S. AUGüSTIJNl EPISCOPI
VII. Ipsa tarnen attendamus elemeuta, quae in Corpus ac
ßa}iguinem suum voluit consecrari. Panis et vinum sunt1.
Considerate, Dilectispimi2, ex quam multis granis panis
confici tur, •ex jiuam nudtis acinis vinum fluit, et videte
si non ille apostolicus sermo completur qui dicit : « Multi
» unum corpus sumus'(a). .» Sic ergo et nos oportet sub
torculari et mola ecclesiasticae disciplina in unum corporari
atque confluere, ut secerni, fide consociante, non
liceat. Yidete, Dilectissimi, utrum vere corpus sit quod
in Christi Corpus solemni invocatione conficitur, cum in
uno corpore nullam differentiam sciat Dominus a servo,
humilis a regno, pauper a divite ; ubi personarum discri-
men fidei fervor excludit ; ubi infirma grana cum maximis,
infla rione, follibus fidei conflabuntur. Merito ergo Dominus
hoc genus oblationis elegit, quod Corporis et Sanguinis
sui dignitate donarct, consccrans nobis sacrificium,
quo nihil aliud quam pax et unitas commenda tur. Quae
cnim tanta, quanta in farina tritici granis, aut in vino
uvarum acinis potest esse concordia idonea ? Haec piane
materia est, quam Christus, qui pacis auctor est, in suum
corpus assumpsit3. Voluit autem nos hoc sacrificium
(jpntinere, ut dumhashostiaspacisofferimus, assiduo4 ac
piane jungi ad cultum suum redemptionis nostrse comme-
moratione censeamur, nec jam amplius in superstitiones
varias defluamus, qui sub uno capite unius corporis
membra censemur.
Vili. Non in his sanctis ac dignis Deo sacris nitorem
hostiarum feeda ventris ingluvies (et) indjgesta crudi-
tas, aut crapula turpis exai tat. Gustu imbuimur, mente
satiamur. In exiguo sui Corporis frusto totus a singulis
Christqs excipitur. In parvo haustu Sangiiinis sacri vita
aeterna potatur. Nemo dicat : Panem video, corpus audio ;
vinum siuno5, sanguinem dicunt. Dominus nobis Corpus
et Sanguinem suum in simplicibus apparatibus dedit ; ne
fastidium aut horror scandalizaret, indulsiti sed tarnen
vere Corpus suum praestitit. Audi enim quid ipse dicat :
« Sciens, inquit, quia murmurarent de hoc Discipuli ejus,
» dixit eis : Hoc vos scandalizat? Si ergo videritis Fihum
» hominis ascendentem ubi erat prius (b). » .Ergo ante-
quam ascenderet6, facilius scandalizari fiumana potuit
infirmitas; nunc autem, cum ascenderit ubi erat prius,
non est quisquam qui dubitare de verbis illius possit, cui
videt cceli regna patuisse.
IX. Referamus gratias debitas Deo, qui dedit nobis
quotidiani Agni illius, qui peccatum mundi tollit, id est,
Domini nostri Jesu Christi immolatione gaudere -, ’ qui
dedit fidelibus suis habere in terris Corpus ipsius per
invocationem, quod jam ipse in coeli gloria collocavit.
« Offertur ergo nunc in omni loco óblatio munda (e). »
Vita de altari sumitur, si vita credatur. Ipsa virtus potest
in Sanguinem suum vit® poculum convertere, quae deficiente
vini poculo, aquas in vinum convertit. Sumite ita-
que haec, et constanter sumite Corpus pacis et vitae. Nam
quem pax obtinet, hunc suum Christus, qui estsimul et
pax et vita, cognoscit.
X. Ergo si quis ad hoc sacramentum peccato deficit,
pace reparetur. Sacramentum est, ut dicit, pacis et vitae.
