S. AUGUSTINI EPÌSCOPI APPENDIX.
insigni« martyrialibus stipendiis Christus adtitulat, quanto
suos probet excpcitus. Won est Augustus vcuicntibus locus ;
ouincs suscipit ecelurn. Præcedat Regem suum gloriosi ag-
minisinnocensmiles, et ad metara (1) Christi votivis incedat
oiliciis. Fundatur fidei (2) sulcis 'Christian! nominis sau-
gujs. Fiat dives Sanctorum messisin tumulis, etcxuberent
Dei horroa de sepulcpis.
VI. Ris ergo lostibns, uuntiatus est Christus; horum
sanguine (5) nativitatis Dei spirituaies conscriptæ sunt tabulae.
Horum primo confitentium pro Christo cruorem
terra suscepit; sicplantata martyria; hinc ex parvulorum
novella «RWtis vineæ ironduere sarmeuta ; hinc honesta
mater Ecclesia, passionum dillerens palmas, coelestem vivaces
sufculos promoyit ad cprpnam.
SERMO LXXIX.
In festo sanctorum Innocèntium III.
Jiic sertno, qui Jarn eclitus habetur a pud (¡QmbßfisUim,
tejBt, : 1 , , <fp , l^e/pppre i fai. | ¿4$, .in pluribus concordat,
et in pluribus, ìjho et magnum ex tat dis crimen 'par
rips inter, codices sive Cassinense.*, siue I'lorenlinos, quorum
alii longio res sunt, alii auteni b rev io res. libique far-e
habet nomen s aneti Aùgustini, sed ubique se prod it ■versionis
character ; unde videntur varietates ,qua; inter diverso s qocU-
cts intercedutit i procedere ex "varietate translationis. Idem
textus-fuit, sed non idem interpretator. Propter àutem discrimina
qitèe occurrunt, stampis submittendus Kvisus est hic
!siirrito i qüi habetur r i “ Bibl.Amiat., Cod. 11 , fai. i 5 ; 2®
Bibl. Laurent., Plut. xiv, Cod. iv, fai. 62 b; 5° ibid. , Plut.
eodern j Còd\ i,fal. 54 ; IfCàd. Càss. evi ,fal. 191 a tergo;
6° Cod. alteri) ex èadem Bibl. , cujus numerus non ad me
t^ähsmissiis èst, séd fàl. 66 a tergo. Juxta Combefisium,
hone'st Ckrfsórtomi, qitanquam alicubi nomen ejus habeat,
sèd estfììFle Ckròmttiii. Quidquidsit, ponatur in appendìcem
pósiprcédédéritem cum jiumero in Natali Sanctorum Innocen-
tiurh v i i .
jSYJNQP§IS.
I. lnnocentes pueri Christi laudes canunt, dum parente®
eorum Christum persequuntur. II. Pueri isti dòcti spot sine
magistro, sed inspirante Spiritu sancto. III. Ontur ergp grande
discrimèn inter pueros et parentes eorum. IV..Fletus Racbelis
sine consolatione. V. Innocèntium ìàus.
I. David propheta sanejjssimus loquitur dicens (4) : «Ex
» ore infantium et lactentium perl’ecisti laudem propter ini-
? Psal.
1 (1) Cod. meta. — (a) là . fid e . — (3 ) Id. saaguinem. — (4) Id, 1 et
evi, dilectissimi fratres , prcecantator propheta David a Spiritu sancto
inftwfatus, fi? ait, quod etiam charitas (¿6/tJU modo nobispum audivit si-
"tf-ViZ yU • f * tre ? e}c. — (5) Cod. 1 male yobis. — (6) peest
Christi in codd. 1 et evi. —- (7) Cod. 1 hora prima 'vocem : cod, evi ora
prima vóce. — ¿8) Cod. evi male fuerint. — (9) Cod. x b eo. ! ( I0) Sic
Codd.' i et evi ; in catena h«c verba desunt. — (11) Sic codd. 1 et evi •
esteri b eo . — (xa) Cod. cxvi norunt. Sic èt edit. — ( i 3) Htec degunt
in còdi .i ef evi; sed leguntur in c«teris, et in'edit. — (14) sic cod. iv ;
^ ^ d - i ^t,cyi^Qeuty ; cod.Cass. Dominum.— ( 1 5) gic cod. iv ; codd. le t evi
Christum.— Sic codd. iv et cxvi; alii ad supplicium ducere nitebantur.
