iractans tacite hæsitaviL; aspexit in cam* Gabriel, illustris
Archangelus, Trinitatis sacro-sancite legatus, .coelcstium2
consciussecretorum, était : « Ne timcas, Maria, invenisti.
» enim gratiam aputl Deum; ecce eoncipies in utero et
» paries filium, et vocabis iiomen ëjus Jesum. Hie epit
» magnus et filius Altissimi vocabitur, et dà bit illi Do-
» minus Deus sedem David patris ejus3, et regnabit in
» domo Jacob in æternum, et regni ejus non erit finis (à). »
Tune Maria hæc angelica-verba, ponderata examinatione,
auscultans, et mentis staterà i prudentissima Virgo pér-
pendens, ait : « Quomodcpiet istiul (quod dicis,« quoniam
» virurn non cognoscô(Z>)?» Habebo filium, quænësciovi-
rum? portâbofoetum, quæ fugio partum4? quemadmo-
dum vacuo utero generabo, quod non concipio ? Ma-
millis aridis unde præbebo labiis infantis sugere postulan-
lis ,* quando torum mei cubilis5 nec incentivus amor
possederit juvenilis6, né® amplexus aliquando concessel i t
maritalis?
III. Et Angelus : Non ita, Maria-, non ita, noli expaves-
cere ; nob de tuæ sanctitalis integritate sollicitudinem
gerere; intacta manebis, et de proie gaudebis7 : inex-
perta conjugio, gaudebis de füio : sine conjunctione mor-
talis viri efbceris nurus Altissimi, quia filium generatura
es Dei. Joseph vero illevir castus, et justitiæ nomine de-
coratus, non maritus, sed cuslos tuus, non accedet ad te,
sed « Spiritus sanctus superveniet in te ; » nec ardens car-
nab libidine sponsus adhærebit tibi8, sed « Yirtus Altissimi
»obumbrabit tibi; propterea et quod nascetur ex te
» sanctum, vocabiturFibus Dei(c). » 0 domicilium Dco
dignum ! prius quam Angeli9 luculentissima testificatione
sibimet approbaret, quem10 de palatii aula paterni dela-
tum, qualem ilium esse11 propriis auribus susciperet,
nullum verbum protulit ex ore pudico12, responsionis
assensum.
IV. At ubi Maria illæsæ virginitatis integritatem audi-
vitveridica stipulatione firmatam13, responditcontinuo, in
sacratissimo suo pectore14 peromate componens affuturum
cubicuìare15 secrétum : « Ecce, inquit, ancilla Domini;
» fiat16 mihi secundum verbum tuum (d). » Tanquam dicer-
ref V « Paratum cdrmeum, Deus, (e) paratum cormeum17, »
quia intactus permanet uterus meus18. « Contingat mihi,
GaBrieì archangele,'secundum verbum tuum veniat
ad cubicùlum19 suuni, « Qui in sòie posuit tabernaculum
» stìum (g). OriätürV mihi virgini permanenti « Sol jus-
» iiÎiæ(A), » in cüjus pennis aeterna pennanet sanitas, cui
pcfoctua’ castità te tlorescens g méà perduret20 integritas.
« Égrediàtur sicutspléndor justus(t) » et Salvator « quasi
»1 tkcvìà (}')’» aëcendatur.: Solfc fatatala totum illustrât, et
q u æ fëratknobsiare.viden tur fadiis suis speculària21 inte-
rius pénétrât, et nihil pénitus dissipât. Procédât22 jam ad
oculoshomiiiuiri« Speciosus forma prae filiis hominum (Æ),
» procèclat vélüi spònsùsdé thalamp suo (/), » quia secura
faéia sum de proposito tóèo.
_1V. Quis istam géherationemj Fratres mei, poterit ser-
■‘ In fL u e . t , !(c) ibid.'j35Ì — ;u7)/tbi<l.i3S.
iv , a. — (1) IsaT. t r i , i . — (/ )E c c li. xlviu, . | i ) P*al. -
(o) Sap. v ili, ;IV— ;f,i J7.iITTiC^hf-Uc. "T ’.ÌP)
> Cóàica Gässldipèxiilplà id eai — * Cjsd.ihss. v<v/estiwnque.— *<M.'
I4uv.' fui. \— tLfunj, f/ulafipfactiimy qua màternum nofi fuibepsucam}.