Peccatum morti obsecundat, vitae adversatur. Sed si, u t7
se infirmi tas humana habet, in vita nostra fortassis ine urrà
t, nulla alia re magis quam pace expugnatur. Ergo etsi
sunt delieta, quia fragiles sumus, non sint mortifica,‘quia
Christi, qui vita est, Corpus accipimus. Illud autem spe-
cialiter quod in Oratione dominica, antequam ad altare8
accedamus, dicimus, toto corde oportet attendi : « Di-
» mitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus de-
» bita debitoribus nostris (d), » Dimittitur tibi, securus
accede, sed vide si dimittis ; nam, si non dimittis, audies:
« Serve nequam, omne debitum dimisi tibi, quia rogasti
» me 5 nonne ergo oportuit et te quoque misereri con-
» servo tuo-(e), v Dicit tibi etiam Apostolus': « Qùoniam
» qui manducai et bibit indigne, judicium sibi mandu-
» cat et bibit, non judieans Corpus ( f) . » Si enim corpus
judicasset, nunquam membrum otiose pàrasset3. Quo-
ties ergo ad altare Domini convenimus, pax offeratur,
et securi sumus quod vita sumatur, per Dominimi nostrum
Jesum Christum, qui vivit et regnat in saecula
sseculorum. Amen.
SERMO XXXV.
De Pascha X V, ad Neophytos.
HicSermo educitursicutpreeeedentes ex Cod. Cass.
195. Dubius quibusdam doctis videbaturob
frequentem repetitionemverbi,Dilectissimi.Sed credi
potest hanc allocutionem extemporaneam a notariis
fa s s e exceptam, et inde istam procedere repetitio-
nem. Cum Codex xxi pro aliis sii authen,ticus, riól-
lem absque gravissimis ratiombus sermonem ex
hoc fonte depromptum reprobare. Ponatur post
prcccedentem cum numero de Pascha xx.
SYNOPSIS.
I . E v o lvu n tu r haec v e rb a : Quasimodo geniti Infantes, o le . (</).
I. Quàmvis proficere ex verbis meis omnem Ecclesiali!
cupiam, Dilectissimi, ad vos tamen nunc praecipue, 0
Neophyti, mihi sermo est, quos quasi in novam vitam
ortus novitatis ac aequitatis emisit. Tantum enim mihi
erga vos plus est sòllicitudinis, quantum in vobìs per novam
gratiam plus nitoris. Et ideo admoneo, Dilectissimi,
ut sicut praesens Apostoli lectio docuit : « Quasimodo geli
niti infantes ràtionabiles et sine dololac concupiscile10,
» ut in eo crescatis in salutem. » Infantes utique, Dilectissimi
, sicut etiam Scriptura divina dicit, inter prima
tenerae aetatis exordia nihil aliud nisi lac concupiscimi. Et
vos, Dilectissimi, « Modo geniti infantes » estis ; superest
ut solo innocenti® vivatis lacte. Sed quid tamen illud est,
quod Apostolus ait : « Rationabiles et sine dolo lac con-
» cupiscite? » Doctrina est utique, Dilectissimi, doctrina
sancta, qu® rationem habet, et dolum non habet, ut sit
1 a c la tu s 11 per innocentiam, et rationalis per sapientiam.
Dum ergo, Dilectissimi, duo genera lactissunt, ut vide-
tis, unum carnale, aliud rationale; carnale, illud.quo
aluntur infantes parvuli ; rationale, quo aluntur infantes
viri; vos utrumque estis, Dilectissimi, et infantes pari ter,
et viri; infantes, per novam nativitatem; viri, per ®ta-
tem atque rationem. Tenete ergo, Dilectissimi, lacteam
semper infantiam per simplicitatem, virilitatem per fi-
dem; ut quia munus sacrum, atque doctrinam, lac rationale,
nunc sumitis, faciat vos esse semper et infantes
innocens vita, et viros ratio perfecta.
(a) Rom. su ', 6. — (£>) Joan, v i, 62 , 6 3 . — (c) Malach. 1 , 11. — (ci) Matti). x a .— (e)Id. xvui, 3a .— ( f ) iCor. x i , 29. — ( g ) i Pctr.11 ,
1 Godei male est. — 9 Vide Tract. xxvi ir
17, Serpi. ccLxxn, n. 7,
et ccxxvn. — 3Codex perperam assumerei,
assiduo. — 5 Id.„ minus bene sumunt. —
7 Godei male sicut. — 8 Codex per a
4 Codex, assidua pro adverbio
Vide Scrm. cxxxi, n. 1. —
[ramma vitiosum latera. —
9 Paras set; videtur subaudiendum se ante p a r a s s e ita ut sensus sit : Si
corpus judicasset, nunc/uarn membrum otiose se parasset. Facilis fuit error
amanuensis ob torminationem verbi præcedcn lis otiose. — "> Neccssarium
fuisset d i c e r e Concupiscatis. — ” Codex maie lacte actus.
