo, et tamen
fecit uterum sanctum. Sanctus ergo ille uterus fuit, in germinavit in flore, fractificavitin fronde, et fructus de-
quem Sanctus intravit, sanctificavit, et sanctus sicut dit quos non habuit in radice. Et cum jam totum perintravit,
exivit, Angelo dicente : « Propter quod et qui didisset quodhabebat ex arbore, utpote quæ esset abscisa
» ex te nascetur Sanctus, vocabitur Filius Dei (b). » ad testimonium tamen præcipui sacerdotis, virga exhibuit
' XVIII. Absit èrgo, absitutdedignareturintrarein ute- quod naturabs origo non habuit: quia contra naturam
rum Virginis, qui non dedignatus est intrarc in caminum nuces concepit et peperit. Virgo ergo non potuit contra'
ignis ardentis, teste Nabuchodonosor, qui ait : « Nonne naturam Dei Fihum generare? Ecce ego dicam tibi quem-
» tres viros misimus ligatos in medio ignis ardentis? Et admodum Virgo concepit et peperit; tu mihi ostende qua-
» quomodo video quatuor viros solutos et deambulantes bter virga omni suggestu naturæ vacua germinavit. Sed
»■rin medio ignis, etcorruptio nulla in eis? et similitudo procul dubio -nec concpptum poteris virgæ explicare; nec
» quarti simibs est Filio Dei (e). » Qui ergo intravit in Virginis parium. Si ergo non poteris dicere quemadmo-
fornacem ignis ardentis8, ipse intravit in uterum Virginis dum virga peperit nuces, Virginem poteris dicere quem-
permanentis. Quis est qui intravit in fornacem ignis? admodum concepit et peperit veritatem? Adcipe ergo
Filius Dei. Quis intravit in uterum Virginis? Filius Dei. dominicæ Incarnationis effectum, quia virgæ parentis
Illiric exoussit flammam, 'hinc exclusit naturam. Sicut non potes explicare mysterium.
ergo arsit in fornace ignÌ6 et non combussit, ita exivit ex XXII. Veni ad me, et dicam tibi quod intus audiyi.Pu-
vulva Virginis et nihil oorrupit. In fornace ignis, pro tri- dore hic, non ratione conturbor, et volo in sermóne esse
bus pueris eraendis intravit ; pro toto mundo redimendo verecundiam , dummodo non sit in fide periculum. Da
in uteram Virginis intrare non debuit ? veniam, Ghriste, et parce ori meo, quia Incarnationis* tuae
XIX. Sed contra naturam, inquiunt Judaei, Virgo pa- mysterium temerarius narrator attingo et.tu quidem
rere ñon potuit4. O impudentia singularis '. semper eadit, clausum dimisisti uterum tuum, sed npbis permisisti ape-
et nunquam cedit. Et si ille non cedit qui semper cadit, lire incredubs Evangebura tuum. Dicam tandem quod in
multo magis-veritas non cedlt, quæ nunquam cadit, et cubiculo naturæ Conficitur. In vulva Virginis geni tabs san-
somper vincit, Scriptum dicente : « Veritas vincit, et in- guis, et germinans hiirnor11 fqit. Huic sanguini vel humori
» valestíit, et vmt,etobtinetinsaecula(¿¿). » ContranatuT Verbum se velut coagubim miscuit, et sanguinis vel hur
ram * inquit, parere Virgo non potuit. Putaverunt sane ex moris substantia congelata carnem fecit. Accessit Spiritus
pautèabqua nobis rapuisse* victoriam. Ecee igitur pro- sanctus, et haec .quæ fuerantgelata, et Verbi quodapi glu-
vocamür ad pugnam ; sed nihil nffetuam, nihil verebor; tino commassata, formavi!; formata distinxit; ét formam
'(a) Ëioii. ur, Si —11 (A) Lue. i , 3 5 . — (c)Dan. ih ; 9 1 , 92. ■■— (d) 3 Esdr. iv , 38 . — («) P*al. cv, 17 , *8.
« Cod. male Deum. — * Vide S e ra , vi et vu. — ì Vide Quast, in Vetus — «Codex male spiritibus. — 7 W- quod. — 8Vide S e ra , ccxlv, n. 3 . —
Testamentum toni, m, Appendicis Maurinensis fol. «4 6 , littera D. — 4 Vide 9Cod. excultali. — "> Assolet sanctus Doctor in enucleandis qua diflicilia
Sermoncm Ccxlv, tom. v Appendicis fol. 4o i , n. 3 . — s Godex parasse; non sunt, Deo se commendare , ut sapius io scripti» authentic» videro est.
est sensi»; erravit sane amanuensis ponendo parasse, loco verbi rapuisse. Codex male gemineus.
hominis, qua Deus inclusus in lineamentis» suis tenqbalup,
explicuit. Ecce habes quemadmodum Virgo concepit. Si
quæris qualiter et peperit, dicam tibi : ita peperit sicut
ante concepit; quia qui uteram insensibiliter intravit,
incorraptibibter sicut intravit, exivit.; Nam, ut agnos-
cas verum ordinem oflicii naturabs, Virgo peregìt tempora
parieudi, virga non habuit tempora gorminandi.