— (17) Htec et sequentia sic leguntur in codd. iv et ex vi. Codd. autem 1 et
evi sic habent : O lìerode s ! miserabili furore in se Claris Christum, quem
infantes suscipiunt. Tu crudelis existis, et pueri venerantur. Nec ab infantibus
discere pontisti, quos tu debberai erudire.— (18) Sic codd. iv et cxvi •
«eteri agnosce. “ (1 Sic codd. iv et cxvi; casieri quem innpeens eetas
doeet hominibus praferindam. In infantum laudibus intel/ige Dominum ,
quem pracòniis non inteUigis Prophetariun. — (aoj Sic iidem codd. esteri
il; et deinde Dei pro Domini, — ( a i) Hic deficiunt pluribus pnetermissis
»micos tu o s 1.» Dedicatnr no rus (5) ab infantibus s e rm o ;
sanctis laudibus C hris ti (6) in gloriam Domini primam (7)
vocem aperiunt in nocentes. F iu n t d iserti lau d e q u i fue -
ran t (8) imperiti sermone. Ofierunt Domino (9) primitiàs
lingua), novos oris immolant fru c tu s , v erb o rum principia
tan e primitus ( ìo )h b g n t . Infajatia e n im , qute p e r ajtatem
loq ui non po te ra i, gloriàè D e i ( i i ) cù'tìi laudibus rcsonabat.
No ru u t laudare G h r is tum , qu i loqui non no ve rant ( 12 ).
F iu n t periti la d d e ; qu i fu e rau t imperiti seriaone ( i 3) . O s -
tendunt laudibus C h r is tum ( i4 ) » sufTragiis pr.xdicant Do-
m in um ( 1 5) , quem pa rentes v o leb an t d uc e re ad suppli-
c ium (16 ). O pàrentum miserabilis fu ror ( ty ) I Insectautur
.Ghristum, quem filii suscipiunt ; neGare disponunt qnem
infautes agnoscunt. Parentes c rpd ele s e x is iu n t , e t pueri
v en e ran tu r , n e c a filiis potuerunt d is c e r e , quos ¡psi e ru d
ire debuerunt* Disce, miserrime hostis, d isce, ¡pquam, a
p a r v u lis , qu od a le g p upn dispis, C pgnp sce (1^) vpl tardiqs
Gh ristum, cu i iuupppas. fetps pe rhibet testimopiupi (19),
InteRige laude infpu.tiUPQ, quem prtecpuiis non intplligis
Propbetpfuij?. Crp4© spiFragiQ p a rvu lo rum , qui non cred?^
documéntp yirtutum. persùadean t talium lau d e s , c*ui (20)
persuadere non po tu eru nt Domìni voces (2 1 ). Nec uìla te
causa jam po te rit expusare , quem propria sobole« non polpi};
edo cere.
