antiquos Romanos, et quo tempore menses nuncupati sint
et inventi, el in quo numero dierutn mepscs sint in sole
et luna, hoc est, anno communi, eteipbplisiniet in anno
solis, et quomodo inter so disscntiant, et conveniant, et
qui primi menses solares invenerint, et quomodo menses
nominenlur apud fhebrsos, et jEgyptios, etMacedonas, et
Graecos, et Latinos. Et-postea investigandum est de qua-
tuor temporibus anni. Deinde etiam tractandum est de
annis, et quot sint genera annonari. Item de numero an-
norum ab origine mundi nsque ad Incarnationem Christi.
De indictionibns Romnnoruin ,#de cyclo decemnovennali.
de cyclo epaclaruui in kalendis aprilis, do epaclis qua:
currunt in kalendis jannarii, de epactis in kalendis duodecimi
mensium, de feria in omni die, do feria ip termino
paschali, debissexto, deluuainqua bora voi in quo pqn@tQ
sua ®tas commutetur, do luna quolhoris iucca t in unaquaque
nocte , de inilio Quadragesima:, do terminis paschalibus ,
de Pascha, de terminis Rogationum, de Rogalionibus, de
prima luna primi mensis, de concurrentibus.
Sanctus Augustinus loquitur de 'annis.
A V idus fehruarii usque ad V jdus maii tempus verni
est; dies suntXCI. AY idus inaii usque ad V idus augusti
tempus aeslatis est; dies sunt XC. A V idus augusti usque
adVidus novembris, tempus autumni est; diessuntXCll.
A V idus novembris, usque in idus februarii, tempus hye-
mis est ; sunt dies XCII.
Augustinus.
De annis quadraginta sex xdificationis templi. VI, VIIII,
XII et XVIII, h®c insimnl fiunt XLV. Adde ergo I, et fiunt
XLVI. Hos sexies si ducas, fiunt CCLXXVI. Dicitur autem
conceptio humana sic procedere, et perfici, ut primo sex
diebus quasi lactis habeat similitudinem, novem diebus
convertalur in sanguinem, et deinde duodecim diebus so-
lidetur; reliquis decem et octo formetur usque adperfecta
lineamenla omnium membrorum; ex hinc jam reliquo
tempore, u^que ad tempora partùs, magnitudine augealur.
Ad quadraginta quinque dies, addito uno, qui significat
summam, quia VI, et (1) VIIII, etXII, et XVIII in unum
coaptali fiunt XLV, addito ergo, ut dictum est, uno,
qui cum fnerint moltiplicali, per ipsum senarium nume-
rum, qui hujnsordinationis caput tenet, fiunt CGLXXVI,
id est, novem menses et sex dies, qui computantur
ab actàVo kalendis oprills ì'cfaó drè conéeplós est Dómi-
nus CPeatOr-, qtii éodém die ètiam passus est. usque ad
VIII kalendas januàrii, quó die nalus est. Non ergo ab-
surde XL et VI annis dicitur fabricatum esse templum ,
quod fiorpUS ejiis significabat, ut quot anni fuerant in fa-
bri cat ione templi, tot dies fuòri ni in corptìris Dominici
perA&lióne.
LIBER
J)e Compassione B. Marise virginis.
Talem titillimi prcefigendum d n x im u s huic. libro , qui pro
titulo habet in cod. : Verba sancti Auguslini episcopi valde
utilia ad consoquendam cordis conlritionem. Sed de nullo
agitar, nisi de mysterio sancite Virginis monetiliFilio com-
patientis. Nilubm-kge,opus culo, a liu n d e p i o , occurrit, quod
beati Dòct^is mèniteni et stmwn redoleat. Undesit in appendice
post prcecedentem.
SYNOPSIS.
I. Auctor a beata Virgine petit quamdam lacrymis ejus partecipa
tioneim. II- Visa a se e t tqlerata narrat Virg o respondens.
II I . Ma ri« v e rb a ad Christum morìentem. IV- , V erb a Christi
ad Ma riain , quibus da tur illi Joannes filiùs.V. Maria: et Joan-
nis dolor, cum expiraret Christus.V I . V e rb a Maria: ad Christum
mortuum, visque desiderii ejus. V I I . Qua* fecit dixitque
Ma ria, cum Christus a cruce deponeretur. V i l i . Compassio
hominum et Angelorum erga Mariam dolentem. IX . Christi
sepultura. X . Reduci tur Maria Jerusalem ; u b i ad F ilii memo-
riam fiere pe rg ite t lamentali.
