Ill
l isE i
i f iII
¡ I
¡I
e st : e t quod malum e s t , ipsi proibisse cognoscimus. S ic ,
u t supra diximus, fratres,panis iste p o r r e c tu s s an c le fu it ( i )
a Chris to , e t a Jud a indigne receplus. F e c i t e x mei’ito Chris tu
s , ut m a jo r esse t licen lia diab olo su pe r cum , e t (2) post
manifestation em, graviorem vindictam in eum fe c it. S u b -
tracta cnim g ra tia , eum Dominus ad malum agendum d i-
m is it , e t « Dimisi t eum secundum desideria cord is s u i , et
» iv it in adinventionibus cord is sui *,» e t prastermiltenseum
in propria volunlate e t a rb it r io , ait Discipulo : « Q u od (3)
»facis fa c e i l iu s 2 , » quasi d icat Domiilus quia non possum
le revo ca re timore v e r c c u n d i* n e c mortis telernae, noe
amore , do e rgo lib i po te sta lem , u t agas fa c to , quod jam
v oluntate fe cisli. 0 J u d a , attende quod fa c i s , .a n leq u am
facias. Nam post fa c tum , gratiam fo r te poenilcndi ha b e re
non poteris (4 )* 0 J u d a , cupis trad o re , qui multa pe ccata
lib i p epe rcit (5) ! Nuinquid non a mo rte te sa cp e lib e ra v it?
numqnid non tui amore patrem tuum a lep ra lib e r a v i t , e t
m a lr em , cum qua c o n cu b u c ra s , a pa ralysi e tiam lib c ra -
v it Wf ? numqnid non te discipulum c o n s lilu it? numquid
non le bursarium fe c it? numquid non in fu r io te ssepe in-
v e n i t , e t seuipcr lib i p epe rcit ? numquid non te post Petrum
u t plurimum k o n o ra v il (7 )? numquid non Cbristus semper
te ju x la so h abe re vo lu it ? numquid non ad p a c em , post-
quam le eum prodilurum c o gn o v it, s * p e rev o ca v i! ? numq
u id non lib i sace rd o ti suum corp us d on a v it? numquid
non ante te se g en ufle x it ? numquid non pedes la v it ? numquid
non e t eos o sculalus est ? C u r-e rg o prodis (8) Magis-
t rum , a quo to t dona re c ep isti? S c d haec omnia non con-
siderans, r c c ep la b u c c e lla .e x iv it con tinuo. E lb e n e ,f r a lr c s ,
e x iv it , qui® 'i'8re a Deo e t consortio Discipulorum exivit.
E t « E r a t , inquit Evang elis ta , aulem n o x * .» Merito nox
Discipulo proditori data c r a t , quia caecitas ejus menlem
caliga ve rat.
VI I . Q u i poslquamDiscipulus ab eis n o c tc re c e s s it, inox
Magisler undecitn co n g r e g a v it, e la i t : « F ilio li m e i, modi-
» cum tempus adirne vobiscum sum ; ideo mandatimi no-
»vurn do vobis,- ut d iligatis in v ic em , s icu t d ilex i v o s * . »
Novus enim e ra t h om o , qu ia cum qu a lu o r modis generen-
tu r h om in e s , aut sine m a ir e , u t È va ; aut s ine patre e t mai
r e , u t A d am ; aut e x patre et m a ire , u t homines ; aut sine
p a t r o , e x ma tre tan tum , u t Christus ; b en e e rgo novus
« r a t , quia Deus e t homo erat. Novum etiam regnum p ro -
m i lt e b a t , quod nemo promitterc ausus lu e r a t , s c ilic e t cce-
le s te regnum. Ideo novum mandalum dedit. In L e g e n am-
q u e v e lc r i dictum fuera t : «Diliges (9) amicum tuum , e t
»odio habebis inimicum tu um 8; » sed Christus novum
mandalum d ed it, quia amicos e t inimicos diligi mandavit.
