» ü i
H »
pro v id en tia , d ia r is s im i.'A n t v e re p u ta tis e a , q u s e p a tin n - r im i ; c o n cu p is c it enim e t q u i fu r to a u fe r t : e t q u ifu ra tu r
tu r hom in es , De o d ormiente p a t i? Passito v id en tu r fie r i a liq u id p r o r im i , n o n po te st n isi c on cu p is en d o rem p r o -
h s e c , nu b e s c o l l ig i , im b res in fo n d i , g ran d in em ,ja c i, ( l ) r im i fu ra r i. S ed d e fu r to jam su p e riu sp rm c ep tum e s t( i 4 ) ,
to n itru te rram c o n c u t i, coru scatione te rre r i ; pa ssim p u - u t ib i in tellig a s e t rap inam. N o n enim d e fu r to praecipe-
tan tu r f i e r i , e t qu as i ad d iv in a lo P ro v id en tiam n o n p e r ii- r e t , e t d e rap in a ta c e r e i S c r ip tu m , n isi te in telb g e re v o -
nere: C o n t ra tales cdgitatione s v ig i la i ille Psalmu s : e L a u - lu is s e t, q u ia si poenale est c lan cu lo au fe rre, mu lto ma joris
» d a te Dominum d e te rra ( cum lau d es dictae essent d e pcenae est v io len te r e ripere ( 1 5) , Au fe r re n o len ti s iv e o c -
» coelo) d ra con e s , e t otones a b j s s i , ign is ; g r a n d o , n ix ; c u lle s iv e p a lam b a b eC p r to c e p tum suum. C on cu p isere
» g la c ie s , spiritu s te rape s ta tis , qu® fa c iu n t v e rb um autem rem p ro x im i, q u o d n o ta t D eu s m c o r d e , etiamsi
» ejus 4. » E rg o q u i ma lo desiderio suo fo rinse cu s fu ran - ju s tam ib i successionem qu® ra s , n o n lic e t . Denique q u i
tu r , ju s lo De i ju d ic io in trinsecu s gran d in an tu r . O b ! v o lu f t t r e s alien a stan qu am ju s te po ssid ere ,ba erede ssequ as-
S i (2 ) po s s int in sp ic e re agrum co rd is s u i , p ro fe cto lu g e - r ttnt fieri a m o r ien tib us . Q u id en im tam ju s tum v id e tu r ,
g e r e n t, d um ib i non in ven iren t q u o d in os mentis m itte - q u am ren i s ib i d ereb c tam po s s ide re, h a b e re ju re com m u n i?
r en t, (a ) etsi in ju r t o suo in v en iren t, qu o d in a v id ita tem Q u id ap u d te fa c i t h om o ? Dimis sum est m ih i ( 1 6 ) ; h®re-
v en tr is mitterent. Ma jo r fames ( 3 ) est b om in is in ter io r is , d itatem con secutus s um ; te stamentum le g o . N ih il v id e -
m a jo r fames e s t , e t p e r icu lo s io r p la g a , e tg r a v io r mo rs, tu r ju s tiu s is ta v o c e avariti® ( 1 7 ) . T u : ju s te tenes ; e t
m u lti mo r tu i am b u la n t ; e t m u lt i (4 ) fam e lic i d e v an is lau d a s qu as i ju r e po ssidentem. Deu s d am n a t in ju ste con -
d iv itiis e xu ltan t. Denique Se rv um De i S c r ip tu r a in tu s d i- cu piscentem . Y id e q u a lis e s, q u i o p ta s te a b a liq u o h® -
e it lo c u p le tem ; in q u it : « A b s con d itu s co rd is v e s t r ih om o , red em fie r i: n o n v is u t h ab e a th a s red es ( 1 8 ) . In h®redibus
» q u i e st ante D eum div es. » N o n an te homines d iv es (5 ) , n ih il ch a riu s pr imog en ito , p ro in d e in p r im o g en itis tu is ( 19 )
sed an te D e um , d iv es u b i Deus. V id e t ib i d iv e s , q u id e rg o p u n ir is q u i con cu p iscend o res a lie n a s , i d , q u o d t ib i ju r e
t ib i p ro d e s t? (6 ) U b i h om o n o n v id e t fu r a r is , e t u b i n o n d eb eb a tu r (c) q u a s i ju r is um b ra p e rqu ir is. E t fa cile
D eu s v id e t grandina ris. e st q u id em , fra tre s , co rp o ra lite r am itte re p r im o g en itò s ;
