* SERMO II.
In Sexagesima I I .
Contra Cupiditatem. £
Non est sancii Auguslini. Lauda tur cnim S. Gregorius qui floruit
multo posi Auguslinum;imo et ipsemel Augustinus. Sunl aulem hinc
et inde sapius sparsa B . Auguslini senlentia, a Beda forsilan, vel
a quovis alio delibala. Eruilur ex Cod. Cass. u l x i x , fpl. 7 9 ., Locus
ejus in Appendice post pracedentm ciim^ìiuinéro "in Séxdgesitnii n .
S Y N O P S IS .
I. Ager Ecclesia; trìboli fructus cupiditatis. II. Ex, cupiditate superbia ,
et ex superbia cupiditas prodit. III. Quomodocupiditas ^ t i-Ji^orùm ra iv g
tus. IV. Cupiditas insatiabilis est. V. Primum virgultum cupidi tat is invidia.
VI. Ex cupiditate oriuntur homicidia e t lssiones proximi cum perjuriis. VII.
De oppressione pauperum per injustitiam. V ili. Opprcssores pauperum a
Deo puniuntur. IX. Contra illra- qui justitiam vendunt. X. Prtemium illius
qui justitiam sine pneraio reddit. X I. Vinaisolvuntur excusàtiojìes. XII. Continualo
solutionum. XIII. Vanirà divitiarum ostenditur, quia breves sunt.
XIV. Divitiarum vanitas quia deducunt :àd infernurrig XV. Divitiarum A n itas
quia non aufcruntur a mundo. XVI. Divites vocantur ad meditationem
mortis. XVn. Vocantur iidem ad meditationem inferni. XVIII. Cogitatioju-
dicii. XIX. Aìternitatis meditatio. XX. Perarctam viam ambufandum. XXI.
Eleemosinarum efficacia. XXII. Eleemosina ex propriis substantìis facienda.
XXIII. Cceli meditatio ad justitiam impellit. XXIV. Conci usio. ' -
» a v ar itia, quae e st ido lo rum s e r v i t a s i ) . » Quis autem, ro g o , Chris-
tianorum q u i lib en ter a u d ia t , si eum aliquis infidelem e t simulacris
deditum v o c e t? e t tamen cu p it esse, quod, quia sit, non v u lt audire.
I I I . D ic e t fortasse qu ilibe t e x ipsis : Quomodo idolis s e r v ia t , qui
ter ren is æ s tu a t? A u d i, quisquís ille e s , rationem b r e v i te r . Deus fide
colendus e s t ; fid e s au tem in cognitione D e i con sistit; cognitio v e ro
D e i in obedientia p ræ c ep to rum in te llig itu r , quia e t Paulus d e q u i-
busdam ’elicit : « Confiten tu r se nosse Deum, factis autem negant (ft).»
E t Joanûes in Epistola sua hæ c eadem attes ta tur : « Qui d ic it se
» no s seD eum, e t mandata .ejuS non cu s to d ii, m endax est (i). » D eus
itaq u e ju b e t abstinentiam, antiquus hostis persuade t vo ra c ita tem :
ille imjjeratsob rietatem, is te ebrietatem : ille ca stitatem, iste fo rn i-
cationem : ille h u th ilitatçm, iste superbiam : ille concordiam , iste
discordiàm: ille p a c c in , is te litèm : ille mansucludincm ,is te iracun-
diam : ille d ile c t io n em ,is te o dium: ille la rg ita tem , iste tenaci ta tem :
ille eleemo sinam, iste rapinam : ille v er ita tem , is te mendacium :
ille ,notvjurandum, is tep e rju r iis insistendum : ille a fraude abstinen-
d tìmt is te fàlsis tes timo niisinhærendum: ille mandat de ligno scien-
tiæ boni e t tirali n e com ed a t, iste con tra : « In q uocumqu e die co-
» mederitis e x e o , a p cr icntu r o cu li v e s t r i , e t e rìtis s icu t D i i , scien-
