Et inhomine juslo tria sunt : Caro, Anima ct Sapientia.
Fiamma illuminât, papyrus accendi tur, ceræ tenacitas
solvitur. Sapientiæ doctrina animum tenet, carnis duri-
tia superatur. Fiamma urit, papyrus uritur, guttas cera
distillât. Sapientia docet, anima dolet, caro lacrymas
fundit. Fiamma fulget supcrius, papyrus commutatur in-
terius, cera currit exterius. Sapientia sublimiter prædi-
catur, anima latenter convertitur, caro visibiliter coope-
ratur. Cerei laudatur pulchritudo per diem, honoratur
eia ri ludo pernoctem. Sic ostcndit nob is colmnnæ illius
imaginem, qua ducèpopulus Israel ambulane per desortimi
non peïmittebatur errare. Apparebat enim eis nubis
columna per diem, ignis columna per noctem4. Dies
significai securitatem in bo,c sæcuJo, et nox tribulatio-
nem in hocsæculo. Hic est dies, de quo Propbela cantai
etdicit : « Per diem mandavit Dominus misericordiam
» su am, et nocte declaravit2. » In hac carnali vita Dominus
Christus veniens non ostendit claritatem suam, sed
mortali carne velatus, tanquam nubis columna, in cremo
apparili t. Cum autem finis sæculi venerit, quo omnium
visibilium gaudia subtrabentur, tunc ipse Dominus sine
mortalitatis abquo velamento clarus et splendidus, tam-
tpiam ignis columna, fulgcbit. Columna ignis ardet, et
lucet. Quod ardet, poLestatis est : quod lucet, honoris.
Quod ardet,judicat; quod lucet, illuminât. Quod ardet,
pcena est impiorum ; quod lucet, beatitudo justorum.
Ili» Sed nos proprie Cerei nomen oportet edicere,
quod ad sacramentüm tantæ«hujus celebri ta tis pertinet.
Manu gerimus, ocubs intuemur, corde conspicimus, ore
laudamus. Ceræ artifex apis est, de qua Scriptura sic di-
cit(a) : Yade ad apem, o piger, et disce, quam opera-
trix sit. Opus autem quam sanctum habet, cujus labores
reges et médiocres ad sanitatem assumant sibi. Grata est
illa omnibus, et gloriosa, et, cum sit viribus infirma, sa-
pientiam honorans provecta est. Quid nos (¿), Christe, i
memoras? Quid in ape jubes intueri? Breve animai est,
■et volatile. Quia bumilitas exaltatur. Duabus lucidissimis
pennis volat. Et quid luminosius ebaritate ? Et duo sunt
præcepta ebaritatis, ut diligamus Dominum, diligamus
et proximum , per quæ, veluti duas alas, ad coelùm Justus
attollitur. Operaturilla dulcedinem, habet justus in
ore veritatem ; quoniam clamat Dominus : « Ego sum
» via, et veritas, et vita3. » Clamat et Propbeta : « Gus-
» tate et videte, quoniam suavis est Dominus 4. » Amant
apes regem suum, amant justi Christum suum. Apes fa-
bricant favo&, justi operantur Ecclcsias. De floribus illæ
colligunt divitias suas , sic omnes justi pulchritudines
Scripturarum, per quas inteHigitur et honoratur Deus ;
ipsa sunt florentia prata justorum. Sine libidine apes générant
filios, générant et justi casta Evangelii prædica-
tione Cliristianos. Paulus enim filios suos alloquebatur,
cum diceret : « Sì decem millia pædagogorum habeatis
» in Christo, sed non multos patres ; nam in Christo Jesu
» perEvangelium egri vos gen ui5.: » In favo tria sunt :
Cera, Mel, etPullus. Et in Ecclesia tria sunti Scriptum,
Intellectus, Auditus. Sicut mel cera concludit, sic intellectual
Scriptura custodit. Sicut pulii nidus in cera est,
sic in Scriptura pectus auditoris. Sicut foramina favorum,
qui adhuc pullos habent, mel nondum habent, sic secreta
Scripturarum, prius quam intelligantur, fidem continent
parvnlorum. Sicut apis pullus, po9teaquara volaverit,
melle impletreceptacula ceræ, in quibus nutritus est, sic
fideles parvuli, cum in fide creverunt, et pennis ebaritatis
se xegeré coepermt, muni menta Scripturarum, .quaruni
1 Exod. x m ^ a r . e t'Num. xiy, 14. — 2P « L xj,r, p. — 3 J a a p . —
'(«*) la p s u s videtur memoria Auctor apem formicK , Prov. vi, 6 . substi-
tueos. Paulo infra tamen a d E e v li.x t, 3 . alljudit. rr- $») Erro r Librarii prò 1Vobis (c) Lege evidentius. — (d) I n Codice Poi. a . inscriplus : Scrino
sancii A u g u sti n i cp. in Pigiliis Pasch a . Sublimi*, e t auctore suo dignisveneratione
custoditi sunt, plcniora efficiunt; et majori
venerationc custodiunt. Sicut, favi dum exprimuntur,
mella fluunt, vasa suscipiunt, sie Legis et Prophetarum
scripta passio Domini expresrit% cognitio manavit, corda
spiritualium susceperunt, Sicut post mellis expressionem
signis imprimendis aptior est cera sine sapore gustantis,
sic populi Judaici regentes in lege et prophetis Sabba ta
et Circumcisionem, Neomenias et Azyma, et csetera ho -
rum similia, velut amissa legis dulcedine, sola signorum
vestigia,, tanquam cera ni sine jnelle tenfierunt.