I. « Quisdabit capiti meo aquam etoculis meis itnbrem
»lacrymarum *, » ut possim fiere per dicm noctemqne, do-
nec servo suo Dominus meus Jesus Christus apparcat, visti
consolans animato moam peccatricem? Vos, filine Jerusalem,
speciosa: dilectasDei, una mecum lacrymas fundite,
donec nobis noster sponsus in sua speciositato benignus
occurrat. Recolile, recolile, sedula mente pensato, quam
sit amarum ab ipso separari, cui fidelitcr inhaesislis , cui
vos in omni sanctitale vovislis; vovistis, reddito ergo ea :
vosipsas Christo vovislis, vos reddite Christo. Currite,
fili®, currite, virgjnes sacra:, currite, matres Christo
castitalenì vovenles; omnes ad Virginem currite, qua: ge-
nuit ipsum; ipsa enim portavit Regem glori® corde, illum
etiam petenti datura : ipsa genuit cura pariterque lactavit,
et in die circumcidit octava, et quadragesimo die etiam
praeseutavit in tempio, duas turiures vel columbas pro co
ofierens in holocaustnm; fugiens ab Ilerode in AEgyptum
euni portavit : nutriens et lactans eumdem , enram illius
habens, sequebatur ¿irai quocumqnc pergebat. Credo fir-
miter fuisse inter illas feeminas, qua: Christum sequeban-
tur ministranleseidem. Nullus admirari debet, si sequebatur
illum, cum ipse dulcor ejus et desidcrium totus csset.
Hanc arbitror fuisse intér illas gemenies feeminas filias Jerusalem,
ad quas Jesus non clarus imperi.0, sed opprobrio
plenus, spinis illusus, plagìs afflictüs, in angariam mortis
bajulans sibi crucem, conversus ait ; « Filile Jerusalem,
» nolilc fiere saper me , Sèd sdpèi* tqs ipsàs fiele et siipér
sfilios veslros*. » Putas-ne , Domina mundi, Dòtnina mea
dil'ecta, Mater ejuSdem Christi, est1 vérum qtiod didò5*'
Bene obsecro , ut'dicàsr servalo tuo de ejiìs cceii verità té et
gaudio Paradisi. Oblivìscete tarnen dolori* ipiaiiittäteto ;
nunc non ambigo pas9ärd foissé. Ü lifinam dtìlor iilé Sic
quotidie meis visceribos inhieréret/siéut iubiesit tttrté ftfis !
Ltinam die quo assumpta fuisti in ceelum, ut in aeternnm
i cum tuo gauderes dileelo, mibi tuas. lacrymas indicasses,
quod per ifias agno^cerem (2), quantum libi amaritudinis
fuerit (3), cum Jesum dilcctum libi, hou me! heu-me! et
pa ràmd ileCtom mihi. in lign b con fix u iil, e t cap ite in clinato , Vo x triste sopabat foras» vulnus denuntians mentis ; verba
suum sanctissiinum spirilum e xha la re v id e r e s .T e . te peto, daf»at am o r , qu® rauca sonabant ; nani Jipgqa vpeiß man
e te moveaq^ verba:, Cum saxa deb eren l sc in d i ad il)a, g is lra perdidcrat usum lóquendi.
Q u iv is , inquam , regnans ih ccelo , vel peregrin ans in terra III. Yidebam moricntem , qnem diligi); aohna mc? « Cl
deorsum , audiens .vel pertraCta»S;, q.uo.modo lac liis est tota deficicbain prae doloris angustia e t meerorß» Aspicicbat
opprobrium • ip s e Dominus A n g e lo rum ... ( 1 ) . Q u a re non e t ip s e , u t e s t , benignissimo Vultu me Matrem su am plo-
plango e go miser ? En{a) abjeotio plefiis F ilju s Dei Patria; ra n tem , e t v erbis paucis vpluit me consolari. Non. pptGh? .
qui» p o s s e t .lacrymns ;con tin e re P. Verumtamen tu gaude flebam «Jicendp, e t dicebam plorando. ; « F ili mi ! F U j .m i y
gaudio m a gn o , ab ipso n òno g lo r if ic a la in cmlis , quae in Vip mihi 1 v® m ih il « Quis mihi dabit ut egp mq riar prq
mente olavis amarissim® mo rlis fuisti con fix a ; mihi ta-r : 9 lo ‘ ? jiO misera, q u id fa c ia jp ? p io r ilo r F iliu s ; c iir spCOffl«
m e n , obsecro , la c rym a s illas infonde , quas ipsa habuisti nop mo ritur m a ttis s im a e ju s Mater ? F ili mi* Fili m i efia^
in ejus (5) ho rribili pa s s ion e; e t u t afiluam la rg iu s , de rissimi? aipce u pice , F ilim i dolcissime, p p lim e Lelipquere,
passione Tilii lui Domini nostri ad in vicem conferamus. T e , Post le trab e ipe ad te ipsum , p t uioriar et ego tecum.
quae summie T rlniia tia e s v irg o, d ir in ita lis mihi flagito se* Male, splp.s mp rjeris, egp te cum mo rte ista tua g en itrixppr
crolai('4) enarrare» rimar, 0 m o r s , miserae (jai) tu pprcere mihi p o li; tu spia .