Illa enim , decursis novem mcnsibus, peperit ; virga
intra triduum , quod in natura non habuit, germinavit.
Ecce ipse primus homo nec patrem docetur habuissc
nec matrem : ex limo enim terræ factus est quæ non ha-
beret originem. Quomodo ergo corpus factum est sine sémine?
quomodo caro extitit sine carne? Ex vulva tamen
quodam modo exivit terræ, et nihil tamen consumptum est
in matrice. Unde ne duhites quinci in rem præsentem te
hujtis comparationis induco, nulla tibi nascatur in hac as-
sertione cunctatio. Sobs radius specular pénétrât, et so-
Jiditatem ejus insensibili subtilitate pertrajicit; et videtur
intrinsecus qui extat extrinsecus1. Nec cum ingreditur
dissipât, nec cum egreditur violât; quia et ingressu et
egressu ejus specular integrum perseverata Specular ergo
non rumpit radius sobs ; integritatem Virginis ingressus aut
egressus vi tiare poterat veritatis ?
X X I I I .Sed quidulterius moror? AudiatChristianus quod
non vult audìre Judæus, ut hic proficiat redemptus, ille
deficiat induratus. Veré illa Aaron virga Virgo Maria fuit,
quæ verum sacerdotem concepii et peperit, de qua dictum
est : « Tu es sacerdos in æternum (a). » Superiori versu
jam dixerat « Virgam potestà tis sure emittet Dominus ex
» Sion (b) 5 » nam quod et nucem peperit, imago dominici
corporis fuit. Nux enim trinam habet in sua uiiione sub-
stantiam ; corium, tcstam et nudeum. Per corium, caro,
per testam ossa, per nucleum, interior anima. Sed hic in
corio nucis carnem signifìcat Salvatoris, quæ habuit in se
asperitatem vel amaritudinem passionis ; in nucleo, interioren!
dulcedinem Deita tis, quæ tribuit pas turn, et lumi-
nis subministrat oflicium ; in testa, bgnum medium inter-
serens crucis , quod non discrevit id quod intus et foris
fuit, sed magis quæ terrena et coelestia fuerant, mediato
ris bgni i n ter posi tionc sociavit, Apostolo dicente : « Quia
» pacificavi per sanguinem crucis suæ, sive quæ in coelo
» sunt, sive quæ in terra (<?). » En, Judæe, virga tua
Virgo est nostra.
XXIV. Si quidem ethymologiam hujus nominis retrac-
temus, virgo quasi virga ; a virga virgo*; Jamque in tclligant
ipsa sibi convenire vóCabula, cum uniusbtteræ differentia,
hoc videa tur virgo sonare quod virga. V olunt autem nasse
a virga Virginem desi gp at am? Audiant quod Esatashic
dicat : «'.Exiet, inquitvvirga de radice Jesse(cZ). » Virga
est de genere Jesse; Jesse pater David; ex .genere David
virga, quæ virga Maria fuit. Ñeque enim de homine Jesse
lignum, id est virga, potui t . germinare; Non èrgo de Jesse
exivit virga, sed Virgo Maria, quæ generi .secundum carnem
originique respondens, caro fuit quæ virga fuit, sed
virgo fuit, quæ virgo concepit et peperit. Ac ne (non)3 jiur
tent de David fuisse .prædictum, ratione temporis exclu-
dan tur. Quando enim hoc Propheta dixit, jam David molliras
erat. « Exiet, inquit , virga de radice Jesse, » in quo
futurum tem pus non præteritum designavi t. « Exiet »
enim inquit, non, «Exivit.» Deniquequodsequitur auscultent
: « Exiet virga de radice Jesse, et flos de radice
» ejus ascende! (e). » Flos iste caro est Domini4, quæ
nata sine vitio humani seminis, florentem per omnia pul-
chritudinem retinet societatis. « Et flos, inquit, de
(a) Psal. cix, 4-— (6) Ibid. 2.— (c) Coloss. i , 20.7— (d) Isaï. xi, 1.— (e) Ibid,
( j) Job. ul, 3, io . — (A) Apoc. ni, 7. -
1 Vide Senn, ccxlv Appendicis Maurinensis, n. 3 , 4 et 5 . — 1 Codex male
virginem. — 3 Non hic videtur abundare. — 4 Vide Sermonem m dcSym-
bólo ad Cathecuroenos n. 4 - — 5 Vide Sormonem cxc de Annuntiatione
» radice ejus ascendet, et requiescet super eum Spiritus
» Domini (/). » Super quem ? Scilicet super- florem; « Spi-
» ritus sapientiæ et iutcllectus, Spiritus consibi et fortitu-
» dinis, Spiritus scientiæ et pietatis , et Spiritus tìmoris
» Domini repleviteum. Non secundum gloriam judicabit,
»' neque secundum loquelam redarguet, sed judicabit
» humili judicio, et redafguet gloriosos terrée. Et percu-
» tiet terram verbo oris sui, et spiritu per labia interficiet
v impium; eritque justifia præcinctus lumbos suos, et
» veritate involutus latera (g), » Et paulopost : « Et erit,
» inquit, in ilia die radix Jesse, et qui exurget princeps
» esse gentium, et. in nomine ejus omnes gentes spera-
> bunt (/t); » 0 florémrégem ! 0 floremjudicem !* Sicufrergo
virga iba, non virga, sed Virgo est, sic et flos ille , non flos
virgæ, sed caro est.Quæ florem quidem peperit, et ex genere
carnis carnem emisit : sed originëm peccati illa generafio
non habuit ; quia non ex viri semine natus extitit, sed de
Spiritu sancto conçeptus exivit. Virga ergo ista, Virgo-est
designata. Virga ergo potuit, ut dîximûs, sine semine parere,
Virgo non potuit sine Viri semine,' incorrupta generare?