» te s bonum e t malum ( j ) : » ille ju b e t : « Non concupisces uxorem
» pro ximi lu i ,.nò n d omum, nop a g rum , non servum, non an cillam,
» non b p v em , non asinum, e t imiversa qii® illius sunt (ft) ; » iste v e ro
suadetì.'« H æ c omniä tibi dabty, si cadpns adorav eris me (l). »
I V ï A g em in e , v id e am u s-ch i c u lto r homo e xistât, ei cu i v erb o
m en t itu r , an cujus imperium p e r fic e r c v id e tu r ? e t quis non v ideat
quia ipse hominis famulatus cu lto rem eum fa c ia t , cu i d eservit ? E x
qu ib u s nimirum v e r b is , p a le t , innuitur e o s , q u i cupidi tati slu-
d e n t , dæraonuin cu lto res e x is te r e , ctiamsi h o c beatus Paulus non
affirmare t. Hujus cupiditatis m a lum , qu od cu n eta p ræ c ellit atque
e xupera t, e t a quo omnia mala pullulant, alibi alia S c r ip tu re ita detestando
I . S an c to r um E c c le s iam ,F r a t re s d ia riss im i, esse D e i agrum quis
d u b itc t? cum A po stolns e lam e t : « Dei a g r ic o ltu r a estis (a) ; » e t
Dominus in Ev an g e lio de ja c to semine tes te tu r: « A liu d ce cidit.in
» terram bonam e t ortum fe c it fru c tum centuplum (6). » S i e rg o
ag e r e s t , u t Apo stolus d o c e t ,c u ltu r a in d ig e t ; cu ltu r a autem non
iu d ig e r e t , nisi spinas v itio rum g e rm in a rc i. E t quidem apta com p a -
r a tio de a g ro ad co rd a hominum t ra h i tu r , quia s icu t ille co rp o ra-
le s , ita h®c spirituales spinas e t trihulos g ignunt. Unde e t in p rima
ma ledictione figu ralite r expressum e s t : « Spinas e t tribulos g erm i-
» nabit tibi (c). » S ed h o c habuit in te r se dìssimilitudinis, q u o d in
ruribus terr® ex multis radicibus plures g erminantur spinarum
acnlei ; a terrenorum v e ro co rd ibu s hominum, v itio rum punctiones
e t una p ro dunt rad ic e cupiditatis. Cum enim aliud sit vitium g astri-
ma rgi®, aliud fo rnication is , aliud in vidi®, aliud tristiti®, aliud
c®nodoxi®, a liu d superbias, multaque e x ipsis a tque innumera pro-
fe ran tu r geni m in a , e x una ta rn e n , u t dictum e s t , pullulant cupiditatis
r a d ic e , A po stolo at te s tan te , q u i ait : « Radix omnium malorum
»'■ cfapiditas(d) ; » quam v id e lic e t sanct® E c c le s ia p r a d ic a to re s , sive
in V e t e r i , s iv e in N ò vo Testamento tanquam fo rtes a g r ic o la , modo
increpationibus, modo persuasionibus, modo t c r ro r ib u s , modo
blanditiis, quasi quibusdam aratri», fossoriis, r a s t r is , su r c u lis , c o n
a ti sunt a terreno rum co rd ibu s funditus é v c lle r e ; sed non potue-
r iin t • etiam cum multüm in h o c op e re desudarent. In e s tr ic à b ile
enim; a tq u e , ut ita d ix er im, in eradicab ile m a lum, cu ju s ramos quo
magis am pu tare quaesieris, eo amplius multiplic iora gignit v irgu lta
quae ampute». Quamobrem qu® funditus e rad ica ri non p o te s t,
semper ramorum ejus copia succiden da est. E t quia nostris modo
tempo ribus jain pen e totuin occupasse c e rn itu r , lib e t p ro viribus
semper a c ceptis nós quoque ih ejus e x t irp a t io n e , qu o v a lu e rim u s ,
iiig enio desudare.