SERMO XXXVI. IN
SERMO XXXVI.
De Pascha et Jona. In diebus Paschalibus I.
Stylus paulisperdurus; sed sanctiAugustini inCod.
Càss. xii, fo l. 157, hic Sermo nomen habet, et sen-
tentus ejus concordat. Unde minime rejiciendus est,
proesertim cum declaret Augustinus se idem argumentum
in pluribus sermonibus tractasse. Ponendus
est in editione Maurinensi post sermonem c c l v i i i ,
cum numero in diebus Paschalibus xxx.
SYNOPSIS.
I . Jonas D eo rebellis. I I . Jonas in ma re d eme r so s , e t a ceto
absorptus. I I I . Jonas in littus e vomitus. I V . Jonas C h r is ti morien-
tis figura. V . Ejusdcm figu ra sepo lti. V I . Demum e t resurgentis
figura.
I. D o m in u s et Salvator noster, dilector humani generis,
(qui)1 « Semetipsum tradidit pro nobis (à), et animam
» suam posuit pro ovibus suis (b). » Omnia tamen quæ
pertulit a Judæis, jam prædicta fuerant multa a Patriar-
cliis sanctis, de quibus unum in medio proferamus, ut ei
historiam passionis dominicæ comparemus2. Legimus Jo-
nam prdjpbetam piissum esse a Deo in civitatem Ninive,
ut ejus esset interitus prædicator. Qui Jonas sciens mise-
ricordissimum Deum, et paratum ad indulgentiam, ne præ-
dicatio ejus inanis et vacua videretur, declinavit ad fu-
gam. Hæc igitur civitaspostmundi faciem,quoe a fluentis
diluviique3 inundatione dignoscebatur esse consumpta,
prima Ninive civitas a Nino, cujus est nomen sortita, cons-
tituta dignoscitur4 : cujus cum populi delieta Salvatori
nostro intolerabilia viderentur, Jonæimperat, ut ejus per-
ditioni ( prænuntiandæ)5 abiret, quod ne faceret, a facie
Domini fugiens, navi se fluctibusque commisit, fugiens in
Tharsis a facie Domini Dei. Mira res! demutatur locus,
quasi in Tbarsis non erat Deus. Deus, cui soli nihil abs-
consum est; inflatum tempestatibus gurgitem in ejus peri-
culum concitavit. Cum violentior fieret maris a Deo jussa
commotio, erigitur ratis in coelum, et subductis undis ad
arenas usque descendit : in discrimine coiistituti tam pe-
lagi ima quam cceli sidera didicerunt. Et dum concursan-
lium inter se nautarum nihilprofecisset industria, omnes-
que ac singuh formidarent, gubernantis etiam ducatu® carina
non obtemperaret imperio, Perimus, clamant, Obrui-
mur, sonant. Hæc navis coelum ferit, inferos puisât ; hinc
cognoscite, Fratres, qualiter Deo obedientia fuerintæquo-
ra, ut unum fugitivum Dei tota quærerent elementa.
II. Solum Jonam secura somnii possidebat oblivlo, cujus
quietem nautarum saltern rupit invidia. Et : Oh ! in-
quiunt, tu dormis? quid est quod homo es, et cum ho-
minibus in tantis periculis minime commoveris? Tune
sortis consultatione, cujus hæc causa paterentur est re-
quisitum. Et Jonas sorte præventus jubet se vere in pro-
fundum mare projici, asserens mortis su® præventu
vitam cæteris ac navis liberationem posse prsestari. destinant
igitur universi Jon® implere responsum, qui in
sedere constituunt saliitis su® omne præsidium. Novum
in periculo7acquirendævitæsubsidium! Solet benefacto-
rum commemoratione misericordia promereri : nimc vero
peccatum admissum crudelitatis auctores de periculo li-
(a) Ephes. v , 2. — (b) Joan, x , 11. -
1 Qfù videtur abundare. — 9 Hæc comparatio reperitur inter opera S. Augustin!
in Sermone ad Catcchumcnos, n. 6. — 3 Codex male dilum qua.
