i l
In in
1 1
i l i
1 1 1
il
A4
l l i i j IBI *i • -
I
I;
H
1 0 0 , S . A U G U S T IN I E P IS C O P I A P P EN D IX ,
bris ictibus astra micantia, et pabulo (i) nigr® noctis ras mecum (£7). Qnis est iste, cui exhibes obsequium.et
slellarum ignes accensi, Claris splendoribus radiabant. Lu- habettam vilissimnm tectum(38) ? quis est iste qui praesepe
cebat pietànox floribus alieois, alque inter alta silenlia va gì li bus replet, et aelh^ra nubibus lorquet (3g)? Responde
ccelestes flanim® choris gemmantibus rutilabant (2).Tunc mihi, oro te; die mihi, cui exhibes laudem? nam jatpdiu
aurora circulos ’(3) Oceani per obscuram plagam orbita , inquirit animusrationem (4o). Stupeo enim cum video pan-
secretior inequitabat. Tuuc vapores igniferos contiguis (4) nos, et intueor coelos. /Estuo, cum inspicio io praasepe
aquis et vasto gurgite temperabat. Tunc luna recedehtibns mendicum, et super astra pr®clarum. Sed subvenial i4 i)
astris (5) per mediam cceli semitam pulchris aurea moti- nobisfìdes, quia ratio naturae dofecit (4a). Quid igilur fides.
bus ibat, et iter suum radiis aperiens (6), lucentes campos nostra respondeat, audiamus (43). Panni isti, vagitus et in-
placidis accessibus (7) honestabat. Dum ergo rose® polum fa nlia, humani generis est (44) nativitas nova, quia interie-
faces,et noctem fulgurantia astra docurrunt.(8),tuncinso- rathopiinis peccalo natura (4^)-
litum repente uatura lumen extimuit (9). Pavet (ro) subito IV. Stellam vero fulgenlem et Magos -accurrcnlcs me-
stelligcraxisjet astra tremula fatnulaulur (11) adcunas,quia", rito, expavescit Ilerodes (46) quia formidat successorcm,
ne Deus ¡11 carne positus essel obscurus (12), servii ccelumt dum non intelligit rcrum omnium per soecula (47) Salvato-
reddunt (i3) et ipsa sidera testimonium. Surgebat igilur ab rem. Simulat ut adoret, quserit utcruciet. Noli terrori (48),
ima crepidine poli ingens fomite vasto globus, et vibrantes . o senex sublilis ; quem .times in hoemundo, regnum eius
spargens (14) radios per inanes auras, anbelis cursibus (15) non est de hocmundb (49)* Cur adorare te fingis inventimi,
coruscabat. Texerant undique ccelum flammiflui apicesper quem vis necare' repertum ? Fidelis quaeret devolus inler-
•diversa porrecli, et rulilum jubar undantes ilammas ha- roga, non fraudulentus, et sub eo regnabis perenni impe-
benis largioribusdiffundebat. Ibat per apertimi cceli sinum rio sublimatus (5o), uj homo tamen imeni debilititi habi-
nova faces, et ignes suos longo micans umbone t’raHe-'• turus. Tunc istum llerodem. sicut Evangelista teslalur,
bat (16). Dant ®lhera locum , astraque minora recedunt. matre gestante Jesus (5i.) fugerat in dEgyptum; putas-ne
Rarescunt fulgore alieno stellarum ignes obtusi (17). Illa timore? absit. Audi magni mysterii sacramentum. Moyses
vadit (18)..per ardua( 1 9) perquesuperna.fìndit grato stri- aliquando in./Egypto perfidia clauserat diem. llìuc Chris-
dore ccelum (20), et ut Chrislo plenum reddat(2i) obse- tus adveniens, a Sedentibus in tcnebris et umbra mortis *,»
quium, temperai (22) gradum, donec Magos perducat ad reddidit clarissimam lucem. Fugit ut illuminarci, non fugit
puerum, monsiret (23) tectum, ingrediatur parvum sup- ut laleret. Fugit non formidine, sed pielate. Nam occul-
plex gentilis hospitinnì, confiteatur muneribus Dcum ho- talur infans in /Egypto, et regnat sancta (52) majestasin
minemque permixtum, et ita adoret Rcgem nostrum, pan- coelo. Exurgit (53) tamen aliquando de lalibulis suiscir-
nis, non purpura in volutimi (24).. cimi venta ferocitas. Jubet Ilerodes infantes occidi. Urgen-r