I I . Sed ò c c u r f it nobis in te r im quaestio, q u om o do , u t de caeteris
ta c e am , ex cu p id ita te superb ia p ro d ire c r e d a tu r , cum alia S c r ip -
tu ra aperte te s te tu r : «Initium omnis p ec ca t i superb ia (a). » S i enim
initium omnis p e c c a t i su pe rb ia , quomodo r a d ix omnium malorum
cu p id ita s, nisi quia1 unum sunt e t u lr a q u e a se in vicem p ro d eu n t ,
cum-et cnpiditas su pe rb iam , e t superb ia cupiditatem g ignit. Quod
in p rimo paren te e venisse c'ognoscimus, in q u o s c ilic e t nisi cupiditas
illa praecessisset, nèquaquam talia appete re praesumpsisset. Quae
duo p rin c ip a l« 'v it ia ita c o n ju n g it , ita d e sc rib it Joannes apostolus,
u t postpòsitis aliis , quasi haec sola in mundo esse fa te a tu r , e x qui-
bus illa omniaoriginera d u c e re probantur « ; ait enim : «Orane quod
» m u r a n d o est, concupiscentia ca rn is e s t , e t concupiscentia oculo-
» rum et superbia vitae ( f) . » Quanquam autem u b i concupiscentia
sohet, ib i consequenter e t superbia in tellig atur», nobis tamen nunc
de ima disputandum', con tra unam cupiditatem discernendum; quae
nimirum cujus mentem piene p o s s ed e r it , cam pro tinus idolorUm
cu lt r ic em e fficit. Occiden dus talia docens, lapidandus talia promens,
nisi haeceadem e t Apo stolus Gentium t e s te tu r ; ipse enim, ait : « E t
p ro d it dic en s: « A u ro n ihil e s t sce le s tiu s(m );»ru rsum qu e:
« Nihil iniquius quam am are pecuniam (n). » Q u id m irum si eamdem
cupiditatem cu ltu ram Apo stolus v o c e t? quod v id e lic e t cupiditatis
multimodum malum nequius d ivitum co rd a quam p au perum de v
a s ta i; quia etsi multa in hoc sæculo p auperé s h abere concupiscunt,
n on tamen multa assequi po ssu nt, a c p e r h o c illis effectus concupiscenti
® minor r ed d i tu r , nocendi qu oq u e malitia tem p e ra tu r :
divites v e ro q u ia p lu ra adipisci d e sid eran t, u t p lu ra inveniant,
multiplic iora pec candi argumenta in quirunt. Quasi enim quidam
ignis est cu p id ita s , quæ e tsi in aliis m a g is , in aliis minus a rd e t ,
ubi tamen a rd e re co ep e rit, « Nunquam d ic it : S u ffic it (o); » e xem-
plo ignis temporalis qui tanto veliementius flammas m u lt ip lic a t ,
quanto abundantius multitudinem lignorum a c c epe r it . H in c enim
scr ip tum e s t : «• A v a ru s pecuniis non im p lctu r (p). »
V . H æ c c e r te «R ad ix omnium malorum (q) ,» primum v irgu ltum
invidiam g ig n i t , Ja cob o a ttes tan te, qui a i t : « A n putatis quia ina-
» niter S c r ip tu re d ic it : A d invidiam'concupiscit sp ir itu s , q u i habi-
» tat in vob is (r): » H inc p e r Salomonem d ic itu r : « Contemplatus
» sum omneS labores hominum, e t industrias animadverti e t patere
» invidi® pro ximi ( s ) .» Constat namque e t v erum est, quia in h o c aliis
in vid em u s , quod illos s iv e in rèbus tem pó ra libu s , sive in mundi ho-
noribus æquare volumus. Unde q u i m o rtiferum invidiæ v iru s qüæ-
r it e x t in g u e r c , studeat necesse est in h o c sæculo nihil quod transit
desiderio quæ rere . A u d ia t denique cujus membrum s i t , quisquís
h o c v itium c a v e r e in te llig it ; s criptum quippe est : « Inv id ia diaboli
» mo rs in lro iv it in orb em t e r r a rum ; imitan tu r autem illun i qui ex
» p a r te illius sunt (I). » In te r hæè autem sciendum est n o b is, quia
sunt nonnulli ,q u i in divitiis v el h ono r ib u s , aliis quidem p ræ c elle r c
v o lu n t , sed tamen eos, quos anteire non possunt m inime insequun-
tu r ; nonnulli v e ro tantæ invidenliæ fiamma adversus eos accendun-
tu r ', u t æquo an imo , v e l re c tis o culis nequáquam illos resp ice re
possint.
Y I . H in c etiam e xo r itu r homicidii m ed ita tio , e t nisi effectus di-
vinitu s su b t reh a tu r , au t o ccu lta veneni suffocatione, v e l quolibet
in g e n io , au t a p e rte isto materiali gladio v ita talium p erimitu r.