X I . O c ta v um pr® c ep tum : « F a lsum testimonium n o n m o r iu n tu r en im h om in es s iv e an te pa rente s suos, s iv e p o s t
» d ic es 2. » O c ta v a p la g a : « L o c u s ta , an ima i dente n o - pa rentes suos ; m o r itu r i m o r iu n tu r . U lu d in oles tum e st, ne
» xium 3. » Q u id autem v u l t fa lsu s te s t is , nisi no c ere m o r - p e r h a n c o c c u ltam , e t in ju stam c on cu p isc en tiam p r im o g e -
d e n d o , e t consumere mentiend o? Den iq u e admonens n ita co rd is tu ip e r d a s . P r im o g en i tus enim in n o b is im ag i-
h omines De i A p o s to lu s , ne se fa ls is c r im in a tion ibu s a p - n em h a b e t grati® De i : n o vu s n a tu s ,p r io r n a tu s , in ter om -
p e tah t : « S i m o rd e tis , in q u it , e t com ed itis in v i c em , v i - nes tan qu am na tos co rd is nostri p r im o g en ita fides est. Nemo
» d e te ne ab in v ic em c o n sum am in i4. » enim b en e o p e ra tu r , n isi fides pr®cesserit, s icu t d ic itA p o s -
X I I . Nonum pr® c ep tum : « N o n con cu p isc es u xo rem tolus : « S in e f id e , in q u i t , im po ss ib ile e st pia c e re De o 9.»
» p r o x im itu i5.» N o n a p la g a : «Dens®teneb r®6. »E ten im O m n ia opera tu a b o n a f i li i t u i su n t sp ir itu a le s , sed in ter
est qu®dam moechia con tra q u am su pra (7 ) pr®cep tum h o s t ib i (20 ) p r im o n a ta est fides. Q u isq u is e rg o rem a lie -
d a tum e st, etiam in n o n ap pe ten d a cas titate uxo ris alien®, n am o c c u lte c o n cu p is c is ( 2 1 ) in tem am fidem pe rdis .
M ce chu s e st enim e t q u i n o n i t ad u xo rem alienami ; ta n - E r is enim p r im o sine d u ìn o sim ula to r ; obsequens non
tum q u ia non con tentus est sua. J am v e ro n o n so lum p o s t c h a r ita te , sed frau d e ; v e lu ti amans e um , a q u o te cu p is
s u am p e c c a r e , sed etiam alienam attentare ver® dens® fie r i h®redem : am an d o , eum mori qu®ris ( d ) , e t u t
su n t tenebr®. N ih il enim s ic d o le t in c o rd e p a t ie n t is , e t in r e e ju s te v id ea s possessorem, illi in v ide s su c ce s -
q u i h o c fa c i t a lte r i n ib il s ic (8) v e lle t p a t i. A d a lia p a - sorem.
r a tio r est omnis h om o , h o c autem nescio (9 ) u trum in- X IV , E ja ( e ) , fra t re s d e cu r s isd e c em pr®cep tis , e td e c em
ventus: e st q u i to le rab ilite r fe ra t. 0 densas teneb ras is ta p la g is , com parantes con temp tore s pr® cep torum con tu-
fa c ien t ium , ta lia con cu p is c en tium ! V e re e x c® ca n tu r fu - maòi® jE g yp tio rum , c au to s v o s fe c im u s , u t h a b e a tis s e -
ro re ( 1 0 ) te r r ib ili , fu ro r enim in domitu s est ( 1 1 ) c om m a - cu r i res vestras in p i® cep tis D e i , res v e s tra s , in q u am ,
cu la re v ir i uxo rem. res v estras (2 2 } interiores are® v e s tr® , in teriores th e -
. X I I I . D e c im um p r® ce p tum e s t:«N o n co n cu p is c e su llam sau r i v estri?- res v e s tra s , qu a s v o b is n e c fù r , n e c l a t r o ,
» rem p ro x im i t u i , n o n p e c u s , n o n po ssessionem, non n e c v i c in u s po ten s possi t au fe r r e , u b i n e c t in e a , n e c r u -
» su b ju g ium , n o n a liq u id omnino p ro ximi tu i con cu p is - b ig ó me tu end a e st, cum q u ib u s ( 2 3 ) e x titit naufra gus .
