Dat er echter ook papieren twee-stuivers-stukken in 1782 zijn rervaardigd, hlijkt uit onze’
afbeelding Lt. E ran zulk een noodmunt, met andere onderteekeningen als waarborg, name-
lijk die van d e W e t , O udt sh oo r ic en B o o n a c k e r (0.
a ( ! • PZT balangri->k is de nota > welkc w« - na het stellen dezer regelen, van den Heer J . II. H ingman , Klerk bij liet Riiks
Archief, betrekkelyk dit ondenverp ontvingen, en waarvoor wij ZEd. bij dezen openlijk onzen dank betuigen. In haar gcheel
wordt z\j hier mgelascht.
Toortaarmd g .b r * n conti,nt geld a m , .v on . 1. in Suriname, de oorzaek, d . l m m ziel, gm o o dm k t zog tot dit l.nlnmide
co tocvlncht te nemon. llc r ln .ld .lijk bod do Gonvcmonr der Kaap de Goedo IIoop, P n ir r n n n n n o , bij botvindhcliberen
der 0 . 1. Compagnie, op l.ot zenden von rem is« oong.drongen, bopmldd ijt bij missivcn von 13 Angnstns 1 1 8 1 , 14 Fobroorn
en 15 A p n l, do dringende behoefte non een bedreg von f 900.000 oongetoond.
De »•»eovro.Bdo sommen Wovon «ebter gobeel o f gedeeltebjt o o h tow e g ., „ o .r v on het gevolg wen, dot bij remlntio von dm
van 30 APn l 1 /8 2 » tot de uitgifte van papieren o f perkaraenten geld werd besloten (*).
Anrivonkelijk m s de kleinste m o rd e zes stnivers, doeh reeds bij resolnlio von 25 Jnnij « e rd ook tot de ««gifte von stnkken
van twee stuivcrs besloten.
Bij bealuit van 3 October e . a. werden, behalve de vroeger benoemden tot het teekenen van de kaarten van een Rijksdaalder
en daarbeneden, nog gecommitteerd de Heeren:
Oi.of Gotlieb de We t ,
William Ferdinand van Rhbede v a n Outshoorn ,
P ieter D iederik Boonackbr.
Deze Heeren brachten maaiidelijks een rapport uit wegens het door hen gereed gemaakte papieren g e ld , dat daama ter uitgifte
in de koloniale kas werd overgebracht. Een uittreksel nit deze rapporten, houdende opgave der in circnlatie gebrachte sommen 0
EXTRACT uit het Register der Resolution van Gouverneur en Raden van Politic van de Kaap de Goede Hoop.
Dingsdog den SO» April 1782, 'svoormiddags alle present.'
M — «I Je» 0,, tovtaejm».. ojtgoof nrn molontro Oie am mit. Hn, ^ b n b i. zmont t. d « . , «m 0’ ad, n, Oot de.r f «rt«
T 2 & t S r 2 " ¿ T # W M “ r r * • * ” ™ir “■ *■* ”« * ^ u W m o R bcerd rnmlcr rio. i„ . . . c Compagnie ann liandcn geweest en succcssivolljk van de ingcicctcncn gcnegolieenl zyn, ton ccnemanl zlln gcabsor-
hieromtrcnd .n ’t werk gcstelde middelen zUn geweest van dat elTcet, dat het voors. geldgXek daardo» heeft kunne« w e S ge-
remedleerd, heeft men dicrhalven moeten bcsluyten t’ introducccrcn een op pergament gedrukte munt von de volgendc waardc als:
van ses 1
| twaalf (
» vier en twintig i stuyvers.
I scs on dertig I
vyfentwintig
dertig
'Uftig
ir„'Iw° T V T " tC gCdn,kt1 dcselvc slcn,l,cl 'lrae™cflc 00 “ S"ls « r t « gcslogcn van weegens deeze rcgecring door den Heer Sccunde Pieter
Hacker , den E. Coopman en kcldcrmcestcr W. Jacobus Johannes le Sueur en den ondercoopmon en cassier Gcrhordus Hendrik Crullwn»cnmet l i r e
respective noamen onderteekend en do waarde ten overvloedc daarneevens gesehreeven, dusby d’ E. Comp “ eve ^ e T n S Ä
waardo weederm hetaahng aangenomen, maar nl dat pergamcntgcldnadcrhand, wannccr zvwcedcrom van contante spetien zal weezen voLicVm-illcen de
V iX m t e m lT n o f ' 1 f T T SpCtlCn‘ dcs m a,,c onde « • vgelijk der ingezeetenen deezes lands by placcaat
“ T V S f f T , pcrgomcntegeld als een dengdzame munt in alle handelingcn f acccpteeren, en zulx gelyk booveugezegd ter Uld toe
dat de Compl« dczelvo zal inwisselcn, in voegen niemand zig zal moogen vervorderen , dczclvc munt op wat voonvcndzcl of onder wat „räetext het zou
“ iw n i T '™Ugcrc",m bE,tnIl"s nan tc ncemen» °P P°cne dnt teoens tlc zodanige na meriten der zaak zal worden gcproccdcerd.