Quod, v id e lic e t non id c ir co quidem p e ra g u n t , u t illis qualibet ar te
bona a lien a , lu c r a , v e l my stcria as sequ antu r, sed tantum u t illi ,
quibus in vid en t , eadem amittant. Quod si etiam illorum v itam e x -
t in gu e re nequeant, ten entur tamen jam homicidii r e i ex ipsa odii
medi tat ione. Unde Joannes in Epistola sua d ic it : « Omnis qui odit
» fra t rem suumhomicida e s t , e t s citis quia omnis h omicida non ha-
» b e t hæreditalem in regno Chris ti e t Dei (u). » U bi autem jug is
odii meditatio in sederit, nocendi quoque malitia non de er it. In q u in i
namqu e semper infclix in qu o v iv entem lædcre p o ss it , q u em , ut
v o lu it , perimere funditus-non p o tu it. Jun git semetipsum amicitiis
inimico v e l causidico illiu s , cu i fortassis pridem n e ç lo q u i voleb a t.
E t cum p ro certo scia t qu od sine causa calumniam illi in torqueant,
(«) i Cor. n i , 9. — (b) Lue. v n i, 8. — (c) Gen. 111, 18. — (d) 2 Tim. v i , xo. — (e)Eccli.
(A) Tit. 1 , 16. — © 1 Joan. n , 14. — (7 ) Gen. ìv , 11. — (ft) Id. v , 21. — (Z)Mattli. iv,
x x x , i 5 . (p) Eccle. v , 9 . . r - ( 9)2 . Tim, v i , 9. — (r) Jacob, i v , 5 . — (s )Eccle. ì v , 4. — '( 1 )Sap.’ n , 24. — > ) l'jo a n
* Vide de vera Religione n. 70 , et Confess. lib. x , n. 54. — * Vide Ope- ria impericeli contra Julian. lib. iv n. 22.
( f ) i Joan, i , 16. — (g) Coloss, in, 5 . —
l/n) Eccli. V, 9. — (n) Ibid. x, 10. — (o) Prov.
SERMO II. IN SEXAGESIMA II.
non v c r e tu r tam en , dum co n tr a unum ssevit, p ro a ltero perjurium
v e l falsum testimonium p erp e tra re ;n e c reco rd a tu r illius sententi®,
qua d ic itu r :« N c q u e p e r ju r i regnum D e ipossidcbunt(a ) ; » e t illud:
« T estis falsus non e rit impunitus (A). »
V H . ' Jam v e ro q u a lite r pauperes a d iv itibu s o p p rim antu r , qui-
busve modis atque in g en iis , laboribus suis fr a u d en tu r , p lenius vel
illi-qui co gu n t , v e l illi qui patiuntur, sciunt, quam nos q u i haec partim
e x divinis voluminibus, partim ex opprimentium erumpentibus
fo ras nequissimis machinationum signis a d d isc ere quaerimus. A lii
n amqu e , e t maxime hujus saeculi p rin c ip e s , humana tantum gratia
quorumdam,'justitiam subv ertunt, nc judicum suo r um ánimos offen-
d ant. Timeht etiam, seditionis causa, tempo ralem amitte re honorem,
nisi ju x ta m inistrorum suorura agant volu ntatem . D e riv an t subtili-
tatis ingeùio le g e s quas v e l ipsi v e l alii p rom u lg a v e ru n t , ad aliud
q u od ipsae non sonan t, e t tandiu cali idi tat um argument is in sistim i,
usquequo qu od justum est quasi r e c te p e rv e rtan t. I t a namque
prffifatam ed ic t i legem arte;diabolica r im antu r , u t etiam , ilia repugn
n a n te , apertum justitise, ad quod v o lu er in t iniqui ta iis , sermonem
in flec t ant. Quibus nimirum r e c te p e r Isalam a Domino d ic itu r :
« Y te q u i dic itismahim bonum e t bonum m alum , ponentes tenebras
» lu c cm e.t lu cem ten eb ras , ponentes amarum d u lce e t dulce ama-
» rum (c)v » E t de quibus : « Vse q u i condunt le ge s iniquas; s c r i-
» beqtesinjustitiam scrip se ru ht utopprime rent in ju d ic io p a u p e r e s ,
» u t essent vidute prteda e o rum , e t v im fa c eren t causte humilium
» pop u li meij e t pupillo? d ir ipe ren t (d). » L e g e s enim iniquas cond
u n t , e t scrib ente s in justitiam s c r ib u n t , q u i locutionis su®, stylo
a n te humados o culos p ra v e d is seru nt, quod intus in co rd ibu s suis
r e c te n o v e ru n t. A d quos" p re fe cto lamentabili v o c e idem P roph e ta
sermonem d i r ig i t ,c um su b ju n g it : « Q u id fa c ie tis in die visitationis
» e t calamitatis de long e v cn ien lis ? a d cu ju s fug ie tis aux ilium? et
» ubi dere lin quc tisg lo riam ves tram (e) ? »Q uibus e tiam comminando
p e r quemdam Sapientem Se rm o divinus lo q u itu r dic en s: «A u d ite ,