» c e s 7. » H u ic ma lo p la g a con tra r ia est d ecim a : « Mors S i c enim e r i t is e t p o p u lu s D e i in te r in iq u o s iE g yp tio s ( f j
» p rimogenito rum8. » In q u a p la g a ( 12 ) cum com para tione illis b® c in c o rd e p a t ie n t ib u s , v o b is au tem in co lum i-
qu®dam qu®ro ; n ih il m ih i in te r im o c c u rp it , fortassis b u s in ip s is in t e r io r ib u s v estris h om in ib u s , d on e c e d u ca -
o c cu r ra t me liu s , a c d iligentiu s in q u iren tib u s ( i 3 ) , nisi tu r p o p u lu s d e d ìg y p to qu odam (2 4 ) E x o d o , q u o d e t f i t ,
q u ia omnes res ( b ) qu as h om in es h a b e n th® r ed ib u s s e r - nam il lu d semel fa ctum e s t , h o c n o n cessat fieri,
v a n t . R e p r eh en d itu r h i c au tem con cu p iscen s rem p ro - X V . [ Nam (g) s i atten d amu se tiam expoliamusASgypli
‘ p ia i, c x tv iu , 7, 8. — ? Exod. x x , iß . -r- ? Id . x , i 3. Ad Galat. v , ri
»H eb r.
(a) E ts i in fu r iò suo invenirent, q u o d in aviditatem v entris mitterent
Supplevi ex Cod. Exc. patebat enim lacuna non dissimili!; a prieced enti bus.
— (b) In Excerp. Eugip. hab etu r : quas habet haredibus servure deprehen-
ditur. Hic autem clam a i. — (c) ìn iisdem Excerp. Icgitur : juris sub umbra.
-— (d) In Editione deesl conjunctio, qua? tarnen hab etu r in Èugipio. —
'(e) Noster Codex habet : H'ac, fra tr e s , dec'ursa decem prie cep ta , e t decem
p ia g a s , comparatos contemptores précceptorum contumacia! JEgyp-
(1) E d it, tonitrnis. — (a) E d it, posseut. i— (3) E d it, esset hominis
interioris, major fames, e t periculosior. — (4) E d it, facinorosi. — \5j Ed it.
homines d iv e s , sed ante Deum d iv e s, é t ubi Deus videt, ibi d iv e s .—
(6) E d it. Si ti'bi: — (7) Ed it, prseceptum est. — (8) Ed it, volet p ati. Ad
alienam. Codex Exc er . conformis lectiorii n o stra . —■ (q ^'Ed it. utrum-ne
est. s - ( to ) E d it, h o rrib ili. —• ( t 1) Ed it, conculcare. — (x a) E d it, cum
comparationcm q u am d am .— (x3) E d it, nisi qui omnes res quas habet
hatred ¡bus servar, n p ie h rn d i tu r. Hic autem clamai qui rem proximi concu-
, — 5 Exod. xx , 17. — 6 Id . x, aa*.— 7. Exod. xx, 17. *— 8 Id. xir, 0 9 .
xx, 6 .
tioruni, catiids v o s faciemiis. Huic lectioni fortasse minus integrte alteram
p neposui desumplam ex Codice Excerp. Eugipii. — ( / ) lllis h a c in corde
patientibus, vobis autem incolumibus in ipsis interioribus vestris hominibus,
donec educatur populus d e JEgypto, Supplevi ex Cod. Exc. Eng. ex voce
enim jEgyptios ad illani JEgypto mauifeste aberravit oculus, u t jam vidimus
in prsecedeulibus. — (g) Vide lib. a a . cont. Faust, c. 7 i.e ts e q q .
piscit, el qui furto aufert, cl qui fu ra lu r aliquid proximi, n on potest nisi rem
proximi fu râ ri. — (1 4 ) E d it.' ubi inVcliigas. — ( r 5) E d it, auferre ergo
nolens. — (1 6 ) E d it, hæreditate. — (17) Ed it, tu laudas quasi jure. —
( t8 ) E d it, in hæredibus autem. — ( fg ) E d it, ptiuieris. Engipiits confirmât
lectionein nostrum'. — (20) Ed it, primogenita. — ( a i ) E d it, interiiis. —
( a a ) E d it, iiitério'ris. . . . interioris. ■— (a 3} ‘E d it, ex it e t naufragus. —
(44) Ed it. Exodo silo.