III. Aspexit tuncMagus; obstupuit astrologus ; putavere ter lit (54) ; faplitatur (55) impii regis imperium , et, dum
falum (25), sed signnm fuit. Niim (26) vis cerlius id nosse? insequitur Christum, Regi nostro cosevum procuravit'exer-,
Obsequium praebuit, non imperium; adduxit suppliccs , citimi, slolis viclricibus candidatura. Infantes igilur -eli—
ostendit hospilium. Radiavit amplissimo lumine (27) , et duntur ad (56) saxa, et lacteos artus crudelis officina con-
tecta porfudit nati, sicque discessit. Hoccine (28) est falum sumit’fa?). Secabat recentes (58)ab ubere partus transiens
dare, an servitiura exhibere ? O infamia cui et astra sub- gladius , nec inveniebat ubi,s®viret, quia non habebat in
duntur ! Quis est iste in magnitudine superna; glori® (29), infantili corpore quod ferirei.O crudelis gladiator, o conscia,
ad ciijus pannos et Angeli (3o) excubant, et sidera obse- o dira(5g)manus! lactentes parvulos, carnifex, necas(6o);
cundant, et reges trepidant, et sectatores sapienti»; adge- quid faceres, si tales forsitan non haberes ? Ecce fratres, oc-
nuculant (01)? 0 beatum tugurium, o sedes Dei secunda ciduntur prò Christoqui loqui non possiint; ecce (61) ac-
post ccelum, ubi lucebat non lucerna, sed stella ! Ó eoe- cepit aetascoronato, qua;needum ipsanrdegustaveratvitam.
leste palalium , in quo habitat (32)non rex gemmatus, sed Formare non poterantlinguispalpitantibusverbum, et jam
Deus incorporatus (33),' cui erant prò mollibus thorisdura martyres pròficiscebanlur ad ccelum.
praesepia, prò Jaquearibus aureis fumea quidem (34) cui- V. « Gloria in excelsis Deo , et in terra pax hominibus
minum tecta, sedsideris obsequio deaurata ! Qu®rat (35) >bon® voluntatis 2. » Hoc Angoli cum pastoribus, hoc nos
hojno corpore circumscriptus ampia pretoria, et diversi hodie cum sideribus concinamus, propterquos (6a;descen-
coloris marmorum crystallinis laminis, alque fulgentis auri dit aa terram Dei Filius; ut nos sccum super astra levaret
bracteis ®des pretiosas atque decoras exornet (56) ; delec- post sepulcra victores(63), Dominus noster Jesus Ghrislus,
tatur Deus in lapide duro, cum vult succurrere mundo. qui cum Deo Patre vivit et regnat in unitale Spiritus sancii
Quis est iste talisac lantus? 0 mundi natura, volo confe- per omnia saeculasaeculorum. Amen.
1 Lue. 1 , 79. — 2 Id. n, 14.
■ (1) Sic cod. i ; cod. .xii patulo. — (a) Sic cod. xii ; cod. t cceléstis
fiamma, choris gemmatis rutilaba!.'■—(3) Cod. i circulas. — (4) Id. male
continuis.— (5) Sic cod. i; cod. xn recenùbiis au tris ; et deinde non habet
has voces per mediam cceli semitam pulchris.— (6) Sic cod. i • cod. xn ope-
rient. — (7) Sic cod 1; cod. xu accensibus. — (8) Sic cod. r, excepto quod
decernunt habet pro decummt. Cod. xn dum ergo roseam poli fadem noctis
fulgurantia astra deterrent. — (9) Sic cod. 1; cod. xi.r effulsit. — (10) Sic
cod. x u; cod. 1 pavit. — (11) Sic cod. 1 ; cod.' xit tremulantur, —,
(ra ): Sic cod. 1; cod.xu ac ne Deum in c&rne putes obscumm. — ( i 3j Sic
cod. i ; cod. xn reddent. —^(14) Sic cod 1.; cod. x u spargendo. —■. ( t 5) Sic
cod. z u ; cod. i pulsibus. — (16J Sic cod. x n ; cod. 1 diffundebatperto-
tum cceli s id u s nova fa c e , sinus suos longo micans umbone trahebat. ——
(17) Sic cod. 1; cod. xii obtunsi. — (i8 j Sic cod. 1; cod. xn midit. - 8 j
' (19) Sic cod. i ; cod. xn perque .ardua. — (ab) Sic c o d .x u ; cod. 1
cceli. — ( a i ) Sic cod. 1 ; cod. xu et ut plenum Christo redd crei. — (aa)
Sic cod- x u; cod. i temperabat. ■— (a3) Sic cod. i el deiuceps ingrcdia-
tur... confiteatur... adoret, ubi cod. x i i babet ingreditur... corfiteturw.