II» Ad quem beata Virgo respondit : « Illud quud quieris pr® cunclis mortafibus xnihi places? exere ergo vires, Ma-
compungitivpm est magni doloris, sed quia glorificata sum, trem trucida, mori yoleptem ¡Vlatrem cum Filio suo simul
nec fiere possum * tu cum laerymis scribe, qua: ego prae* perirne, quam relinqujs. Tu mibi, dnJcqr unico . singolare
sens cum magpis dolopjbus vidi. » Cui, inquam, fiere per- gaudium, vita anim® mea: et omne solatium » iac ut ego
opto, et nil aliud mihi übet, Sed ego miser cor lapidenm moriarnunc tccum meo Filio, qu® te ad mortem gepui siqe
habeo; ideo(|ue fiero nop posspu*-Regina ceeli, Mater cruci- viri auxiìio. 0 Fili, qu®so, miscram recugnosce et exaudi
fixi.da quod jubes, etquod cupio ipsa prasbe. Audi servmp me desola tam Ma trem; exaudi me? obsecro, et ip tuo pati- .
tuum; dicat mea domina materque mea dicat (5), si in buio suscipe me, ut qui una^carAQ vivunt et uno diligupt
Jerusalem eras quando caplus fuit Filius tuus, cum vino- se amore, simul pereant una morte. Q Judxi miseri, o
lus ad Appam traclus et ductus est, Cui beata Maria res- Judici impii et crudcles, nolite parccre mibi- Ex qoo cru-
pondit : « In Jerusalem eram quando lnec meis auribusin- ciiigilis unicum rneum nalum, et me Malrem crucifigite ,
sonucrunl ; ad oum fiondo perveni gressu , ut polui, qua- aut alia quacumque sa:va morte punite , duunnodo cimi
licumque; cumque intuita illum fuissem perenti pugnis, meo moriar FiÜO. Fn male moritur ¡lie solus ; orbas orbem
alapis caedi, conspui facie, spinis coronari, et fieri oppro- radio, me. Juificà, Fijio, gaudio, dplcorc.Vita mea mori-
briunì hominum ipsum Dominum Angelorum , sunt omnia tur, et salus pcrimilur, ac de terra tollitur mea sj>es cum
viscera mea commotar et spiritus mens ad nibilum rcdac- moerore. Ergo post Filium Mater in doloro cur vivit ? Tollilc
tus est » et mibi vox non crai nee sensus. Sorores (6) pari- cum suo pignore, s.uspendite ejus Matrem. Non parcis proli;
ter mcGum erant et ali® fmmin® muli® qnasi Unigenitum et mibi, peto , «On.parca*. Tu mihi soü, m«rs hqrribilis,
plangeptes eumdero, inter quas erat Maria Magdalene, s®va esto, quia tune summe gauderem, si possem ,s*mul
qu® super omues, WO excepta , dolßbat. Com Christus cum meo mori dolci Filio ( 13), $ej mprs optata • recedi t ; .▼»
Deus, pr®9Que plamaole, imperante Pilato, bajuìans sibi mibi infelici! f ib i, Josn, pr®pipitat;i ( i 4 ) veflit ; mollo
crupem ad supplicium traberetur , faelus est eppeursus mibi melius mori, quam vitam ducere mortis; sed fiìgis a
populorum eu liti urn post, cumdcm, et quidam p.fojicìobtmt misera, et meiufolicem (15) refinquis, oqj nunc mujljim
lulum super caput ejus et immunditias bia»phemantes. $e- ips,a mors èsset optata, 0 Fiji chare, benigne nate, mis^r*
quebar ego ipsum msestissima mMer cupi mnlieribus qu® Ma tris suscipe prcces; desine Mairi jmng esse dm'«s, qui
secut® fueranteum a Galil®a ministrantes eidem, a qujDus sempor cupcli.s fuisti benignus. Suscipe Matrem tecum m
tenebar, quousque perventum §st ad lQCUÌP ubi eppeifixe- cruce.m, ut vivat semper tecum postmortem. Dulcjus mihi
rimi cum ì et velutmortua sustiflebar. Ante et ipse vi 4en- ni) esset vere, quam le in crucp amplexando tenere; et
tem (7) mefuit in cruce leva tus,. et in ligno durissimiscla- amarius nil certe est mihi, quam post tuanimorlem vivere
vis afiixus mahibus et pedibus. Ègo videos euro vidensque tristis. Ö tu mihi pater, tu inihi 111 a ter, tu mibi spopsus ,
me ipse, plpsquam de se ipso dolebat de me 5 ipse vero tu mibi filius , tu mjbi omnia eras, jVunc orbor patre, ma-
tanquam agnus coram tondente vocem non dabat pequb treni jam perdo, vidnor sponso , desplor prole, V® mihi !
