SERMO LXXXIX.
De Consecratione Ecclesiaruin.
Idem dicendum de hoc sermone ac de prcecedentibus, ut-
pote qui eruatur ex Bibl. Ædil., cod. x, fol. hi b. Locus
ejus post- præcedentem.
SYNOPSIS.
I. Ecclesia; Christi tempio Salomonis sanctiores. lI.Eccle-
siam Jacob figuravit. III. Quid agendum in ejus Consecratio-
nis solemnitate. IY. Ecclesia; laus, ad quam nobis est coniugi
endum.
I. Audistis, fratres charissimi, quod Salomon ædifica-
vit domimi Domini in Jerusalem annis septem, et dedica*
verunt et sanctificaverunt earn in octavo anno Rcx, et filii
Jerusalem, et (1) Sacerdotes; et fecit Salomon festivitatem
celebrem, et cum eo multitudo magna, et oravit Rex ad
Dominum dicens: < Exaudias, Domine, drationem servi
>tui, et populi tui in loco isto, et si peccaverit tibi homo,
«quia non est qui non peccet et egeat poenitenlia, et ora-
B verit in loco isto, parce ei, Domine1. »Et ait Dominus ad
Salomonen* : «Exaudivi orationem2, » etfiet, si invocave-
rint me in loco isto. Omnia enim, fralros, quæ facta sunt
in antiqua lege, figura novæ fuerunt ; ideo templum Do
mini ab antiquis factum est, ut et nostræ dedicalionis
templum sit. Si enim domus Domini vocata est, ubi bes-
tiæimmolabantur, multo magis Ecclesia notra, ubi carnis
et sanguinis Domini celebrantur sacramenta. Et si in illa
se exauditurum Dominus repromisit, quanto magis et nos
in ipsa exaudiet? Et si magna festivitas celebrata est lune,
et nos quantum gaudium facere ibidem debemus ? Quam
tarnen dedicationem in octavo anno celebrasse dicitur,
quia in die nostræ resurreclionis, quæ o età va dicitur, post
ipsius hujus vitae tempos, quod per septem annos designa-
tur, summa festivitas supernæ civitatis celebratur. Et ideo
in Consecratione nostrarum Ecclesiarum, in unum convenire
debemus, casti, sobrii, miséricordes, bumiles, benigni,
et orantes, non loquentes sicut muliercs nostræ
faciunt, sed fientes, ut sentiamus (2) auxilium.
II. Ilanc festivitatem Deus in sua præsentia dignatos est
visitare. Hanc eliam Jacob figuravit, qui (3) dum fugeret
a facie fratris sui Esali, relieto patre, etiret ad Laban pe-
titurus uxorem, in itinere tulli de lapidibus et supposuit
capiti suo; et dum dormiret vidit scalam usque ad ccelum
directam, et surgens tulit lapidem, et dircxil altare per
modum tituli, et effundens oleum dixit : « Vere locus iste
»sanctus est2. »Jacob Christus est, qui relinquens Patrem,
carnem assumendo, fugiens a facie fratrum suorum Ju-
daeorum, dum pergeret ad Laban in mundo, dormivit in
cruce, et tulit lapidem et supposoit capiti suo, dam hnmanitalem
subjugavit Divinitati. Divinitas caput est Christi,
quia caput Christi Deus ; scala adcoelumest ascensio gran-
diurn virtutum ; Angeli ascendentes et descendenles sunt
pr«dicatores, qui annuntiant regnum Dei. Ascendit inter
caeteros Joannes, quando dixit : a Yerbum caro factum
» est1. »Descendit Paulus, dum dixit : «Praedicamus Chris-
» turn et hunc crucifixum*. » Numquidet ipse non (4) ascendit,
cum arcana Dei vidit et audivit.
III. Eia ergo, fratres charissimi, in hac sacra Ecclesia-
rum solemuitate, cum (5) licet, confitendum. Prius tarnen
culpam noslram debemus (6) recognoscere, nos postea
sacerdoti ostendere,et ultimo medicinam manducare. Si-
cnt namque (7) divers« herb« diversis infirmitatibus
conveniunt, sic divers« medicina; morbis peccalorum,
ut alius maceretur jejunio , alius oratione, alius carcere,'
alius itinere , alius lacrymis, alius eleemosynis,
alius in tumultu mundi contra mundum, alius extra mundi
strepilum fugiens. Et si in virtutibus abundantes sumus (8),
in sanctam Ecclesiam intrantes et indubitanler petentes,
dabitur nobis quod petimus.
IV. Osancta Ecclesia veneranda ! 0 dilectissima mater fi-
delium astringenda ! osponsa Christi diligenda ! In te perfec-
tio omnis acquiritur, in te pecca tor Angelus eflìcitur, in te
omnispelitio exauditur. Tu in altari Christi nata es, tu ab
initio mundi in Adam figurata es. Misit enim Dominus so-
porem in Adam, et tulit unam de costis ejus, et fecit mu-
lierem. Dormitio Ad«, mortem Christi significai, quo in
cruce pendente, sanguis et aqua de latere ejus fluxe-
runt °; qum duo sacramenta sunt ortùs Ecclesi«. Noe
etiam arcam fabricavit, ut in ea salvarentur omnes. Josuè
etiam templum Domino construxit (9), et in ospite templi
altare lapideum fieri jussit, colnmnas per medium posuit,
fenestras fabricavit, et in liminaribus ostiorum duodecim
panes posuit. Altare Christus est; column« sunt Apostoli
et doctores ; parietes, duo populi ; fenestr« vulnera Christi,
et duodecim panes , duodecim articuli fidei sunt, quos in
sancta Ecclesia masticare et manducare debemus. Ad hanc
igitur Ecclesiam, fratres charissimi, fugiamus, hanc pro-
sequamur (10), quia in hac salvamur, in hac audimur, in
hac cum Deo loquimur et sanctis Angelis pares eflicimur.