» R e g e s , e t intellig ite ; d iscite, Judices fini um terr® ; preebete aures,
» v o s qui C o n tine tism u ltitu d inem,etp la ce tis vobis in tu rb isn a tio -
» n um , quoniam data e st a Domino potestas vob is e t v ir tus ab A ltis -
» s im o , q u i in te rro gab it op e ra v e s t ra , e t co g ita tio n e s s c ru tab itu r ;
» quoniam cum m agistri essetis r e g n i illius, non r e c te judicastis lc -
» gern justitiae neque secundum voluntatem D e i ambulaslis. H o r -
» ren de e t cito appareb it vobis, quoniam durissimum in his qui pree-
» sunt jud icium f ie t , e t potentes p otenter tormenta p a t ien tu r , et
» fortioribus fo r t io r instat cruciatus ( f). » A lii v e ro sola rerum
tempo ràlium cu p id ita te ju d ic ium re c tum modo p e r v e r tu n t , m odo
conservant, quia e t uni justitiam p ro trah u n t ,e t eamdem alteri vend
unt. D e illis etenim q u i m un erisa ccep tione rec tum p erv e rtu nt ju dic
ium p e r P roph e tam Judeeorum: « Princ ipes tui in fid e les , socii
» furum ; omnes diügunt muñera, sequuntur retributiones ; pupillo
» non ju d ic a n t , e t causa vid use non in gred itu r ad eos (g). » A c de
quolibet eo rum Spiri tus sanctuS p e r Sfilòmonem d ic it : «Q u i cogno s-
» c it in jufiic io fac iem, non fa c it b en e, e t p ro bu cce lla panis deserit
ver ita tem (ft). » E t ru r sum : « A c c ip e r e personam impii non est
» b onum , u t d e c lin esà v e r i ta te ju d ic ii (*).»T a les nimirum vitandos
esse in eòdem lib ro eloquium Dei adm o n é t, cum dic it : « Ne ®mule-
» r is v ire s m a lo s, n e c desideres esse cum e is , quia ad repinas me -
» dita tu r mens e o rum , e t fraudes labia eorum Ioquuntur (j). »
V i l i . Qualis autem retrib u tio illos ob sequ atu r, ib i manifes ta tur,
Cum d ic itu r : « Rapina impiorum dot rahet e o s , q u ia n oluerunt far
» Cere judicium (ft). » H o rum oppressionibus ad v indictam ju d icii
Dominus p ro v o c a tu r , s icu t ipse p er Psalmistam tes ta tu r dicens:
« P ro p te r miseriam inopiim, e t gemitumpauperum, nunc exurgara,
» d ic it Dominus (I).» O d ives cu p id ita te csecus! O ju d e x p e r v e r su s l
S i pauperem ja centem sub pedibus tuis de sp ic is , Dominum ejus et
tuum exurg entem adv ersus t e ir a tum , c u r non expavescis ? Solet
enim p lerumque d e vob is v in d ic ta subita f ie r i, ossa etiam v e s t ra e t
c a r n e s , s icu t cu id am n u p e r contig isse en a r r a tu r , in sepulcris igne
consumi. Sed cum unus ad damnationem su b trah itu r , cum gehen-
nae incendiis spiritu m an c ip a tu r , etiam co rp o re in monumento
c r em a tu r , a lte r a d oppressionem nequius inflammatur. A u d i ter ren
is fe licitalibus d iv e s , coelestibus bonis e g en u s ; audi quid tibi
ju d e x omnium Deus d ic a t : «N o n facies violentiam p au p er i, quia
» pau p er e s t , neque con teras egenum in po rta ,qu ia Dominus diju-
» dicabit causam e ju s , e t con fig e t e o s , qui confixerunt animàm
» cjus (m).: » U
num d ic u n t , pec catum sit an non. D ie , quaeso, si mandata Dei v io la
re p ec ca tum s i t , an non s it ; e t c e r te in v erb is Dei in le ge divina
g en eralite r cùnctis sub uno praecipitur: « Non accipies m u n era ,
» q u ia munera cxcaecant c o r sapientum, et mutant v erb a justo-
» rum («). » A tq u e ite rum : « Jus te quod justum est exequeris(o). »
Quomodo enim ju s te quód justum est e x eq u itu r, qui non p ro pte r
ipsam ju s t it iam , sed p ro pte r p ecuniam in judicio rectam sententiam
p rò fe r r e v id e tu r . C u r non v id e t is , miseri, in quantum vestra desi-
p ia t lo cu tio ? q u i dirai malorum angelorum fac ta v erb o d etestamini,
bonorumque d ie ta lau d atis , operibus blasphematis. C u r quod Iau-
d a t is , non imitamini, s icu t quod vitu p eratis , detestamini? Sed non
diabolicum e s t omnino quidquid a p ra c e p t is Dei v id e tu r deviare?