■I mccde 19 TCritaan de waardo der alhicr raulleerende vreemde goude spetien te bepalen als volgt tc wccten ■ do PortuRcesehe Johannis tot
agt en een halve Rd:, zogenaamde goude Mooren, sceven Rd:, goude ropijen scs en een half Rd:, Louis d’or vier en drie quart Rd-, Guinies vier en
een cn'eeu halff ^ Ume" C" °Cn qUnrt M .!* PnS°dcu> en drie quart, Pcrsioansche of Moorsche ducaten, onder de nanm van Turkoistn bekend,
tegens welke do voors. goudo spetien in ’s Comp, eassa alliier zullen werden gcacccptecrd, hoven ’t welke nog is besloten bij ’t voors. placcaat
op t nadrukkelykst tc vcrbiedcn olle ntjtvoer von contante speücn zo met ’s Comp, als vreemde natics schccpen onder wnt voorwendzel het zoude
mögen zyn, op do dndeiykc vcrbcurto van dusdanige tc vervoerene contantcn, waarvon de helft bij den Heer Omcicr en de wccdcrhclft by den aanbren-
f v “ n i T ,Cn 8e“°° ?“-, ( ' Bt0nd)' AUus Scresolvecrd en gearrcstccrd In’t Casteel de Goede IIoop ten daagc en jaarc voors. (was -deckend)
J. V. Plettenberg, P. Hacker, W. C. Boor, R. J. Gordon, 0. M. Bergh V». Seer., A. V. Schoor, J. J. le Sueur. J
E n g e l s c h e p e n n i n g , m e t N e d e r d u i t s c h e o p s c l i r i f t e n , o p h e t b l o k k c r e n
v a n G i b r a l t a r e n h e t z i n k e n v a n h e i A d m i r a a l s c h i p
R o y a l G e o rg e 1 7 8 3 .
Voorzijde. De rots en de stad Gibraltar, beschoten door grooter en kleiner schepen.
de verdeeling daarvan over de verschillende waarde wordt hierhij gevoegd (*). Aan deze opgave ontbreekt zekfei die van do
maand Maart 1 7 8 3 , die ik te vergeefs in de resolutien van den Raad voor dat jaar lieb gezöcht. Het schijnt echter, dat gedu-
rende gemelde maand voor een bedrag van 28698—28 Rijksdaalders is uitgegeven, w»nt in de missive van den Göuvemeur
P lettenberg van 12 Jnnij 1783 wordt gezegd, dat sedert de maand Mei 1782 tot op dato dezes aan papieren munt is ge-
drukt en geslagen voor een bedrag van 683505—8 rijksdaalders, terwijl bij de optelling der bedragen, voorkomende op onder-
staanden Staat, van Mei 1782 tot Mei 1 7 8 3 , men slechts 654806—28 Rd*. verkrijgt.
Of er in de maanden Junij en Julij 1783 en Febraarij 1784 nog papierengeld uitgegeven i s , kan ik niet nagaan; met April
1784 sebijnt de uitgifte gestaakt te zijn.
Reeds zeer spoedig werd dit betaalmiddel aan een agio onderworpon; zoo zegt P lettenberg in zijne missive van 12 Junij
1 7 8 3 , da t, ten gevolge van he t niet ontvangen der remiscs, en de daardoor onmogelijk geworden weder inwisseling van het papieren
g e ld , dit nu reeds 25% in waarde was gedaald.
Uit de resolutie van 20 April 1784 hlijkt, dat eindelijk een bedrag van / 850000 aan contant zilvergeld uit h e t vaderland
was ontvangen, aan dricguldenstukken, die voor twee en zeventig, daalders, die voor zes en dertig, en guldens, die voor vier
en twintig stuivers in circulatie werden gebracht; ook waren daarbij scbelb'ngen en dubbele stuivers. Bij bovengemelde resolutie
werd tevens gelast, dat hu onmiddellijk een aanvang zou worden gemaakt met het inwisselen van het papieren geld en wel van
de waarde van 1 rijksdaalder en daar beneden, die twee dagen na den eersten dag voor de inwisseling bestemd (7 Mei 1784)
niet meer gangbaar zouden zijn. In Angustus 1784 werd weder / 350000 aan contanten uit het vaderland ontvangen en werden
daarvoor, ingevolge resolutie van 2 Angustus, al de in omloop zijnde stukken van zes en acht rijksdaalders ingewisseld.