IV. Sed faviis multo evidontior (c), cera, mel et examen
Ecdesise sacramenta, fcecunditatisquc bona opera
significant. Quapropter admonet me Scriptum, ex libro
Judicum, ab quid etiam de ilio favo dicere, qui in ore
leónis mortui inventus est. Cum enim Samson ille fortis-
simus ad desponsandam iret uxorem, catulus leonis ob-
viam illi factus est in itinere, quem tanquam hoedum ar-
reptum necavit, et in nihilum facta est in manibus éjus
tantasbestiasfortitudo®. Perrexit quo intenderat, despon-
savit uxorem , discegsit. Rediens divertii cadaver leonis
inspicere. Tùncinvenit congrega tas apes favum mellis |n
ore leonis mortui fabricasse. Sacramentum hoc magnum
est; res autem brevi ter a nobis bue usque narrata pro
qualitate temporis suffecerit. Jam nunc, fratres, qiiantum
potestis, attendite. Quid Samson, quid leo, quid favus
ille significai? Quantum Dominus suggesserit, explicabo.
Ipse namque Dominus Jesus Christus pulchritridine mi-
rabibs, fortitudine potentissima Ecdesiam scilicet ex
gentibus conVocatam, tanquam abenigenarum filiam/ve-
nit, ut desponsaret uxorem. Cui Ecclesias loquebatur
Apostolus, cum»diceret : « Desponsavi vos uni viro, vir-
» ginem castam exbibere Christo 7. » Catulus leonis hic
mundus est, dilectores bujussasculi, filius diabob, popu-
lqs impiorum, cujus furor .ausus est obviam ire, et resistere
Domino, qnoad salutoni credentium, evangelicam
pnedicationem praspediret. Fremebat enim gentibs furor
per reges, et potentes bujus sèeculi, et veluti a patre diabolo
infiammatus coritra Evangebum Dei, quasi catulus
leonis, ardebat, sed tam diu fremuit , donec ad manus
viri fortis veniret. Perseverans autem Martyrum fides
totam ssevitiam gentium, et acerrimos persecutionis impetus
fregit. Talibus enim vere fortissimis membris Dominus
Christus sseculum vicit, cujus immanem superbiam
cum per omnem orbem terrarum nunc videamus extinc-
tam, quis non laetus aspiciat jacere super terram catulum
leonis occisum? .1 ,
SÈRMO II. *
In Sabbato sarìcto (ci)'.
SyNOPSJ^
' I* D e u s c r e a v it omffia p e r F i l iu m . I I . M an ife s tä t io M i r i p e r
in carna tionon i. I I I . T r in it a t is M y s te r ium . IV . M en t is lium a iu e
E x is tè n t ia d em o n s t ra t e x is ten tiam D e i. V . G en u in a D e i n o t io ,
e t in e a spes ii.m no r la lila lis nostra?,
1. Multas divinas lcctiones audivimus, quarum pro-
bxitati paremsermonem nec nos yalemus (e), necvps capitis,
si valeamus. Quantum .ergo Dominus donai, loqui
volumus Charitati Vestrae de ipso capite Scripturarum,
* Psa(. xxxi.ii, 9..—r 5 1 Cqr. iv , r 5. — 6 Judic. xfy, .— 7 a Cor. xt, 2,
simus, Mundi .creationem , Incaroationis et Trinitatis Mysterium, Existentiam
.et Naturam Dei, nostrteque immortnlitatis spem exequitnr. Locandus in
Editione post Sermon e m GGXVIH, —■ (e) Supplcudum fortasse : exhibere,
proferre.
ubi cum legeretur, audivimus, quia « In prinçipÎQ fççit
» Deus çoeliun et terram^. » Attendit^ et cogitate, quis
fecerit ; sed scio non, possç vos. cogitare, quis fecerit. Cogitate,
quid, fecerit, et laudate, qui fecit. « In principio
».fecit Deus coelum et terram. » Eççe, quæ facta, sunt, in
promptu sunt, çernuntur, deleçtant. Opus patet, Artifex
latet, quia et, updp videtuç, pafet , et unde amatur, la-
tet, Quando ergp ^nundum yidemus., çt Dcutn amamus,
melius est utiqup, unde amamus, quam unde videmus.