WaWÏÜs.
ingenitus 'amor juvenilis possederli. — 7 Cod. ¡Laur. gaudebis de Jìlio, r—
■"cod.1' tümi'Mc ùbdeÌbsìèrtriìislibidine’/ biec sponsus adhdrebit séd;
etcàuCCod.: Cass: male: adhàretA—fif)(lód. Ladri Angelus, -w.1 u CödiILaiitl-
qùody 1 f A f f i l i Mud est. — fi* Cod. lLaÙr. .PpPffdd:t>fP/.—
« \ GxU Laur. pull vit integritatem veridica (gtipidalipne jfrmatg.— >4 Lx
¿od! ’¿anrf ]3e « t suo. — ,s Coif. ^amr. gòn ■eubitarei — « .Cod. Laùi;.
cohdhgàt. ' W » ™ - «ictò1 fiar'atddi'■eòi'
quia , etc. — |S Cod. Laur. meus uterus. — '9 Cod. Laur. habitaculum.
to Cod. Cass, ex male perduceret. Cod. Laur. perdurare dccrevip,x—
»' Cod. Laur. pecularia. -f- ” Cod. Laur. procedat Sponsus de thalamo.
— »*Cod. Lamï'ii^è&ffi'deiïaiifr jdi^futMs jiire naturdi— '^tJoA.
Laur. d'ifus conceptioiiis ¡iiodiim tomo liòii'cngiiod.-rnl.— ’ 5CÖd. Cà i«.«!
mone narrare? Quis linguae fa emuli a valeat explicare? Intemerata
servanturvirginitatis jura (et) naturae23, et in fans
intrinsecus coalescit in virgine. Dum vero impletum est tem-
pus ut parerei, expositus est partus sacer, cujus parientem
nullus cognoVeratpater24. Haec est ineffabibs conjunctio
nuptialis, Verbi 'èt carnis, Dei et hominis. Ita namque fac-
tus est, inter Deum et hominem25, «Mediator Dei et hò-
» minum homo Christus Jesus (m). » Et ideo pretiosissimus
conjugii thalamus electus gst Virginis uterus, ut quia ex
peccati sordentibus 2? squabdus effectus fuerat mundùs,
veniensCreator mundi sine opetemundi, exmundisvis-
ceribus effunderetur27 in mundum, èt novo miraculo natus
in mundo, mundus28 redimerei mundum. Venit namque
fUius hominis, sicut ail ipseFilius Dei et hominis, «Non ut
» judicet mundum, sed ut salvum faciat mundum (ri).»
VI. Die mihi jam, quaeso, Sancti sanctorum Mater, quae
materni floris odorem et niveum lilium29 convabium sine
succo30 humanae propaginis et sine imbre carnalis seminis
in sinus Ecclesiae seminasti81; die mihi, quaeso, unica Mater,
quibus manibus, vel quo Divinitas32 articulo in utèro tuo
formavit filium, cujus Deus solus est pater. Die, obsecro
te per Deum33 qui talem fecit te, ut et ipse fieret in te;
die, inquam, mihi .quid boni egisti34 ? Quantum prae-
mium35 obtubsti? per quas potestates ambiisti36?quosetiam
patronos adhibuisti37? quae suffragia praemisisti38 ? quo sensu
vel qua cogitalione ad hoc, ut acciperes, pervenisti? Ut
Virtus et Sapientia Patris, « Quae attingit a fine usque ad
»> fmem fortiter, et disponit omnia suaviter (o), » totus
ubique manens, et sine uba sui mutabilitate in utero tuo
veniens, ita castum castellum tui ventris incoluerit, ut
ingrediens non laederet, et exiens incolumem39 custódi-
ret. Die ergo mihi, quomodo ad haec pervenisti ? Et ista40 :
« Quaeris a me, quid41 obtulerim muneris, ut mei mater effi-
cererCreatoris42? Oblatiomea virginitas est; promissio
mea non a me mihi data43, sed ab ipso mihi auctore om-
nis boni concessa : « Omne enim datum optimum et oinne
» donum perfectum desursum est descendens a Patrelu-
» minum (p). » Ambitio mea est humilitasmea, et ideo :