Quirite igitur in Ecclesia faciem ejus semper7; sed si
semper qu«ritur, quando invenitur? An semper dixit, in
tota vita qua hic vivitur ? Ex quo hoc debere nos facere
cognoscimus : vel etiam quando inventus est, qu«rendus
est. Jam Deum invenit fides, sed adhuc qu«rit eum spes.
Charitas autem invenit eum per fidem, sed adhuc qn«rit
eum per spem. Ubi tane sic invenitur, ut ultra non qu«ra-
tur? Forte et cum facie ad faciem Sviderimus eum, sicuti
est9, adhuc etiam perquirendus erit, et sine fine amandus.
Qu«ramus ergo inveniendum, qu«ramus inventum, ut
inveniendus qu«ratur occultus, et inventus qu«ratur manifesti^
u ) . Qu«ramus ergo et invqpiemus ; et si non cito,
ut cupimus, nolite tarnen, fratres mei, dilfidere, quia quod
dilficilius et longius qu«rilur, dulcius invenitur, fortius
astringitur, et charius possidetur. « Qu«rite ergo Deum
» dum inveniri polest10; » sed modo non potest videri, sicuti
est, et nobis prope est; invocemus eum, quia « Ipse est
»Dominus Deus noster, et non est iniquitas in eo11, » qui
est benedictus in s«cula. Amen.
1 3 Reg, v in , 3 0-46. — * Id. ix, 3. — 8 Gen. xxvixi, 16, 17. — * Jo an . 1, 1 4 . — 6 t Cor. 11, a . — 8 Jo an , xix, 34. — 7 P ia i, civ, 4 . — 8 1 Cor. x iu ,
» a . — 9 i Jo a n . 111, a . — Isai. tv , 6 . — 11 Piai, xoi, 16.
(1 ) Deest e t in cod. — (a) Cod. sentiant, nec h a b e t u t. — ( 3) Hæc verba — (8) Deest tum u t in cod. — {g) Hjbc Scripturse suñt o p p osita, e t nomen
fig u ra vit, q u i desuut in cod. — (4) Deest n on in cod. — ( 5) Cod. q u i. — Jo tu S hu e male irrepsisse videtur. ( io ) Cod. persequamur. — , ( iQ Id.
(6) I d . non h a b e t debemus, et postea habet se p ro nos, — (7) Id . d enique. im m en tu t.
, "HP1 im i w
APPENDIX
SERMONUM
SANCTI AURELII
AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI
T R A C T A T U S .
LIBER
De Numero.
PROLOGUS.
Hic Prologue, qui legitur in Cod. Cass. clx,/o/. 1, cum
nomine sancii A ugustini, huic minime tribui potest, cum aga-
tur de Rogationibus, quæ nonnisi post annum 462 fuerunt
primo a sancto Mamerto institutes , id est , trigint.a et am-
plius annis post sancii Doctoris obitum. Subjungirnus duo
fragmenta quæ pariter leguntur in cod., et in quorum ultimo
quoedam sunt Augustiniana. Locus ejus in appendice.
Db numero igitur, dilectissimi, Deo adjuvante, panca
dicturi sumus secundum modulum ingenioli nostri, sed
tamen ex auctoritate majorum collecta. Primum nobis in-
terrogandum est unde primum hæc ars, quæ numerus vel
computum dicitur, initiaverit; deinde postea scire debemus
eX qua radice sapientiæ numerus processerit. Scimus enim
quod omnis sapientia sive divina, sive humana, philosophia
nuncupatur, et illa philosophia in tres partes dividitur , et
pars philosophise, quæ dicitur physica, in quatuor partes
divisa videtur. Sic etiam et ethica, secunda pars philoso-
phiæ, quatuor divisiones habet. Tertia aulem logica duas
divisiones. Ex qua ergo divisione hæc ars numeri procedat,
demonstrare necesse est. Et postea etiam scire convenit
quis primus in veneri tnumerum apudHebræos, et Chaldæos,
et Ægyptios, et apud Græcos et Latinos. Ac deinde investigan
oportet quomodo numerus in linguis príncipalibus
nuncupetur, hoc est apud Hebræos, et Chaldæos, et Persas,
et Ægyptios, et Macedonas, et Græcos, et Latinos. Etillud
nomen , quod dicitur numerus, utrum simplex sit (1), an
compositum, utrum primitivum sit an derivativum (2), et
quomodo definiatur scire nos convenit. Dehinc etiam interrogare
debemus quomodo numeri numerentur apud Græcos
ab uno usque ad mille et myriadas, et quæ no}« signi-
ficent illos numéros apud Græcos. Necnon etiam scire
nos oportet, quæ notæ significent istos numéros ab uno
usque ad mille et myriadas apud Latinos. Deinde etiam
opportune interrogandum est, quot sint divisiones tempo-,
ris , et quomodo illæ divisiones majores crescant de mino-
ribus. De atomis etiam tractandum est, de momentis, de
minutis, de punctis, de horis, de quadranlibus, de diebus,
de hebdómada, de mensibus, de ordine mensium , de in-
ventione eorum, et in quo numero fuerint menses apud
(x) Cod. si simplex est, et lie deiuceps. — (a) Id. addit sit, et deinde habet definitur.