Ociilis videmus, mente amamus. Ergo méU.tem oculis præ-
ponamus, quia ot mebor est, quem de occulto amamus,
quam opus ejus, quod de aperto videmus. Quæramus ergo,
si placet, quaudu Deus tantam molem feçh, quibus ma-
chipis fecit? Machinafacientis verbum est jubentis. Quid
miraris? Opus est Omnipotenlis. Si ergo quæris, qui fecit?
Deus fecit, Si quæris, quid fcçft? Coelum et terram
feçit. Si quæris, per quid fecit? Per verbum fecit, quod
non fecit. Verbum, per quod factum est cpejùm et terra,
ipsum verbum non est factum. Si enim factum est, per
quid factum eçt? « Omnia per ipsum facta sunt?. » Si
quæcumque facta sunt, per Verbum facta sunt, procul
dubio Verbum factum non est, per quod omuja facta
<mnt. Denique narrator operum famulus Dei Moyses :
« In prinpipio, fequit, feçit Deus cpelum et terram. » Per
quid fepife? Per-verbum. Numquìd et verbum fecit? Non.
Sed quid? « fu principio erat Verbum3. Jam eral, per
quod fecit; ideo, quod non erat^ fecit. Pqssumus inteUi-
gere, etypete intelligimusin ipso unigenito Verbq factum
esse peplum ef terram, Per qupd enim facta suot, in ipsp
façta suRt, potgst hoc esse et intèlligi principium, in quo
fecit Deu§ coelum et terram. Ipsum enim verbum est e|
sapientia Dei, cui djeitur : « Omnia in sapientia fecisti4. »
Si iu sapientia Deus fecit omnia, ej; unigenitus ejus Filius
procul dubio pst Dei sapientia, non dubitemus in Fibo
facta esse ,- quæ per Filium fada esse didicimus. Nam
ipse FUius est profecto principium. Interrogantibusquippe
Judæis, ßjj diccntibus : « Tu quis es? » Respondit : «Prin-
» eipiumS, ?? Èççe « In principio fecit Deus coelum etter-
» ram. »
II. Jam y.ero pæta?a, sive pum digeruntur et disponun-
tur, sive (Gjim rive §gm ea, quæ fept4 non erant
in cpelo .et in. terra^ .cpe^ntur, dicjt Deus, .et fiunt. « Et
» dixit jet factum est®. » Èf sic per sjpgula
opera I « Ì)feit et fectiiip est ; Ipse #Rt pt facta sunt7. »
Qua bnga^L dixit? Ut qjiis audiret, dixit? Non semper
laptp nRtriamur* Erigite pobiscum mentes ad sobdum
cibùm. Nemo Deum cogitet siptit corpus., nemo Deum
•cpgitej sicuf: hominem,. Remo Deum cogitet sicut Ange-
lum, quamyis patribus sic apparere dignatus sit, non per
ip§am substantiam suam, sed per subjectam sibi creatu-
ram sixain ; non enim alitd humanis visibus invisibibs
appareret. Quæramu?, quid in nobis est melius., et inde
conemflr attingere, quod est melius omnibus. Quod est
in nobis meHus, mens pst. Quod est‘-omnibus melius, D.eus
•est. Rem meliorem hiiid ,quæris re deteriore? In te corpus
inferi us est, qiiam mens; in rebus nihil mebus, quam
Deiis. Erige, quod est in te melius, ut attingas, si po-
'iaita-is, ad, eum, qui est omnibus mebus. Nam et ego,
cùm ìoquor, mentibus loquor. Visibiles quidem facies et
ipse coipore visibilis cerno ; sed per id, quod vicjgo, allo.-
quor, quod non video. ¡Gero intus verbum còrde concept
tum, et volo in auribus tuis parere, Quod corde concepì,
volo tibi jdipere, quod intus est, proferre ad te. Quod
latet, quæro, quqm°do pervenire ad mentem tuam posrit.