« Magnificat anima mea Dominum, et exultavit44 spiritus
» meus in Deo salutari meo (</); » quia respexit non in auro
clavatam tunicam meam, non pomposo cultu radiantisauri
adornamentuni cervieis meae45, aut pretiòsorum lapidum,
margaritarum dependeritiiim (splendorem) aspexit46 in àuri-
bus meis, aut genarum niborem attcndit TuCo mendaci
colora turn, sed « Ilespexit humilitatem ancillrc sùae (r) . »
VII. Venit enim ad humilem mansuetus, sicùt fuerat vaticinio
Prophetae antea promissum, et ait : « Nob timere,
» filia Sion. Ecce Rex tùiisvéniét tibi mansuétùs et mitis,
» sedens super nubèm levem (j^47. » Super quam nubem
Ìevem ? Super Mariaiii scilicet virginèm,' quatta sibi ipse ex-
hibuit si.né comparis pondere48 gèhitficern. V'ènit ìtaqiie
mansuetus requiésc'eris' super matérnum spiritùni, humilem,
et « Quietum ettrementem verba sua(Q. » Venit igitur
mansuetus, implenscoelos;‘ tr,arisiens per liumbes49 ad su-
— (c) Psal. l v i , — ( / ) Lue. j , 38. — fe) Pdai! x ymG. ' Halacl.,
- (Z) Id. xviii,"6; — (/n) i Tini. ii j ' 5 .'-— (Jij Jòàn. ~Z,
(s) Isai. Lxii, i r . Zach. a f g , Isal. xix, t . MatllL’x i à ^ . — ÌsaV'LxvS1,1?'.
male inter Dominum , inter Deum et homines.— .’.‘‘id . malfjjca: se ptecatis,
I," — *7Cod. Ciss. male effusus est.— 58 Cod. Laur. male mundum.— ’ 9 Cod.
Cass. ,inale liUoruni. — .8o Cpd^ jLauu, suiep.— £pd^Ca^s.<<; frÙMjfSjcclqsia!
seminasti. Cod. Laur. in sinu Ecclesia .germinasti : uterque defeeluosus.
—£■’&» Utèrqiiic Coder hdiìét 'tìiòiiiitàiisl' Sdd plirdsi.V scrtsu^ esigere videtur
Didinilas'^rfii^^.Cod;1Catsi 'Ladri Gódl'ÌiàiiW
p r à n d i . 3p Cod. Laur.l adisti■ 1t ) ??1C9<1- Lam> fiabwsfi,,—!§8 ßod.-1 Laui'l
pronujisti. — . -, Myr,.. ¡T"//*! feaffri flcìì,71h Al®
illà .veri)'à.— ‘fi- Òód. Laur, ’«Moq.—p i 5 Cod. Laur. Salvatone. — 43.Cpdf
tunicam, non pampas radiantis occulto auro adornamentum ; el post
•male pretiosorum.— Verbum hoc non legitur in codicibus, sed evidenter
desidpratur.— 47 Cod. Laur, sedens super ngbulam,super Mariam scilicet.
— 4"Cod. Laur.’ sine. compari sidere.— Ì 9 Gód. Cass. humìlcni minus bene.
Ï
perbos; ét coelos non derebquit, étdnflatos tumore super-
l)iæ, apposito’ htimilitatis emplastro, ut mitis medicus ipse
cuvavit. 0 profunda humibtas !.« 0 excelsior altitudo di-
»1, vitiarum sapientiæ et scientiæ Dei, quam inscrutabiba1
». sunt j udiciaejus et investigabiles viæ ipsius (a). » Angelo-
rum panis’ lactàtur 2 uberibus;matris ; fons aquæ salietatis
in vitàm aeternam, Samaritariam3, præformans Ecclesiam
bibqre. postulat -i: çonvivare cum pubbeanis et peccatori-
bus non: récusât4, cui: fambiae ccelestium Dignitàlum
òum tremore ministrant. Reguli filium» Rex regum reddidit
sanum, non adhibens diversis pigmentis epythemam5, sed
ïiiilingüà6 bajidanö medicirtàm. Extinctùm febribus curât
seryum Centqriqnìs, cujus laudabibs fides inventa est, quia
ita Centurie de Domini virtute fieri credidit, quantum ipse
suis militibùs subditis imperans. Ita pröesümpsit paqsiones
pariflÿsis17! ut Dominus misericórditér visitàrido sanarci8.