Sed illud, inquiunt, fecit divina potentia. Et istud
simUiter divina est operata pradentia : ilia quæinseconT
fineret imaginem, hæc quæ perfectam exhiberet divini
operis veritatem.
XXV. Audi âbud majus. et fortius documentami quod
dé Ezechiele propheta ,monstrabo; qùod præterita die
dominica lectitatum est, et ideo exinde aliquid dicere
prætérmisi, ut huiç diei sacramenti expositio serva-
retur. « Et converti me, inquit, secundum poriam viæ
» sanctorum exterioris quæ aspicit adOrientèm, et ipsa
>l erat clausa. Et ait ad me Dominus : Porta hæc- clausa
» erit et non aperie tur, "et nemo transit per earn6, quia
» Dominus Deus ipsius Israël ipse intrabit per eam \ et
» exiet, et erit clausa ( i). » Redde milii èrgo ratioiiem portas
hujus per quam intravit Dominus et exivit Dèùs , et
non pôtçrit nec introitus deprehendi, nec exitus. « Porta
w enim, inquit, hæc erit clausa, et non àperietur, quia
» Dominus Deus ipsius Israël ipse introibit, et èxiet, et
» erit clausa. » Sed porta hæc, quam allegorice posùit,ìfor-
sitan simpbcìter porta creditur. Porta ista, ventris est
janua, pudoris est óstium. Hoc unde probamus? Dicat
beafissimus Job : « MaledictUs, inquit, sit dies ille in quo
» natus sum, qui'noh clausit portam.vèntris mattis mèæ,
» :cum me parefet,(/). » Porta, inquit, ventris, exitus
est pudoris, id est, veriter et pUdór ViFgihis, per quam
nemo alius nisi ipse qui intravit, et .exivit: Intravit enim
Deus, et exiit homo perfectus et non corruptus, nec
dausam eam, cum intraret, apermt, sed clausam, cum
exiret, exhibuit ; quia ipse est qui « Quod aperit nemo
» claudit, et quod claudit, nemo aperit (Æ).'» Exurge igitur
, Esaïas, lætus exurge, et junge Ezechielo manus,
qt unito Spiritu in gloria dominicæ Nativitafis applaudite.
Illico beatus David occurrat cum citnara illa, spirituali
plectro dulçisona, et iti sacramento Nativitafis Ghriajti re-
thiniens non fidibus, sed mystefiis harmonia. Audiamus
ergo quod Esaïas propheta dicat0-- « Borate coeïi dqsuper,
.» et nu|)e^ plqant Justum; aperiatur terra et germinet
» Salvatorem (/).» Quse est terra?paro nostra, qpaç cen^
sebatur virgo , Maria quæ appellatur. « Et terra germi-
» riet Salvatorem ; » non eget interprete. Nonutique car-
nab semine, sed coelesti rore, et nubium nonimbre, sed
opere, quæ descendent! in carne Domino non adjutorium,
sed ofliciumpræbuerant.Quod abbi David evidentius dicit:
« Descendit quasi stilbcidia roranfia super terram (m). >i Et
— ( f ) Isai. xi, 2.— (g) ìbid. 2-5.— (Ä) Ibid. io .— ‘ ( i) Ezech! x lìv , i , 2.
- (Z) Iaai.xLV, 8. — . (m) J»sal. lx x i, 6 : i ;
Domini u i, tom. v ,fo l. 324 in Appendice Manrìnonsi.— «Vide Operis imperfect!
contro Julianum iib. i,n. 140. :