— 4 Vide do Civil. Dei lib. x v i, c'ap. 3 , n. 1. — 5 Vox illa prænuntiandæ
abest a Codice ; sed sensu requin tur. — 6 Forte ducta. — 7 Codex pcricu-
SBUS PASCHALIBUS I. 55
beravit. Nam missus est Jonas in mare, et omnis tempesta
tis s®vitia conquievit. 0! in omnibus adversitatibus
eventus incerti! Quis noncrederet Jonam in fluctibus mer-
sum? quis non speraret ejus exanime corpus ventorum
diversitate ubique volvendum, et scopulorum ai perita*-
tibus laniandum? Missus in mare ad aquam pervenire non
potuit, sed sub cibo exceptus, pejori discrimine tàlekri
casum incurrit, ciun eum besti® vorago simul absorì
buit. Nam hnne cetus excepit avidis faucibus vivum, et
quem comedendnm sumpsit, nec ore, nec dentibus at-
trectravit. Morsus pr®dam non discerpsit; immanitas
gutturis, et latitudo voraginis escam non attritam per se
transisse nec sensit. Expavescunt viscera cibum ,.quem
nec calore , naturali coquere, nec per pudendas corporis
partes egerere potuerunt. Habitavit potius in utero ceti
Jonas, et domicilii quodam modo interioris, factus est
incoia ventris, ut ibi per triduumnon solum vivens du-
raret, sed etiam suppheatione consueta Dei misericordiam
acquirerèt.
III. Ibat (igitur) 8 gravis per diversa marini littori«
bestia, quod comederat novo gerendi genere superis red-
clitura. Cum vero inter spumas und® fluctuantis Jonas
sine periculo portaretur, pr®donis ventre servatus, subito
divina Providentia littori bestia proximatur ; et quem triduo
in alveo ventris servavit ill®sum, hunc a vulnifico
dente in littora rejecit intactum. Hic sibi3 calamitas pro-
fuit, et de suo interitu redivivo sàlutem aliis contulit.
IY. Hic jam, Fratres diarissimi, post hujus histori® dis-
putationem, quam Jon® prophet® decursa locutio de-
monstravit, qualem in se habeat figuram, Domino adjuvante
et donante, demonstrate, conemur. Neque enim
omnia qu® in pK®teritis facta sunt, h®c sola humanis
sensibus sufficere credantur10, sedfigur® fuerunt futuro-
rum , ut subsequenti tempore in Christo mirabiliter im-
plerentur, sicut. Apostolus dicit : « Omnia autem h®c in
» figura contingebant illis (c). » Nam Ninive civitas ilia
magna, ad quam Jonas, pr®dicatorejussubversionis, mit-
tebatur, figuram totius mundi gestabat, qui idololatriis
et facinoribus multis ardebat : Jdham vero personam Domini
Christi designare manifestum est. Navis vero in qua
Jonas fugiens dormiebat, synagoga Jud®orum intelligitur.
Per mare vero intempestivis fluctibus excitatum, Jud®or
rum populum insanientem, et turbulentis11 vocibus s®-
vientem cognoscimus. Bestia vero marina, hoc est cetus,
infernus intelligitur. H®c autem omnia, qu® de Jona
pr®dicta sunt, in Christo manifeste impletavidentur.Quod
autem in capsa navis Jonam dictum est dormientem,
Christum in medio eorum significavithumiliter tacentem.
Cui dictum est sicut et ad Jonam : || Exurge, quare ob-
» dormis, Domine, exurge, et ne repellas nos usque in
» fmem (d). » Dormiens enim dicitur Dominus, dum tacere
videtur super iniquitatem hominum, expectans com-
punctionem pcenitentium: sed dum exurgk, ut potest,-,
inimicos suos simul interficit. Quod autem sortes mise-
runt, cujus causa navis periclitaretur, et ceciditsorssuper
Jonam, et miserunt eum in mare , et sedata est tempes-
tas, numquid alius quam Christus erat, cujus mortemun-
dus omnis tempestatibus.diaboli liberaretur, in quo paterna
definitio jam a principio mundi, quasi sorte missa
fuerat terminata, non aliter posse s®culum liberari, nisi
unigeniti Filii passione permisisset impleri. Quem Dominum
Christum quasi Jonam projièientem12 in mare, a
principibus Jud®orum populi s®vientibus traditum ,
susceperunt Romani,3 crucifigendum, in quo dum profi-
Cor. X, n . — (d) Psal. xtm, 23 .
lune, deest; punctum post subsidium. — 8 Codex habet littcras sino sensu cet
et. 9 Cod.' cibi. — io Id. male credebantur. — " Codex trìbulentis. —
19 Forleprojeciuin — l3 Id. sinc sepsu cum ; forte pro Bom.