A quo co n tra de justo ju d ic e alibi d ic itu r : « Qui e xcu tit manus suas
«cab omni m u n e re , iste in excelsis habitat (p). » Ubi subaudicndum
e s t , quia s i - is , q u i manus suas ab omni mun ere e x cu t it ; in excelsis
I X . A t co n t r am qui causam r e c ti ju d icii prsemio non immutant,
sed v en d u n t , nil se tali in fac to deliquisse existimant. Proponunt
enim sibi quàsdam risu dignas fabulas e t dicunt : Causam cujuslibet
fa c ere e t munus a c cip e re humanum est'; non Tacere e t accipere dia-
b olicum est1. Quos ego in te r ro g a re s tu d e o , ut rum h o c quod huma- .
h a b ita t , q u i h o c non fa c it , non in excelsis croi o r um , sed in
inferioribus terrae , quibiis inferi d e c là ran tu r , manebit. : .
X . A b h ac mùneris acceptione immunem se Samiièl ostendeb at,
Cum de prinoipatu plebis Israèliticae d e je c tu s d ic éb a t : « Conversa-
» tus co ram vob is ad adolescentia mea usque ad' diem hanc ■, rocce
» praesto sum; loquimini de me co ram Christo ejus; si de: manu
». cujusquam munus a c c ep i, e t contcmnam illum h o d ic , restituam-
»-.que vobis (q). a E t n e fo r te is , q u i sino praanio dation is, legùm
ju stitiam r e c te defendit, sine divina recompensatione inops spiritua-
lium munerüm e xistere c r e d e r e tù r , o c c u r rit Dominus e t p er P ro phetam
admonendo r ep r óm is it ,d ic e n s :« Q u a r i te ju d ic ium , subve-
» n ite oppresso, ju d ica te p u pillo , defendite vid u am , v en ite , e t ar-
» gu ite me , d ic it D om in u s , e t si fue rint p ec cata vestra ru b ra quasi
» v e rm icu lu s , v e lu t lana alba erunt (r). » H inc p e r Salomonem in-
extinguibili pietatis affectu loquitur, e t' d ic it : « In judicando esto
» m ise r ico r s pupillis u t p a te r , e t prò viro' ma tr i illo rum , e t eris
» v e lu t lilius Altissimi ob ediens, e t miserebitur tui magis quam
» inater (#). » S e d , ut fornax succeusa, 0 avariti® as lib u s mens infiammata*
magis stipulam, q u a te succendat, quam abolitionem pec-
catorum , q u a l e ab ig n e d e fen d a t , in qu ir is .Q u id e s t , qu®sò, quod
acqu ir is? q u id e s t quód amittis ? res utique p er itu ra , quam a cquiris ;
res semper man su ra , quam amittis. D ie , in qu am , qu id lib i majus
p ram iiim rep rom ittè re p o tu it , quam Ut te p rò soloejus am o re re c -
tas ju d ic ii sententias pro ferentem in filium assumens, non solum
tanquam ma te r fo v e a t , verumetiam plus quam ma te r internis v ìs -
c e r ib u s suis miserèàtur.