C * l e r * namque v ir lutes , s c ilic e t fid e s , sp e s , ora lio , e le e -
m o svn a , v irg iiiita s , ac c i t e r a i a l i * v irlutes , communes
«liam et infidelibus esse possunt, sed inimicos d ilig e re tantum
C hristianorum v irtu s e s t; e t ideo Mugisler verila tis di-
c i t : «In h o c cogno scent homines quod mei estis Discipuli,
»si d ileclionem ad invicem habu er ilis*. » S c i lo le tamen ,
fratre s , quod lalis ordo in diligendo servandus e s t : primo
n em p e (i o )su pe r n o s e tsu p c r omnia Dcum d iligere debemus,
deinde animam nostram q u * nostra proxima e s t , deinde
-corpus quia fa ctu ra Dei est. Ideo Ap os to lus d iceb at:« Nemo
‘»camen i suam odio h a b e a l7. » Ideo nutrire debemus c o r p
u s , nec ipsum o c c id e r e , sed sustenlare ipsum debemus
c ib o e t p o t u , quantum valeludo pe rmillit. S ic cnim vult
D e u s , s ic v u lt A p o s to lu s , s ic e t v o b is , fratres me i, principio.
Id e o , fra t re s , h o r to r vos e t inoneo , alque sane p r * -
c ip io , ut tantum carncm vestram domelis, quanluhi natura
po rtare poteslis. N am cum videam inter vosquosdam sexa-
g en a r io s , quosdam centenarios ( 1 1 ) , videns eos Dei amore
fe r v cn le s , corp ora éortitn c ru cifig en le s , vinum e liaù i non
b ib en les , limeo n epo tius Deum offendali t.quam illi placeant.
T alib us s t r id e in C h r is ti nomino principio, u t saltern dìe-
bu s solemnibus vinum v el ceryisiam bibant. Ju venes autem
qu i fortes sunt, e t jam de inimico triumpha re ctep erunt, in
nomine C hris ti puenileutiam agant, ne dev incanlur ab h o s te .:
S ic enim volo ; s ic e t s * p e obsorvari p r * c e p i ; s ic pon o c c id e -
mus corp ora no s tra, sed serv ient (» 2 ) suo Crea tori. Deinde
diligere debemus p ro x im um , s c ilic e t .fralrem n o s trum ,
amicum vói inimieium. Id eo a lten d e : « Si inimicum videris
»e su r ir e .c ib a illum, da illi p o tum * , cooperias e um , e te a r -
» nem luam ne despexeris*. » Dilectio en imsp irilu alis bonorum
est, quia omnis habens e am bonus est. Numquid etiam
cum odio Paradisum quis in tra v it? A d iufernum s * p e d es -
cendisse memini, sed ad ccelum nunquam volare con ced ala.
V i l i . Cupimus e r g o , fra t re s , esse civ es civitatis cceles-
tis ? Illa , in qu am, civita s habe t p a c em , e t ideo servemus
n ovum mandatum n o v * civita tis. Praecipit enim Christus,
r e x illius c iv ita t is , p a c em , e t d iligit diligentes pa cem.
« Sequ amu r e rgo p a c em , sine qua nemo Deum videro p o -
» te s t '° . »Q u * ram u s e rgo pacem , e t postea sequamur pacem
; in ipsa Deus h a b i ta t , in ipsa qu ie scit e t pausat, quia
« F a c lu s e st in pa ce locus e ju s “ .» Non e rgo habeamus cor
in tinclum o d io , ne filii J u d * proditoris s im u s , ne cum eo
su spen damu r, e t a diabolo ad infernum pa riter cum eo
trah amur. Q u i enim odium in cord e semper p o r ta t , se-
cundu s diabolus e s t , e t qui pa cem impedii, Antichristus
e s t , e t qui pacem inter fratres ponere o rd in a i, .v ere D.ci
iilius est. A t t e n d ile , f r a t r e s , Mariam , quoniam «Mullum
■ d ile x it, e t ideo dimissa sunt ei p e c ca ta multa12?» Qu id
etiam P c lro Deus d ix it , n i s i :« P e lr e , amas m e “ ?» E t quia
am a v it , mc ru it et am a r i, m e ru it e t audirc : «Pasce oves
»meas , pasce agnos m e o s “ . » Qu id etiam Discipulo ait
qu id ilig e b a t Jesum, e t quem Jesus d iligcba t ?« Dilccl.e mi,
v e n i15 ad me , quia tempus est u t cpuleris. »Pacem e rgo
h a b e am u s ,fra tr e s , si pa cem cum Christo h abe re volumus.