Bijna dadelijk na de eerste nitgifte werden er pogingen in het werk gesteld om valsch papieren geld in omloop te brengen,
waartegen reeds op den 3a™ September 1782 een pnblikatie werd uitgevaardigd en duizend gülden premie werd toegezegd aan
dengene, die den schuldige zou bekend maken. De vervalsching schijnt zieh toen voornamelijk to t de stukken van 3 , 5 en 8
rijksdaalders te hebben bepaald. Bij resolutie van 5 Augustus 1785 werd, met ampliatie van de voorgaande pnblikatie, zelfs
vergiffenis bcloofd aan hem, die zieh z elf zou aängeven en zijne medeplichtigen bekend maken.
Niettegcnstaande deze maatregelen, nam de vervalsching op eene onrustbarende wijze toe ; bij hunne missive van 6 September
1785 schreven Gouverneur en Raden daaromtrent het navolgende:
" Ongeacbt het voor twee jaren uitgeoefend cxempel der doodstraffe op het vervalsclien der papieren munten, die by dit gou-
" vemement is gelntroduceert geworden, dagelyks onder de rouleerende stukken zieh meer en meer körnende te openbaren, die
» valsch en nagemaakt z yn , zoo dat de vrees voor bedrog den afkeer van het papieren geld doet toencemen, en wij o f het
" waare dat men hierdoor tot ontdekkinghe van bet kwaad der vervalsching konden komen, onlängs boven eri behalvcn de voor-
" heen reeds gestatueerde belooning van 1000 Rd*. ook im puniteit beloofd liebben, indien degene die de ontdekking komt te
" d o en, weezen mögt een berouw hebbende complice, houden wy ons ten volen overtuigd dat U Edele Hoog Achtbare de aan-
" gelegendheid der zake op bet levendigste bezeffen tot ontzet in het gebrek aan gereede penningen voor dit gouvemement wel al
»wa t mogelikis aanwenden w illen , doch nemen wij de vryheid eerbiedigst te verzoeken, dat indien bij de naaste dispositie daar-
»inne niet gebeellyk zoude kunnen werden voorzien het UweEdeleHoog Achtb. behagen möge ons intnsschen ten allerspoedigste
» te willen doen toekomen
" Tweemaal honderd duizend stuks iijn carton ter dikte en groote van Fransclie speelkaarten aan de eene zyde getarroteerd
»Een genoegzame boeveelhcid druckers inkt tot bestempelcn derzelve en
(*) 2 St. « 1 « % | * 1 2 3 < 3 8 10 1 2 |1 5 20 25 30 j 40 no GO 7 j Totaal.
Met 178S' M.e 2200 040 451 2788 1559 1716 1109 1817 211 m 411 25 SO 25 25 201 47606 — 4
July........................
632 1050
700
612 10.l S 1136
780 1008 Augustus.................
1807 701 286 300 1«6
592
",
»827
September...............
100 000 56370 —16
26032 —46
» « 100»
100 *200 1000 1600 100C 1000 400 400 400 400 40C 200 200 400
20518 — 2
112600 —
October................... 2703 2791
1198 5006
301 400 491 1495 1900 2100 998
1 ua
1100 £001 3000 " ,,3 " 17281 —16
70191 —
December............... 976,3067 4020 606 1398 1028 3000 8274
lUU't lOUJ.
1602 3094 460 400 2420 » * 36336 — 8
71208 —26
January..................
February........1 ....
1171
1010
8116
600
2014
4048
608
2041
2924
1508
1020
1041
1000
2010
2100
1000
100
2309 1706
619
800
800
1148
085
800
1191
1100
802
4400
1432
1980
507
73811 —14
60617 — 86
28413 — 4
Au“A;s'tuV. 1805 2405 1600 100C 686 2023
1406 Í2M "2 * 200
" 1 16330 —
4038 —16
October................... 1790
2418
600E 2010 101C 3090 8100
200 800
500 600 600 " " 1 4666 — 6
18726 —22
December................ 301S 541S 2410 3614 2026 600 700 400 400 600 1230 " 256 »*' 11780 —12
41720 —
January................... 1812
1057
2100 3000 4012 1600 1680 400 100C 1100
400
2000 1000 » 700 98724 —
Apnl..................... 210(
■“
3330 210C 150C 20C 200 400 50 4 300 21649 — 2
9863 — 8
Om