II. F iu n t interea p u e r i sìne magistrò d is e r t i , d ò c li sine
d o c to r e , sine e rudito re pe r iti. Agn o scun t Chris tum, prae-
dicant Dominum, non quem persuasio humana (22) do-
cu e r a t , sed qu emd iv initas in noccnlibusinspiraba t. Cessant
enirn h uman a , cum divina tr a c ta n tu r , quia humana ipsa
prodesse non ppterunt (2?i), nisi d ivinorum solatio su b le -
v entu r. d e c e s s e e st epim te rrena s u c cu rab e r e , cu pi cceles-
tia p ra d ic a n tu r , naturalia s ile re , cum v ir tu le s loq iiu n-
iu r (a4 ) . E r ig itu r itaque infantium aetas in lau d epi? quse.(2 5 )
delicto rum non no ve ra i crimen (26). Dignus a dignis (27)
laudatur, e t innoceus in nocèntium testimonio praedicatur
(28). Hoc en im C b ris to D omino (29) d eb eb a tu r ,u t non ayeis
p a ren tib u s , sed a filiis iuupcentibns (00) lau d aretu r. T a c
e r e euiminn oceus aetas De i lapdes (3 1) non po}erat, quam
C hris ti gloria provocabat (3 2). Silenti^ glorise, damna sunt
lingute. E s t euim crimen ta c e r e , qupd sit lructiferum p r e dicare
; ne c loqui aetas ipsa potnittuoll© », c u ‘ divinitas c o q -
tu lit posse. P er icq lo se ta c e tu r , quod salab rite r priedicatur,
q u ia benefici! ingratus est, qui a b s c o n d e r it,
au t praedicanda silu erit. Unde e t isti infantes non p o tu e -
runt sile re , qnem mernerupt dicere. Pptnprpnf; epim ru di-
mentis ipsis relinqui (3 5 ) , si pa tereptnr Dominum s jlen tio
praeterire.
HI. Nascitur in terea discrimèn inter parentes e t iilips ,
in ter genitores e t natos. E ran t euim parentes e t fi}ii genus
s im ile , sed dissimilis interitus. Sepa rant cau sa), quos natura
con ju n g it; discernit r a t io , quos cogu&tio sociavit.
Ideo (5 4 ) con spicit uterque Ghristum, iu tu etur e t c e rn it, et
u terqne n o n , qu o d c e rn it, a gnp scit; unus e st ambpbus visus,
sed dissimilis intellectus ; pa r e st utrisque oculus (35),
•
v ili, 3,
codd. 1 et evi ; codd. autem iv et ex vi pergunt ut sequitur. —> (aa) Deett
humana in codd. x et evi. — ( a 3) Sic codd, 1 et evi ; cod. iv male potuerunt.
— (34) Hxc phrasis deest in codi}. ; et cyi. — (?5) Cod. x male
quem. — (26) Codd. 1 et evi addunt : Noverai et alleluia cantare. Quid
est enim alleluia cantare, nisi Deum laudare? Alleluia e nini HebreéUs
sermo est, latine laudate Dominum , siculi modo in prasenli Psalmo
cantavimus. Qua: quidem nihil aliud esse videntur, quam scribentis glossa.
— (37) Codd. 1 et evi dignus Dominus a dignis infantibus. — (a 8)
Cod. 1 comprobatur. — (39) Deest Domino in codd. 1 et cyi.‘ ——
(3o) Codd. 1 et evi ab innoce ntibus Jiliis. — ( 3 i) Cod. ex vi laudem.—
(3a) Codd. 1 et evi: Quee peccata non noverai. Cajtera desunt usque ad linee
verba : Lcetanlur pueri, gaudent infantes quod laudis Christi eie., prò q.ui-
bus habent, gaudent et gloriantur infantes quod laudis Christi fa cti sunt
narratores. Deinde iterum differunt et dicunt : lneffabilia lune ora prius-
quam mundana solverentur in -verba, laudabiles D eo inter carnificttm rna-
nus vocesfudervnt, ut in his quod scriptum est dicant coni pie tum : Sapien-
tia, etc.— (3^VCodd. relinquere. — (34) Iid. adeo, — (35) Deest oculus
in codd.
»
SERMO LXXIX, IN FESTO
dispar sensus. Deniqne parentes vident, nec efedunt ;
fili! vero, quod vident, laudibus protestantur. Pr*stat parvulis
innocentia , quod reatus parentibus denegavit. Conferì
8implicitas dignis, quod malitia negavitindignis. Daul-
nanlur laudibns filiorum , dum, persequendo Christurb,
cnmulos aggerant peccatornm. A Deo hegatur parenlibns
noscere, quod dalur infantibus praedicare. Ltelantur pueri,
gaudent infantes, quod laudis Ghristi facti sunt narratores.
Ganunt suffragio, glorias indicant, , Itetitia efferuntur.