S i vis amari a Christo , ama inimicum propte r Christum.
S i e rgo v is am a r i, ama : h a n c ampleclimini, hanc dilig ile ,
h a n c pacem et con co rdiam s ervale usque ad mortem , si
vultis cum Deo pa cem habere. P a x enim omnium custodia
e t cura v irtu tum est ; hanc pacem in suo o rtu An gelis p r * -
c e p i t , pa cem s * p e annuntiavit A p o s to lis , pacem p r *d ic a r i
p r * c e p it hom in ibu s , pa cem pro testamento Apostolis de-
re liq u it, pacem in c ru ce pendens p o s tu la v it, pacem in sacrificio
toti populo p r« nuntiari v o lu it ; nu lla denique da-
b i lu r v en ia , nisi pa cifico v iro.
IX . P e llile e rgo a vobis ho c o d ium , mortiferum v e n e num.
Pacem in ter vos h a b e le , quia fratres e slis ; uno enim
p a n i , indumento uno nigri coloris ( i 5) , u ni aquseomnes
pa rticipamo s. R evo cemus (14) ig ilu r , fratre s, ad nostram
metnoriam quod Dominus ab inimico osculatus e s t , e t ta men
amicum voca t illum proditorem. « Am ic e , inquit, ad
»quid v enis ti1* ? »Date igitur reconcilia lionis pacem , sed
non osculum pròditionis ; qui enim fie le inimicum o scu la-
tu r , v el v erbo b la n d i lu r , J u d * proditoris fralrem esse et
socium quis d u b ita b it? scd qui amore C hris ti, filius Christi
e st. Vo s cnim , fra t re s , quorum vita lu x m u n d i17 ; lic e t
mundus vos non v id e a t , lamen lu cem mundi vos appello
e t saluto ; ideo quia lu x eslis , « L u c e a n t vestra opera
• b o n a “ . » Nos qui videmur gere re in corporis nostri habilu
iiguram c ru c is , e t nomcn s a n c ì* religionis liab em u s , n i-
gram etiam veslem humiJilalis p o r lam u s , zonis etiam pellic
c ia p r * c in c t i ap pa rem u s , caveamus ne ■ Similes simus
»sepu lcris dealbalis , q u * foris pulchra e t speciosa appa-
> rcn t, sed inlus piena sunt ossibus m o r lu o rum 19. »Pro vi-
1 Psal. u n
— 8 Isaì.
>6 Matlh.
i 3. — 3 joan, xi« , 27.
LV111, 7. — 10 Hebr. x
- »7 Id. V, H
i. — * IbiJ. 33 . -
’.XXV, 3. — «a Lue.
5 Mallh.
rir, 47 - - ■13 Joan. XXII, t '
t iu , 3 5 . — 7 Ephes. v, ag. — 8 Rom. :
, — *1 Ibid. 16, 17 . — ** Apoe. XXII, 1
i, 5o. -
( 1 ) Hæc verba sancte fu it desunt in c
(a) Deest et in cod. — ( 3) Cod. quid. —
gannir de impossibilitate morali, non d
Parcere peccata, loquendi modus omnii
bursarium, — (6) Opinio ista de patre <
d., et ¡Ila opinando adjcciinus. —
4) Duriora bæc verba, nisi ¡nielli-
: impossibilitale absoluta. — (5)
a barbaros, sicut et dcinceps vox
matre Juda:, cjusdcmquc atroci
lacinorc a doclis plerisquc inter fabula* amandatur. — (7) Hoc factum nul-
libi reperitur, nisi' in fabulosis. — (8) Cod. prodens, auttproderis. — (g)
Cod. male dilige, — (10) Cod. denique, et deiude supei se. — (11) ld.
centennarios. — ( ia ) Id. serviant. •— ( i 3) Id. nigro colore. — (14) Id.
