CORNELIAE | VAN TURYVER | CAROL1 DE PECKER | UXORI | GRATI CIVES.
A A N CO R N E L IA V A N T U R Y V E R , V R O UW V A N K A R E L P E C K E R , D E D A N K B A R E BU RG E R S .
De penning is dus wel uitgegeven.
L ite r n tu u r . 1) H .! L M . c h oproeo „odompl, a n lio d j, m n A n u r n ln de F o t o ;, f it to™ m Arf Gomot-
" ia *' “ * "'“F™»™*'- Leyden, 1786. N“. 38. Ditbekostlgd. ™ m cH jn lJ k e ek hei emjden T .n de ettmpeU.
94) B 5* e j e » to t om h o o K o , m n E oM m oM , S to d - en r * h r umd ,U o / l , , o on» f r f „} een i „ ,„ to pm „ M i c n en „ iMoUn
to t h o n to t, ton gomoonon n u ll, m o r M Mo voor * ¡»S e e* mon h n fto oohuttortj den Mod L o y lm . U l t „ o m , door de Feroeder
tn g van guartiermeesters derzelve. N°. 1. Leyden 1786. 68 blz. 8®.
9 5 ) Blz. 244. Bernardus M o ü r ik . Zie V, D. A a , M ., blz. 1101.
96) B ll. 21?. ( 1) Pootoor S c o o t b k . Ten hem le o o l een leerrede, On. m - to .t cn fidohond Vaderland. 1795. A m t .
blJ p - VAN Buur bn. Vad. H is t. Verv. XXXIV o f 5 3 , blz. 296(*).
9 7 ) Blz. 2 4 7(1). M in r n r a s N m o r r n n n e™ . z ie V . n . A n : K ., b l. 2 3 7 - 2 3 9 , en de nldeer eengehe.lde bronnen,
* " • Fern., X , 8 1 , 121(5); X X X I , blz. 358—364. Over de pennlegen nldenr ln hethgzonder
6 ' ln de Vaderl- Chocolaad is een levensschets van hem met een portretje. Zie verder Ned . Merc. 1 7 9 3 , blz. 139;
Ko nst- en Lette rb o d e , X , blz. 81 en 121. Verslag d e r Buiteng. Vergadering der Maatsch. to t N u t van ' tA l g . , 12 Aug. 1793.
98 ) Blz. 2 5 0 , reg. 19 v . o. Staat: P. L e u p b , le e s: P. A. L b cp e .
9 9 ) Blz. 2 6 5 , la ats te r e g e l, Staa t: LX V I, le es: LXXIV.
100) Blz. 269. B . B lö k . In Frankrijk, gedurende zijne emigratie, stond bij aanbethoofddergenen, diealdaarNederlandsche
Industrie wilden overbrengen en legdehij te Gravelines een scheepstimmerwerfaan. Zie Mr. J . D ir k s , Deuitgewekenen u itN ed e r l.
na a r F ra n k r ijk , bl. 14. In de geschriften, aldaar aangehaald, komt hij meennalen voor. Zijn heftige aanspraakaandeburgers
van Br ed a , na de overgave in 1 7 9 3 , vindt men in de Vad. H is t. Verv. X X X , b l. 4 0 4 - 4 0 5 . Zie ook ald. b l. 411 enz.
101) Blz. 2 7 2 , reg. 19 van boven: achter aanvangletters: te voegen: I . E.
182) Blz. 2 7 4 , reg. 23 v . o . , Srnn nn ns. In den CM. Mr. H . W. T Y D .u n n , O c t 1865 HSS. blz. 50 komt dnt W tO m tio
met geschrevene aanteekeningen voor.
103) Blz. 274 (1) Van de kleine Sch u tter ij te Rotterdam is nog een souvenir bewaard in het HS. der K. Akad. van Wetensch.
meermalen aangehaald. Aldaar vindt men bl. 10— 11 e envers: Te r gelegenheid, d a t ’t Corps van 42 j'ongeRr.gen, tusschen de 10 en
1 6 ja r e n o u d , die een wapenschool o p rig ten , onder de sp r e u k ; In den Dageraad, tot luister van het Vaderland, te Rotterdam
e s z e tfs zomer e xercitien m e t een afvu u rin g besloten, is door het zesjarig doch/er/je van den heer J an Verv e er , aan e lk der
jo n g e schüttere een eiken ta k to eg ere ik t, waarna z ij deze dichtregelen, voor h e t f r o n t , reciteerde (15 October 1785).
Verwerp dees Lauer ? (eike) takjes niet
Beminlijk Kroost! der vrijheids zonen
't Eenvoudig meisje dat ze u bied
Kan met geen ander lo o f de jonge schedels kroonen ,
De Vr ijh e id .. . . 'tliev e Vaderland1. . . . .
Die klanken streelen reeds mijne ooren (!)
De glans van ’t blank geweer, dat pronkt in uwen hand
Kan mij v eel mee r, dan 'tspe l bekooren(!)