Muberis.ldnga tèmpore piagarti9 in qua hemoroysi morbi10
sentina tabida fecerat membra, ipse Salvator tacitam sen-
tiens fidem, et exeuntem de se virlutem, siccavit impor-
tunum11 sanguinis fontem. Et quando cuncta percurram?
narra ndi deficit tempus quam12 magnifica potestà te et
profunda benignitate cuncta perfecit. Qui magnus adpar-
vos, humilis'ad superbos., plenus pietate descendit, nova
fecit in sæculo, qui novus venit in sæcirlum 13. In cujus
mirabilem formam suas14 Evangelista monstrant figuras :
homo,: leo, vitulus; aquila. Homo de Virgine natus est sine
homi ne; ut leo fortis procubuit in'mortem, et potestate
propria'est exaltatus in eruce ;' tanquam novellus vitulus
pro peccatis popub voluntarie 'mactatus in passione, et sicut
aquila vehemens, récepto corpore, de tumulo sur-
gensy strido seèans aërem omnium lapsus15 calcavit, et
« Super* Cherubim ascendit et-volavit(è); qui ambulans16
» ¡super pennas ventorum(e) » ascendit in ccelum ;. cui est
honor* et gloria in sæcula- sæculorùm. Amen.
SERMO VI.
De Incarnatione. j
Hìc Sermo legitur apud Montem-Cassinum Cod.
cmn jt fo l. 49, et in BihliptJieca Laurent.iana.Plut.
xiv, . Cod. 1, ;§.;xix, /ò/,v21. De ea fit. Tiientio; incatalogo.
plupieSj et semel culti nomineSeveriani. Sed
codex Laurentianus, sicut .et Cassinensis habet prce-
fixuim,nom?n sßpeti Augustini. Favent nostrojudicio
familiäres A agustino fio,erborum opposiliones. Quce-
dam in fine deesse videntur Bandiniana sententi/a.
Locus ejus post prcecedentem. ,
SYNOPSIS.
nostro Jesu Cln'isto annuntiavit dicens : « Ecce Virgo in
» utero concipiet et pariet fdium (d), et vocabis nomen
» ejus17 Jesum; ipse enim salvum faciet populum suum a
» peccatis eórum (e).'»
II. « Joseph, fib David( f ) . » Videtis, Fratres, in persona
! . IsaYffi vaticinium. I I . Christus de s tirpe D av id. I I I . C h r is tiNa-
tivifas imhiacùUita. IV . Chris tus Dei F iliu s. V . A rgu u n tu r hairetici
Deum Christum negantes. V I . D e eódem àrgumenta.
I. Audiat in praisenti .dilectio vestra,. Fratres ch‘a-rissimi i quemadmodum Esaias propheta de Domino
genus vöcari; videtis in unum totam prosapiam
nuncupari. Videtis in Joseph seriem Davidis stemmatis
sanciri : .«-.-Joseph fib David; » vigésima octava genera-
tione natus, quomodo filius David dicitur, nisi quia generis
aperitur arcanum; fides promissionis impletur; superna
conceptio ccelestis partus vii’ginea nascitur in carne18.
’« Joseph, fili David;*»: tab voe'e ad David prolata
fuerat promissio Dei Patris: « Juravit Dominus David ve-
» ritatem, et non frustrábitur eum, de fructu ventris tulpo-
» nam super sed|em meam (g) ? » Quod factum David tabter
gloriatur in Cántico*: « Dixit Dominus Domino meo: Séde
» adextris meis(A). De fructu ventristuil95»bene dé fructu
ventris; bene de utero; quia coelestis ‘hospes, et supernus
habitator sicin uteri descendit hospitio, ul corporis claustra
nesciret20-;* sic de habitáculo ventris exivit, ut virgina-
bs janua non páteret ; ■ at impleretur illud quod scriptum
est21, quod cantaturinCanticis Canticorum: « Sponsa mea
» hortus clausus, fons signatus(z). »
III. « Joseph, fib David, nob timcre. » Sponssecausa
sponsus ne timeat admonetur, et vere pius animus dum
compatitur plus pavescit. « Joseph, fili David, nob timere,
»ne qui22'de conscientia secums es, de sacramenti
cogitatione succumbas. « Fib David, nob timere.» . Quam
vides, virtus est ista, non crimen ; hie non humanus lapsus,
sed divinus illapsus. Hoc praemium est, non rea tus.
Hie incrementum coeb est, non est corporis detrimentum.
Hie non est perditio personae, sed Judicis est secretum.