I I
deamus ne nobis dica tur : « V * v ob is , qui clauditis regnum
»ccelorum ante homines. » T im e o cnim satis, ne« Nec (1)
»Paradisum in trem u s , n e c alios permiltnmus in tra re 1.»
X . Hoc autem qu are dico ? Non quod c r ed am , fra t re s ,
vos malos e s s e , sed quia doleo de fra tre vestro perdilo
Simp licio, qui ad hanc sanctam congregalionem cum tanto
fervore p e rv e n it, e t audiens patrem in lerfectum e s s e , a
v ob is r e c e s s it, e t mundum reintravit (2), u t patris inortem
v indica re posset. «Qui e rgo c x is lim a tso s ta r e , atlendat et
» videat ne c a d a t2 ; » e t sic hominibus v identibus eos (3) ,
q u i c o lum n * sanctitatis esse v id ebantu r, tam ncquiter cad
e r e , non solum sibi ipsis regnum coelorum c lau d u n t, sed
etiam illis qui in s * c u lo demora 11 tur. Nobis d en iq u e , fratres
, qui nomen et h a b itum s a n c ì* religionis assumpsimus,
v ita mala periculosior e rit quara in s * c u lo demorantibus.
PJorcmus e rgo pe ccata n o s tra , fra tre s , e t fratris ani issi.
Diligamus e t nos in vicem, quia« Charitas e x Deo est*. »Non
eru b esca t alter ab altero veniam p o s tu la re , quia non eru-
bu it Christus inimicos invitare ad p a c em , ad pacem (4) in
c ro c e revo ca re : non e ru b esca t fa cc re s e rv u s , quod prius
fe c it Dominus. Deus autem « Q u i in hab itare fa cit unius
» moris in domo1, qui est vera pa x, qui fe c it utraque un um 5,»
nos in v e ra pa c e pe rsev era re fa cia t. Amen.
S E R M O X X X V I I .
t D e P a s s io n e D om in i I .
Senno iste qui eruitur ex quinque codicibus Florentinis,
riempe Bibl. Laur., Plut. x v u , cod. x x x ix , fo t. 2 i ; P/ut.
x x x sinist., cod. 11, fo l. tö , Plut. x x xu j sinist., cod. ìv,
fot. i 32 b; Bibl. fEdil., cod. cxli ,/ò/. 2 , et cod. cxliii,
fo l. 2 o i,‘ tantis abundat ridicuìis sententiis , utrhetòri cui-
darn, non autem sancto Angustino tribuendus videatur, quan-
quam ejus nomen ubique habeat. Sit in appendice post ser-
monem appendicis c l v i , cum numero de Passione v ili.
SYN O P S IS .
I. Christus in meridiano patitur. II. Mundus, Christo mo-
riente, tenebris obruitur. I l i . Christi resurrectio e t ascénsio. 1.
I . S a p ie n t is s im ü s Sa lomon, fons sap ien ti* , censor ju s -
t i t i* e t magister disciplina:, in Canticis canticorum s ic af-
fatus e s td i c e n s ; « Ubi pa scis? ubi manesPin meridiano*.»
Quis interrogabat, e t quem in terrog a bat? V o x est Spiritùs
interroganlis Dominum Christum. « Ubi pascis?ubi manes?»
E t ille : «In meridiano. » E t miramur, fratres d iaris simi (5 ),
quod in terrog a i Spiritus san c tu s , eo quod (6) non habet
c o rp u s , cu ju s to tus est (7) m u n d u s ; qu i ante 8) lémpus
fu it,, n e c initium h a b n it, s ic nec aliquando fìnem habebit.
Ncque ®ternitas h a b e t * ta t em , auta liquando finern,quic(9])
nescit originem. Sed ad ho c Sp iritus sanctus c o g it de passione
sua Dominum Christum d ic e r c , ila ut (10) populus
» Matth. XXIII, >3 . — 2 X Cór. x, ia . — 8 1 Joan. ìv ,'? ;— * Psal. txvii, 7
— » Matth. x xvi., 4 5 . — 10 Psal'.
(i) Decst nec in cod.— (aj Cod. rciternvit.— (3) Cod. homines videnres.