X I . A t , inquiunt m ulti, non aCcipimus de iis, qui inopia pauper-
tatis laborant, sed de iis q u i divitiis abundant. Q uibus e co n tra 1 nos
d icimus, quoniam nihil interest, iitrum div iti, an pauperi, justitiam
D e i quis v en d a t. Simili enim e x u t ro q u e prona p le c t i tu r , si quod
D e i est* non g ratis e xo lv erit, sed suis u s ib u s, lu c r is , atque negotiis
applica ve rit. Solent quoque müneris ipsius nomen immutare, et
dicu nt se non munus ac cepisse, sed salutationes.'Quos u tique nescio
utrum magis slultos,- an etiam v ersuto s appellem ; quibus nimirum
dicendum e sl, u t attendant qu id est qùod à c c e p e ru n t , et non sibi
applàudant e x eo quod novum illi nomen inserunt. A t , ¡n q u iu n t ,
nos dationem non* req u irimu s , ipsi enim spontc sua tribuunt.
Quid ad vos p e r lin c t , s i volontarie donum impendant ? Quibus e
con tra nos respondemus : V e rùm est omnino qu od d ic it is ; sponte
sua tribu u nt, quia a lite r jus titiam non in v en ien t; nam noluerint
utiqu e dare , si aliter a d ju stitiam potuissent perv enire . A t p e r h o c ,
e t v olunlarie quodam m o d o , e t in v i t i , dationem vob is e xolvunt. .
X I I . Dumqu c his e t qùamplurimis Scripturarùm testimoniis
tales convincimus non eos jam d ebe re qu alibet arte, quolibet in ge nio
munus v e l salutationes' appetere, amissa fronte pu d o r is , in
q uerelam prò siliunt dicentes : S i h®c ita se haberit, quomodo pa-
la t ia stabunt, quomodo judiceS dominis suis placebunt? Quos cont
ra , nos v era c i ter dicimus, quia inde magis palatia ru u ht, unde, s e cundum
ves tram sententiam, quasi stare v id entu r. Inde enim «Gens
» supra gentem v en it ; inde regnum co n ira regnum» con su rg it(t);»
inde natio ca d it co ram a lia ; inde clades, in d e fames, in d e excidia,
in d e o riu n tu r discrimina ; e t unde dominus terrenus p là ca iu r ¿inde
Dominus crolestis ad ira cundiam p ro vo c a tu r . Mac de causa beatus
Apo stolus d ic it : « Q u i vo lu n t div ite s fieri, inciduht in tentatio-
»' ne s 3, e t in laqueum diabo li, e t desideria multa inutilia e t nociva,
» qu® mergunt homines in interitum e t p erditionem(u).» A c ip e r
Salomonem d ic itu r : « Q u i fe stin at ditari non c r it innoceiis (0)'; »
e t rursum : « F acilius est camelum p e r foramen acus in tra re , quam
» divitem in regnum coelorum in trare (®). » Qu® v id e lic e t S c r ip -
tu ra rum testimonia cum h esterna die cuidam hujusssecùli opulentissimo
principi p roponerem, respondit milii, non de substantivis pecuniis,
sed de divitiis .inte llig i debe re . S ed parce tibi, qu®so, optime
(a) i Cor. v i, io . — (A) Prov. x ix , 5 , 9. — (c) Isaï. v , 20.
x x v in , a i . — ’ (t) Prov. xvm , 5 . — (7) Id. x x iv , 1 , 2.
(o) Ibid. 20. — (/>) Isaï. xxxni, i 5 , 16. — (7) 1 Reg.
(«) Tim. v i, 9. — (i>) Prov. xxvin, 2 2 .— (x) Matth. p
- (d) Id. x , 1 , 2 . — (e) Ibid. 3 . — ( f ) Sap. v i, 2, 9. — (g) Isaï. r , à3 . — (A) Prt
— (ft) Id. XXI, 7. — (J) Psal. xi* 6. — (»2) Prov.’ xxn, 23. — (n) Deut. xvi, 19. ■
i , 2, 3. — (?•)Isaï. i , 17 , 1 8 .— (s) Eccli. iv, 10, i.r.■ — (ì) Natth. xxvii, 7.
24.
Vide Enarrai, in Psal. : a Dcsunt in Cod. u ba ( 3 Cod. in iciiiatia'iiìbus.