aperiebat os soum ■ ; aspiciebam ego iiifeüxet miseraDeum v® mihi ! v® mihi ! Quo vadam. Fili 1111 charjssinie* vel ubi
verura filiumque roeiim pendentem in ernee,. ac morto me verlani, paler dileclissime? Quis mihi solatium pr®be-
turpissima morìentem, et in mente mea tonta tristilia versa- bit, piissime? quis mihi subsidium pr®slab|t, benjgnis-
batur parìter et dolor (8) , quanta explicari sermone non sime ? Consilium de estero a quo petam , sanctissìme ?
possot; nec uiiruui est, quia discurrebal ejus sanguìs ex Sunt omnia possibili» libi, Fili mi ; sedsi non vis ut moriar
quatuor partibus, rigimtibus uodis,, Ügoo manibos ped^ tecum, mihi aliquod consilium derelinque. »
busque confixis. De vullu iilìus omnis efiluxerat pulchri- IV. Cui Dominus anxius jamincrucè oculis et vultu an-
tudo : et qui prius eratpr* filiis hommuro specio?us v, vi- nuens de Joanne ait ad illam : « Mulier, ecce filius luus'.t
debatur omnium maxime (.9) indecorus. Videbaro quod ¡n Erat pr®scns et ipse Joannes vultu trisps, laCrymis super-
eo illud propbetlcum implebalur ; «Vidimus eum et pon lusus, Ac si dicerct : « 0 mater sanctissima, ad flendum sua-
9 erat ©i aspeclus, nfic speCies, pec decór *, » quia voltura vis, et mollis' ad dojendum, tu scis quia ad hoc vepi, de te
illius feedaverant verber» (io) iniquorum. Iste erat dolor carnem assumens, ut genus humannm ad saluterà per cru-
maximus, quia videbam me ab eo , quem gcnucram. de- cis patibulum revocarcm : scis enim quod oportet me pro
seri (1 i);r nec,supererai alius, quia unic.us mihi erat. Et generis humàni salùtcmori (16) ; die namque tortia resur-
ideo non poterai in me capere dolor incus; vox mea fere gara, libi et meis discipulispariter apparens. Alias Scrip-
perierat; omnis fuodebar in gemitus suspiriaq.ie doloris. tur® quomodo implebuutur? Ergo desine fiere, dolòres
Volebam loqui. sed dolor, verba rumpebatf quia verbum dtpone ; quia ad Patrem vado et ascendo patera® umjes-
jam mon te conceptum, dum ad formatìonem penderei tatis glóriam pércepturus >imo congratulare mihi poti us ,
oris, ad se imperfectum dolor cordis non minus vocabat. Mater, quia inveni ovem erroneam, quam tarn longo tem-
» Is s i. ¡Tj j rr,' 7 . — 5 Psa|. x u v , 3. — * Isal» imi, a . — * a Reg. xvjiu, 33. — 5 Joan, xix, 96.
( r ) Hie q u ad am desunt. — (a) Cod, et, sine p u n c tö ; e t deiùde deest cod. — ( io ) Cod. male jadaverat 'berberlbits. — { i i ) l à . deserére. —
qu!is, — (Ì) Id. sua. — (4) l& .ftafiò , néc h ab et secreta; divinando corre- ( l à ) Id . misera. — ( i 3) ìd . dulce misera:. ~ (14) Id. prascipita. — (*S)
ximùs, quod iudjcet lec)or. — (5) ld . addit qUe. — (6 ) Id . addit nec ante Id . malefeliceitt. (16) Dee«t morì in cod.
soforis. — f j ) Id . liidtns. — (8 ) Id . dolore. — (9 ) Deest maxime, in