! (4)'In codi non iterantur voccs ad pacem.— (5 ) Còd. cxlmi dilectissimi.
— (6) Sic cod. e s tu i ; cod. xxxix eoque.— (7) Còd. cxr.t iri-cujuspotes-
tate totus est. Cod. iv c«f totus natus est. — (8) -Sic' codi • extrtr ; codi
xxxix quia an. — (9) Sic cod. 11; cod. xxxix, qui. — (10) Sic.cod. iv ;ia
cieteris deest ita.— (i 1) Codd. respondit.— { io ) Cod. ìv breviante.— ( . 3)
Sic codd. 1: Qui potest capere, caput. — («4) Sic cod. ix ; cod. xxxix d a -
màbaht.— ( i 5) Sic cod. xxxix ; cod. cxt.in te/nporum noctes. Neutrum captu
facile ; forte legendum tempore noctis.— (16) Sic cod. xxxix ; cod. il perdit.
(i^|,Codd.,_/flc.fl est. — (18) Cod. xxxix decloravit ; cod. n declaruit,
pro quo posuimus inclaruit, —■ .(»§) Siccod. cxL.ii,;, cod. xxxix qui.— .
(20) Sic codi 115 cod. xxx.x peccaycrat. — ( a i) Sic cod. cx u n ; cod.
cx l. scinderei', cod. xxxix considerct. — (aa) Codd. admiserat.— (a3) Sic
cod. xxxix ; cod. ìv addit est.— (24) Sic cod. n ;cod. xxxix unius macerile
qui ig n o r a b a t , possit audirc : « Ubi pascis ? » id e s t , ubi
pa ter is? E t Dominus resp ond e t ( 1 1 ) : «In meridiano.»
II. Cum in sexta hora per medium coeli spalinm sol ig -
neus in sua lib ra p e n d e r e i, ó t axe flammigero divisa men-
sùra co e li,subjectas umbras c lypeo v ib ra n te ( i2 ) colligeret,
cum mundi pend ere i um b r a ,e t inferi simul in nocte ( i 3),-
sic omnis Ju d * a v o s tita est c * c i ta t e , quando furibundo im-
pe tu clamabat ( 14 ) C ru c ifig c , c ru c i fig e 7. » S icu t omnis
crea tura sexta hora non v id it so lem , sic quidquid sub coelo
ja c eb a t d id icit majestatem. P arva enim dico ; s ic lumen
C h r is t i , q u i« In sole posuit tab ernaculum sunm*, » uni-
versas gen tes c o llo g it, e t conscientias nostras tempornm
n o c te ( 1 5) totus intravit. P cpendit in c ro c e sexta hora Dominus
C h r is tu s , e t so l p ep en d it, u t famulus. Cum lalus
Christi lancca perforatili’ , «Ab hora sexta usque in horam
n o nam9, » solis clarilas jngu latu r. L u g e t coelum au cto rem,
pe rdid it (16 ) oculnm dies, e t orbatus facnla cccli, v clut nox
fa clu s ( 17 ) e st d ie s , e t subito adveniens no x e x c * c a t c la -
ritatem. l ’ ropterea in passione Domini Christi velut nox facta
est dies , quia in e ju s resnrre ctio oe no x in cla ruit (18) u t
dies , sicu t scriptum e st : « Qu ia (19 ) te n eb r * non o b s cu -
»rabuntur a t e , e t nox sicu t dies illuminabilu r10. » P e c c a r
e ! (20) enim c r e a tu ra , si non ln g c re t C re a to rem , v el si
dies suam non. con scinderct ( s i ) yesiem. J n d * a ju r e admi-
sisset (22) s a c r ile g ium , si non in crimine suo sexta bora
p a lp a r e t, e t solis c * c i ta s testimonium pe rhibere t. A n tec e d
i Dominum ad inferos dies. Nox * t e rn a (a 3), quod igno-
r a b a t , d id ic it ; dies n o c tem , quam n e scieb a t, e x p a v i t ,
d icen le Da vid : «In sole posuit tabernaculum snum.»Bene
ost,endit tab erna culum suum Christus c ru c em , hospitium
corporis s u i , in qua unius ma chia a m a le r i* (24) jugula ti
sunt inferi. A d h u c pend et in materia C hris ti ( a 5 ) co rp u s , et
jam(26 ) d eb ellatu r (^ lin fe r n u s . T im en t térrorem T artara
majestatis(28) .Pe regrina mors' adinferos, dtim d ecipit, fngit;
a suis sedibus mors e x c lu sa , cu r rit ad ccelum ; ccelum (29)
v id e t, quam (3o ) non n o v e ra t, noctem. P allent astra, t r e -
m it (5 t ) t e r r a , lo rb a n tu rd em e n ta , procedunt e x suis lu -
mulis funerala (3 2 ). Necjue enim sepülcra aliquam pàrtem.