adorant. — (a/,) -Hasc verba pannis, non purpura involutum desuni in
cod. xii. — '(a ï) Sic cod. i ; cod. xii factum. — (a6) Sic cod; xh-;
cod. i nam. — (37) Sic cod. x i i ; cod. 1 numine. — (a8) Sic cod. 1;
cod. xu hoc inest. — (ag) Sic cod. xu ; cod. 1 cujus est iste magnitudini!
superna gloria. — (3o) Sic cod. 1 ; cod. xn non habet et. — (3i ) Sic
cod. x u ; cod. 1 geniculant. — (3a) Sic cod. 1; cod. xn habitàbat. __
(33) Vide Serm. cxxxi append., num. 5 . — (34) Deesl quidem in cod. i .
— ( 35) Sic cod. i ; cod. xu quibus er at; cum quibus verbis null us est sequenlium
sensus. —> (3 6 ) Sic ex utroqne cod. textum confecimus quorum
x n habet et diversis. co/oribus marmorum crystallinis atque .fulgentibus
bracteis laminis ades pretiosas atque decoras ; cod. 1 autem et diversi
coloris marmorum crustis atque fulgentis aurei bracteis cèdes pretiosas atque
decoras exornel.'Vox exornet deest in cod. xu. — (37) Sic cod. x u;
cod. t confer meium. — (38) Sic cod. x n; cod. 1 et non habet tectum.
— (3.9) Hoc ultimum sententi« membrum deost i
cod. x u ; cod. i ne diu inquirat animus rationem.
cod. xu subvenit.— (42) Sic cod. 1; cod. xn quia il
» cod. S w - (4.0) Sic
—- (41) Sic cod. i- ; .
i raii'one natura defe-
rba respondent, c
(43) Sic cod. xu ; cod. 1 qua igitur fides ■
(44) Sic cod. i ; cod. xu non h^bet est. -r- (45^ S(c cod. :
’ ln terns erat omni peccato contrita. — .(46) Sic cod. x.n ;
: vero fu/gens, et Magus accurrens regis est nativitas patens;
— (47) Hoec verba persacula desuní in cod. i . — (48) Sic
cod. i ; cod. xu terrere
et ambo codd. save subtilis. — (49) Sic cod. x ii ;
i est de hoc mundo regnum e/us. — (5o) Sic
forsitan ad tempus regnabis; sequentia leguntur
in cod. x u , non aulèm in cod. -i. — (5i ) Deest Jesus in cod. 1. — (52)
Vox sancta deest in cod, xn. — (53) Sic cod. xu ; cod. 1 exurgat. —
,(54) Hssc verba desunt in cód. 1.— ( 55) Sic cod. xu ; cod. 1 fa tig a tur. _
(56) Sic cod. i ; cod. xii in. — (67) Sic cod. 1 ; cod. xn consumpsit. — (58)
Vox recentes deest in cod. xu. •— (5g) Sic cod. 1; cod. xii dura.—
(60) Sic cod. i ; cod. xn necat. — (61) Sic-cod. 1 ; cod. x i i et. — (62) Sic
cod. r ; cod. x u propter quod. — (63) Sic cod, 1 } cod. xu post sepulcra
vietumi. Cætera desunt in cod. x.
SERMO xvm.
In Epiphania Domini II.
Sermo, qui sequilurì et qui educiltir ex cod. x i i , fo t .
4 i , sed sine auctoris nomine, dictus videtur a barbaro
qtiodam, et ab alio barbaro conscriplus; tanta sunt menda
qute stve in dicendi, sive inscribendi generereperiuntur.