Hoe vreemd dit in mijn jaren schijn
Kan dit Tooneel mijn zinnen streelen,
’K z a l voortaan nooit een kusje aan 'tf r a a is te knaapje deelen
O f ’t moest een P a tr io t — een Vaderlander z ijn (! !)
Znlke rijmelarijen kenschetsen den tijd waarin zij vervaardigd worden.
104) Blz. 2 7 4 (i). Men deelde in 1786 boekjes uit aan de jong ens, om ze aan te moedigen zieh te laten enrolei-en. In het
Monument van Amste rd am 1 7 9 1 , 2a° Zang, b l. 7 3 , leest men:
Maar voor de kinderen van een mindren classe en stand
Neemt list en boosheid and’re midd’len bij de hand
Zij drukken Bo ekje s, die zij gratis om doen deelen (*)
Waar in de Jengd in plaats van koot- en knikkerspelen
De Wapcnhandel op het schoonst wierd voorgepraat;
Dit lukten o o k , men vond in 'tkort geen wijk o f straat
Of overal zag men de Jongens exerceeren,
Zij wierden mild voorzien met kleine Scbietgeweeren,
Met Gran8diers Muts , met Patroontas, Fluit en Trom,
Met Wagt Lantarens, Compagnieskas en kortom
Met al wat wind, wat waan, wat cier en zwier kon maken ,
Zoo deed men 'tjong e volk in wapenliefde blaken.
(* ) »Tot dat knnstjo gebruikten zij den Boekverkooper D irk Sciiuurman, op het Roidn, die, in l7 8 6 , op kermisDingsdags, ’s morgens
om 11 uur, na voorgaande advertentie, dit werk met alle plegtigheid verigtte. Honderden van jongens kwamen op dat uur voor zijn deur,
aan welk hij een exemplaar present deed. Die wat assnrant waren kwamen verscheidene malen weerom, die hun boekjes dan voor een duit
of een oortjo aan anderen verkochten. Deze boekjes bchclsden een plan en eenige Artikelen om de straatjongens te bcschaven en in een
menigte kleine Exercitie genootschappen te hervormen. In het eerst seheen dit vrij wel te gelnkken, maar liep weldra op katjesspcl uit. Het
wierd te vrezen, dat deze kleine helden elkander met hun geweer zouden dood geslagen hebben, waarom deze Vadorlandsche ijver willens of
onwillen8 moest belet worden.”
105) Blz.’281—284. Haagsch Genootschap to t verdediging van den K ristelijken Godsdienst.
Hoe een Doopsgezind, hevige patriot over de oprichting er van dacht, kan men zien uit het Verv. d e r Vad. H i s t . , X X , 1788 ,
blz. 370—371.
105*) De penningen 639 A—B , P l. LX II1 , Keerzijdem raoeten hebben: A. Een EtAekrans; B. Een Bloemrand.
106) Blz. 288. G k v a e r t s— D e Gy s e la e r— M o u r a n d .
a. In Febr. 1795 rijmde P . D ribsprono nog:
Ai! zie daar Gevabrts ! is des Volks représentant,
Dien zelven Gevabrts , die de moordlust werd onttoogen ,
Zien w’ in zijn Eer hersteld, door Burgermacht verhoogen ;
Ter spijt der meesters van den moordenaar Mourant ,
O Gev a br t s ! naast uw naam zet God zijn zegel bij.
I-Iij geve u moet en kragt, reeds vlucht de Dwinglandy,
De H o fp o o r t! Neen ze is toe: de Vrijheidspoort Staat open. enz.
b. Een naamdicht op Kornelis de Gyselaer vindt men in het HSS. d e r K. Akad. v . W e tensch., Verz. Gedichten bl. 18.
106*) Blz. 288. Beëediging van het Regeringsreglement op de Neude te Utrecht. In het Stedelijk Museum aldaar is een schilderij
van den Eeretempel, den 12 Octb. 1 7 8 6 , op de Neude, bij die gelegenheid opgericht.
106**) Blz. 289. Reg. 4—5 v . b . » waarop ieder sch ü tte r desbegerende een teeken k a n ste lle n ". Metgegraveerden naam komt
het penningje dan ook wel voor. Zie Cat. Van Du r en , n°. 2741.
106***) Blz. 289 (2 ) S. St ijl , A s tre a , Friesche Lier zang bij gelegenheid van het gebeurde te U tre ch t, den 24en van Oogst-
maand 1785. Haarlem en Utrecht, 1786. 12 blz. 8°.
107) Blz. 292. Feest te Zierikzee. Zie ook Verv. Vad. H is t., V I I I , b lz. 228 ; blz. 2 9 6 (3 ).
107*) Blz. 296 (3). Zie ook G. H aasloop' Wern er , M ijn uits ta p je van Kämpen naar Arnhem. Kämpen, 1847. Jbr.