II
tios. Neque enim illud præter mysterium factum est ,
quomodo homines minus intelligentes accusare hic audent
Deum, quia jussit peti ab Ægyptiis aurum, et argentum,
etvestes; data sunt'hæc, et ablata1. Fures isti essent,
nisi Deo jubente fecissent. Intendat Charitas Vestra, fures,
inquam, isti essent nisi Deo jubente fecissent; quia
vero Deo jubente fecerunt, fures non fuerunt. Hos jam
non accusas, ipsum Deum accusare paratus es. Ad illos
obtemperare pertinuit (a) ; apud Deum fuit jübentis
consilium, qui novit quid quis pati debeat; quis, quid,
quo merito patiatur. Parricidium apertissimum et funes-
tum esset Abrah®, si ultro filium percussisset ; hoc tantum
secus, laudabiliter faciebät, quia Deojubenti obe-
diebat, et quod esset in spontanea volúntate crudelitas,
sub Dei præcepto facta est pietas2. ]
XVI. [ De Actibus Apostolorum volo aliquid dicere.
Petrus cum esset inclususin carcere, venit ad eum Angelus
salutis, qui (b) catenis de manibus ejus jussit exire3.
Egressus ille secutus est Angelum ; de carcere liberatus
est Domini imperio, Dei auctoritate. Postero die judex
eum quæsivit ad audiendum; abscessisse cognovit, custodes
carceris duci jussit; «Milites, inquam, interrogates
»duci jussit; » dedit in illos sententiam, legem, quam
sibi (c) videbatur, nisi invenirent Petrum. Quid dieis? Petrus
auctor fuit mortis illorum? Nonne esset perverse pius,
si voluntati Dei contradiceret, diceretque Angelo jubenti,
ut exiret : Non exeam, ne propter me miseri homines,
custodes carCeris moriantur ? Responderetur ei ; Dimitte
ista Creatori ; quia non es artifex ut homo nascatur, non
esse judex potes quomodo moriatur : nemo enim moritur,
nisi quern vult Deus. Mori consilium judici Deo dimitti-
tur, sed tarnen concupiscentia homicidæ damna tur. Neque
enim hic attendendum est quid Deus judicaverit,
sed quid mala gens cogitaverit (cl). Judas quippe tradidit
ad passionem Filium Dei, et per passionerà Filii Dei omnes
gentes redempt® sunt ad salutem ; nec tarnen pro
salute gentium merces reddita est Jud®, sed pro ejus
malitia debitum supplicium retributum est. Nam si traditio
Christi, et non tradentis animus .considerandus est,
hoc fecit Judas, quod fecit Deus Pater, de quo scriptum
est : « Qui Filio suo non pepercit, sed pro nobis ornni-
»bus tradidit eum4. » Hoc fecit Judas , quod fecit ipse
Dominus noster Christus, de quo scriptum est : «Qui
» se ipsum tradidit pro nobis oblationem, et hostiam Dco
»in odorem suavitatis; » etiterum : « Sic Christus, in-
» quit, dilexit Ecclesiam, et seipsum tradidit pro ea, ut
» earn’sanctifìcaret5. » Et tamen gratias agimus Deo
Patii, qui « Unico Filio suo non pepercit, sed pro nobis
» omnibus tradidit eum. » Gratias agimus ipsi Filio Dei,
« Qui se ipsum tradidit pro ûobis, et in eo voluntatem
» Patris implevit. » Et detestamur Judam, de cujus facto
tantum beneficium præstitit Deus, et recte dicimus :
« Reddidit ei Dominus secundum iniquitatem ejus, et
'» secundum mahtiamejus disperdidit eum6. » Non enim
pro nobis tradidit Christum, sed pro argento, quo vendi-
diteum, quamvis Christi vendido sit nostra Redemptio. ]
XVII. [Nemo ergo, fratres, nemo discutiat Deum.
Superbum est, irnpium est, stultum est. Tuconcupiscen-
tias tuas frena, nihil facias animo malo, obtemperarepàratus
esto, non nocere. ltaque fecerunt illi, fecit Deus. Si
illi furtum fecissent, etiam sic voluerat forte Deus Christus
pati qui patercntur, quando permisit eos, qui fecerunt,
faccre; servaret tamen (e) furibus poenam, exigeret
aliquam temporalem vindictam de iis, qui passi sunt furtum.
Nunc, vero illi ultro non fecerunt, Deus justo judicio
fieri voluit. Cum si appendas causam, forte non aurum
alienum tulerunt, sed debitam mercedem exege-
runt. Injuste oppressi dum in iEgypto lateres fecerunt,
pro duris operibus servituds sine mercede non exierunt,
et tamen Deus certa aliqua causa fecit hoc (/). Si sumus,
tanquam. populus Israel in dìgypto, in hoc mundo,
certe .audeo vobis dicere, puto enim quia Spiritu Dei
loquor ad vos, tollite aurum, argentum, vestes -Lgyp-
tiis. Aurum ipsorum sapientes, ipsorum argentum eloquentes
ipsorum, vestes ipsorum varietas linguarum ipsorum.