Cònvefiio primum, quasi januam mentis tuæ, aures tuas,
et quoniam invisibile verbum, quod corde concepì, trabere
ad te non possum, provideo. illi, quasi -vehiculum,
».Gen. 1,1. — 2 Joan, i, 3. — ■?.Ib id , r .V -< Ps^l. pm, 2 4 .^ - S Joan. vili,
(a) Oiaia. Esscnlia.
sonum. Ecce verbum late!;, sonus patet. Impono latentem.
super patentem, et pervenio. ad audientem, ac sic
verbum exit a me, venit ad te, çt non recessit a me. Si
çrgo licet magnis exigua comparare, infima summis,
fiumana divinis, fecit hoc et Deus. Verbum latebat apud
P-atrem. Ut veniret ad nos, assumpsit quasi vebiculum,
carncm suscepit, ad nos processit, et a Patre non recessit,
sed ante incarnationem suam, ante ipsum Adam patrem
generis bumani, ante ccelum et terram, et omnia, quæ
in ejs sunt, « In principio, erat Verbum, et in principio
» feçit Deus coeluiu et terram. ».
HI. Terram autem fecit Deus adhuc antequam or-
naretur, antequam ejus species Rudaretur. « Invisibilis
» erat, et incomposita, et teuebræ erant super abyssum. »
Tenebræ erant, ubi lux non erat ; nondum enim lux
facta erat. « Spiritus Dei superferebatur super aquas8, »
et ipse opifex, nec a Patre et unigenito Verbo sejùnctus.
Nam ecce, diligenter attend^mus, Trinitas nobis insi-
nuatur. Ubi enim dicitur : « In principio fecit, » Usia (a)
intelligitur Patris et Filii, in principio Filio Deus Pater.
Restât Spiritus, ut Trinitas impfeatur. « Spiritus Dei su-
» perferebatur super aquas. Et dixit Deus. » Cui dixit
Deus? Antequam creatura fierejt, erat, qui audiret? Erat,
inquit. Quæro, quis? Ipse Filius. Filio ergo dixit Deus.
Quo verbo, locutus est Verbo ? Si enim jam erat Filius,
ut dubitat nemo Ghristianus, utique hoc etiam erat.
Fifius Verbum erat, et Verbo Pater dicebat. Ergo inter
Deum et Verbum verba currefiant? Absit! Impedimenta,
fratres, carnalis cogitationis anferte, invisibilia invisibi-
liter cogitate, non vobis versentur ante oculos mentis
simih'tudines corporis. Transi, quidquid in te ccrpitur.
Transcende, quidquid in te etiam non cemitur ; corpus
enim cernitur, anima non cernitur, sed tamen mutatur.
Modo vult, modo non vult; modo seit, modo nescit;
modo meminit, modo obliviscitur; modo proficit, modo
deficit. Non est hoc Deus, non est Deus ista natura, non
est anima portio de spbstantìa Dei. Quidquid enim Deus
est, immutabile Bonum est, incorruptibile Bonum est»
Etsi invisibilis Deus, invisibilis anima, sed tamen muta-
bilis anima, immutabilis Deus. Transcende ergo non
solum, quod cernitur in te, sed etiam illud, quod muta-
tur in te. Totum transcende, te ipsum transcende.
IV. Amator quidam invisibilis bonitatis, amalor quidam
invisibilis ætemitatis ait in suspiriis suis, et gemiti-
biis amoris sui : « Factæ sunt mibi lacrymæ meæ panis
» die et nocte, dum dicitur mibi quotidie : Ubi est Deus
» tuus9.vi».Quomodo non fiant vere gemitus amanti la-
ciymæ suæ panis, ut eis quodam modo tanquam ex cibi
voluptate vescatur, et libenter ploret, quandiu non videi
quod amat, cum dicitur ei quotidie : « Ubi est Deus
» tuus ? » Si dixero Pagano ; Ubi est Deus tuus ? » osten-
det mibi idola. Si fregerò idolum, ostendet montem,
ostendet arhorem, ostendet vilem de flumine lapidem.
Quod PTvim de multis lapidibus tulerit, et in loco honora-
tiòre .eoRoeaverit, et incurvatus adoraverit, hoc est Deus
ipsius. Ecce, inquit digitum intendens : Ecce Deus meus.
Cum irrisero lapidem, cum abstulero, cum fregerò, cum
projeceno, Giuri contempsero, in tendit digitum ad solan,
ad lunam, intendit ad quamlibet stellam. Illam vocat
Saturnum, illam Mercurìum, illam Joyem, illam Vene-
rem. Quæro, quid voluerit, quocumque digitum inten-
deyjt. Respondet mihi J Ecce est Deus meus. Et qma
video solem, et frangere non possum, sidera non possum
dejicere, ccelum non possum evertere, quasi superior sibi
videtur visibilia demonstrando-, et digitum extendendo,
ad quod voluerit, et dicendo : Ecce est Deus meus, et ad
me .se convertit dicens : «Ubi est Deus tuus? » Cum au-
5,5.1_ 6 Ceri, tr-sièilius-, — 7 -Psal. xxxir, 9: — 8 G cri. 1: 2.— 9 Ps:il. xr.t, 4^
e