Timent silere, ne lapidee faciant in laudes Domini persö-
nare, ut in his, quod scriptum est, dicamus esse complè-
tum :x Sapieutia aperuit os mutum , et disertas fecit lid-
» guas infantum1. » Os mutum in laude Christi patescit (1),
et os loquax Sanctis (2) laudibus commutescit. Imperitus
sermo in glorias Domini expolitur,etperitus nefandis faci-
noribusimplicatur. Disertas laudes innoceus setasexpromit,
et nocendi Causasmiseranda senectus exquirit. Mutuntur in
contrarium parentes ; ut Dominum, qui non po(erant,loque-
xentur, et, qui poterant, ejus laude (5) privarenlur. Facit
euim infantes dicere, qui contulit posse. Silere non patitur,
qui tribiiit quod dicatur. Accipiunt enim a Ghristó et red-
dunt, conseqtiuntur et referunt. Uno enim tempore et q.pi
dederat, recipit, et qui acceperat, reddit. Unoj in quam, tem-
poresua Christo reddunlur, dum ejus laudes illi ab infantibus
referuntur. Diximus de laude infantum., quid de lactenli-
bus proferemus (4), quorum laudem invenire non p o s s ù -
mUs, nisi cos ipsos qui laudaverunt, noVerimus? Ex oro in-
fanlium (5) ! Qui sunt isti (6) ? ubi sunt? Quam laudem
intuleriutquocro, qui loqtii non noverant. Ncque enim retas
illapoterat nosse (7 ), quod natura non dederat Wfb aut c e -
lebrari a talibus poterat, quod inslilutio denegai. Dicant
namque Domino laudes trucidali ab Heròde lactentes. Lo-
quuutur sanguine, quod lingua non possunt; passione c q -
nunt, quod sermóne non norunt; occisi praedicant, quod
vivi non poterant. Nec novum quid diciiur (q), ut innoceus
sanguis aut Deo referat laudes, aut suas indicet passiones,
cum Abel sanguis clamet ad coelum, aut occisorum anima)
vociferentur ad Dominum. Contulit martyrium laudem ,
quibus negaverat natura sermouem. Licuit sanguine clamare,
qnibus narrare non licebat voce; licuit sanguine loqui
, quibus lingua non licuit. Miscent cum Domino colloquia
, quibus humana negata sunt verba.
IV. Sed enim occisis innoceutibus istis, impiota sunt
Prophetae verba diceulis : a Vox in Rama audita est fletùs
»et plorationis; Rachel ploravit iìlios suos , et noluitcon-
» solari, quia non sunt2. » Rachelem primo Ecclesise esse
personam uemo qui abnuat, nemo qui aliud contra verita-
tem defeudat ; sed duo in illa diversa conspicio, flelum et
consolationis coutemptum (10). Si enim flevit, car consolari
coutempsit ? aut si consolari contempsit, cur flevit ?
aut quomodo competit consolari noluisse, cui competit
ilevisse ? qute aut Aere nou'debuit, qua) (11) consolari contempsit,
aut consolari debuil, qua) non fiere non (i2)po-
tuit, cum manifestum sit fletus ct&solatione tergi. Vel certe
cur indiguitfiere, qua) nouindiguit consolationis sermone?
Sed « Noluit, inquit Scrip tura, consolari, quia non sUnt,>
id est, noluit consolari, quia sunt. Si idcirco(i5) noluit Consolari,
quia sunt, quomódo voluit fiere, quasi illos qui non
sunt ? Sed ut compendio jam diversitatum causa reddatur,
conditio a ma ire defletur, sed spe. gloria) consolatio hu
SANCtÓRtllVi IWÎSOCENTIÜM III. 227
mana contemnitur. Pietatis affectus iu fletibus declaratur,
sed occisorum gloria repudium consolation! indicilur. Pug-
nant enim in matre.affectas et fides ; bumanitas cum de-
volione concertât. Plangitaffectus, sed fides exultât; dc-
ilet humanitas, sed devotio consolatur. Licuit enimmatri
bumapitus fiere, cui non licuit cobsoiatione humanitus
indigere. Ideo (i4) Dominus Christus in Lazaro flevit, nec
tarnen ipse quqque;lçujusquam consolatione indiguit, quia
hominis fuit quod fievit, cum manifeste Deus sit qui Laza-
rum suscitavit.