corporis lene re p o tu c r a n t , quando gehenna simul crepue-
rat (35) tota.
III. A d h o c cnim (34) reversus est dies ad proprium sla-
tum , quia ad verum (55) diem roversus est au cto r qui fe c it
hu n c d iem , s icu t scriptum est : « H * c est d ie s , quam fe-
»c it Dominu s “ .» Propterea d em en ta recipiunt speciem
su am , q u ia , si omnia cum ruina mundi peri r e n t , hodie
non esset (36) qui lim e re i. E t ideo in ' fide Christi totus
mundus tinus e st lo c u s ; adeo (37) ho c liomen pe r terras'
volavit. Navigavi! p e r undas, quia Spiritus non hàbet ite r ,
n e c fides (38) aliquando q u * r i t veciorèm. Qu id d ic lu r a e s t
J u d * a adversus Dominum C h r is tum , quem natura stella
flammiger a demo n s tra v it, e t (09) pàssurii solis c x c ita s d c -
cla ra v il? Jam perdidit * s lira a lio n cn i suam liumana perfid
ia , quia Datum Dominum audivi t , passum vi dii’. Expavit
populus post r e su r re c lio n em , videndo novum, post inferos
sàn lini. E t post clavos e t m ò r lem , ipsum iter um ad Patrem
v eh icu lo (4o) lu cis usque ad ccelos volantcui (4 i ) populus
supinis vullibus ado ràba l. E t ne tótus a b ir c t , per sacramentimi
corporis in nostris cordibus (4?) sese d iv id it (45),.
dum cum intra conscienliam nostram p e r fidem portamus-
— * Ephé?. 11, 14.'— 6 Cànt. 1, fi. — 7 Liic. xx’ttt, a i.-« * 8 PÀI. Xvur, <5.
cx x x vm, t a . — " P s a l. ex vìi, 94.
destina ; coJ. iv materies. destinata. *-• (a5) Deest Christi in cod.
¿xi.iii. — .(96) Sic còd. 11; codi xxxix etiam! — (27) Sic cod. cxiliil ; còti.
X'X vix' débèliatus.— (a8) Sic’CÒd. li; cod. xxXrx Tartari majestatem ;cod. ìv
tamen terrore Tartari m’ajestàte peregrina. ] Ulors, eie. — (aj)') Hanc vocem
a.ldidimus. sine qua .nulfu&qst seusus.— (3o) Sic codi n ; cod. xxx.tx quem*
— ( 3 1) Sic cod. 11; cod. xxxix tremetiM:{3o) Sic cod. u ; cod. xxxix
funcra. — (33) Sic cod. xxxix ; cod. li exerepuerat. — (34) Deest enim
in cod. il. — (35) Sic cod. cx't.iii; cod. xxxix adventnm. — (36) Codd'.
e rat. — (3 7.) Sic cod. 11; cod. xxxix a Deo. — ( 38) De est fides in cod.
cxiiiii. —- (.3'9):Sic cod. c x liii ; cod. xxxix ut.— (4,0) Sic cod. cxcrii ; cod.
xxxix ■»e/iiculos.— (41) Siccod. 11 ; cod. xxxix ipse... ■volare ; cod. jv
svolare. — (49) Sic cod. xxxix ; còd. 11 corporibtts. — (43) Sic cod.
xxxix; Cod. ìv se induic.