Steli aliquantisper dubius , utrum ilium slampis submit
ter cm; sed in lucem demum emitter e statuì, ut ridicules
dictionis exemplum, unde videripossil, quo deducat
affectatio verborum et scntentiarum. Locus ejus in appendice
post sermonem prtecedentem cum numero in
Epiphania Domini xi.
SYNOPSIS.
I. Diaboli lamentimi perterriti. II. Herodis furor insanus.
III. Innocentum cædes. IV. Herodis et Pauliahsurda comparano.
I. C um ex divinis thesauris exhortaliooem mittentis, ìnef-
fabilem Virginera præelegeret sapient ¡a Dei Palris , ut Gabriele
vera canenle, interna Mari® peclora complerenlur,
dum Virgo Maler snpernum genuisset Medicum , ille nelan-
dus, strepitanti ruina superbus , telraque umbra in seom-
nis perfusus, vidit stellam, et Magos Regem inquirentes
natum intuens (i)oum omni insolenlia hæsilatus, judicem
se damnalurum cognoscens in sæculo fuisse natum, con-
tremuit. Dum cerno Magorum obvenisse slndium vene-
randum, heu me 1 quid æmulnm non minimum in meam
sorlitus sum ruinam (2) ? Iieu me ! appenso interim, mei
pectoris formidine, quod excelsa proles Ingeniti insignem
suam nativitatem sidere splendente demonstrat. Quid ergo
agam? Cnrram per aëra, ut usque coelos properànler (3)
accedam ? Non valeo , quia iste qui mundi aggressus est li-
mina, meam venit insanire (4) versutiara , ut præcipilem
me snbmergat in profunda, sicut et anlca me captivans
demersitpræcipitem in deserta. Qualiter nunc me® parcam
illusioni, qui nec in supernis aliquod possideo refugium ;
insuper autem aporiare me venit, etexpellere de terr® solatio.
Si enim audacia (5) me® contumacilalis nunc quis-
piam persòlveret (6) pretinoi, ista nòn valeo heiliger (7)
adversus eum , sed quantum quod valeo præstem, meis
viribus non (8) possem, ut iste qui me fefollit (9) genitus
ex Virgine ; nane dispereat ab Herode ?
II. Cum hæcpercurreret inimicus in su® mentis stadium,
mox stimulât Herodem (10) in suis fieri iniquitatibus socium,
ut contra inermem belligerus dilataret spinosum sui pectoris
campum, in quo ætas pernecaretur infantium. Sic
enim Matthæi evangelist® nostri proesens lectio recitata est :
«Videns, inquit, Ilerodes quia delusus est a Magis, voca-
» vit Scribas (11), et inquisivit ab eis quo tempore Christus
nasceretur*. » Ubi autem cognoverunt Scrib® , quanta a
veteribus de virgine sine viro (12) matre conscripta forent
(i3) in sanctæ Logis serie, dixerunt : «In Rethlehem
» Jud® : et tu Bethlehem, domusEphrata, non es minima
»interfilios Juda ; ex te enim exiet dux, qui regat popu-
» lum meum Israël2. » 0 Herodis (i4) demons furia mentis!
audit (i5) monitum Legis, quod rector popnlorum Israël,
mundum redempluriis, terram exiet provecturns , et rnli-
lantibus fnriis, armat barbaros ponderosità te fraxini (16),
ut stridula hasta confecto bello, ætas tenuis necaretur iner-
mis , in quibus Rex superasse demonstraretur invisibili,
qui in cauto (17) præsepi, sub spileis antris, vilissimis fuit
conseptus cunabulis; cujus evict® (18) pravitati Herodis
insultans clamabalParaclytus perProphetam , quod ctom-
nis pariter hodie decantavit Ecclesia : « Quid gloriaris in
»malitia (19), qui potenses? in iniquitate tota die injusti-
» ti am .cogitavi lingua tua !. * 0 Ilerodes, si unius regis
nativitas tuos conterruit (20) motus, cur innocentes ne-
casli multitudines, ut agnos decerpens rabidus pardus ?
Magorum stella perlerritus, omnino (21) comprobaris evic-
tus, quia salus in gentibus, Unigenitus natus est filius, per
quem natus est mundus.