Hie palma genitoris est23, non ést supplied pcena. Hie hominis
scortum non est24, thesaurus est Christa. Hie non
estmortis causa, sed vitae; et ideo «Nob timere;» quia quae25
talem parturit, non meretur occidi. « Joseph, fib David,
« noli, timere accipere Mariam conjugem tuam. » Spon-
sam vocari26 conjugem, legis est hoc divinae. Sicut ergo
manentevirginitate27, mater est; itaconjux pudoredicitur
permanente.
IV. « Joseph, fili David, nob timere accipere Mariam
» conjugem tuam, quod enim in ea natum est de Spiritu
»•saneto est (./).» Veniant et audiant qui requirunt quis est
quemMaria genuit:« Quod in ea natum est de Spiritu sancto
». est. »...Veniant et audiant, qui grseeo turbine latinam
nubilare nisi sunt28puritatem,Anthropotocon29, Christoto-
con, Theotocon ut tollerent blasphemantes. « Quod in ea
» natum est,. de Spiritu sancto est. » Et quod de Spiritu
sancto natum est,. spiritus est; quia « Deus spiritus est. »
Quid ergo requiris, quid sit de Spiritu sancto natum30?
Cum,tibi qui$ Deus est, Deus ipse respondeat, cum tibi
Joannes increpet: « In principio erat Verbum, et Ver-
» bum erat apud Deum, et Deus erat Verbum; .etVer-
» bum caro factum est, et habitavit in nobis, et vidimus
» gloriam ejus (A). » Joannes vidit gloriam, respice, Infi-
debs, injuriam. « Quod in ea natum est de Spiritu sancto
»
est. Et vidimus gloriam ejus. », Cujus? Ejus qui « Na-
» tus est de Spiritu sancto;» ejus qui« Verbum caro fac-
(a) Rom. xi , 33.,— (i) Psal. : - (0) Id. e in , 3 . — (fZ) Isai. Vn,, 14. — (a)Matth. 1, 2 1. — ( / ) Ibid. 20.' — % ) Psal. cxxxi,
(ij, Cant, tv, i 4 -— ( / ) Matth. 1, 20.— (Ä) Joan, r, 1 ,14 .
- (A) Id.
1 Cod. Laur. incomprehensibilia. — fi Cod. Laur. lactabatur. — 3 Cod'.
Laur. Sàmàritanus. ■— 4 Cod. Laiir. cùmpeccatoribùs, cuiJamilue ; costerà
sensu troncato desunt.— 5 Cod. Laur. epitldmam. — 6 Cod. Laur. scdlingua.
•— 7 Cod. Laur. paralyticisi'— 8 Cod. Laur. sanarìt.— 9 Cod. Cass. plaga.
— 10 Cod. Laur. /tumore morbi. — ' 1 Gód. Laur. importuni. — 15 Cod.
Cass. {¡uà.— l3Cod. Laur. adstcculum. — "4 Cod. Cass. suam. — ,s Cod.
Cass. secans aere ; Cod. Laur. omnium lapsu. — Cod. Laur. ambulai.
— '7Manifeslum est liic unam aut duas deesse lineas, ut compleantur verba
Isalas : Vocabis nomea ejus Emmanuel, et incipiant verba Evangelista) quas
bis adaptantur : Joseph, fili David, noli timere accipcre Mariani conjugem
luani; (¡uod.enyn in ea natum est, de Spiritu sancto est. Parici amèni
filium et vocabis nomen ejus Jesum...Ipse, etc. Erravit antem amanuensis
ob repetita verba : Vocabis nomen ejus. — ,8Cod. Laur. Virgine a jam
sanguinatur in carne.— '9 Hasc quodfactum, etc. desunt in codice Cass.
— *°Cod. Laur;, male liescirent. — al Cod. Laur. non liabet hasc verba :
Illud quod scriptum est.— a* Ab his verbis : Sponste causa totum in Cod.
Cass, desideratur.— l3 Cod. Laur. cognitoris est.— a4 Cod. Cass, homiriis
ortus e s t ; non bene. — a5Cod. Cass, male qui. — 96Cod. Laur. vocare.
— 97Codv Gass. Divinitate. — , a8Cod. Cass, prave non sinunt. — a9 Cod.
Laur. male antropocon. — 3o Cod. Laur. natus est.‘ Castera usque ad cum
tibi Joannes desunt in Cod.: Cass. '