V. Sed o beata lacteutium glòria, quibus pro Christo
contigit dedicare martyrium! Expugnant(!5)terupòfè lino
nativitalem et mortero, iugressóm et exitum, pHncipium
et occasum, ut ipsis posset tempore uuo, ut dixi, contingere,
et nascendo iugredi muudum (16), et dedicare mar-
Tyrioccelum (17).Probat nóvosexercilusChristus (18), rudes
milites signât, legiones lactentes victoria perpetrata
coronat (19). Fiunt pto Chrislo victores,qui fncrant æqua-
les; fiunt, inquam, infantes sine certamine fortes , sine
pugna victores. Norunt vincere, qui pugnare non nornnt;
existant victoriæ compotes , qui fuerant ætate imbecilles.
Merentur martyrium poena; gloriamsangujne comparant;
æternam vitam temporali morte commutant, nec timnit
aetas illa mortem , nec horruit. Timere euim non potilil,
qua) limere non novit.Transmiltit(2o) infantes infans Christus
ad coelum. Offert nova xenia Patri, primilias fructuuui
exhibet Genitori, Ostendit futuram foecundissiinaiii (21)
messem, dum in semine tantam exhibet ubertatem. Derisit
se (22), derisit hostilis ini ma ni ta s, quoe pu ta vi t turbarè
posse consilium Dei, gloriam Christi, salti toni necessariam
mundi, sed conlulitinlantibus multis martyrium (23); dum
iufantem (24)quæritoccidere Christum. Praestat hostis dum
nocet (26); beneficium tribuit, dum occidit. Invideretenim
eorum gloriam, si amaret. Sed alioe sont terrestres pügnæ,
aliæ coelestes victoriæ. In prælio Christi moriendo vivitur,
cadendo surgitur, victoria post iûteritum comparator.
> Sap. x, 3 1 .— 2 Manli. 11, 18.
(i) Sequentia iteruín desunt in codd. i et evi.— ( 3) Codd. jo/m.— (3) lid. circo. — (14) Cod. adeo. —; ( i 5) Id. iv expimgunt. — (iß ) là. Maluni.
laudes. — '■($ Wìc sermonen) continuant codd. x et evi diu interrupt!, et — (17) Id. martyria lato. — (xV) Id. Christe. — (rg) Id . coroner —
habent : Prqtulirnits de laudfi dipendi infantium ; quid de laude lauten- (30) Hic rursus resumunt sermongm co4d.-1 et cyi. — (*i) Godd, 1 et evi
tium pi o f er emus ? codd. iv et cxvi male perferemus,— (5 ) Sic codd. 1 et evi. futuram fcccundissimam ostendit. •— (22): Deest hoec phrasis in iisdem
l i aie verba desunt in codd. iv c t a v i .— (6) Sic iidem codd. Codd. autem codd. nsque ad verba sed contnlit.^M (u3) Codd. 1 et evi, sed lacten-
XV et ex vi non nabent isti, et deinde habeim ibi sint; denique pueri p ro . tibus contulit cito martyrium. — (24) f a rŸ^es ‘ " fanu,™ \ ~
pnero, et livrant pro novenni. — (7) Cod. iv male posse. — (à) Sic còd. . '^25| Cætera desuntili iisdem'codd. qui babent concludendo : Ergo, fratres
IV ; codd 1 Ct evi quod per naturam non didiccrac ; phrasis reiiqu.1 desunt charissimi, oremus, ut digiti simns Christum segui, quatenus cum eo mela
iis codd. — (9) Ctetera desunt in codd. 1 et evi usque ad bæc verba reamur regnare. Cod. 1 solus addit : Qui cum paire et Spiritu saticib yivit e t
transmittit infantes.— (to) Cod. male fe tu s... contemplas. — (11) Cod) régnât in sactíla sáculo rum. Amen. _
quem , et ante cui. — (xa) Deest non in cod. — ( i 3) Sic edit.; cod. sub
\