IH. Molles, ut dictum est, congregavit parvulos ab
uberibus malrum abstractos, quos sine pietate immani-
ter (22) propriis a patribus fecit esse jugulalos. Mittunlur
per innumeras urbes barbari milites ( 23), inilexapietalc parentes
(24); etillustrium matrum foetus jugulantes (25), nec
muneribus conquiescebant, ne (26) nocerent, neque preci-
bus mitigabanlur(27),ut quiescerent, sed possessi mortifera
esurie (28), saginabantur de infantum nece. In sua satisfa
elione congemebant viscera, quodnullisparvulis mul-
sum laCtis stillabant ubera malris. Congemebat (29) in
ma tribus pietas desolata, dumperfidi (3o) milites jugulabant
parvulos, confixa in lenuia membra vibrarum (5i) hasta ;
cumque multarum malrum foetus (32) subtracto ense pe-
riisset, quædam nuper connexà conjugio, desolata, unicum
a suo pectore raplum videns a barbaro cruciari, pro
quo minime (33) polerat consolari, condolens scurrilitati
Herodis quasi dicit : 0 Ilerodes, si ex virgine quæris natum
(34), cur mihi prislinum revocasti gemitnm, qusé(35)
maritale congaudeo solatium. aSicut novacula acuta fecisti
»dolumr*. » Meus filius Cæsarem insanire (36) nescivit, et
in sæculari malitia defecit. Machæræ colla submisit (37) ,
qui nec dexleram, necsinistram esse scivit (58).
IV. 0 Herodes, Paulus hodie (3g) ipsum Dominnm esse
in via Damasci cognovit, et tua (4o) versulia jugulandi
parvulos nullum terminum ignoravit. Squamis cadentibus,
doctrin® verba in gentibus visus est diifundere, et Herodes
parvulos, quos nec cognovit (41) visus est prosternerò.
De ipsis Paulus in epistola visus est proclamare ; « Ecce ego
»etinfantcs, quos mihi dedisti*<> mecum exultant de Victoria
Christi, gr alias agcntes Deo Patri in sanclo Spiri tu.
Amen.
‘ Matth. il, 3 , 4. — 2 Ibid. 5 , 6 . — 3 PsaUt-v 3,4 . — 4 Ibid. 4. — a Hebr. u, x3.
'(1) Cod. absque rationo et sensu etebens. — (2) Cod. in meum sortitus
sum animum. — (3) Cod. properantes. — (4) Verbum durissimum, quo
hic. ulilur scriptor in sensu adivo; insanire, id est, reddere insanam. —
(5) Cod. audacem. — (6) Id.persolvere.-— (7) Id. belligera.— (8) Deest non
iu cod.-— (9) Cod. falluit. — .( 10) Id. simili ab Herode.— ( r i) Hic textus
absurde citalur, et omnia confundil scriptor, posteriore ponens ante prioro.
— (ta ) Cod. addita.— ( i3 ) Cod. florent.— (14) Id. Herodes.— ( r 5) Id.
auJi,— (16) Id. sarcinis.— (17) Id. incauto.— (18) Id. evicta in pravitate.
(ig)Kadem versio reperitili' in Psal. l i , muri. 8.— (ao) Cod. contremuit.
— (a i) Id. omnis,— (aa) Id. fine qui es tormentorum. — (a3) Id. veredes.
— (a 4) Id. paventes.— (a 5) Cod. absurde affectos ugguillantes. Porte legi
posset affeetus suggillantes. — (a6) Cod. dum. — (27) Cod. fundis sce-
viebantur. — (28) Idi mortiferam esuriem. — (29) Id, congemebant. —
(3o) Id. pietas absentata in eodem, persici milites. — (3 i ) Sic barbare
cod., nisi legas vibrata. — (3a) Cod. affeetus. — (33) Deest minime in
cod. — (34) Cod. si virginem quteris et natum. — (35) Id. qui nec.—
(36) Insanire utsupra; barbara locutio, pro irritare, offendere, stimular»
ad furorem¿fr^\37) Cod. submersit. — (38) Id. nescivit. — (39) Comparatili
absurdissima. — (40) Cod. sua,— (41) In cod. deest cognovit.