Nonne h®c omnia videmus in Ecclesia? Nonne
quotidie hoc facit Ecclesia? Quanti sapientes in s®culo
credunt Christo? Ablatumest aurum Dgyptiis(g-). Sanctus
, cujus mensa ista vocatur, fuit aliquando vel aurum,
vel argentum iEgyptiorum. Vestes autem iEgyptiorum ,
quihus quodam modo sensus induuntur, lingu® sunt vari
®. Videtis eas ex dìgypto ad populum Dei migrare :
« Non sunt enim loquel®, neque sérmones, quorum non
» audientur voces eorura7. » Hic aurum, hic argentum
dìgyptiorum, et videntes eximus, et mercedem nostram
ferimus; non enim sine causa in luto dìgypti laboravimus.
Sic omnia, fratres, sive qu® exponi a nobis possunt,
sive qu® nondum possunt, sive qu® potestis intelligere,
sive qu® nondum potestis, sive hoc modo, quo a nobis
dieta sunt, sive aliomeliori modo, credite omnino, quia
« Omnia tunc in figura contingebant eis; seriptà autem
» sunt ad correptionem nostram, in quos (h) fines s®eu-
» lorum devenerunt8. » ltaque ego non fierem intentus ad
ea? Et tu quilibet, Christiane spiritualis, non essemus
intenti, et sine causa factum diceremus, quod in tertiam
plagam Magi Pharaonis defecerunt? Nihil hic qu®re-
rem, frustra factum vel scriptum putarem? Faciunt Magi
Pharaonis (i) contra Mosen de virgis serpentes, de àqua
sanguinem, faciunt ranas, faciunt h®c. Veniunt ad tertiam
plagam, id est; ad illas muscas, qu® appellantur
Scyniphes, et ibi deficiunt qui fecerunt serpentes, qui
fecerunt ranas deficiunt, deficiunt ad muscas.. Non est
prorsus, non est sine causa. Pulsate mecum (/)• Tertia
plagah®c cui contraria est? Pr®cepto Dei tertio, ubi
de Sabbato pr®cipitur populo , ubi quies pr®dicatur,
ubi sanctificatio commendatur, ibi enim dicitur : « Me-
» mento diem Sabbati sanctificare eum. » Denique et m
primis operibus mundi fecit Deus diem, fecit coelum,
terram, mare, luminaria, stellas, ammalia ex aquis, ex
terra hominem ad imaginem suam. Facit li®c omnia,
nusquam sonat aliquid sanctificatum. Peraguntur ista
sex diebus, sanctificatur dies septimus vacatioms Dei :
opera non sanctifìcat, vacationem sanctificat9. Quid clic-
turi sumus? Quomodo nobis laborantibus plerumque
dulcius est otium, quam opus, ita putamus.et Deum?
Nonhocputare debemus, nec sic laborando fecisse, et
non jubendo creavisse, « Dixit Deus : Fiat, et factum est. »
Hoc modo, faciendo , nec ipse homo laboraret. Sed in
9 Gen
(a) Vide lib . a . Qutestionum in Exodo, qnteslione sexta. — (*) Aliquid
profocto omissum e s t, forte.adjunctum vocis catenis.-~*%c) Sic in Codice;
forte deest aliquid. — (d) Quffi sequuntur verba , iterata mveniuntur in
Psal. 9 3 . usque ad illa nostra redemptio.— (e) Vide in Psal. 104. num. 28.
( £ ) Libro sec. sdc Doctriim cliri?liaua d ilati dicuntur ^gypliorum divitiis.
Cyprianus , Hilarius, Victoriuus, Optatus. aliique. — (g) Fortasse ad men-
sam Cy priàni loquebatur, qui reljioncam docuerat priusquam a ^njcilio con-
vcrtt-relur. — (h) In orationibus prò tempore, e l dala occasione hàbitis
u,-3.
Augusti num s tia , u t ita dicai
docliss. Saliatier4n Præfat. ud
dem S. Doctorem cnafai su u l tot ejusdc
h ic vides exemplum. — (*). res!
( f j Vide Sermonem 9 . num. 6
lib. 4. de Genesi ad litte’ram à cap'
septiini. .
c aliquotits Scripturte verba annotavit
Bibliorum versionem. Hinc apudeum-
11 textus variantes lcctiones. quarum
. ad Epist. Januar, c. i t . i 5. t6 .
e t Serin. a 5 r . num. 5., neenon
3 ad 2 0 ., ubi de sanctificaiionc diei