Mr. A. M. C. v a n Asch v a n Wi jo k , De schut- o f schuttersgilde in Nederland. Ber ig ten van h e t H is t. Gen. te U tre ch t, I I I ,
2 , 1 8 6 1 , blz. 43. Konst- en Letterbode 1 8 6 0 , blz. 83.
107**) Blz. 2 9 7 (1 ). Over het geslacht Daendels , zie JVoo. X V , 3 4 9 ; X V I , 29 . Vad. Hist. V e r v ., X X X IV , blz. 16.
Portret van H. W. Daendels. Zie ook over hem Geschiedenis van de landing d e r Engelschen en Russen. Gouda, 1801, b lz. 34—38 (m).
108) Blz. 298. De gehouden handelwijs in de gewigtige za a k en , betreffende de electie van magistraatpersoonen voor deese s ta d ;
te Leeuwarden bij J . Bo ltjes in 1786 uitgegeven; een zeldzaam 8°. boekje van 30 bladzijden, bevat op blz. 2 2—28 een
» Aanspraak aan de Ed el Man h a fte Heer L . Olin g (>) toen z ijn E d . Manh. van zijnen p o s t a ls Burger Vaandrich van Oost-
Minnema Esp e l ( s) w ierd ontslagen : E n b ij die gelegenheid aan Z ijn E d . Manh. een M E D A IL L E van d e s ze lfs W A C H T , te r
betooninge van hunne dankbaarheid wierde g eoffereert, op den 8 April 1 7 8 6 , uitgesprooken door T. L b e n h u is , medehd van de-
zelve wacht."
De beschrijving van dezen penning volgt:
« Aan de eene zij de een rond in een gevlocbten Lauwrierkrans, waarin een Vlammend Hart, met deze dichtregelen :
• Elk Schütter voelt zijn dankbaar hart ontvonken
Voor Ol in g , zijn geweezen Officier,
Elk vraagt : waarmeê dien braven Man beschonken 1
Hoogachting roept; Bekranst hem met Lauwrier!
„ j)e andere zijde behelst eene zinnebeeidige afschetsing van het voorgevallene op den beruchten 2 4 Maart dezes jaars (*) en
« daar onder dit vers :
Oprecht, standvastig, v r ij, getrouw,
Leg ik mijn wapens n e é r ,
Eer ik dat stuk bezweeren zou :
Ik acht dien Eed te teer !
De aanspraak, waarmede de schütter L ebnhuis den penning overgaf, heldert het f e it , dattothetvervaardigenaanleiding g a f ,
nog nader op. » Dit oogenblik, Edel Manhafte He er , geeft ons gelegenheid, om onze dankbare erkentenis, op de kennelijkste
» wijze te betoonen! ten dien einde wordt Ued. Manh. deze Medaille o f Gedenkpenning, door on s , Schütteren van Oost-Minnema
» Esp e l geschonken, bij gelegenheid dat Ued. Manh. Uwen post a lsonzen Burger Vaandrich, tot onze smart, hoewelEdelmoe-
« d ig , hebt neêr g elegt; om redenen, dat UEd. Manh. zieh bezwaart v ond , om den Eed op het nieuwe Regerings Reglement,
„ den 24 Maart dezes Jaars gearresteerd, op zulk eene overhaastende wijze als aan ons allen bekend i s , in handen van den
» praesiderende Burgemeester af te leggen ; en dus blijken van een Edel Caracter gegeven hebt.
* Waardoor Ued. Manh. ons genoopt h eb t, dat w ij , die als Schütteren onder Uw b e v e l, tot de algemeene rust en veiligheid
» dezer Stadt (waarvan wij Burgers zijn) eenparig gewerkt en daardoor die achting op Ued. Manh. Persoon gekregen hebb en,
» dat wij bij deze voor ons aaandoenelijke gebeurtenis, den naam van Ued. Manh. wenseben te vereeuwigen, door het schenken
» van deze Zilveren Gedenkpenning (•■) waarin wij , naar ons in zien, Ued. Manhs. bestaan en gedrag in dezen op het levendigst
» hebben weten af te malen!
«Ontvangt dan de z elv e , met hetzelfde liefdehart, waarmede wij dezelve thans aan Ued. Manh. schenken; en gedenkt
(1) Over Lucas O lin g , een uitstekend rekenkundige en zilversmid te Leeuwarden, zie V. D. A a , O. blz. 81 en vooral W. Eekhofe
in den Nav. 1867, XVII, blz. 167—169. ' . , , „ , , , . , . . t ,
(2) Oosl Minnema Espel. Leeuwarden was in Espels (.Wyken) verdcold. O ling woonde in dat Espel, het vierdo huis ton N. van het
Minnemahuis (Hotel * Dosten) » in den Uzaren Man", nu ingemetseld in den zijmuur in de ateeg.
>o\ z ie het a an "eh. boekje bl. 1—23 en Ned. Jaarb. 1786. Maart. t
(4) De penning is te veigeefa opgevraagd: Nav. X V II, blz. 70. Hij kan nog schuilen bij de faroilio Krusbman. Zie ald. blz. 168—169.